{1}{1}29.970
{1274}{1454}Projekty|i|projektoidy.
{1554}{1660}Dzisiejszy wykład dotyczy problemu projektu.
{1686}{1767}Oczywistym punktem wyjścia są rzeczy,
{1771}{1821}które wyraźnie nie zostały zaprojektowane.
{1854}{1936}To jest zwykły kamień.
{1949}{2082}Prawa fizyki pozostawione samym sobie tworzą coś takiego.
{2116}{2178}Mogą także wyprodukować coś takiego,
{2193}{2251}co na pierwszy rzut oka wygląda jak but,
{2266}{2333}ale to podobieństwo jest czysto przypadkowe,
{2337}{2391}nic zupełnie nie znaczy.
{2404}{2478}Podobieństwo tego kamienia do ryby też nic nie znaczy,
{2490}{2570}ani podobieństwo tego do głowy kaczki.
{2584}{2627}To jest nieco bardziej interesujące,
{2634}{2678}ale nadal jest całkowicie przypadkowe.
{2681}{2805}Wygląda to jak jajo i wewnątrz ma małą atrapę zarodka,
{2809}{2918}ale jest to czysty przypadek i jest wytworem samej fizyki.
{2967}{3076}Dotyczy to także tego pięknego kryształu,
{3099}{3144}ale jest to bardziej interesujące,
{3159}{3218}ponieważ otrzymujemy kryształy,
{3221}{3282}kiedy pozwalamy atomom tego samego rodzaju
{3296}{3424}połączyć się w sposób w jaki "same chcą".
{3444}{3507}To jest inny rodzaj kryształu, róża pustynna.
{3515}{3591}Wygląda niemal tak, jakby ją zrobił jubiler.
{3673}{3834}Ale wszystkie te obiekty są przypadkowe.
{3849}{3905}Żaden z nich nie był zaprojektowany.
{3924}{4015}Wszystkie kamienie należą do kategorii,
{4026}{4064}którą będę nazywał "prosta".
{4098}{4160}To samo dotyczy chmur i gwiazd.
{4163}{4199}Nikt ich nie projektował,
{4203}{4249}powstały i wyglądają tak jak wyglądają
{4253}{4356}jako prosta konsekwencja działania czystych praw fizyki.
{4363}{4457}Są przykładami tego, jak rzeczy mogą przypadkiem wyglądać.
{4520}{4567}Jesteśmy teraz gotowi do spojrzenia na pewne obiekty,
{4571}{4614}które rzeczywiście są zaprojektowane.
{4638}{4686}Ten mikroskop: nikt nie mógłby w żaden sposób pomyłkowo uznać,
{4711}{4751}Ten mikroskop: nikt nie mógłby w żaden sposób pomyłkowo uznać,
{4755}{4833}że jest tak zbudowany w wyniku przypadku.
{4851}{4927}Wszystko w nim ma wyraźny podpis "projekt".
{4937}{4988}Ma długą tubę, żeby patrzeć w dół,
{4992}{5076}soczewkę z tej strony i drugą soczewkę z tamtej,
{5083}{5174}lustro do odbijania światła w głąb tuby,
{5178}{5257}pokrętła do regulacji ostrości,
{5265}{5315}inne pokrętła do przesuwania szkiełka
{5323}{5392}z boku na bok oraz do przodu i do tyłu.
{5419}{5493}Także same pokrętła są szorstkie,
{5496}{5542}żeby łatwiej je było uchwycić.
{5592}{5651}Zaprojektowany obiekt.
{5693}{5756}To samo dotyczy tego kalkulatora, to samo dotyczy tego zegarka.
{5767}{5836}To samo dotyczy tego kalkulatora, to samo dotyczy tego zegarka.
{5901}{5967}Istnieją nieco trudniejsze przypadki.
{5974}{6011}Te groty krzemienne.
{6015}{6067}Nie ma specjalnych wątpliwości, że zostały zaprojektowane.
{6075}{6160}Takiego kształtu normalnie nie spodziewalibyśmy się
{6164}{6222}zobaczyć w kamieniach znalezionych na plaży.
{6229}{6272}Ten jest nieco bardziej wątpliwy.
{6284}{6346}Eksperci, archeolodzy, mówią nam,
{6350}{6407}że jest to zaprojektowany przedmiot,
{6414}{6495}że jacyś prymitywni ludzie celowo go tak ukształtowali.
{6503}{6572}Jestem skłonny im wierzyć.
{6580}{6645}Ale jest to nieco trudniejszy przypadek.
{6683}{6721}Wszystko jedno.
{6735}{6877}Istnieje mnóstwo obiektów, które niewątpliwie są zaprojektowane.
{6914}{7005}Co wspólnego mają te wszystkie zaprojektowane obiekty?
{7024}{7226}Wszystkie są użyteczne i nie mogły powstać przypadkowo.
{7271}{7342}Mikroskop jest niewątpliwie znakomity
{7346}{7412}do znacznego powiększania obiektów
{7415}{7484}i z całą pewnością nie mógł powstać przypadkowo.
{7512}{7603}Jeśli weźmiecie mnóstwo atomów i będziecie je potrząsać,
{7607}{7659}to możecie otrzymać kryształ,
{7676}{7778}ale przez miliardy lat nie otrzymacie mikroskopu.
{7921}{8043}To jest urynał i oczywiście ma on skromniejszy cel niż mikroskop,
{8094}{8193}ale nadaje się bardzo dobrze dla swojego celu,
{8206}{8280}najwyraźniej jest zaprojektowany.
{8289}{8342}Kiedy już wiemy, jaki jest jego cel,
{8346}{8375}a jest nim przetrzymywanie płynu,
{8382}{8474}możemy, z grubsza, stworzyć miarę jego przydatności.
{8487}{8551}Powiedzmy, że koszt takiego naczynia to ilość gliny,
{8555}{8642}z której jest zrobiony, a korzyścią jest ilość wody, którą mieści.
{8649}{8701}Tak więc jego efektywnością będzie stosunek wagi wody,
{8705}{8941}która się w nim mieści, do wagi gliny, z której jest zrobiony.
{8984}{9077}Porównujemy to z tym naczyniem,
{9101}{9176}które nie jest zrobione przez człowieka,
{9179}{9230}ale jest naturalnym kamieniem.
{9240}{9370}Także przechowuje wodę, ale nie przechowa zbyt dużo wody
{9378}{9447}w stosunku do ilości kamienia.
{9455}{9543}Jego efektywność nie jest wysoka
{9547}{9629}i faktycznie nie jest to obiekt zaprojektowany.
{9632}{9740}Jest to prosty obiekt, który zwyczajnie powstał przypadkiem.
{9823}{9941}Podzieliliśmy więc te obiekty na zaprojektowane
{9954}{10014}i takie, które nazywam prostymi.
{10056}{10104}Teraz jednak chciałbym wprowadzić dużą
{10108}{10181}i bardzo ważną kategorię obiektów,
{10187}{10246}które z pewnością nie są proste,
{10263}{10348}a twierdzę, że nie są również zaprojektowane.
{10375}{10525}Wyglądają niezwykle przekonująco na zaprojektowane.
{10533}{10633}Będę je nazywał projektoidy.
{10672}{10743}Projektoidy wyglądają na zaprojektowane,
{10756}{10832}ale w rzeczywistości otrzymały swój wygląd
{10840}{10899}dzięki bardzo odmiennemu procesowi,
{10902}{10941}do którego dojdziemy później.
{10944}{11006}Na tym etapie może być wam bardzo trudno uwierzyć,
{11012}{11119}że projektoidy nie są zaprojektowane, ale poczekajcie.
{11211}{11324}Popatrzmy na nasz pierwszy projektoid.
{11390}{11466}Dziękuję. Andrew, prawda? A jak nazywa się wąż?
{11473}{11492}Squeeze.
{11496}{11547}Wąż nazywa się Squeeze.
{11551}{11723}Jest to boa dusiciel i jest wspaniałym przykładem projektoidu.
{11740}{11855}Wygląda jakby został celowo, przepięknie zaprojektowany.
{11865}{11965}Jednym z jego celów jest połykanie zdobyczy,
{11972}{12061}która wygląda na dużo za dużą, by ją połknąć.
{12098}{12199}A jednym ze sposobów, w jaki to osiąga, jest głowa
{12239}{12271}W porządku.
{12372}{12513}Kości jego czaszki potrafią się rozstąpić,
{12523}{12589}oczywiście pod skórą, tak że głowa powiększa się
{12596}{12719}do olbrzymich rozmiarów w stosunku do punktu wyjściowego.
{12729}{12789}Ma więc wielką, otwartą paszczę,
{12793}{12927}zdolną do połknięcia dużo większej zdobyczy niż myślicie.
{12958}{13078}Cętkowana skóra ma piękny kolor,
{13085}{13133}który, jak można sobie wyobrazić
{13148}{13250}znakomicie kamufluje go w lesie.
{13280}{13325}Wąż stracił nogi.
{13338}{13436}Utrata nóg jest czymś powszechnym wśród gadów.
