1. Ne Co rozumiesz pod pojęciem  koszt alternatywny ?
Koszt alternatywny- jest to koszt utracony z korzyści. Koszt alternatywny zwiększenia produkcji- to
dobra , z których wyprodukowania rezygnujemy.
2. Podaj jakimi zagadnieniami zajmuje się nauka  Ekonomii .
Ekonomia  jest to nauka o prawidłowościach , które mówią jak najlepiej wykorzystać ograniczone
zasoby przyrody w celu zaspokojenia nieograniczonych i rosnących potrzeb człowieka.
Ekonomia zajmuje się zagadnieniami mikro i makroekonomicznymi.
Mikroekonomia- zajmuje się badaniem zjawisk i procesów gospodarczych zachodzących w
poszczególnych obszarach gospodarki, obserwowanych i wyjaśnianych z punktu widzenia działalności
gospodarczej poszczególnych podmiotów gospodarczych: nabywców, konsumentów, sprzedawców i
producentów.
(Mikroekonomia jest dziedziną ekonomii zajmującą się badaniem zachowania indywidualnych
konsumentów, przedsiębiorstw i rynków.)
Makroekonomia- zajmuje się badaniem zjawisk i procesów zachodzących w całej gospodarce. Mówi
jak racjonalnie kształtować gospodarkę. Zajmuje się pojęciami zagregowanymi ( łączy elementy
pojedyncze).
3. Przedstaw przesłanki powstania gospodarki towarowej
Gospodarka towarowa- polega na tym, że producent wytwarza produkt, nie na zaspokojenie swoich
własnych potrzeb ale z przeznaczaniem na wymianę ( czyli sprzedaż)
Przesłanki powstania gospodarki towarowej:
- musi wystąpić podział pracy między ludz
mi
- ekonomiczne wyodrębnienie się producentów na bazie prywatnej własności
- stopniowa ewolucja handlu zamiennego w stronę wymiany za pośrednictwem pieniądza.
a) powstanie wartości dodatniej ponad swoje potrzeby
b) ktoś musi produkować produkt A, a ktoś produkt B, ale potrzebuję obu produktów  specjalizacja
podziału pracy ,
c) prywatna własność materiałów i produktów  aby sprzedać nadwyżkę
4. Funkcje pieniądza.
Pieniądz- to uniwersalny towar , który możemy wymienić na każdy inny a także spłacić nim
zobowiązania i wyrazić wartość zgromadzonego bogactwa.
Funkcje pieniądza:
1. miernik wartości- mierzy wartość danego towaru
2. środek wymiany ( cyrkulacji) relacja wymienna ,  towar- towar- towar , została zastąpiona
relacją:  towar- pieniądz- towar- pieniądz.
3. środek płatniczy- pieniądz umożliwia dokonanie płatności odroczonych w czasie, tzn. jest
instrumentem regulowania wszelkich zobowiązań w gospodarce.
4. środek tezauryzacji ( przechowywanie wartości, skarbienie)- umożliwia przechowywanie
skarbu i bogactwa
5. pieniądz światowy- stosowany w rozliczeniach międzynarodowych. Rolę tą odgrywają waluty
tych państw , które bez przeszkód i ograniczeń są wymieniane na waluty innych krajów.
5. Jakie czynniki i w jaki sposób określają wielkość popytu?
Popyt jest to zapotrzebowanie zgłaszane na dany towar w danym miejscu, w danym czasie i po
określonej cenie.
Czynniki kształtujące popyt:
- wielkość dochodu konsumenta
- informacja o gustach
- liczba konsumentów
- struktura demograficzna
- sezonowość
- moda
- reklama, promocja
- cena dóbr substytucyjnych
- cena dóbr komplementarnych
- przewidywanie cen
- potrzeby, wymagania
Prawo popytu- wraz ze wzrostem cen popyt maleje, wraz ze spadkiem cen popyt rośnie przy
pozostałych czynnikach niezmiennych.
1
6. Wymień i podaj charakterystykę podstawowych typów konkurencji.
Konkurencja doskonała  żadna pojedyncza firma nie ma władzy, występuje tyle firm, że każda musi
akceptować cenę rynkową ( popyt/ podaż) Na rynku doskonale konkurencyjnym firmy nie konkurują ze
sobą.
Model konkurencji monopolistycznej- wielu dostawców wytwarza produkty będące bliskimi
substytutami; każde z przedsiębiorstw ma ograniczone możliwości wpływa na swoją cenę; próba
połączenia konkurencji doskonałej i monopolu.
Monopol- rynek danego wyrobu jest całkowicie opanowany przez jednego producenta  sprzedawcę.
Oligopol- działa niewielu producentów, cena zależy nie tylko od wielkości produkcji, ale również od
działań innych konkurentów.???????
7. Co rozumiesz pod pojęciem analizy SWOT?
-pozwala na wygenerowanie z otoczenia szans rozwoju oraz zagrożeń hamujących rozwój firmy
-rozważa się tutaj zarówno otoczenie bliższe oraz otoczenie dalsze (w otoczeniu bliższym 5 sił
konkurencji Portera, a w otoczeniu dalszym trendy ekonomiczne, demograficzne, tec hnologiczne,
prawne, kulturowe itp.)
