abc w pytaniach i odpowiedziach
R APORT 13
Dlaczego wentylacja pomieszczeń
1
1
jest tak istotna?
Zadaniem wentylacji jest wy-
miana powietrza w budynku
Najkrócej ujmując: wentylacja to proces usuwania z pomieszczeń zanie-
 odprowadzanie na
czyszczonego powietrza i dostarczania w jego miejsce S
wieżego. JakoS
ć
zewnątrz zużytego i dopro-
powietrza w naszym domu ma zasadnicze znaczenie dla samopoczucia i zdro-
wadzanie odpowiedniej
wia domowników.
iloS
ci S
wieżego. Niezbędne
W pomieszczeniach zamkniętych przebywamy S
rednio ok. 20 godzin dzien-
jest bowiem usuwanie
nie, z czego 12 godzin w swoim domu. Czteroosobowa rodzina w ciągu 1 doby
z wnętrza pary wodnej, nad-
wydziela ok. 12 l. pary wodnej. W ciągu 1 godziny każda osoba potrzebuje do-
miaru dwutlenku węgla,
starczenia ok. 20 m3 S
wieżego powietrza; jeS
li w pomieszczeniu pali się papie-
dostarczanie odpowiednich
rosy  do 30 m3.
iloS
ci powietrza do urzą-
Wentylacja jest niezbędna, aby usunąć parę wodną wytwarzaną podczas
dzeń, w których zachodzą
wykonywania każdej czynnoS
ci, nawet tylko oddychania. Wymusza ona ko-
procesy spalania (kuchenki
rzystną wymianę powietrza w pomieszczeniach. Usuwa nadmiar dwutlenku wę-
gazowe, kominki, piece).
gla, dymu tytoniowego..
Bez odpowiedniej wentylacji nie mogą być instalowane kuchenki gazo-
we, piecyki, kominki i inne urządzenia, w których zachodzi proces spalania.
Konieczna jest również tam, gdzie jest wytwarzana wilgoć, czyli w kuchniach i ła-
zienkach.
Odpowiednio zaprojektowana wentylacja przeciwdziała wilgoci, a więc za-
pobiega też pogarszaniu technicznego stanu budynku.
Kto chce dbać o zdrowie domowników, powinien pamiętać, że w domu po-
Oddychanie powietrzem złej
winna być nie tylko właS
ciwa temperatura, ale również odpowiednia wilgotnoS
ć.
jakoS
ci pogarsza samopo-
Optymalne warunki to temp. 20-22� C i wilgotnoS
ć 40-60%.
czucie i wywołuje choroby.
Przy tym warto pamiętać, że stosowane dzisiaj techniki wentylacji pozwalają
na takie wykorzystanie strumienia powietrza, które może się przyczynić do
oszczędnoS
ci zużywanej energii.
2
2
Co to jest wentylacja naturalna?
Wentylacja może odbywać
się w sposób naturalny
Najprostszą formą wentylacji naturalnej jest otworzenie okna. Jej bar-
(wentylacja grawitacyjna)
dziej zaawansowana postać - wentylacja grawitacyjna - polega na połączeniu
i wymuszony (wentylacja
pomieszczenia z otoczeniem za pomocą kanału wyprowadzonego ponad dach
mechaniczna). SkutecznoS
ć
budynku. Zostaje tu wykorzystana naturalna siła tzw. ciągu, który jest spowodo-
wentylacji grawitacyjnej
wany przez ruch wznoszący ogrzanego powietrza. W sezonie grzewczym po-
zależy od warunków atmos-
wietrze znajdujące się w kanałach wentylacyjnych jest cieplejsze, a tym samym
ferycznych, konstrukcji bu-
lżejsze od zewnętrznego. Kiedy wydostaje się na zewnątrz, w jego miejsce na-
dynku i rozmieszczenia po-
pływa powietrze S
wieże. To zapewnia wentylację pomieszczeń. Różnica ciS
nień,
mieszczeń oraz jego otocze-
stanowiąca o sile ciągu, jest tym większa, im większa jest różnica temperatur we
nia. Wentylacja mechanicz-
wnętrzu i na zewnątrz. Na skutecznoS
ć tego rodzaju wentylacji ma wpływ także
na nie zależy od warunków
wysokoS
ć kanałów wentylacyjnych. Przy wentylacji naturalnej najskuteczniejszy
atmosferycznych. Przepływ
ciąg występuje na niższych kondygnacjach, gdzie odległoS
ć między kratką wen-
powietrza jest wymuszony
tylacyjną a wylotem komina jest duża. Wyloty kominów należy lokalizować tak,
wentylatorem. Wentylacja ta
aby wiatr wspomagał naturalną wentylację, a nie jej przeciwdziałał; w skrajnym
może być wywiewna  wen-
przypadku może on powodować ciąg odwrotny.