{13440}{13633}Istnieje wiele linii ewolucyjnych gadów, które straciły nogi.
{13642}{13746}Boa dusiciel jest najlepszy w duszeniu swojej zdobyczy
{13852}{13962}i uważam, że zarówno Andrew, jak i Squeeze zasłużyli na oklaski.
{14250}{14283}Bardzo dziękuję.
{14296}{14430}Samo patrzenie na Squeeza zupełnie nie daje nam pojęcia o tym,
{14438}{14533}jaką jest niesłychanie skomplikowaną strukturą.
{14537}{14586}On i wszystkie inne żywe stworzenia.
{14613}{14667}Żywe stworzenie, takie jak Squeeze,
{14670}{14750}nie tylko jest bardziej skomplikowane od mikroskopu.
{14764}{14866}Jest miliardy razy bardziej skomplikowane niż mikroskop.
{14968}{15019}Wróćmy do naczyń.
{15049}{15110}Widzieliśmy zaprojektowane naczynie
{15143}{15227}i widzieliśmy proste, przypadkowe naczynie.
{15254}{15331}Tutaj zaś jest projektoidowe naczynie.
{15407}{15459}To jest dzbanecznik.
{15485}{15552}Widzicie poszczególne "dzbanuszki".
{15555}{15580}To jest powiększenie.
{15596}{15714}Są one napełnione wodą i są pułapkami na owady.
{15725}{15794}Insekty wpadają do pułapek i toną.
{15801}{15851}Tak rozpoczyna się "dzbanuszek",
{15854}{15900}a to jest następna faza jego rozwoju.
{15903}{15926}Zaczyna się jako liść.
{15930}{15985}Widzicie właśnie formujący się otwór.
{15989}{16017}To jest młody dzbanecznik i zaraz zobaczymy
{16035}{16080}To jest w pełni dojrzały dzbanecznik.
{16084}{16124}Tam wspina się mucha.
{16132}{16182}Na szczycie jest śliska strefa.
{16194}{16270}Mucha zjeżdża do wody.
{16279}{16515}Utonie tam i w swoim czasie roślina strawi jej produkty.
{16527}{16587}To jest żywy dzbanecznik.
{16599}{16647}Tutaj jest jeden z jego "dzbanuszków".
{16655}{16695}Widzicie małą pokrywkę.
{16703}{16801}Tutaj jest śliska strefa, a wewnątrz jest woda.
{16814}{16890}Wygląda to na dobrze zaprojektowany obiekt,
{16893}{16926}dobrze zaprojektowane naczynie.
{16930}{17027}Gdybyśmy mieli wyliczyć stosunek nakładów do korzyści
{17030}{17070}i zmierzyć ilość wody, którą mieści,
{17081}{17171}w stosunku do samego materiału roślinnego,
{17175}{17253}stwierdzilibyśmy, że jest to bardzo efektywne naczynie.
{17265}{17386}Ale stwierdzimy także, jeśli zajrzymy do środka rośliny
{17394}{17471}i wytniemy jej kawałek, że ma bardzo skomplikowaną budowę.
{17483}{17597}To jest jedna komórka dzbanecznika
{17607}{17648}widziana przez mikroskop elektronowy.
{17661}{17710}Możecie zobaczyć, jak jest skomplikowana.
{17719}{17874}Bardziej interesujące od struktury wewnętrznej jest jednak to,
{17878}{18039}że wytwarza mnóstwo tlenu i wydziela go do wody w dzbanuszku.
{18081}{18150}To zaś jest bardzo pożyteczne,
{18170}{18256}ponieważ w tej wodzie żyje cała menażeria
{18263}{18387}małych robaków i innych owadów.
{18396}{18433}Co one tam robią?
{18453}{18519}No cóż, można jeść owady,
{18523}{18564}tak jak to robi dzbanecznik,
{18585}{18637}ale roślina nie ma zębów,
{18648}{18725}a trudno jest jeść owady, jeśli nie ma się zębów.
{18749}{18949}Tak więc dzbanecznik "pożycza" zęby tych robaków w dzbanuszkach.
{18975}{19097}Robaki zjadają zdobycz, która wpada do dzbanuszka
{19105}{19251}i roślina absorbuje ich odchody.
{19259}{19325}Właściwie więc dzbanecznik odżywia się tym samym,
{19342}{19449}co inne rośliny, kiedy absorbują nawóz.
{19468}{19607}Ale dzbanecznik zapewnia sobie prywatne zaopatrzenie w nawóz,
{19622}{19742}przyciągając owady i dostarczając je robakom,
{19750}{19911}które mieszkają w naczyniu z przyjemną atmosferą dobrze natlenionej wody,
{19914}{19974}bez której nie chciałyby tam żyć.
{20131}{20285}Tutaj jest inny rodzaj naczynia, projektoidowego naczynia.
{20306}{20436}Zrobił je pająk "trapdoor", bo tam jest zapadnia (trapdoor) na górze.
{20440}{20484}Pająk żyje w środku.
{20591}{20631}Tutaj jest jeszcze jedno.
{20651}{20747}Jest to naczynie osy kopułki.
{20751}{20855}Jest to osa samotnica, nie taka jak osy społeczne,
{20861}{20933}które budują plastry, podobne do tego plastra miodowego.
{20953}{21087}Osa kopułka, samica, robi takie pojemniki z gliny
{21091}{21250}i w środku składa jaja, a więc larwy rosną w środku pojemnika.
{21282}{21407}Patrzcie jak pięknie przypomina on to zaprojektowane naczynie.
{21411}{21453}To jest rzeczywiście zaprojektowane naczynie,
{21460}{21526}zrobione przez kogoś w Meksyku.
{21545}{21694}Patrzcie, jak podobne jest do naczynia zrobionego przez osę kopułkę.
{21834}{21883}Jeszcze jedno naczynie zwierzęce.
{21997}{22078}To zrobiła pszczoła miesierka.
{22146}{22185}Piękny mały przedmiot.
{22201}{22308}Służy do tego samego celu, co pojemnik osy kopułki,
{22318}{22369}ale ma inną budowę.
{22398}{22474}Jest dokładnie takie, jak dom zbudowany przez człowieka.
{22486}{22676}To są poszczególne kamyki, które pszczoła zebrała i skleiła,
{22682}{22776}żeby zbudować to zachwycające naczynie.
{22800}{22847}Ale historia na tym się nie kończy,
{22850}{22900}bo możemy zobaczyć tylko jeden pojemnik,
{22920}{23023}ale tutaj pod spodem jest ich jeszcze cztery.
{23033}{23122}Pszczoła starannie pokryła je gliną,
{23129}{23272}którą zebrała nad rzeką zapewne po to, by je ukryć.
{23279}{23389}Glina jest dokładnie tego samego koloru co skała,
{23400}{23460}na której jest pojemnik,
{23477}{23521}tak więc drapieżniki,
{23525}{23686}które mogłyby wyjeść larwy z pojemnika nigdy,
{23698}{23844}nawet za milion lat, nie zgadłby, że jest tu jakiś pojemnik.
{23865}{23988}A tutaj jest inny przykład projektoidalnej architektury.
{24000}{24122}Te gigantyczne megality, jak w Avebury czy Stonehenge,
{24131}{24231}zbudowały australijskie termity kompasowe.
{24267}{24369}Są to potężne budowle, jak bloki mieszkalne.
{24417}{24509}Niewątpliwie na skalę termita, są jak bloki mieszkalne.
{24522}{24634}Wszystkie są ustawione dokładnie na osi północ-południe,
{24644}{24695}co jest ich kolejną, bardzo sprytną cechą,
{24705}{24804}bo oznacza to, że z jednej strony mają poranne promienie słoneczne,
{24824}{24892}a z drugiej wieczorne,
{24896}{24976}a więc dostają przyjemne ciepło o najchłodniejszych porach dnia.
{24986}{25057}Ale podczas gorącej pory dnia,
{25060}{25158}południowe słońce świeci na nie z boku,
{25162}{25231}nie rozgrzewają się więc zanadto.
{25239}{25308}To z powodu tych termitier termity nazywają się termitami kompasowymi,
{25311}{25371}bo kiedy jesteś na pustyni, dzięki tym termitierom zawsze wiesz,
{25374}{25465}gdzie jest kierunek północ-południe.
{25503}{25647}Jeszcze większy od nich jest inny rodzaj termitier.
{25650}{25689}Możecie zobaczyć skalę tutaj.
{25704}{25763}To jest kolosalna budowla.
{25775}{25912}Austriacki etolog Karl von Frisch powiedział,
{25921}{26136}że gdyby ludzie budowali na taką skalę jak termity,
{26150}{26322}nasze budynki byłyby cztery razy wyższe od Empire State Building.
{26331}{26429}Termity więc są bardzo, bardzo imponującymi architektami.
{26436}{26539}Te projektoidy są naprawdę bardzo imponujące.
{26565}{26802}Przejdziemy teraz od obiektów, które są pozornie zaprojektowane przez zwierzęta,
{26810}{26906}do zaprojektowanej budowy samych zwierząt.