-analiza zasobów ma doprowadzić do wygenerowania mocnych punktów przedsiębiorstwa oraz
wskazania jego słabych stron. Mocne punkty mogą oznaczać; iż należy je nadal rozwijać i doskonalić,
słabe zaś eliminować, bądz
zreorganizować
-analizę zasobów firmy zwykle prowadzi się równolegle z analizą zasobów najgroz
niejszych
konkurentów, w celu wskazania różnic między słabymi a mocnymi stronami rywalizujących firm.
8. Z jakich elementów zbudowany jest bilans przedsiębiorstwa?
Bilans stanowi dwustronne zestawienie majątku przedsiębiorstwa oraz kapitałów stanowiących z
ródła
finansowania tego majątku na dany dzień.
1. Aktywa 2. Pasywa
Aktywa trwałe mają długi okres użytkowania oraz stosunkowo wysoką wartość. Majątek ten używany
jest w przedsiębiorstwie przez wiele okresów sprawozdawczych , zużywa się on stopniowo,
sukcesywnie przekazując swoją wartość wytwarzanym produktom i usługom.
Aktyw obrotowe- zgodnie z ustawą o rachunkowości, to części aktywów, które w przypadku:
aktywów rzeczowych- są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy,
aktywów finansowych- są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciąg 12 miesięcy
należności finansowych- są wymagane w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.
Pasywa- wskazują na z
ródła pochodzenia majątku.
Kapitał własny jest wyrazem wielkości i wartości majątku rzeczowego oddanego przez jego założycieli
do dyspozycji konkretnego podmiotu gospodarczego lub części wygospodarowanej przez samo
przedsiębiorstwo w toku działalności.
Kapitały obce wyrażają tę wielkość majątku( środków) którymi dysponuje dany podmiot gospodarczy,
a które są własnością innych podmiotów gospodarczych. Podlegają one w określonym czasie
zwrotowi. Do czasu zwrotu stanowią zobowiązania.
9. Z jakich elementów zbudowany jest rachunek wyników?
Rachunek wyników, rachunek zysków i strat, zestawienie kosztów i strat z przychodami i zyskami
podmiotu gospodarczego za dany, ściśle określony okres, wyrażone w jednostkach pieniężnych. Jedno z
podstawowych sprawozdań finansowych przedsiębiorstw.
Wyróżnia się wariant rodzajowy rachunku wyników (w którym koszty zestawia się wg ich rodzaju) i jego
wariant kalkulacyjny (w którym koszty zestawia się w odniesieniu do sprzedawanych produktów lub usług).
Rachunek wyników określa wynik finansowy osiągnięty w danym okresie przez podmiot gospodarczy.
Może być sporządzany w różnych układach, przekrojach i z różną szczegółowością, np. metodą
bezpośrednią (za pomocą szczegółowego zestawienia wszystkich przychodów i zysków oraz kosztów i
strat) lub pośrednią (przy wykorzystywaniu tylko salda określonych obszarów przychodów i zysków oraz
kosztów i strat), może obejmować łączny wynik przedsiębiorstwa lub oddzielne wyniki różnych obszarów
jego działalności, może również prezentować wyniki poszczególnych jednostek organizacyjnych podmiotu
gospodarczego.
2
10. Jaka jest różnica między umorzeniem a amortyzacją?
Amortyzacja - proces utraty wartości majątku trwałego, wywołany jego zużyciem fizycznym -
powstałym w skutek eksploatacji oraz ekonomicznym (moralnym) - będącym wynikiem postępu
technicznego, związanego z możliwością uzyskania na rynku np. maszyn, urządzeń bardziej
wydajnych, tańszych w eksploatacji, pozwalających uzyskać produkty lepszej jakości. Ta utrata
wartości jest przenoszona na wartość produktów wytworzonych przy wykorzystaniu amortyzowanego
majątku trwałego.
Umorzenie, w ekonomii narastające zmniejszanie wartości środków trwałych (aktywa) wskutek ich
stopniowego zużywania się w toku prowadzonej przy ich wykorzystaniu działalności gospodarczej.
Wartość umorzenia jest sumą naliczonych odpisów amortyzacyjnych (amortyzacja).W porównaniu z
wartością brutto środka trwałego wskazuje na stopień jego zużycia (dekapitalizacji).
Umorzenie-stanowi kategorie ewidencyjną, zmniejszenie wartości śr. trwałych
wskutek ich fizycznego i ekonomicznego zużycia od momentu przyjęcia do używania do chwili
obecnej. Natomiast Amortyzacja stanowi kategorie kosztową -odzwierciedla zużycie w pewnym
okresie np:roku- jako kosztowy wyraz umorzenia. Amortyzacja - jest specyficznym rodzajem kosztów,
gdyż nie wiąże się z nią konieczność faktycznego poniesienia wydatku. Amortyzacja traktowana jako
koszt rodzajowy ewidencjonowany w zespole"4" natomiast umorzenie księgowane jest w zespole "O"
11. Zdefiniuj pojęcia: koszty stałe, koszty zmienne, koszty przeciętne, koszty krańcowe.
Koszty stałe- koszty które nie ulegają zmianie wraz ze zmianą produkcji. Ponosimy je nawet, gdy
produkcja jest równa zero. Kosztami stałymi mogą być np.: części opłat za prąd, podatek od
nieruchomości, czynsz, amortyzacja maszyn, ubezpieczenia, wynagrodzenia, koszty pracy
pracowników nieproduktywnych ( stróż).
