:: PRAWO :: WYKA
AD 5
PRAWO
dr Piotr Lewandowski
W Y K A
A D  5  2009-11-21
Wykładnia prawa
Wykładnia prawa (zwana też egzegezą prawniczą bądz
interpretacjÄ… prawa sensu largo-
tzn. o szerokim znaczeniu) jest czynnością intelektualną, polegającą na formułowaniu
jednoznacznych generalnie  abstrakcyjnych i obowiązujących norm z treści przepisów
prawnych.
Reguły egzegezy prawniczej  są wytworem doktryny i praktyki  nie są zawarte w
przepisach.
Wykładnia prawa przebiega według pewnych reguł, zasad, które zakładane w konkretnych
rozumowaniach prawników pozwalają na rozwiązanie zagadnień:
a) Typu walidacyjnego - czy norma N w czasie C obowiÄ…zuje w systemie S
b) Typu interpretacyjnego - sesu stricto jaka jest treść i zakres normy N obowiązującej
w czasie C w systemie S
Reguły egzegezy dzielimy na:
1. Reguły wykładni prawa- rozumie się dyrektywy wskazujące na zasady ustalania
znaczeń norm zawartych w obowiązujących przepisach - nie można przyjąć wyniku
takiego ze norma nie zostanie zastosowana, trzeba interpretować całą treść
2. Reguły wnioskowań prawniczych- przez reguły rozumie się dyrektywy według
których ze względu na uznanie mocy obowiązującej norm wyrażonych explicite w
przepisach prawnych uznaje siÄ™ za obowiÄ…zujÄ…ce w systemie prawa inne normy
stanowiące konsekwencje tych pierwszych. Uprawnienia właściciela to jednocześnie
zakazane jest naruszanie tego uprawnienia
Þð wnioskowania logiczne
żð analogia legis - opiera siÄ™ na zaÅ‚ożeniu że ta sama racja to samo
uzasadnienie ( art. 145 KC)  stosujemy wtedy gdy brak jest regulacji.
usuwanie luk w prawie
żð analogia juris - tam gdzie jest to samo uzasadnienie taka sama regulacja.
Þð wnioskowania a portiori
żð argumentum amaiori et minus  z wiÄ™kszego na mniejsze ( zakaz
wyprzedzania pojazdów i zakaz wyprzedzania pojazdem ciężarowym)
żð argumentum aminori ad maius  z mniejszego na wiÄ™ksze (norma
zakazująca mniej istnieje norma zakazująca czynić więcej)  zakaz
sprzedaży  zakaz obciążanie ograniczonym prawem rzeczowym
Þð wnioskowanie a rubrika (wnioskowanie z poÅ‚ożenia)
Þð wnioskowanie z przeciwieÅ„stwa  argumentum a contrario (kto zabija podlega
karze, kto nie zabija nie podlega, kto zabija nie człowieka nie podlega karze)
:: 1 ::
:: PRAWO :: WYKA
AD 5
3. Reguły kolizyjne- rozumie się dyrektywy wskazujące na sposoby uznania pewnych
norm za nieobowiązujące na tej podstawie, iż są sprzeczne z innymi obowiązującymi
normami konkretnego systemu prawnego.
żð chronologiczna  lex posteriori derogat legipriori. Norma póz
niejsza uchyla
normę wcześniejszą musza być dwie okoliczności
Þð nie mogÄ… być ustanowione jednoczeÅ›nie
Þð ustawa wczeÅ›niejszÄ… nie może być hierarchicznie niższa
żð merytoryczna  lex specjalis derogat legigenerali - norma regulujÄ…ca sytuacjÄ™
szczególną uchyla normę ogólną musza być trzy warunki
a. miedzy normami musi istnieć zależności norma szczególna- norma ogólna
(istnieje zakaz polowania na ptactwo cały kraj  ale szczególnie wydaje
się zezwolenie dla woj. Na odstrzał)
b. lex specjalis nabrała mocy obowiązującej jednocześnie lub póz
niej niż lex
generalis.
c. Lex specjalis ma hierarchicznie status nie niższy niż lex generalis
(ustawa-ustawa)
·ð hierarchiczna -lex inferior non derogat superiori  norma hierarchicznie niższa nie
uchyla normy hierarchiczne wyższej czyli rozporządzenie nie uchyla ustawy
Konstrukcja racjonalnego ustawodawcy
żð prawodawca tworzy prawo z zasadÄ… racjonalnoÅ›ci
żð peÅ‚nÄ… znajomość regularnego jÄ™zyka naturalnego.
żð peÅ‚nÄ… znajomość stanu prawnego który wprowadziÅ‚
żð ma najbardziej aktualne informacje empiryczne  sÄ… to oczywiÅ›cie zaÅ‚ożenia kontrfaktyczne
??? Racjonalny prawodawca coś bardziej preferuje niż coś innego ???
Typy wykładni
Wyróżnić można 5 typów wykładni:
1. wykładnia autentyczna (prawodawcy)  Ex autoritare ustala ona co jest poprawnym
rozumieniem tekstu prawnego. Kto jest upoważniony do tworzenia prawa, ten również
może je interpretować
2. wykładnia delegowana ogólna - ogólna jest dokonywana przez organ, któremu
przyznano kompetencje do wiążącego interpretowania wszelkich aktów prawodawczych.