{26909}{26964}Do pozornie zaprojektowanej budowy samych zwierząt.
{26968}{27013}A zacznę od kamuflażu.
{27017}{27094}Gdybyście idąc przez pustynię zobaczyli to,
{27097}{27158}na pierwszy rzut oka uznalibyście, że to kamień.
{27171}{27250}Ale to nie jest kamień, to konik polny.
{27257}{27395}Wygląda jak kamień i ten wygląd go chroni.
{27443}{27489}I następny przykład.
{27519}{27618}Dla mnie wygląda to dokładnie jak wodorost.
{27622}{27692}Jest to jeden z moich najbardziej ulubionych obiektów projektoidalnych.
{27705}{27747}W rzeczywistości jest to ryba.
{27751}{27779}To jest konik morski.
{27787}{27862}Tutaj jest jego głowa, szyja i ciało.
{27871}{28001}A te sterczące tutaj wypustki to części ciała tej ryby.
{28015}{28087}Każdy jednak mógłby pomyśleć, że to są części wodorostu.
{28091}{28144}Wyglądają dokładnie jak części wodorostu
{28151}{28264}i konik morski ukrywa się między wodorostami odpowiedniego rodzaju.
{28277}{28333}Jest niemal doskonale zakamuflowany.
{28371}{28421}Tutaj mamy jeszcze kilka przykładów.
{28456}{28501}To jest film i za chwilę zobaczycie, co to jest.
{28510}{28579}To jest owad liściec.
{28582}{28689}Tutaj jest pokrywa tułowia, tutaj jest głowa.
{28698}{28729}Tutaj są skrzydła.
{28763}{28842}Kiedy się nie rusza, a być może także kiedy się rusza,
{28846}{28889}wygląda dokładnie jak liście.
{28893}{28914}Właśnie odfrunął.
{28921}{28943}Tutaj jest jeszcze jeden.
{28947}{28992}Wygląda dokładnie jak roślina.
{28996}{29053}Okazuje się, że to zielony wąż.
{29111}{29182}A to wzięlibyście za roślinę z pąkiem na końcu,
{29186}{29257}długą, zieloną łodygą więcej pąków.
{29281}{29323}Dopiero kiedy spojrzymy na przedni koniec,
{29327}{29429}możemy dostrzec oko, czułki i nogi.
{29437}{29505}To jest patyczak.
{29543}{29583}Spójrzcie na te liście tutaj.
{29611}{29655}Jesienne liście.
{29707}{29781}Spójrzcie na żyłę w środku liści.
{29787}{29838}Spójrzcie na żyłki po obu stronach.
{29862}{30011}Spójrzcie na małe plamy ciemnej pleśni na liściach.
{30080}{30122}Ale to nie są liście.
{30153}{30185}To są motyle.
{30219}{30310}Patrzcie, możecie dostrzec ciało tutaj, tutaj i tutaj.
{30313}{30392}Tak wyglądają te motyle, kiedy otwierają skrzydła.
{30417}{30487}Tak wygląda spód ich skrzydeł.
{30491}{30547}A normalnie siedzą ze złożonymi skrzydłami,
{30551}{30617}a więc widać tylko ich spód.
{30620}{30743}Bardzo trudno zauważyć, że nie są to martwe liście.
{30747}{30853}Dopiero, kiedy otwierają skrzydła,|widzicie błysk jaskrawych kolorów.
{30975}{31088}Zakamuflowane zwierzęta przypominają rzeczy niejadalne.
{31103}{31239}Obiekty projektoidalne czasami z innej przyczyny|przypominają inne obiekty projektoidalne.
{31250}{31321}Mianowicie dlatego, że wykonują tę samą pracę.
{31337}{31414}Nazywa się to konwergencyjną ewolucją.
{31455}{31525}To jest zwykły jeż.
{31550}{31620}To zaś nie ma nic wspólnego z jeżem,
{31631}{31690}ale wygląda podobnie.
{31710}{31763}To jest mrówkożer kolczasty.
{31771}{31802}Jest to ssak, ale można powiedzieć,
{31806}{31854}ledwo, ledwo ssak.
{31858}{31929}Jest to składający jaja,
{31930}{32003}bardzo prymitywny ssak z Australii i Nowej Gwinei.
{32018}{32117}Jego tryb życia nie jest w istocie podobny do trybu życia jeża.
{32124}{32279}Je mrówki, podczas gdy jeż je więcej rzeczy: owady, robaki i inne.
{32286}{32386}Ale obydwa chronią kolce.
{32394}{32488}A więc powierzchownie wyglądają bardzo podobnie.
{32508}{32627}Przykład konwergencji ewolucyjnej.
{32658}{32744}Jeszcze lepszym przykładem konwergencji ewolucyjnej
{32747}{32830}jest tak zwany wilk workowaty.
{33012}{33149}Gdybyście go zobaczyli idącego na smyczy ulicą,|pomyślelibyście, że to pies.
{33179}{33245}Nieco dziwny pies.
{33252}{33361}Nie ma wiele psów,|które mają taką rzecz na końcu ogona.
{33381}{33493}Czy pomyślelibyście, że byłby nie na miejscu na wystawie psów?
{33545}{33607}Ale to nie jest pies.
{33610}{33672}Nie ma nic wspólnego z psem.
{33686}{33727}To jest torbacz.
{33743}{33886}Jest bliżej spokrewniony z kangurami, wombatami i koala.
{33910}{33976}Obecnie, niestety, jest to gatunek wymarły.
{33979}{34098}Wyginął w tym stuleciu na Tasmanii.
{34102}{34216}Wyginął kilka tysięcy lat temu w Australii.
{34230}{34294}A przyczyną, dla której wygląda jak pies, jest to,
{34310}{34376}że wykonuje tę samą pracę co pies.
{34380}{34416}lub raczej, wykonywał tą samą pracę co pies.
{34434}{34629}Biegał i polował dokładnie tak samo jak pies.
{34657}{34743}I dlatego ma ten sam kształt co pies.
{34763}{34896}Możesz go teraz zabrać, Bryson. Dziękuję.
{34918}{35074}Jego wewnętrzna budowa także przypomina psa.
{35081}{35148}To jest czaszka psa.
{35233}{35321}A to jest czaszka wilka tasmańskiego.
{35335}{35377}Jest trochę większa,
{35380}{35476}ale oczywiście rozmiar czaszki zależy i tak od rozmiaru psa.
{35480}{35547}Z łatwością mogliśmy znaleźć czaszkę większego psa.
{35564}{35683}Jedynym pewnym sposobem na stwierdzenie.|że jest to wilk workowaty, jest zajrzenie pod spód.
{35686}{35723}że jest to wilk workowaty, jest zajrzenie pod spód.
{35726}{35799}Wszystko zdradzają te dwa otwory w podniebieniu.
{35813}{35883}To wyraźne ślady, które mówią nam,
{35887}{35976}że to wilk workowaty, nie zaś prawdziwy pies.
{36003}{36093}Prawdziwe psy nie mają tam takich otworów.
{36286}{36432}To jest konwergencja ewolucyjna wśród obiektów projektoidalnych.
{36479}{36582}Także obiekty zaprojektowane przypominają czasami siebie wzajemnie.
{36585}{36630}ponieważ wykonują tę samą pracę.
{36717}{36861}Dwa samoloty przypominają siebie wzajemnie
{36873}{37081}nie z powodu szpiegostwa przemysłowego ani naśladownictwa.
{37106}{37218}ale dlatego, że tunel aerodynamiczny znakomicie wyrównuje różnice.
{37234}{37334}Te samoloty zostały zaprojektowane do tego samego celu.
{37349}{37476}a kiedy projektujesz samoloty do tego samego celu.|szybkiego latania
{37479}{37537}i transportowania dużej liczby pasażerów.
{37544}{37614}to będą do siebie podobne.
{37631}{37769}W taki sam sposób jak pies i wilk workowaty.
{37821}{37941}Widzieliśmy więc konwergencję między dwoma projektoidami
{37964}{38068}i widzieliśmy konwergencję między dwoma zaprojektowanymi obiektami.
{38085}{38232}A co z konwergencją między zaprojektowanymi obiektami i projektoidami?
{38275}{38401}Tutaj jest aparat fotograficzny, zaprojektowany obiekt.
{38541}{38658}a tutaj jest oko, projektoid.
{38671}{38729}Robią coś bardzo podobnego.
{38735}{38802}Mają soczewkę z przodu.
{38832}{38960}która ogniskuje obraz na światłoczułej powierzchni z tyłu.
{38964}{39078}W oku nazywa się to siatkówka, w aparacie jest to film.
{39112}{39188}Są również szczegółowe podobieństwa.
{39206}{39337}Oba mają źrenicę - przesłonę.
{39347}{39491}Otwiera się i zamyka, regulując ilość wpadającego światła.
{39507}{39734}W aparacie automatycznym ilość światła reguluje automatycznie światłomierz:
{39738}{39772}kiedy jest jaśniej, zamyka otwór.