Koszty zmienne- koszty które zmieniają się wraz ze zmianą produkcji. Tymi kosztami mogą być:
transport, materiały, część opłat za prąd, podatek dochodowy, koszty pracowników produktywnych,
koszt sprzedaży ( promocja).
Koszty przeciętne:
Koszt przeciętny całkowity to inaczej koszty jednostkowe - powstają w wyniku podzielenia
odpowiednich kosztów przez wielkość produkcji (liczbę jednostek). Wyróżniamy: przeciętny koszt
całkowity, przeciętny koszt stały i przeciętny koszt zmienny).
Przykładowo, przeciętny koszt całkowity obliczamy, dzieląc koszt przeciętny przez liczbę
wyprodukowanych jednostek:
AVC= TC/ Q
gdzie ATC - przeciętny koszt całkowity, TC - koszt całkowity, Q - wielkość produkcji.
Koszt przeciętny zmienny- jest to wielkość kosztów całkowitych zmiennych przypadająca na
jednostkę produkcji. AVC= TVC/ Q
Koszt krańcowy - koszt jaki ponosi producent w związku ze zwiększeniem wielkości produkcji
danego dobra o jedną jednostkę. Stanowi przyrost kosztów całkowitych związany z produkowaniem
dodatkowej jednostki dobra.
12. Przedstaw graficzną analizę progu rentowności.
Próg rentowności  oznacza taką liczbę sprzedanych produktów, przy której przychody ze
sprzedaży zrównają się z kosztami ich uzyskania. Powyżej której zaczynamy zarabiać, a poniżej
zaczynamy tracić. To wielkość produkcji, przy której koszty całkowite zrównują się z utargiem
całkowitym. (Ilość produkcji , przy której przedsiębiorstwo nie ma straty, ale jeszcze nie osiąga zysku)
Osiąganie wyższego poziomu sprzedaży gwarantuje przedsiębiorstwu zysk, co jest konsekwencją
mniejszego tempa wzrostu kosztów w stosunku do tempa wzrostu sprzedaży, wskutek stałości części
tych kosztów.
Próg rentowności rozdziela więc całość działalności przedsiębiorstwa na sferę straty (przy sprzedaży
poniżej progu rentowności) oraz sferę zysku (sprzedaż powyżej progu rentowności).
3
Koszty
Ps
własne
Próg
i wartość
rentowności
przychodów
Zysk
ze sprzedaży
Kz
Ks
Strata
Wielkość
sprzedaży
BEP- punkt rentowności
TR- utarg całkowity
TC- koszt całkowity
AVC- przeciętny koszt zmienny
FC- koszty stałe wzór- BEP= FC/(P-AVC)
P- cena sprzedaży
13. Podaj podstawowe z
ródła inflacji.
Inflacja  to utrzymujący się wzrost poziomu cen, który prowadzi do spadku wartości pieniądza.
Miernikiem inflacji jest stopa inflacji.
y
ródła inflacji:
- nadmierna emisja pieniędzy; nieproporcjonalna do wzrostu gospodarczego, prowadzona poprzez 1.
dodruk banknotów, 2. oprocentowanie pieniędzy 3. działalność kredytową banków komercyjnych (tzw.
"bankowa kreacja pieniądza").
-niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych (np. surowców energetycznych), który
prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży
-wzrost zagregowanego popytu w gospodarce
4
-niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)
-przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez
państwo)
-ingerencja państwa w politykę emisyjną banku centralnego, co prowadzi w rezultacie do nadmiernej
ilości pieniądza.
-wadliwa struktura gospodarki
-import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje wzrost
kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen)
-długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu nad importem)
-recesja gospodarcza (obniżenie wydajności pracy, a tym samym wzrost kosztów produkcji)
-monopolizacja gospodarki (monopoliści wzrost kosztów produkcji mogą przenosić na cenę)
14. Przedstaw charakterystykę podstawowych rodzajów bezrobocia.
Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy , poszukujących
pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia. Podstawowym
miernikiem poziomu bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli ukazywana w % relacja pomiędzy liczbą
zainteresowanych osób bezrobotnych, a osób czynnych zawodowo.
Rodzaje bezrobocia:
1)W zależności od przyczyn występowania wyróżnia się:
a)bezrobocie strukturalne- wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na
rynku pracy. Wynikać może również z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za
którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne występuje także, gdy
zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy.
b)Bezrobocie technologiczne- wynika z postępu technicznego, automatyzacji i mechanizacji
procesów wytwórczych, które mają charakter praco - oszczędny. Pojawia się , gdy tępo wzrostu
gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadząc do wzrostu i
unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia.
c)Bezrobocie koniunkturalne- wywołane jest spadkiem popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego,
który powoduje zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw. Poziom popytu jest
podatny stałym wahaniom cyklu koniunkturalnego, jakim podlega gospodarka. W fazach wysokiej
koniunktury popyt rozszerza się i bezrobocie spada nawet do poziomu bezrobocia naturalnego.
d)Bezrobocie frykcyjne- jest rezultatem ruchu zatrudnionych za rynku pracy; dotyczy ludzi
zmieniających zawód, pracę, przenoszących się do innej miejscowości.
e)Bezrobocie sezonowe- jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku,
spowodowanych zmianą warunków klimatycznych.