Ustalana przez Trybunał Konstytucyjny. Wykładania autentyczna i delegowana ogólna to
wykładnie legalne.
3. wykładnia operatywna inaczej praktyczna - wykładnia dokonywana przez organ
stosujÄ…cy prawo (sÄ…dy, organy administracji, prokuratorzy).
4. wykładnia doktrynalna - dokonuje ją nauka prawna gł doktryna prawnicza. W tym
wypadku interpretator często nastawia się na wykrywanie różnych możliwości interpretacji
przepisów jego celem nie musi być doprowadzenie do ostatecznego ustalenia znaczenia
normy.
5. wykładnia nieoficjalna - dokonywana przez inne podmioty prawa.
Wykładnia prowadzi do skonstruowania normy prawnej z przepisu prawnego.
:: 2 ::
:: PRAWO :: WYKA
AD 5
Z punktu widzenia mocy wiążącej ustaleń interpretacyjnych wykładnie dzielimy na
żð WykÅ‚adnie formalnÄ…- dokonywana jest przez upoważnione do tego organy w granicach
ich kompetencji. Ma charakter oficjalny i jest adresowana do podmiotów im
podporzÄ…dkowanych.
żð WykÅ‚adnia merytoryczna- to wykÅ‚adnia dokonywana samodzielnie przez organ
stosujący prawo w sytuacji gdy nie ma w odniesieniu do określonych przepisów wykładni
formalnej. Aby ustalić kto w jakich okolicznościach i jak ma się zachować trzeba najpierw
stwierdzić czy i jakie przepisy aktualnie obowiązują. Tak więc etap wstępny polega na
rozwiązywaniu problemów walidacyjnych. Służą temu reguły walidacyjne.
Do reguł walidacyjnych należą:
1. Reguły ustalania obowiązywania norm prawnych wyrażonych w przepisach prawnych
2. Reguły dotyczące zasad uznawania za obowiązujące norm stanowiących konsekwencje
norm wyrażonych w przepisach prawnych- nazwa aktów których przepis należy oraz
z
ródło publikacji oryginalnej
3. Reguły dotyczące zasad uznawania za obowiązujące w systemie prawa stanowionego
norm zwyczajowych i precedensowych
4. Inne specyficzne reguły walidacyjne np. dotyczące zasad uznawania za obowiązujące
norm recypowanych z poprzedniego systemu prawa
Jeżeli norma jest rażąco sprzeczna z innymi normami systemu prawa lub wyraża wartości
rażąco sprzeczne z innymi wartościami wyrażanymi przez normy prawne odrzucamy
wynik wykładni językowej i podejmujemy decyzje o przypisaniu normie znaczenia
zmodyfikowanego w wyniku zastosowania reguł funkcjonalnych i systemowych. Taką
wykładnie nazywamy wykładnią korygująca.
Postaci wykładni korygującej rezultaty wykładni:
1. Wykładnia rozszerzająca -interpretatio extensiva polega na przypisywaniu
normie szerszego zakresu normowania bÄ…dz
zastosowaniu przy wykorzystaniu reguł
wykładni pozajęzykowej (funkcjonalnej lub systemowej)niż zakres wpływający wprost
i jednoznacznie po zastosowaniu językowych reguł wykładni (wypadek w zatrudnieniu)
2. Wykładnia zwężająca- interpretatio restrictiva polega na przypisaniu normie
węższego zakresu normowania bądz
zastosowania na podstawie wykładni
pozajęzykowej niż zakres wynikający z dosłownego brzmienia normy w rozumieniu
art.k PC 149 umieszczenie pisma sadowego w skrzynce pocztowej nie jest złożeniem
pisma w urzędzie pocztowym rozumieniu art.149 KPC wyjątków nie możemy
traktować rozszerzająco.
Definiowanie - czy deska jest statkiem ? KM Art.3:
- ma być urządzeniem = urządzeniem pływającym
- ma być złożona przynajmniej 3 elementów  (element złożony)
żð rzecz główna  taki element bez którego rzecz nie może istnieć
żð części skÅ‚adowe  elementy nadajÄ…ce funkcjonalność
żð przynależność  elementy nie stanowiÄ…ce integralnej części rzeczy
Poduszkowiec nie jest statkiem nie korzysta z prawa Archimedesa
:: 3 ::
:: PRAWO :: WYKA
AD 5
Przesłanka egzora - siła wyższa zwalania nas z odpowiedzialności na zasadzie
ryzyka - siła wyższa vis major.
Pojazdy mechaniczne - art. 14 ust.1 o ubezpieczeniach obowiÄ…zkowych
Językowe reguły interpretacyjne - Z punktu widzenia funkcji pełnionej prze te
reguły w procesie wykładni prawa dzielimy na:
1. reguły określające zasady rekonstrukcji postępowania
2. reguły określające zasady ustalania znaczeń poszczególnych zwrotów normy
prawnej
Systemowe reguły interpretacyjne
1. dyrektywy odwołujące się do postulatów zupełności i niesprzeczności systemu
prawa
2. dyrektywy opierające się na właściwościach struktury systemu prawa i budowy
aktów normatywnych
3. dyrektywy odwołujące się do zasad systemu (gałęzi) prawa
:: 4 ::