{39779}{39874}kiedy jest ciemniej, otwiera otwór.
{39884}{40042}Ludzkie oko także ma automatyczny światłomierz.
{40046}{40121}Zastanawiam się, czy znalazłby się ochotnik
{40152}{40213}Dobrze. W pierwszym rzędzie. Tak. Dobrze.
{40317}{40342}Jak ci na imię?
{40359}{40385}Gillian.
{40389}{40451}Gillian. Czy możesz zdjąć okulary Gillian?
{40459}{40530}Dziękuję. Chodź i usiądź tutaj.
{40580}{40738}Masz teraz patrzeć w kamerę i zrobią zdjęcie twojego oka, źrenicy.
{40750}{40896}Masz teraz patrzeć w kamerę i zrobią zdjęcie twojego oka, źrenicy.
{40900}{41030}Ja zaś będę ci świecił światłem w drugie oko.
{41059}{41116}Mam nadzieję, że nie będzie zbyt jaskrawe.
{41126}{41314}Mamy nadzieję zobaczyć, że twoja źrenica kurczy się, kiedy świecę na nią.
{41321}{41431}Patrz więc w kamerę, a ja poświecę.
{41505}{41564}Widzieliście, że się skurczyła?
{41618}{41661}Patrz w kamerę.
{41681}{41724}Proszę, kurczy się.|Widzicie? Myślę, że lepiej jest patrzeć na to oko, w które świecę.
{41727}{41820}Widzicie? Myślę, że lepiej jest patrzeć na to oko, w które świecę.
{41830}{41856}Nie, nie ty.
{41909}{41980}Ty patrz w kamerę. Czy jest zbyt jaskrawe?
{41989}{42045}Nie. OK. Patrz w kamerę.
{42105}{42265}Widzieliście? Bardzo dziękuję, Gillian.
{42559}{42634}Jest wiele innych przykładów żywych rzeczy.
{42638}{42759}które są dokładnie takie, jak zaprojektowałby je inżynier.
{42792}{42860}Mam nadzieję, że to wystarczy, by przekonać was.
{42863}{42931}że w żywych obiektach jest coś specjalnego.
{42934}{42965}Wyglądają na zaprojektowane,
{42973}{43050}niezmiernie przekonująco wyglądają na zaprojektowane.
{43071}{43116}Nazywam je projektoidami
{43132}{43202}i proszę, byście zaakceptowali tę odmienną nazwę.
{43221}{43326}A jednak niesłychanie kusi używanie słowa "zaprojektowane".
{43330}{43448}Raz za razem muszę gryźć się w język i powstrzymywać przed mówieniem, na przykład.
{43451}{43531}że ta jaskółka jest zaprojektowana
{43544}{43637}do gwałtownego, bardzo szybkiego i bardzo zwrotnego lotu.
{43640}{43706}Faktycznie, kiedy mówię z innymi biologami,
{43709}{43741}nikt z nas nie kłopocze się gryzieniem się w język.
{43745}{43807}Po prostu używamy słowa "zaprojektowany".
{43830}{43901}Powiedziałem wam jednak.|że w rzeczywistości nie są one zaprojektowane
{43904}{43952}i wymyśliłem specjalne słowo "projektoidy".
{43956}{44056}Powiedziałem, że istnieje specjalny proces.
{44060}{44141}który powołuje te projektoidalne obiekty do istnienia
{44145}{44210}i nadaje im ten pozornie zaprojektowany wygląd.
{44227}{44297}Cóż to za specjalny proces?
{44354}{44452}Odpowiedź na to pytanie została odkryta zaskakująco niedawno.
{44455}{44499}w połowie ubiegłego stulecia.
{44529}{44600}Jednego z największych odkryć wszech czasów
{44612}{44763}dokonał jeden z największych naukowców w dziejach - Charles Robert Darwin.
{44818}{44890}Swoją słynną książkę O pochodzeniu gatunków napisał
{44898}{45083}po dość zadziwiająco długim czasie od dokonania tego odkrycia.
{45093}{45235}To jest oryginalne pierwsze wydanie z podpisem autora.
{45273}{45311}Bardzo cenne.
{45464}{45577}Darwin rozpoczął argumentację na rzecz doboru naturalnego
{45583}{45724}od opisania innego procesu nazywanego doborem sztucznym
{45733}{45784}bądź hodowlą selektywną.
{45809}{45856}Wszystkie te warzywa
{45880}{45915}zostały wyhodowane
{45923}{46045}przez ludzi do różnych celów żywieniowych.
{46052}{46170}Tu jest zwykła kapusta, kalafior, czerwona kapusta, brokuły, brukselka, kalarepa.
{46174}{46342}Tu jest zwykła kapusta, kalafior, czerwona kapusta, brokuły, brukselka, kalarepa.
{46346}{46547}Każda z tych różnych roślin podkreśla inny aspekt swojego dzikiego przodka |- dzikiej kapusty.
{46551}{46669}Tak więc na przykład kalarepa ma niezmiernie powiększoną łodygę.
{46691}{46779}Kalafior ma niezmiernie powiększony kwiat.
{46790}{46874}Tak samo brokuły, ale w inny sposób.
{46905}{47030}Wszystkie rozwinęły się w ciągu ostatnich paru tysięcy lat
{47033}{47172}z tego samego dzikiego przodka, z dzikiej kapusty.
{47211}{47325}A to jest dzika kapusta wyhodowana przez Brysona.
{47328}{47460}Bryson ma wiele cnót, ale nie ma wśród nich talentu ogrodnika.
{47508}{47598}Niemniej, jeśli wzięlibyście to do domu
{47606}{47650}i hodowali przez jakiś czas.
{47653}{47743}podlewali, opiekowali się, to wyrosłoby na dziką kapustę.
{47746}{47842}Nie przypominałoby zbytnio żadnej z tych roślin.
{47846}{47945}I o to mi chodzi: wszystkie one pochodzą od dzikiej kapusty
{47949}{48036}ale bardzo różnią się od dzikiej kapusty.
{48113}{48230}Wszystkie rasy psów domowych mają
{48238}{48301}wspólnego przodka, mianowicie wilka.
{48322}{48374}Te psy wyglądają zupełnie różnie.
{48377}{48433}Nigdy nie pomyślelibyście, że są członkami tego samego gatunku.
{48436}{48552}ale wszystkie faktycznie pochodzą z tego samego gatunku, od wilka.
{48574}{48697}Czym jest ten dobór sztuczny, ta hodowla selektywna.
{48701}{48803}która pozwala na przejście od wilka do czegoś takiego jak to,
{48807}{48824}albo to,
{48827}{48849}albo to?
{48873}{48934}W wielkim skrócie powiem wam, co to jest.
{48950}{49044}Zaczynacie od przodka, wilka.
{49051}{49099}Dla uproszczenia założę,
{49103}{49210}że wszyscy z tej strony sali będą sobie wyobrażali
{49213}{49307}hodowanie coraz mniejszych wilków.
{49311}{49371}a wszyscy z tej strony sali będą sobie wyobrażali
{49375}{49445}hodowanie coraz większych wilków.
{49458}{49525}W każdym miocie wilków, jaki się wam rodzi.
{49529}{49614}ci po mniejszej stronie wybierają te szczeniaki.
{49617}{49709}które są nieco mniejsze niż przeciętna.
{49727}{49780}Tym dajecie się rozmnożyć.
{49793}{49885}A po tej stronie rozmnażacie szczeniaki większe niż przeciętna.
{49900}{49949}To zabierze wiele czasu.
{49966}{50010}pokolenie za pokoleniem.
{50014}{50124}Kojarzycie razem stosunkowo małe psy, wilki.
{50127}{50242}Po tej stronie kojarzycie razem stosunkowo duże wilki.
{50260}{50332}I po wielu pokoleniach, może setkach.
{50335}{50480}może tysiącach pokoleń, może po paru tysiącach lat tej selektywnej hodowli
{50487}{50731}- bo są w to zaangażowane geny kontrolujące różnice między szczeniakami
{50743}{50876}- w końcu możecie otrzymać coś takiego jak
{50887}{50939}Mam nadzieję, że zaraz wejdą.
{51012}{51175}To byłby produkt końcowy hodowli coraz większych wilków.
{51182}{51253}To byłoby coś podobnego do oryginalnego przodka.
{51257}{51306}z jakim zaczynaliście.
{51310}{51443}a to byłby produkt końcowy hodowania coraz mniejszych wilków.
{51581}{51616}Jak się nazywają?
{51667}{51704}Jemima i Wilf.
{51713}{51838}Chichuahua. Jemima to gładkowłosy Chihuahua.|Wilf to długowłosy Chihuhua
{51856}{52053}i oba stosunkowo niedawno wywiodły się z dzikiego wilka.
{52157}{52177}Jak ma na imię?
{52181}{52202}Sequin;
{52206}{52234}Chłopiec czy dziewczynka?
{52237}{52266}Dziewczynka
{52275}{52340}Sequin to owczarek niemiecki i sądzę,
{52353}{52399}że możemy powiedzieć,
{52403}{52480}iż Sequen najbardziej przypomina swojego przodka - wilka.