2)W zależności na formę występowania wyróżnia się:
a)bezrobocie krótkookresowe- do trzech miesięcy bez zatrudnienia
b)bezrobocie średniookresowe- od trzech miesięcy do roku bez zatrudnienia
c)bezrobocie długookre sowe- dotyczy osób pozostających bez pracy od sześciu do dwunastu
miesięcy. Może się przekształcić w bezrobocie długotrwałe, ponieważ dłuższe pozostawanie bez
pracy powoduje zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie
d)bezrobocie ukryte- to pewna nieokreślona liczna osób, które w myśl ustawy nie mogą
zarejestrować się jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich praca nie jest niezbędna z punktu
widzenia zatrudniającego. Występuje głównie na wsi ( nadmiar rąk, dawniej- przerost administracji)
e)bezrobocie rejestrowane  to liczba osób bezrobotnych, czyli posiadających określone w ustawie
cechy i zarejestrowanych w urzędach pracy.
15. Co rozumiesz pod pojęciem  wolny rynek ?
Wolny rynek- liberalna teoria ekonomiczna uznająca swobodną wymianę towarów na rynku oraz
prawo podaży i popytu za podstawowe czynniki samoregulujące podstawy życia gospodarczego, jako
przeciwieństwo wszelkiej ingerencji zewnętrznej.
Aby mechanizm konkurencji mógł skutecznie działać każdy musi mieć możliwość swobodnego na nim
działania. Osoby pragnące założyć nowe przedsiębiorstwo lub zmienić profil już istniejącego nie mogą
napotykać barier, na przykład w postaci obowiązku uzyskania koncesji bądz
administracyjnego
zezwolenia. Konkurencja może być ograniczona także bez ingerencji władz.
16. Jaki jest główny cel działania przedsiębiorstwa?
Głównym i najważniejszym celem każdego przedsiębiorstwa jest prowadzenie działalności w celu
osiągnięcia zysku. Celem przedsiębiorstwa może być zwiększanie wartości firmy.
cele:
5
- wzrost poziomu techn.
- Ilościowy i jakościowy wzrost produkcji,
- Poprawa efektywności gospodarowania
- Ekspansja eksportowa,
- Wzrost kwalifikacji i morale pracy załogi,
- Poprawa warunków pracy,
- Powiększenie majątku produkcyjnego.
17. Jakie są przyczyny występowania korzyści ze skali produkcji?
Korzyści skali produkcji- obniżanie kosztów jednostkowych dzięki wydłużeniu serii wyrobów -
rozłożenie kosztów stałych na większą ilość produktów i racjonalizację kosztów zmiennych.
Korzyści skali  występują wówczas, gdy przeciętny koszt wytworzenia maleje wraz ze wzrostem
rozmiarów produkcji; występują gdy wzrost produkcji prowadzi do obniżenia kosztów jednostkowych:
specjalizacja i podział pracy, niepodzielności czynników produkcji,  zasada kontenera - urządzenia
pojemnościowe wykazują tendencję do zmniejszenia jednostkowych kosztów wraz ze wzrostem skali
produkcji, większa efektywność dużych urządzeń, korzyści organizacyjne, rozkład kosztów ogólnych,
korzyści stanowią np. niższe ceny za niektóre czynniki produkcji nabywane w dużych ilościach.
Wewnętrzne korzyści skali:
-techniczne( lepszy podział prac, wyższa sprawność, lepsze wykorzystanie narzędzi)
- handlowe ( kupno i sprzedaż na korzystniejszych warunkach, zatrudnienie fachowych sił sprzedaży,
możliwości szerokiej reklamy)
- finansowe ( dostęp do różnych z
ródeł kapitału, tańszy kapitał- lepsze warunki finansowania)
Zewnętrzne korzyści skali:
- praca ( wyspecjalizowanie rynku pracy w danym regionie( specjalizacja siły roboczej oznacza niższe
koszty))
- kooperacja ( tworzy się warunki współpracy z lokalnymi podmiotami)
- rozwój usług ( rozwój danego sektora w regionie powoduje specjalizację banków, firm
ubezpieczeniowych itd.)
18. Podaj jakie są czynniki okre ślające nominalną stopę procentową.
1.Wysokość stopy procentowej jest zależna od nominalnej stopy procentowej, inflac ji, terminu
zapadalności, ryzyka oraz celu pożyczki.
2.Polityka Banku Centralnego
Sterując obiegiem pieniądza(przepływ), bo ma wpływ na poziom inflacji
3. Poziom zadłużenia deficytu budżetowego do narzędzi, które służą ograniczeniu deficytu należa:
- emisja papierów wartościowych Skarbu Państwa (emisja na otwartym rynku)
- zaciąganie pożyczek
4. Bilans handlu zagranicznego
ma bardzo złożony wpływ na stopy procentowe, ni można określić czy eksport spowoduje wzrost czy
spadek stopy procentowej
19. Jaki jest podstawowy cel Narodowego Banku Polskiego?
"podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym
wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP". Ustawa
dopuszcza więc realizację innych celów tylko wtedy, gdy nie są one sprzeczne z naczelnym,
konstytucyjnym celem Narodowego Banku Polskiego.