tylatory montuje się w kana-
SprawnoS
ć działania grawitacyjnego systemu wentylacyjnego zależy od ja-
łach wentylacyjnych, lub na-
koS
ci wykonania oraz stanu utrzymania kanałów i kratek wentylacyjnych, a tak-
wiewno-wywiewna, w której
że od szczelnoS
ci drzwi i okien w budynku. Jej zwiększenie powoduje zwykle,
doprowadzenie i usunięcie
że wietrzenie pomieszczeń jest niedostateczne.
powietrza odbywa się za po-
Wentylację naturalną można uniezależnić od przypadkowego przepływu po-
S
rednictwem wentylatorów
wietrza przez zastosowanie nawiewników higrosterowanych, wyposażonych
i anemostatów.
w czujniki reagujące na wilgotnoS
ć powietrza w pomieszczeniu. Odpowiednio
regulują jego wymianę. Napływa go tym więcej, im wilgotnoS
ć jest wyższa.
192
budujemy
2004 4 Dom
WENTYLACJA I KLIMATYZACJA
czyli To, co najważniejsze
3
3
Co to jest wentylacja mechaniczna?
Wentylacja mechaniczna zapewnia wymianę powietrza wymuszoną przez
wentylatory. Może być nawiewna, wywiewna i nawiewno-wywiewna. W nawiew-
nej powietrze jest wtłaczane do pomieszczeń. Ulatuje kanałami wskutek po-
wstałego nadciS
nienia. W wywiewnej, stosowanej najczęS
ciej, w miejsce kratki
wentylacyjnej w istniejącym przewodzie wentylacji grawitacyjnej montuje się
wentylator wyciągowy. Skutecznie usuwa on z pomieszczeń powietrze zużyte,
w którego miejsce napływa S
wieże powietrze z zewnątrz.
W znacznie bardziej skomplikowanej wentylacji nawiewno-wywiewnej Kratki wentylacyjne (fot. Dospel)
S
wieże powietrze z zewnątrz jest doprowadzane do domu głównym kanałem,
następnie rozprowadzane do poszczególnych pomieszczeń kanałami poS
redni-
mi. Powietrze zużyte jest odciągane z pomieszczeń i usuwane na zewnątrz bu-
dynku kanałem zbiorczym.
Instalację tego systemu wentylacji należy powierzyć fachowcom. Jego głów-
nym i najdroższym elementem jest jednostka centralna (wentylatory: nawiewny
i wywiewny, wymiennik ciepła i filtry powietrza.) Łączy się ją z kanałami wentylacyj-
nymi (wykonanymi zwykle z blachy) za pomocą króćców przyłączeniowych. Na ze-
wnątrz budynku lokuje się czerpnie, czyli miejsca poboru S
wieżego powietrza, za-
bezpieczone od zewnątrz kratką, oraz wyrzutnie, przez które usuwa się powietrze
zużyte.
Wentylatory wyciągowe (fot. Eureka)
4
4
Do czego służą rekuperatory?