{52515}{52601}To jest Archie, to ładne imię.
{52608}{52666}Archie to dog niemiecki
{52679}{52806}i to właśnie otrzymujemy hodując coraz większe rozmiary.
{52812}{52878}Ale wszystkie one pochodzą od wilka,
{52881}{53064}są swoimi kuzynami, a Sequen wykazuje wielkie zainteresowanie
{53072}{53147}Bardzo dziękuję.
{53528}{53617}Charlesa Darwina bardzo interesowały psy.
{53621}{53672}Interesowały go także gołębie.
{53763}{53794}Dziękuję.
{53965}{54003}Siedzisz na moich notatkach, gołębiu.
{54201}{54273}To jest gołąb marchenero.
{54285}{54426}Jest to gołąb wyhodowany przez dobór sztuczny
{54433}{54481}z dzikiego gołębia skalnego
{54484}{54648}i w tym wypadku chodziło o grubość piór i wielkość wola.
{54652}{54695}Widzicie to olbrzymie,
{54699}{54736}nadymające się wole z przodu
{54740}{54792}i widzicie jakie wielkie ma pióra.
{55024}{55160}W klatce tutaj - nie całkiem ufaliśmy, że możemy je wypuścić.
{55172}{55204}Ufamy temu.
{55331}{55417}To jest gołąb pocztowy i widzicie, jak go hodowano,
{55420}{55501}by miał ten śmieszny mały kołnierz z tyłu na szyi.
{55508}{55584}A także czerwone obwódki wokół oczu.
{55651}{55758}Ten drugi to angielski koroniarz krótkodzioby.
{55762}{55884}Widzicie tę niezwykle płaską twarz i malutki dziobek.
{55908}{55976}To także jest produkt doboru sztucznego,
{55980}{56036}tak samo jak w wypadku psów i kapusty.
{56051}{56142}Angielski koroniarz krótkodzioby ma tak krótki dziób,
{56149}{56264}że nie jest już zdolny karmić własnych piskląt.
{56288}{56356}Jedynym sposobem hodowania tej rasy
{56359}{56501}jest dawanie jej piskląt do wykarmienia innym rasom gołębi.
{56527}{56626}Nawiasem mówiąc takie rzeczy często zdarzają się przy doborze sztucznym.
{56634}{56682}To samo dotyczy buldogów.
{56849}{56988}Wiecie pewnie, że buldogi mają tak duże łby, że nie mogą się rodzić
{56992}{57028}Wiecie pewnie, że buldogi mają tak duże łby, że nie mogą się rodzić
{57038}{57126}i jedynym sposobem na urodzenie buldoga jest cesarskie cięcie.
{57134}{57209}Przetrwanie całej rasy zależy więc całkowicie od ludzi.
{57213}{57283}Jeśli my wyginiemy, wyginą także buldogi.
{57337}{57397}Dobór sztuczny,
{57401}{57500}proces, który daje te psy, te gołębie i te kapusty,
{57508}{57602}jest zbyt powolny,|by można go było pokazać w trakcie jednego wykładu.
{57639}{57717}Ale możemy go naśladować w komputerze.
{57730}{57836}I mam zamiar to zrobić przy pomocy programu zwanego "artromorfy".
{57892}{57976}To są artromorfy.
{57996}{58056}To jest artromorf rodzic,
{58075}{58182}a dokoła jest ośmioro dzieci.
{58197}{58292}Bardzo przypominają rodzica,
{58298}{58435}ale mogą tu być zmiany genetyczne, mutacje,
{58439}{58466}losowe zmiany genetyczne w przejściu od rodzica do dziecka.
{58474}{58519}losowe zmiany genetyczne w przejściu od rodzica do dziecka.
{58523}{58583}Ten, na przykład, ma dłuższe nogi,
{58587}{58658}a ten ma nogi do góry zamiast do dołu.
{58675}{58776}Sposób hodowania antromorfów|Czy znajdzie się ochotnik
{58795}{58833}O rany.
{58853}{58892}Dobrze.|Tak.|Tak.
{58933}{59002}Czy używałeś kiedyś komputera z myszą?
{59006}{59049}Tak.|Tak.|Dobrze.
{59052}{59153}Twoim zadaniem jest wybranie jednego,|którego chcesz rozmnożyć,
{59163}{59213}i po prostu klikasz na niego jeden raz.
{59225}{59277}A więc szukasz długonogich.
{59285}{59298}Kliknij.
{59302}{59403}Przechodzi do środka i staje się rodzicem następnego pokolenia.
{59407}{59487}Teraz widzicie, że całe następne pokolenie ma dłuższe nogi.
{59496}{59522}A jak ci na imię?
{59526}{59534}Lawrence.
{59541}{59558}Lawrence.
{59564}{59682}Lawrence hoduje twory z dłuższymi nogami.|Ciekawe, czy będzie to kontynuował.
{59764}{59852}Tak jest dobrze.|Rób to dalej.|Nie czekaj na mnie.|Po prostu je rozmnażaj.
{59903}{60079}Lawrence lubi długie nogi i robią się one coraz dłuższe.
{60090}{60114}Dobrze.
{60122}{60314}Powiedziałem, że te twory mają geny,|które przechodzą z rodzica na dziecko.
{60323}{60408}O co mi chodzi, kiedy mówię o genach w komputerze?
{60428}{60504}Oczywiście w komputerze geny to tylko liczby.
{60516}{60583}To nie są prawdziwe geny, nie są zrobione z DNA,
{60592}{60763}niemniej są to geny w tym sensie, że przechodzą z pokolenia na pokolenie.
{60810}{60867}Nawiasem mówiąc, te twory nie mają płci,
{60871}{60940}wszystkie rozmnażają się bezpłciowo,
{60948}{61055}tak jak patyczaki i mszyce.
{61091}{61123}Kontynuuj.
{61271}{61352}Rozmnażaj je tak szybko jak potrafisz,|żeby przejść przez wiele pokoleń.
{61511}{61575}To, co teraz widzimy, to co Lawrence robi,
{61578}{61624}to dobór sztuczny,
{61628}{61679}tak samo, jak nasi przodkowie robili
{61683}{61719}z psami i gołębiami.
{61726}{61808}Jemu jednak w kilka minut udaje się osiągnąć to,
{61815}{61940}co naszym przodkom zabrałoby wiele stuleci.
{62354}{62395}Co starasz się osiągnąć, Lawrence?
{62467}{62538}Próbujesz uzyskać masę zygzaków na nogach?
{62729}{62790}Dobrze.|Teraz lepiej kontynuujmy,
{62794}{62839}więc bardzo ci dziękuję, Lawrence.
{63015}{63157}No cóż,|mam nadzieję, że wszyscy jesteśmy teraz przekonani,|że dobór sztuczny działa.
{63167}{63243}Widzieliśmy jego rezultaty na psach, kapustach i gołębiach
{63250}{63364}i widzieliśmy jak działo się to z artromorfami w komputerze,|na naszych oczach.
{63390}{63435}Ale to jest tylko dobór sztuczny.
{63438}{63505}A zaczęliśmy mówić o doborze sztucznym tylko dlatego,
{63509}{63566}że interesuje nas dobór naturalny.
{63584}{63669}Dobór naturalny jest jak dobór sztuczny z tą różnicą,
{63677}{63799}że wyboru dokonują nie ludzie, ale natura.
{63821}{63918}Ze wszystkich szczeniaków w miocie,
{63922}{63994}wyboru tego, który ma się rozmnożyć,
{63997}{64076}zamiast nas, dokonuje sama natura.
{64079}{64114}Ten więc, który potrafi przeżyć,
{64117}{64256}będzie tym, który się rozmnoży - wybranym automatycznie.
{64260}{64332}Te, które dobrze biegają,
{64351}{64449}których nogi nie są zbyt krótkie ani zbyt długie.
{64456}{64604}Te, których zęby nie są zbyt tępe ani zbyt ostre,
{64608}{64681}bo jeśli są zbyt ostre to łatwo się łamią.
{64691}{64741}Dobór naturalny:
{64744}{64788}natura nieustannie wybiera,
{64792}{64833}które osobniki będą żyły,
{64841}{64885}które się rozmnożą.
{64896}{64991}A wynik, po wielu pokoleniach doboru naturalnego,
{64995}{65038}jest w dużej mierze taki sam,
{65046}{65131}jak wynik po wielu pokoleniach doboru sztucznego.
{65140}{65201}Co więc byłoby potrzebne,
{65205}{65247}by zmienić program artromorfów tak,
{65268}{65391}by symulował dobór naturalny zamiast doboru sztucznego?
{65405}{65541}Bo obecnie artromorfy są po prostu wybierane przez oczy ludzkie.
{65579}{65675}Czy w jakiś sposób możemy zmusić komputer,|żeby sam wybierał?
{65707}{65817}Żeby wybierał na podstawie jakości artromorfów.