Celem NBP jest utrzymanie takiej struktury walutowej rezerw, która spełniałaby następujące zadania:
� zapewnienie płatności wynikających z zobowiązań międzynarodowych (obsługa zadłużenia
zewnętrznego i utrzymanie płynności wymiany handlowej RP),
� zapewnienie pokrycia zobowiązań wobec osób fizycznych utrzymujących lokaty walutowe w bankach
krajowych, tzw. zadłużenia wewnętrznego,
� zabezpieczenie płynności wewnętrznego rynku walutowego,
� umożliwienie realizacji polityki kursowej złotego poprzez dokonywanie interwencji na krajowym rynku
międzybankowym,
� zapewnienie stabilnej wartości rezerw dewizowych,
� zapewnienie odpowiedniego stopnia płynności i dochodowości rezerw dewizowych.
20. Podaj definicję Produktu Krajowego Brutto, Produkt Narodowy Brutto,produkt narodowy netto.
6
Produkt krajowy brutto, PKB, miernik produkcji wytworzonej na obszarze danego kraju. Jest sumą
wydatków gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług konsumpcyjnych, wydatków sektora
prywatnego na zakup dóbr i usług inwestycyjnych, wydatków państwa na zakup dóbr i usług oraz
salda bilansu handlu zagranicznego.
Obliczanie PKB metodą sumowania wydatków polega na sumowaniu wydatków na dobra finalne
wytworzone przez przedsiębiorstwa krajowe. Wydatki te obejmują:
a) wydatki na dobra konsumpcyjne wytwarzane w kraju (Cx), b) wydatki na krajowe dobra
inwestycyjne (IK),
c) wydatki rządowe na wytwarzane w kraju finalne produkty i usługi, z wyłączeniem płatności
transferowych (GK),
d) wydatki zagranicy na krajowe dobra eksportowane (ExK).Można więc zapisać:
PKB = CK + IK + GK + Ex~, (IX.3) gdzie subskrypty K przy poszczególnych symbolach oznaczają, że
bierzemy pod uwagę tylko wydatki na dobra krajowe. Innymi słowy, pomijamy w tym rachunku
wszelkie produkty i usługi z importu. Taki sam rezultat otrzymamy, gdy będziemy dodawać
poszczególne wydatki na dobra krajowe i importowane, a następnie odejmiemy wielkość łącznego
importu (Im). Mamy więc:
PKB = C + I + G + Ex - Im, (IX.4) gdzie C, 1, G i Ex zawierają również komponenty z importu. Właśnie
ta metoda rachunku wykorzystywana jest w praktyce statystycznej. Gdy różnicę między eksportem a
importem (tj. eksport netto) oznaczymy przez X, wówczas równa nie (IX.4) będzie miało postać:
PKB=C+I+G+X. (IX.S)
Produkt narodowy brutto, miernik efektów rocznej działalności gospodarki, obliczany przez
powiększenie produktu krajowego brutto o wartość dochodów netto z tytułu własności za granicą. PNB
jest miarą całkowitych dochodów osiąganych w ciągu roku przez obywateli danego kraju, niezależnie
od miejsca (kraju) świadczenia usług przez należące do nich czynniki wytwórcze. PNB w ujęciu
względnym (tempo wzrostu) jest miarą wzrostu gospodarczego. W przeliczeniu na 1 mieszkańca
wykorzystywany jest jako miara poziomu dobrobytu społeczeństwa.
Produkt narodowy netto różnicę pomiędzy napływem dochodów uzyskanych przez obywateli
danego kraju za granicą (głównie transfer zysków z kapitałów zainwestowanych za granicą, ale tak że
dochody z pracy) a wypływem dochodów uzyskanych przez cudzoziemców w danym kraju. Dodatnia
wartość dochodów netto z tytułu własności za granicą powiększa produkt krajowy brutto (PNB > PKB),
ujemna - pomniejsza go (PNB < PKB).
21. Instrumenty interwencjonizmu państwowego.
Interwencjonizm państwowy, polityka aktywnego oddziaływania państwa na przebieg procesów
gospodarczych. Przeciwieństwo liberalizmu gospodarczego. Zwolennicy interwencjonizmu wskazują
na trzy główne jego cele: ograniczenie bezrobocia do poziomu uznanego za niezbędny, a nawet
korzystny dla gospodarki, pobudzenie popytu globalnego, którego niedostateczny poziom uznaje się
za jedną z przyczyn wahań koniunkturalnych oraz podniesienie tempa wzrostu gospodarczego
1) podejmowanie przez państwo przedsięwzięć inwestycyjnych pozwalających zwiększyć zatrudnienie
bez wzrostu podaży dóbr i usług (np. roboty publiczne);
2) dotacje do nierentownych przedsiębiorstw lub ich nacjonalizacja;
3) protekcjonizm w zakresie handlu zagranicznego;
4) polityka monetarna;
5) polityka fiskalna.