Rekuperatory są to urządzenia, za pomocą których można odzyskiwać cie-
pło z usuwanego powietrza (z francuskiego r�cup�rer  odzyskiwać). Dzięki nim
kosztowna energia pobierana zimą do ogrzewania domu nie idzie w powietrze,
lecz jest wykorzystywana. Montuje się je w instalacjach wentylacji mechanicznej.
Są zasilane energią elektryczną (wentylatory). Pozwalają odzyskać 60-80% cie-
pła. Montuje się je zwykle w piwnicy lub na strychu.
W skrócie: za pomocą rekuperatorów pobierane z zewnątrz chłodne po-
wietrze jest ogrzewane przez powietrze ciepłe, usuwane z pomieszczenia;
powietrze napływające i zużyte nie mieszają się ze sobą.
Latem rekuperator może działać odwrotnie: schładza cieplejsze powietrze
napływające z zewnątrz powietrzem chłodniejszym, wychodzącym z domu.
Rekuperator (fot. Systemair)
5
5
Na czym polega klimatyzacja?
R
wieże
Klimatyzacja pozwala na utrzymanie w pomieszczeniach mikroklimatu o sta- Wyciąg
powietrze
łych, pożądanych przez użytkowników parametrach temperatury, wilgotnoS
ci
i czystoS
ci powietrza. Od nich zależy samopoczucie domowników.
Domowa klimatyzacja nie jest już tak kosztowna jak niegdyS
. Urządzenia kli-
matyzacyjne precyzyjnie regulują temperaturę, co pozwala zachować w pomiesz-
czeniach chłód nawet podczas największych upałów. Utrzymują automatycznie
Wyciąg Wylot
wilgotnoS
ć powietrza na poziomie najbardziej odpowiednim dla organizmu czło-
zużytego zużytego
powietrza powietrza
wieka. Zapewniają właS
ciwy przewiew, wykluczający przeciągi. System filtrów urzą-
dzeń klimatyzacyjnych pozwala na uzyskanie w pomieszczeniach powietrza o du-
żym stopniu czystoS
ci, po zatrzymaniu dopływu kurzu, pyłu, bakterii i roztoczy a na-
wet przykrych zapachów. Urządzenia klimatyzacyjne mogą też służyć do ogrze- Zasada działania rekuperatora (fot. Went-Dom)
wania, z wykorzystaniem ciepła, które zawiera powietrze zewnętrzne nawet
193
budujemy
Dom 4 2004
abc w pytaniach i odpowiedziach
R APORT 13
o temperaturze bardzo niskiej. Mówi się, że działają jak pompa ciepła. Niezależnie
od tego mogą być wyposażone w elementy grzejne, wspomagające dogrzewanie
pomieszczeń.
Uzupełnieniem systemu
wentylacji jest doprowadza-
6
6
Czemu służą montowane na oknach nawiewniki?
nie S
wieżego powietrza
poprzez okna. Służą do tego
okucia z funkcją mikrowen-
Ubogą wentylację grawitacyjną wspomagały do niedawna powszechnie...
tylacji, listwy wentylacyjne,
nieszczelne okna. Domy projektowano z założeniem, że wywiew powietrza bę-
oraz nawiewniki: higrostero-
dzie się dokonywał przez ciągi wentylacyjne (z reguły kratki wentylacyjne, a więc
wane, ciS
nieniowe,
dostęp do pionów mamy tylko w kuchni i łazience), nawiew zaS
przez szczeliny
temperaturowe.
w oknach - między skrzydłem okna a oS
cieżnicą, między oS
cieżnicą a murem
oraz między szybą a drewnianą ramą.
Wstawiane obecnie nowoczesne okna wysokiej jakoS
ci zapewniają dobry
komfort cieplny i wysoką szczelnoS
ć, co z kolei przysparza nowych kłopotów.