{65825}{65872}Kłopot polega na tym, że nie jest łatwo ocenić,
{65879}{65941}co mogłaby oznaczać jakość artromorfów,
{65945}{66043}ponieważ żyją one w bardzo dziwnym środowisku:
{66047}{66096}na dwuwymiarowym ekranie komputera.
{66113}{66192}Nie mają prawdziwego świata, w którym muszą żyć,
{66196}{66235}nie mają drapieżników,|nie mają zwierzyny łownej,
{66239}{66294}nie mają pokarmu, który muszą zdobyć.
{66309}{66489}Może uda nam się lepiej,|jeśli zrobimy model komputerowy obiektu dwuwymiarowego.
{66520}{66550}Jak na przykład pajęczyny.
{66579}{66628}Poproszę o przygaszenie świateł.
{66631}{66685}Myślę, że da się wtedy zobaczyć.
{66793}{66886}Tam jest pająk pośrodku pajęczyny.
{66890}{66961}Myślę, że dobrze go widać.
{66964}{66981}Dobrze.
{67131}{67194}Wiemy, po co jest pajęczyna:
{67198}{67254}jest do łapania much i innych ofiar.
{67262}{67457}Jest to sieć i działa w dwu wymiarach.
{67473}{67559}Chcieliśmy pokazać wam pająka budującego pajęczynę,
{67562}{67704}ale ten wydaje się zadowolony z tego, co już ma.
{67720}{67873}Zamiast tego więc pokażę wam rekonstrukcję komputerową
{67877}{67993}ruchów pająka podczas budowania pajęczyny.|Proszę patrzeć uważnie.
{68000}{68032}To jest dość przyspieszone.
{68044}{68107}Czy możemy obejrzeć to w wolniejszym tempie, Peter?
{68159}{68260}Teraz pająk robi promienie sieci.
{68263}{68318}Teraz robi spiralną nić.
{68322}{68374}Jest to rodzaj rusztowania.
{68378}{68428}A teraz robi kleistą spiralę,
{68431}{68590}która jest właściwą częścią do łapania much.
{68600}{68650}Zobaczmy to jeszcze raz, wolniej.
{68737}{68774}Dobrze.
{68801}{68971}Tu są promienie, teraz robi rusztowanie,
{68980}{69064}a teraz robi właściwą, kleistą spiralę.
{69099}{69206}To, co widzieliśmy,|nie jest w rzeczywistości obrazem samej pajęczyny.
{69209}{69296}Jest to obraz zarejestrowanych ruchów pająka.
{69307}{69432}To jest konkretny pająk zarejestrowany konkretnego dnia.
{69436}{69589}Jego ruchy zostały wprowadzone do komputera|i teraz komputer odgrywa to dla nas.
{69609}{69746}Ale to jest tylko zapis budowania pajęczyny rzeczywistego, konkretnego pająka.
{69756}{69901}Żeby zrobić z pajęczyn program podobny do artromorfów,
{69905}{69996}trzeba zmusić komputer, by zachowywał się jak pająk.
{70005}{70103}I taki program napisał Peter Fuchs,|który siedzi w laboratorium obok
{70129}{70173}i kontroluje komputer.
{70186}{70250}Celem zaś tego programu jest zrobienie tak,
{70257}{70343}by komputer budował pajęczyny,
{70346}{70398}tak jak gdyby był pająkiem.
{70409}{70539}A więc w małej głowie komputera są reguły,
{70550}{70676}o których coś wiemy, o tym jak pająk buduje pajęczynę.
{70689}{70857}A więc komputer robi promienie. I robi spirale.
{70923}{71003}Teraz, tak samo jak w wypadku artromorfów,
{71012}{71244}Peter wprowadza reguły budowania dla komputerowego pająka, z kontrolą genetyczną.
{71254}{71345}W komputerze są geny,|tak samo jak były dla artromorfów
{71353}{71464}i tak samo są to po prostu liczby.
{71495}{71555}To jest pajęczyna-rodzic,
{71590}{71669}a to są pajęczyny-córki, lub ściślej mówiąc,
{71672}{71737}to są pajęczyny zbudowane przez rodzica pająka,
{71745}{71818}a to pajęczyny zbudowane przez pajęcze córki.
{71831}{71898}Na początek możemy potraktować to tak samo,
{71902}{71926}jak program artromorfów.
{71930}{71983}Poproszę więc kolejnego ochotnika,
{71987}{72060}niech tym razem to będzie dziewczynka.
{72063}{72097}Dobrze.
{72101}{72116}Poproszę.
{72120}{72145}Jak ci na imię?
{72149}{72168}Ursula.
{72172}{72188}Ursula.
{72192}{72222}Podejdź tutaj, proszę.
{72229}{72274}Czy używałaś kiedyś komputera z myszą?
{72278}{72283}Tak.
{72286}{72301}Tak.|Dobrze.
{72307}{72375}Więc tym razem będzie tak samo jak poprzednio,
{72378}{72434}tylko musisz dwa razy kliknąć myszą,
{72437}{72498}żeby wybrać najlepszą pajęczynę.
{72636}{72653}Teraz.
{72657}{72760}Ta pajęczyna poszła na samą górę.|Teraz ona zostanie rodzicem.
{72768}{72854}A tutaj są pajęczyny-córki, które właśnie rosną.
{72866}{72953}A teraz wybierz inną, kolejne pokolenie.
{73477}{73562}Widzicie?|Robimy dokładnie to samo, co robiliśmy z artromorfami,
{73566}{73627}ale teraz mamy pajęczyny.
{73647}{73700}Nie chodziło nam jednak o dobór sztuczny.
{73712}{73751}Całym sensem robienia tego z pajęczynami
{73755}{73887}było zrobienie czegoś podobnego do doboru naturalnego.
{73912}{73949}A żeby to zrobić,
{73953}{74017}musimy po prostu kazać komputerowi wykalkulować,
{74021}{74128}jak dobra będzie każda z pajęczyn w łapaniu much.
{74135}{74160}I możemy to zrobić,
{74163}{74215}bo inaczej niż w wypadku artromorfów
{74223}{74281}sieci są dwuwymiarowymi strukturami
{74288}{74350}i wiemy, do czego one są.|Są one do łapania much.
{74364}{74458}Korzyścią będzie więc po prostu liczba złapanych much,
{74466}{74526}a koszt możemy wyliczyć z nakładu jedwabiu
{74530}{74652}użytego do sieci zrobionej z jedwabiu.
{74668}{74723}A więc kosztem pajęczyny jest ilość jedwabiu,
{74733}{74795}a korzyścią są muchy.
{74802}{74884}Możesz zatrzymać się teraz, Ursula.|Bardzo dziękuję.
{75086}{75162}Teraz nie mamy już dłużej ludzkiego selekcjonera,
{75166}{75234}teraz muchy dokonują wyboru.
{75243}{75314}A więc muchy wpadną w pajęczyny
{75318}{75362}i Peter musi zacząć od nowa.
{75600}{75683}Teraz powstaje nowe pokolenie pajęczyn
{75695}{75784}i zaraz zobaczymy, jak wpadają na nie muchy.
{75953}{76012}Teraz przylatują muchy.
{76043}{76097}Komputer zaraz wyliczy,
{76101}{76205}która z pajęczyn najlepiej łapie muchy|i to jest ta, która zrobiła się ciemna.
{76208}{76300}Ta więc zostanie rodzicem następnego pokolenia.
{76375}{76416}A teraz jeszcze raz.
{76420}{76494}Pajęczyny budują się,|pajęczyny-dzieci budują się.
{76501}{76639}Jeszcze raz.|Muchy nadlecą, komputer wyliczy, która jest najlepsza.
{76836}{76858}Tutaj to mamy.
{76866}{76934}I ta zostanie rodzicem następnego pokolenia.
{76999}{77089}Nie trwałoby zbyt długo, a zobaczylibyśmy ewolucję
{77096}{77187}zaczynającą się z niczego i dochodzącą do zgrabnej pajęczyny,
{77190}{77235}która działa bardzo dobrze.
{77246}{77300}Ale niezupełnie mamy na to czas.
{77303}{77456}Zamiast tego więc daliśmy komputerowi pracować całą noc
{77459}{77627}i mamy skamieliny wszystkich pajęczyn zbudowanych zeszłej nocy.
{77631}{77673}To była początkowa pajęczyna,
{77690}{77750}z tym zaczęliśmy całonocną pracę komputera,
{77758}{77814}a potem co 20 pokoleń robiliśmy wydruk kształtu pajęczyny.
{77831}{77959}a potem co 20 pokoleń robiliśmy wydruk kształtu pajęczyny.
{77963}{78036}Jak więc widzicie, zaczęliśmy omal bez żadnej spirali
{78047}{78141}i możecie sobie wyobrazić muchy przelatujące prosto przez pajęczynę|i nie dające się złapać.
{78156}{78237}Ale potem dobór naturalny w komputerze
{78241}{78316}doprowadził do stopniowego ulepszenia pajęczyny,
{78319}{78410}coraz więcej spiral, coraz więcej złapanych much
{78417}{78529}i tak ewolucja poszła w kierunku dobrej, pełnej pajęczyny,
{78538}{78667}dobrych, pełnych spiral jak tutaj, łapiącej mnóstwo much.