Zakres i wykorzystanie tych narzędzi zależy od potrzeb gospodarki, wynikających przede wszystkim
ze stopnia jej rozwoju oraz aktualnego stanu koniunktury. Polityka interwencjonizmu państwowego
stwarza zagrożenie inflacją, wynikające ze zwiększonych wydatków budżetu państwa (Deficyt
budżetowy). y
ródłem jej finansowania jest najczęściej dług publiczny.
22. Kreacja pieniądza przez banki.
Kreacja pieniądza, wprowadzanie do obiegu przez banki komercyjne dodatkowych (ponad wartość
bazy monetarnej) ilości pieniądza, w wyniku operacji kredytowych, których podstawą są depozyty
bankowe. Ten dodatkowy pieniądz ma charakter bezgotówkowy. Dla zapewnienia bezpieczeństwa
depozytariuszy i niedopuszczenia do inflacji bank centralny reguluje rozmiary kreacji pieniądza
kredytowego poprzez ustalanie stopy rezerw obowiązkowych i stóp oprocentowania kredytów
udzielanych bankom komercyjnym.
Wielkość kreacji pieniądza uzależniona jest w ten sposób nie tylko od rozmiarów depozytów, ale także
od odwrotności stopy rezerw obowiązkowych. Kreacja pieniądza może następować także w wyniku
skupu walut obcych i dewiz przez banki komercyjne lub udzielania przez bank centralny pożyczek
państwu na sfinansowanie deficytu budżetowego.
7
To, ile cały system bankowy jest w stanie wykreować można obliczyć na podstawie wzoru:
R
D = ,
r
R  wartość rezerw
r  wskaz
nik rezerw obowiązkowych
D  wkłady na żądanie
O tym, ile wyniesie kreacja pieniądza bankowego przy danych zasobach pieniądza
gotówkowego, decyduje mnożnik kreacji pieniądza, będący odwrotnością wskaz
nika
rezerwowego. Mnożnik kreacji pieniądza bankowego jest współczynnikiem określającym ile
zostanie udzielonych kredytów w zależności od wielkości wkładu początkowego (pierwszego
depozytu).
23. Bilans płatniczy.
Bilans płatniczy- to syntetyczne zestawienie wszystkich płatności, na dany okres czasu.
Bilans płatniczy obejmuje:
a)bilans obrotów bieżących
b)bilans obrotów kapitałowych
c)rezerwy walutowe
Bilans obrotów bieżących jest najważniejszym zestawieniem bila nsu płatniczego. Ten dzieli się na :
a)bilans handlowy
b)saldo obrotu usługami
c)saldo procentów i dywidend
d)saldo transferów prywatnych i rządowych
24. Bilans handlowy.
Bilans handlowy to różnica między eksportem a importem danego państwa. Dodatni bilans handlowy
jest nazywany także nadwyżka handlową, ujemny deficytem handlowym. Bilans handlowy jest częścią
bilansu płatniczego. Czynniki wpływające na bilans handlowy:
-Ceny wyrobów wytwarzanych w kraju
-Kurs walutowy
-Umowy handlowe
-Cła i podatki
-Cykle gospodarcze w kraju i za granicą
25. Kurs walutowy.
Kurs walutowy - cena danej waluty wyrażona w innej walucie. Miejscem transakcji na którym
przedmiotem są waluty krajowe jest rynek walutowy; sprzedaje się jedną walutę w zamian za inną.
Mowa jest o rynku, należy podkreślić że występuje na nim: podaż, popyt, i cena. Na ogół o relacjach
wymiany walut, czyli o kursach walut, decyduje podstawowe prawo rynku tworzące kurs (cenę)
równowagi przy zrównaniu popytu z podażą danej waluty.
26. Czynniki wzrostu gospodarczego.
Proces wzrostu gospodarczego uzależniony jest od czynników ekonomicznych, politycznych,
kulturowych, demograficznych i przyrodniczych. Do najważniejszych należą:
-nakłady pracy i jej wydajność
-zasoby naturalne
-kapitał produkcyjny - budowle, maszyny
-kapitał finansowy
-technologia - wiedza o tym, jak wykorzystać pracę i kapitał do wytwarzania dóbr i usług
-postęp organizacyjny
-nauka
-czynniki rynkowe, np. rozwój rynków finansowych
-polityka gospodarcza państwa
-stabilność polityczna
Wzrost gospodarczy polega więc na rozszerzaniu i ulepszaniu materialnych i osobowych czynników
produkcji. Wymaga to ciągłej akumulacji kapitału, dzięki gromadzonym oszczędnościom i inwestycjom,
ciągłego doskonalenia ludzkich umiejętności i dokonywania postępu technicznego.
8
27. Teoria kosztów komparatywnych.
Zgodnie z nią kraj może osiągać korzyści w wymianie handlowej nie tylko wtedy, gdy swoje towary
wytwarza taniej niż inne kraje w ujęciu bezwzględnym, ale także wówczas, gdy wytwarza
bezwzględnie drożej, ale różnice kosztów wytwarzania różnych towarów w porównaniu z innymi
krajami (koszty relatywne, komparatywne) są zróżnicowane. Inne kraje mogą być zainteresowane
importem towarów, które jakiś kraj wytwarza niewiele drożej od nich samych, gdyż dzięki temu
oszczędzają pracę pozwalającą im wytworzyć i sprzedać za granicę więcej tych towarów, które same
produkują taniej.