Pomieszczeniom z tak dobrymi oknami brakuje bowiem wymiany powietrza nie-
zbędnej dla zdrowia mieszkańców oraz dobrej kondycji S
cian. Jej brak powo-
duje wzrost zawilgocenia. BezpoS
rednim jego skutkiem jest roszenie szyb.
W krótszym lub dłuższym czasie na S
cianach pomieszczeń z niedostateczną
wentylacją może się pojawić pleS
ń.
Aby temu zapobiec, wprowadzono okucia okienne zaopatrzone w detale umoż-
System wentylacji mecha-
liwiające korzystanie z nowej, dodatkowej funkcji  rozszczelniania, czyli szczeliny
nicznej nawiewno-wywiewnej
uzyskiwanej za pomocą odpowiedniego położenia klamki. Powietrze przenika
pozwala odzyskiwać częS
ć
przez nią nawet wtedy, gdy okno jest zamknięte. Jednak użytkownik okien musi
ciepła (do 70%) zawartego
być S
wiadomy, że używanie tej funkcji jest ważne i potrzebne. I musi pamiętać
w powietrzu usuwanym
o ustawianiu klamki okna w odpowiednim położeniu.
z budynku. Jest to możliwe
A o tym nie zawsze pamięta. Z tego też powodu i inne rozwiązanie, radykal-
dzięki znajdującym się
niejsze: montowane na ramach okiennych ręcznie otwierane nawiewniki, również
w centralach wentylacyjnych
nie stało się popularne. W końcu i na to znalazła się rada: wymyS
lono system na-
rekuperatorom. W domach
wiewno-wywiewny umożliwiający prawidłową wymianę powietrza w pomieszcze-
jednorodzinnych najczęS
ciej
niach z dobrą, szczelną stolarką okienną. Wprowadza on do wnętrza tyle powietrza,
stosuje się rekuperatory
aby nie było w nim zbyt wiele wilgoci. Gdy poziom wilgotnoS
ci wzrasta ponad usta-
krzyżowe.
loną normę, odchyla się listwa przysłaniająca otwór nawiewny i doprowadza taką
iloS
ć powietrza, jaka jest potrzebna. Gdy poziom wilgotnoS
ci się wyrówna, listwa
wraca do położenia zasadniczego, które pozwala na doprowadzanie minimalnych
iloS
ci powietrza. Czyli tyle, ile uzyskuje się przy wykorzystaniu funkcji rozszczelnie-
nia okna.
Nawiewnik działa prawidłowo przy sprawnym systemie wywiewnym przez pio-
ny wentylacyjne oferowane są oferowane do nich kratki wentylacyjne, które otwie-
rają się samoczynnie w przypadku wzrostu wilgotnoS
ci w pomieszczeniu. Zapo-
biega to przeciągom i niepożądanym stratom powietrza ogrzanego.
Nawiewniki naokienne nie zastępują systemu wentylacji, lecz służą do jego uzu-
Centrala wentylacyjna musi
pełnienia.
być dobrana indywidualnie.
Należy uwzględnić wielkoS
ć
planowanej wymiany powie-
7
7
Dlaczego konieczna jest też wentylacja dachu?
trza, iloS
ć mieszkających
w domu osób oraz ich nawy-
ki (np. palenie papierosów
Nawet w najlepiej przewietrzanym domu, w warstwie izolacji termicznej dachu
zmusza do intensywniejszej
może gromadzić się wilgoć. Przesycona nią wełna nie izoluje cieplnie. Dlatego
wymiany powietrza).
szczególnie istotne jest by, bezpoS
rednio pod połaciami dachu zachować kilku-
centymetrową szczelinę, którą para wodna może wydostawać się z warstwy ocie-
plenia. R
wieże, suche powietrze napływa wtedy otworami wykonanymi przy dolnej
krawędzi połaci (np. w podsufitce okapów) a wydostaje kominkami wentylacyjny-
mi lub specjalną szczeliną przebiegającą wzdłuż kalenicy.
194
budujemy
2004 4 Dom
WENTYLACJA I KLIMATYZACJA