{78681}{78764}To wszystko działo się w komputerze zeszłej nocy,|bardzo szybko, kondensując w jedną noc to,
{78767}{78857}bardzo szybko, kondensując w jedną noc to,
{78865}{79001}co w naturze zabrałoby tysiące, może miliony lat.
{79011}{79147}W naturze udanych i nieudanych pajęczyn nie osądzałby,
{79154}{79370}oczywiście, komputer, mierząc ile much mogą złapać.
{79388}{79578}Osądzałyby je automatycznie, bez żadnego myślenia, same muchy.
{79581}{79657}Muchy wpadałyby w pajęczynę,
{79661}{79708}w ten sposób wybierając pajęczyny do rozmnażania.
{79711}{79775}Muchy nie wiedzą, że wybierają pajęczyny do rozmnażania.
{79782}{79845}Niechętnie wpadają w pajęczyny,
{79855}{79966}niemniej konsekwencją ich nieumyślnego wpadania w pajęczyny jest to,
{79970}{80058}że pająk, który zbudował udaną sieć
{80066}{80128}ma większą szansę rozmnożenia się,
{80135}{80258}a więc przekazania genów na budowanie tego rodzaju pajęczyn.
{80276}{80324}Tak więc w miarę przemijania pokoleń
{80328}{80387}pajęczyny stają się coraz lepsze,
{80394}{80485}jak to zrobiły podczas nocnej pracy komputera.
{80539}{80660}To jest dobór naturalny w wypadku pajęczyn|i dokładnie ta sama zasada działa
{80663}{80746}dla każdego żywego stworzenia,|dla ciał każdego żywego stworzenia.
{80753}{80809}Każdego lwa i tygrysa,|każdego wielbłąda, każdego psa,
{80812}{80836}każdego wielbłąda, każdego psa,
{80846}{80891}każdego człowieka, każdej żyrafy.
{80895}{80967}Wszystkie one wyewoluowały
{80971}{81036}dzięki temu samemu procesowi ewolucji przez dobór naturalny.
{81049}{81089}Darwinowskim poglądem jest więc,
{81093}{81317}że projektoidy wcale nie są zaprojektowane.|Wyewoluowały przez dobór naturalny.
{81357}{81408}Najbardziej popularna alternatywa
{81416}{81530}do poglądu Darwinowskiego nazywana jest kreacjonizmem.
{81554}{81682}Kreacjoniści wierzą,|że projektoidy są naprawdę zaprojektowane.
{81707}{81749}Jedyną różnicą jest to,
{81753}{81826}że te zaprojektowane obiekty zaprojektował człowiek,
{81842}{81966}a te zaprojektowane obiekty zaprojektował boski stwórca.
{81996}{82044}Ulubionym argumentem kreacjonistów jest tak zwany
{82048}{82132}"argument na podstawie projektu",
{82135}{82260}który najlepiej wyraził teolog William Paley
{82274}{82426}w 1802 roku w książce Natural Theology.
{82443}{82481}Paley zaczyna swoją książkę:
{82518}{82564}"Przypuśćmy, że przechodząc przez wrzosowisko
{82598}{82710}potknąłem się nogą o kamień i spytano mnie,
{82732}{82810}skąd wziął się ów głaz;
{82830}{82909}być może, gdybym nie wiedział, że jest inaczej,
{82913}{82952}powiedziałbym że mógł tam leżeć od zawsze".
{82958}{83037}Innymi słowy, kamień jest rodzajem obiektu,
{83044}{83163}który jest od zawsze i nie potrzebuje żadnego specjalnego wyjaśnienia.
{83192}{83233}Dalej Paley mówi:
{83237}{83324}A co by było, gdybym przypadkiem kopnął zegarek.
{83382}{83501}Zegarek otwiera się i widzę mechanizm,|widzę kółka zębate i sprężynki,
{83508}{83554}wszystko w nim wygląda na zaprojektowane.
{83557}{83598}Musi mieć projektanta.
{83601}{83660}Musi mieć zegarmistrza.
{83701}{83760}A skoro zegarek musi mieć zegarmistrza - twierdzi Paley -
{83773}{83843}to o ile bardziej te obiekty,
{83864}{84118}te żywe obiekty włącznie z nami,|muszą mieć boskiego zegarmistrza.
{84125}{84173}Dla Paleya jest to tak oczywiste jak to,
{84176}{84217}że po dniu następuje noc,
{84227}{84297}iż tak jak zegarek musi mieć projektanta,
{84301}{84366}również my musimy mieć projektanta.
{84399}{84523}Ale oczywiście po prostu pokazanie,|że zwierzęta i rośliny wyglądają,|jakby musiały mieć projektanta, niczego nie wyjaśnia.
{84536}{84655}Przez dużą część tego wykładu próbowałem przekonać was,
{84659}{84743}że zwierzęta i rośliny wyglądają,|jak gdyby miały projektanta.
{84749}{84818}I spędziłem drugą część wykładu pokazując,
{84822}{84948}że istnieje bardzo dobre, alternatywne wyjaśnienie,|dlaczego wyglądają, jakby miały projektanta,
{84952}{84985}a mianowicie, dobór naturalny.
{84992}{85043}No cóż, Paley oczywiście żył przed Darwinem,
{85046}{85147}nie można więc oczekiwać, żeby znał tę alternatywę.
{85174}{85355}Niemniej, nawet nie wiedząc o Darwinie,
{85362}{85412}można było w XVIII stuleciu zobaczyć,
{85416}{85476}że argument Paleya jest bardzo marny.
{85483}{85548}Pokazał to David Hume,
{85551}{85608}jeden z największych filozofów wszech czasów.
{85679}{85733}Hume stwierdził, że argument na podstawie projektu,
{85758}{85810}Hume stwierdził, że argument na podstawie projektu,
{85826}{85879}a to był argument Paleya, mówi,
{85902}{86011}iż rzeczy takie jak słonie i ludzie są zbyt skomplikowane,
{86014}{86112}by powstały przypadkowo.|Mają wiele części, tak jak zegarek,
{86120}{86185}zbyt skomplikowanych, by powstały przypadkowo.
{86230}{86320}Projektant, zegarmistrz, inżynier
{86328}{86377}są z pewnością jednym sposobem,
{86381}{86524}na jaki te obiekty mogły powstać.
{86578}{86706}Ale zegarmistrz, projektant czy inżynier,
{86732}{86821}jeśli jest dobrym zegarmistrzem czy inżynierem,
{86828}{86897}musi być sam dość skomplikowanym obiektem.
{86914}{86983}Bez sensu jest postulowanie projektanta,
{86995}{87083}ponieważ projektant jest właśnie tego rodzaju rzeczą,
{87087}{87158}właśnie tego rodzaju skomplikowaną,|uporządkowaną rzeczą,
{87182}{87361}która wydaje się wymagać właśnie tego rodzaju wyjaśnienia, jakiego szukamy.
{87416}{87500}Jeśli człowiek jest zbyt skomplikowany,
{87554}{87605}by powstać przypadkiem
{87618}{87743}lub jaskółka jest zbyt skomplikowana,|by powstać przypadkiem,
{87759}{87900}to każda istota zdolna do stworzenia człowieka
{87903}{87977}musi być tysiąckrotnie bardziej skomplikowana,|by powstać przypadkiem.
{88015}{88061}Argument na podstawie projektu
{88068}{88161}z pewnością dowodzi, że żywe twory nie mogły powstać przypadkiem,
{88184}{88271}ale tym samym, jeszcze bardziej, pokazuje,
{88275}{88378}że boski stwórca także nie mógł po prostu powstać.
{88385}{88521}Stwórca potrzebowałby jeszcze większego stwórcy, i tak dalej.
{88550}{88697}Argument na podstawie projektu wygląda potężnie,
{88705}{88775}i potężnie strzela sobie w stopę.
{88827}{88944}Darwinowski argument ewolucji przez dobór naturalny nie ma,|oczywiście, tego problemu.
{88955}{88993}Darwinowski argument nie wyjaśnia,
{89000}{89067}że rzeczy powstają przypadkowo.
{89094}{89192}Przypadek, w postaci losowych mutacji, jest jego częścią,
{89203}{89288}ale dalece ważniejszą częścią jest darwinowskie wyjaśnienie
{89292}{89394}nielosowego procesu doboru naturalnego.
{89431}{89505}Istnieje jeszcze inna, dość ciekawa osobliwość,
{89515}{89633}a mianowicie, że obiekty naturalne, projektoidy, mają niedoskonałości,
{89637}{89689}których nie spodziewalibyście się w obiektach
{89693}{89768}zaprojektowanych przez prawdziwego projektanta.
{89789}{89842}To jest płastuga, halibut.
{89860}{89918}Jej przodkowie
{89926}{90038}pływali kiedyś normalnie w wodzie|jak to robią normalne ryby, o tak.
{90049}{90157}Ale przodkowie halibuta osiedlili się na dnie morza,
{90171}{90211}jedną stroną w dół.