Istotne znaczenie dla ustalenia korzyści z takiej wymiany ma kurs walutowy
David Ricardo (1772-1823) - przedstawiciel klasycznej szkoły ekonomii, twórca teorii kosztów
komparatywnych
Do czasów D.Ricardo panował pogląd, że przesłanką międzynarodowego podziału pracy są różnice w
absolutnych kosztach wytwarzania.
Ricardo dowiódł, że nie jest to warunek konieczny opłacalnej wymiany handlowej - korzyści z handlu
zagranicznego pojawiają się, gdy istnieją różnice w kosztach względnych (inaczej gdy istnieją różnice
w kosztach alternatywnych). Tzw. przewaga komparatywna pozwala czerpać korzyści z
międzynarodowej wymiany towarów również krajom znajdującym się na niższym poziomie rozwoju
gospodarczego.
D. Ricardo posłużył się hipotetycznym przykładem Anglii i Portugalii
Założenia:
" Zarówno Anglia jak i Portugalia dysponują jednakowymi zasobami pracy = 900.
" Kraje te produkują dwa dobra: sukno i wino.
" Anglia produkuje przy niższych kosztach jednostkowych zarówno sukno i wino, ale relacje względne
jednostkowych nakładów dla tych krajach są różne:
" w przypadku sukna: 3 : 2 (Anglia produkuje sukno 1,5 raza taniej niż Portugalia)
" w przypadku wina: 15 : 3 (Anglia produkuje wino 3 razy taniej niż Portugalia)
Oznacza to, że różnią się także koszty alternatywne obu dóbr w tych krajach.
Koszt alternatywny dobra a - koszt utraconych możliwości, oznacza ilość innych dóbr, z których trzeba
zrezygnować, aby wyprodukować dodatkową jednostkę dobra a
W Anglii: koszt alternatywny jednostki sukna = 5:2 = 2,5 jednostki wina
W Portugalii: koszt alternatywny jednostki sukna = 15:3 = 5 jednostek wina
Produkcja i koszty przed rozpoczęciem wymiany handlowej
Kraj A
ączne nakłady na produkcję Nakłady jednostkowe na produkcję Wielkość wytwarzanej produkcji
sukno wina sukno wina sukno wina
Anglia 600 300 5 2 120 150
Portugalia 600 300 15 3 40 100
Razem 1200 600 - - 160 250
Zgodnie z zasadą przewagi komparatywnej, kraje wytwarzają i eksportują te dobra, których względne
jednostkowe koszty produkcji są niższe niż w innych krajach.
Ponieważ Anglia produkuje sukno względnie taniej nią wino, powinna specjalizować się w produkcji
sukna i ten towar eksportować. Analogicznie, Portugalia powinna specjalizować się w produkcji wina.
Produkcja i koszty po rozpoczęciu wymiany handlowej
Kraj A
ączne nakłady na produkcję Nakłady jednostkowe na produkcję Wielkość wytwarzanej ...
Przejdz
Dalej.
produkcji
sukno wina sukno wina sukno wina
Anglia 900 - 5 - 180 -
Portugalia - 900 - 3 - 300
Razem 1200 600 - - 180 300
A
ączne korzyści z nawiązania wymiany handlowej znajdują swój wymiar we wzroście produkcji
wytwarzanej przez oba kraje (dotyczy to zarówno sukna jak i wina).
28. Polityka przemysłowa Unii Europejskiej.
Cele polityki przemysłowej:poprawa warunków dla przedsiębiorstw o dużej wydajności produkcyjnej,
zorientowanych na inwestycje i zdolnych do międzynarodowej konkurencyjności, szczególnie
przedsiębiorstw małych i średnich umocnienie zdolności konkurencyjnej poprzez wspieranie badań i
rozwoju, korporacji i ułatwień w trakcie dostosowywania struktur
9
Mocne strony europejskiego przemysłu
- Zadłużenie przedsiębiorstw europejskich jest niższe niż w krajach konk urencyjnych (USA i Japonii) -
Sprzyjająca dynamika kształtowania się kosztów pracy (w latach 1980-1993 zmniejszyły się one o 10
proc., podczas gdy w USA jedynie o 1,2 proc) - Wzrost liczy europejskich przedsiębiorstw, obecnych
na listach 500 największych firm światowych
Młoda polityka
Zapóz
nienia technologiczne w stosunku do USA i Japonii sprawiły, że podjęto działania wspierające
rozmaite dziedziny badawczo-rozwojowe (finansowanie programów: ESPRIT - mikroelektronika,
technika komputerowa, RACE - rozwój technologii, EUREKA - rozwój technologii o charakterze
komercyjnym). Polityka przemysłowa jest jedną z młodszych polityk Unii Europejskiej. Kompetencje w
zakresie polityki przemysłowej przyznał Wspólnocie dopiero Traktat z Maastricht. Wskazywał na
konieczność doskonalenia edukacji zawodowej, rozwoju nowych technologii i tworzenia sieci
informacyjnej. Do przemysłu odnosiły się także zapisy dotyczące konkurencji.
