Dwudziesto056aangelsa

Temat: Kierunki artystyczne okresu Dwudziestolecia.

Ekspresjonizm - przedstawiciele tego gatunku dążyli do intuicyjnego i
spontanicznego wyrażenia swoich myśli i przeżyć wewnętrznych, co zgodne było z
założeniami filozofii Bergsona, który wyznaczał intuicji szczególną rolę w
procesie poznawczym; ekspresjoniści posługiwali się kontrastem, karykaturą i
groteską, celowo deformowali obraz świata, który był - ich zdaniem - terenem
walki ducha z materią, dobra ze złem; w utworach ekspresjonistów odnajdujemy
świadomość kryzysu ówczesnej cywilizacji, bunt przeciwko niesprawiedliwości
społecznej, chęć obrony wartości humanistycznych. Przedstawiciele i twórcy tego
kierunku występowali też przeciwko tradycyjnemu realizmowi i naturalizmowi,
atakując tak mało twórcze kopiowanie rzeczywistości. Nadmiernemu estetyzmowi w
sztuce przeciwstawiali dążenie do prawdy. Ekspresjonizm rozwinął się głównie w
liryce oraz w dramacie. Styl ekspresjonistyczny charakteryzował się śmiałością
obrazowania, hymnicznym tonem, stosowaniem kontrastów i dysonansów. Poeta znowu
stał się kreatorem prawie równym Bogu (p. romantyzm). Sztuka ekspresjonistyczna,
będąca "krzykiem duszy", miała wywoływać u odbiorcy wstrząs, niepokój,
niezatarte wrażenia. Celowo zaniedbywano konstrukcje logiczne, stosowano
animizację i antropomorfizację przedmiotów realnych, a także abstrakcyjnych
stanów duszy.
Futuryzm - awangardowy kierunek literacki i artystyczny, rozwijający się w
pierwszym ćwierćwieczu XX wieku. Teoretykiem tego kierunku oraz autorem
futurystycznego manifestu był włoski poeta Tomasso Marinetti, który głosił idee
anarchistycznego buntu przeciwko istniejącym formom życia społecznego, tradycji
kulturowej. Futuryści zafascynowani byli nowoczesną cywilizacją
urbanistyczno-techniczną, a więc gloryfikowali wszelką nowość, przyszłość,
dynamiczne tempo wielkomiejskiego życia oraz wszelkie wytwory nowoczesnej
techniki. Wiąże się z tym pochwała brutalności, przemocy, a nawet wojny oraz
kult nietzscheańskiego "mocnego człowieka". Dlatego też włoscy futuryści
związali się z włoskim ruchem faszystowskim, w Polsce futuryści opowiedzieli się
po stronie rewolucjonistów i walczącego proletariatu. W literaturze kierunek ten
objawiał się dążeniem do stworzenia nowego języka poetyckiego, zdolnego wyrazić
ruch, wieloplanowość i równoczesność zjawisk, w odrzuceniu reguł logiki, składni
i ortografii. W ten sposób powstawały często utwory bezznaczeniowe, oparte
jedynie na zasadzie podobieństwa brzmieniowego słów i dźwięków; polscy
przedstawiciele tego kierunku to m.in.: Tytus Czyżewski, Bruno Jasieński,
Stanisław Młodożeniec, Anatol Stern.
Nadrealizm (surrealizm) - autorem manifestu surrealistycznego był Andre Breton.
Przedstawiciele tego kierunku dążyli do stworzenia nowej "nadrealnej
rzeczywistości" poprzez uniezależnienie artysty od reguł logicznego myślenia,
poprzez eliminację nakazów rozumu, negację wszelkich norm estetycznych i
moralnych. Proces twórczy to mechaniczne notowanie potoku luźnych skojarzeń,
wypływających z podświadomości twórcy. Dużą rolę w twórczości surrealistów
pełniły elementy czystego przypadku, absurdalnego żartu, parodii i groteski. Z
doświadczeń pierwszej wojny światowej nadrealiści wysnuli przekonanie o kryzysie
cywilizacji zachodniej i jej racjonalistycznych ideałów. Widzieli o możliwość
wyzwolenia jednostki od przymusu poprzez miłość, poezję, wolną grę wyobraźni, a
także poprzez osiągnięcie stanu wewnętrznej harmonii, dzięki zespoleniu jawy i
snu.
Neoklasycyzm - kierunek poetycki, nawiązujący do dziedzictwa kulturalnego epok
minionych, a zwłaszcza do starożytnej kultury grecko-rzymskiej, a także
klasycyzmu i baroku. Czołowym przedstawicielem tego kierunku był wybitny poeta
francuski Paul Valery, który sformułował program poezji intelektualnej, łączącej
tradycję z osiągnięciami symbolizmu i liryki współczesnej. W jego poezji
odnajdujemy elementy intelektualnej abstrakcji i aluzji filozoficznych. Utwory
neoklasyków charakteryzowały się rygorystyczną formą, opartą na klasycznych
wzorach, ściśle poetycki język tych utworów był całkowicie uwolniony od balastu
wszelkich "treści życiowych", każdy utwór był ilustracją tzw. "poezji czystej".
Drugim wybitnym przedstawicielem neoklasycyzmu był Thomas Eliot.