{90223}{90265}Leżeli na dnie morza
{90269}{90378}i teraz współczesne płastugi poruszają się, o tak.
{90385}{90419}Pewnie widzieliście, jak to robią.
{90440}{90564}Ale kiedy ten przodek to zrobił, stwierdził,|że jedno jego oko patrzy prosto w piasek.
{90608}{90645}Tylko drugie patrzyło do góry.
{90667}{90720}I tak, stopniowo podczas ewolucji, drugie oko,
{90723}{90786}to, które patrzało w piasek,
{90790}{90897}migrowało wokół głowy i wyszło na wierzch.
{90915}{90993}W wyniku tego czaszka halibuta
{90993}{90993}W wyniku tego czaszka halibuta
{90996}{91036}jest teraz ogromnie
{91054}{91101}zniekształconym obiektem.
{91104}{91228}Jest to rodzaj obrazu ryby namalowanego przez Picasso.|Ma dwoje oczu po jednej stronie.
{91241}{91326}Nikt projektujący płastugę nie zrobiłby tego w ten sposób.
{91339}{91461}Zrobiłby tak jak raję, która jest rodzajem rekina,|i także jest płaszczką.
{91469}{91581}Kiedy się spłaszczała,|czy kiedy jej przodkowie się spłaszczali, leżeli na brzuchu,
{91605}{91694}a więc oboje oczu patrzyło do góry|i nie było potrzeby niczego zniekształcać.
{91697}{91739}i nie było potrzeby niczego zniekształcać.
{91747}{91833}Ale z powodu jakiegoś historycznego przypadku|przodkowie halibuta, soli i gładzicy
{91840}{91879}przodkowie halibuta, soli i gładzicy
{91886}{91934}zrobili to leżąc na boku,
{91938}{92005}a to oznacza, że mają to zniekształcenie.
{92009}{92071}Więc jest to niedoskonałość w projekcie.
{92098}{92162}Co jest właśnie tego rodzaju rzeczą,
{92169}{92216}jakiej można spodziewać się w stworzeniach, które wyewoluowały,
{92229}{92300}ale w żadnym razie nie można się czegoś takiego spodziewać,
{92308}{92377}gdyby te stworzenia zostały stworzone.
{92451}{92525}Ewolucja zaczyna od prostych rzeczy.
{92541}{92602}Punktem startowym ewolucji jest rodzaj rzeczy,
{92605}{92654}jakie widzimy tutaj.
{92668}{92754}Coś jak kryształ,|coś przynajmniej tak prostego jak kryształ.
{92770}{92832}I buduje na tej prostocie,
{92847}{92925}żeby dojść do skomplikowania.
{92933}{93038}Zaczynamy od prostych podstaw,
{93058}{93155}proste rzeczy jest łatwo zrozumieć. Nie musimy zaczynać
{93158}{93191}od skomplikowanych rzeczy,
{93195}{93226}takich jak stwórca.
{93255}{93478}Na tej prostej podstawie dobór naturalny buduje projektoidy.
{93495}{93590}I dopiero, kiedy mamy projektoidy|z mózgami tak dużymi jak mózgi ludzkie,
{93599}{93644}z mózgami tak dużymi jak mózgi ludzkie,
{93657}{93762}wreszcie wyłania się projekt.
{93811}{93878}Ale dlaczego mówię tylko o ludziach,|kiedy mówię o projekcie?
{93882}{93922}Czy nie jest to niesprawiedliwe wobec os,
{93932}{93984}które budują te naczynia,
{93988}{94049}pszczół, pająków i innych,
{94052}{94142}niesprawiedliwe wobec ptaka garncarza,|który zbudował to gliniane gniazdo
{94146}{94198}czy tego gniazda os społecznych,
{94205}{94262}które przez konwergencję jest bardzo podobne,
{94266}{94299}także zbudowane z gliny?
{94313}{94410}Dlaczego używam słowa "zaprojektowany" tylko do wytworów człowieka,
{94414}{94501}nie zaś do wytworów tych zwierząt?
{94515}{94579}Różnica polega na tym,|że projekty człowieka otrzymują swoją użyteczność i efektywność
{94586}{94645}że projekty człowieka otrzymują swoją użyteczność i efektywność
{94648}{94701}od świadomego ludzkiego przewidywania.
{94714}{94767}Naczynia os i gniazda garncarzy
{94775}{94846}otrzymują swoją efektywność bezpośrednio od doboru naturalnego
{94855}{94959}jak gdyby post factum, nie zaś z przewidywania.
{94969}{95035}Następuje dobór genów, które wpływają na ciała
{95039}{95097}garncarzy i os,
{95106}{95231}a szczególnie na układ nerwowy,|który wpływa na zachowanie budowlane.
{95256}{95400}Ptaki i osy nie mają pojęcia, dlaczego to robią.
{95404}{95477}Dobór naturalny po prostu faworyzuje te z nich,
{95480}{95510}które budują dobre gniazda.
{95521}{95561}Ludzie, z drugiej strony,
{95564}{95623}faktycznie budują z przewidywaniem.
{95626}{95665}A przynajmniej zazwyczaj to robią.
{95673}{95848}To jest inżynier o nazwisku Ingo Rechenberg z Niemiec,|który projektuje wiatraki i twierdzi on,
{95851}{95934}że projektuje swoje wiatraki przez rodzaj doboru naturalnego.
{95960}{96042}Robi to wkładając wiatraki do tunelu aerodynamicznego,
{96045}{96090}mierząc, jakie są skuteczne i potem
{96094}{96170}- jak to nazywa - rozmnażając te wiatraki,
{96173}{96260}które najlepiej kręcą się w tunelu.
{96277}{96356}Wiatraki mają geny i tutaj także nie są to prawdziwe geny,
{96359}{96449}ale atrybuty numeryczne,
{96453}{96504}liczby użyte do budowy innych wiatraków,
{96508}{96554}przypominających wiatraki rodzicielskie.
{96567}{96670}W każdym pokoleniu wiatraków rozmnaża te,
{96674}{96719}które są najlepsze w tunelu.
{96723}{96809}I po wielu pokoleniach testowania i rozmnażania,
{96817}{96931}otrzymuje wiatrak, który - jak twierdzi - jest lepszy,
{96934}{97060}niż gdyby był projektowany przez normalny proces inżynieryjny.
{97092}{97200}Możecie jednak powiedzieć,|że projektowanie inżynieryjne, a także sztuka,
{97203}{97265}mają pewien darwinowski składnik.
{97272}{97362}Chciałbym to pokazać na innym programie komputerowym,
{97370}{97412}zwanym "Biomorf".
{97420}{97530}Czy możemy znaleźć ochotnika do tego programu
{97534}{97589}O jejku Dobrze. Tak, proszę.
{97647}{97676}Jak ci na imię?
{97679}{97694}Rachel.
{97698}{97745}Rachel.|Czy używałaś już kiedyś myszy?
{97749}{97765}Tak.
{97774}{97804}Dobrze.
{97808}{97856}Tutaj masz kilka biomorfów.
{97867}{97907}Spróbuj tego tutaj.
{98131}{98257}Rachel kieruje teraz ewolucją biomorfów.
{98261}{98370}Geny kontrolują biomorfy tak samo, jak artromorfy|i tak samo jak pajęczyny.
{98386}{98514}I są tu losowe mutacje,
{98527}{98701}ale ludzkie oko nadaje kierunek ewolucji.
{98716}{98932}Tak samo jak przy hodowli kapusty i psów.|W tym wypadku szukamy czystej atrakcji estetycznej.
{98935}{98980}Po prostu szukamy najładniejszych.
{99038}{99075}Możesz sobie wyobrazić,
{99078}{99197}że hodujesz tapetę albo kafelki łazienkowe.
{99321}{99383}Dobrze.|Dziękuję bardzo, Rachel.
{99590}{99654}To, we wszystkich wypadkach wszelkiego tworzenia,
{99662}{99781}wszelkiego projektu, wszystkich maszyn,|domów i obrazów, komputerów i samolotów,
{99791}{99846}wszystkiego zaprojektowanego i zrobionego przez nas,
{99858}{99928}wszystkiego zrobionego przez inne stworzenia,
{99943}{99993}jest możliwe tylko dlatego,
{100003}{100145}że istnieją już mózgi zestawione jako projektoidy.
{100149}{100281}A projektoidy powstają tylko przez stopniową ewolucję.
{100307}{100396}Tworzenie, kreacja, kiedy naprawdę pojawia się we Wszechświecie,
{100400}{100435}jest zjawiskiem późniejszym.
{100457}{100542}Kiedy tworzenie pojawiło się na tej planecie,
{100545}{100581}pojawiło się lokalnie i późno.
{100606}{100767}Stwarzanie nie należy do opisu podstaw Wszechświata.
{100781}{100939}Stwarzanie jest czymś, co dość późno, wyrasta we Wszechświecie.
{100951}{100983}Bardzo dziękuję.
{101016}{101140}Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów|Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska|Napisy: Tomasz Kalwasiński