Wprowadzenie tych regulacji stało się konieczne, gdy Piętnastka stanęła w obliczu recesji, zamkni ęcia
rynku amerykańskiego i napływu taniego importu z państw Europy Wschodniej. Przeprowadzono
restrukturyzację niektórych sektorów, w tym hutniczego. Hutnicy sami zaproponowali zamknięcie
niektórych zakładów, by zmniejszyć produkcję.
Słabe strony europejskiego przemysłu
- Produktywność w przemyśle przetwórczym jest znacznie niższa niż w Japonii (o blisko 40 proc.) i w
Stanach Zjednoczonych (o 10 proc.) - Mniej nowości technologicznych niż w Stanach Zjednoczonych
czy Japonii (Mitsubishi - numer jeden na japońskim rynku samochodowym ma obroty sześciokrotnie
większe niż lider rynku europejskiego Dailmer-Benz - Niewiele porozumień między firmami
europejskimi (w przeciwieństwie do Japonii i Stanów Zjednoczonych) - Załamanie podaży w sektorach
wysokich technologii (cyfrowe, nowe technologie) - Niewielki udział w najbardziej atrakcyjnych
sektorach (elektronika, technika biurowa, informatyka)
29.Podstawowe wolności Unii Europejskiej. -?
1. Godność człowieka- ochrona godności ludzkiej; prawo do życia (w tym zakaz orzekania i
wykonywania kary śmierci); prawo do integralności cielesnej (w tym zakaz praktyk eugenicznych,
zakaz czerpania zysków z ciała ludzkiego jako takiego i jego części, zakaz klonowania w celach
reprodukcyjnych); zakaz tortur i poniżającego traktowania lub karania; zakaz niewolnictwa i pracy
przymusowej.
2. Wolność- prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego; prawo do poszanowania prywatności i
życia rodzinnego; ochrona danych osobowych; prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny;
wolność myśli, sumienia i religii; wolność przepływu informacji i wyrażania opinii; wolność
zgromadzania się i stowarzyszania się; wolność sztuki i badań naukowych; prawo do edukacji;
wolność wyboru zawodu i prawo do zatrudniania się w każdym państwie UE; wolność prowadzenia
działalności gospodarczej; prawo własności (w tym własności intelektualnej); prawo do azylu; ochrona
na wypadek wydalenia i ekstradycji.
3. Równość- równość wobec prawa; zakaz wszelkiej dyskryminacji; poszanowanie różnorodności
kulturowej, religijnej i językowej; równość płci ale przy dopuszczeniu "specyficz nych korzyści dla płci
niedostatecznie reprezentowanych"; prawa dziecka; prawa osób starszych; integracja osób
niepełnosprawnych.
4. Solidarność- prawo pracowników do informacji i konsultacji; prawo do układów zbiorowych i wspólnych
działań; prawo do pomocy społecznej i mieszkaniowej; prawo do ochrony przed nieuzasadnionym
zwolnieniem; prawo do dobrych warunków pracy; zakaz pracy dzieci i ochrona pracującej młodzieży;
zakaz zwolnień z powodu macierzyństwa, prawo do zasiłku macierzyńskiego i opiekuńczego; prawo
do pomocy socjalnej; prawo dostępu do służby zdrowia; ochrona środowiska; ochrona konsumenta.
5. Prawa obywatelskie- prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego;
prawo do głosowania i kandydowania w wyborach samorządowych; prawo do dobrej administracji;
prawo dostępu do dokumentów unijnych; prawo składania skarg do Rzecznika Praw Obywatelskich;
prawo składania petycji do Parlamentu; prawo przemieszczania się i osiedlania; prawo do ochrony
dyplomatycznej i konsularnej.
6. Wymiar Sprawiedliwości- prawo do rzetelnego procesu sądowego; domniemanie niewinności i prawo
do obrony; zasada legalizmu i proporcjonalności w procesie karnym; ne bis in idem procedatur (nikt
nie może być ścigany lub skazywany z powodu faktów, co do których został już uniewinniony lub
skazany) .
7. Postanowienia ogólne- zakres stosowania Karty (podczas implementacji prawa wspólnotowego przez
ciała unijne); zakres gwarantowanych praw (mogą być ograniczone tylko, jeśli jest to konieczne dla
ochrony dobra publicznego lub innego z praw, przy uwzględnieniu zasady proporcjonalności); zakaz
10
interpretacji Karty w sposób uszczuplający prawa człowieka gwarantowane przez inne akty prawa
międzynarodowego; zakaz nadużycia praw (nie mogą być interpretowane jako uprawnienie do
wydania aktu prawnego niweczącego którekolwiek z praw i wolności). - ?
30. Klasyfikacja podatków.
Do najczęściej stosowanych w nauce o podatkach należą następujące klasyfikacje:
-według kryterium przedmiotu opodatkowania - na podatki przychodowe, dochodowe, majątkowe i od
wydatków,
-według kryterium stosunku przedmiotu opodatkowania do z
ródła podatku - na podatki bezpośrednie i
pośrednie,
-według kryterium podziału dochodów podatkowych pomiędzy państwo a samorząd - na podatki
państwowe i samorządowe.
Klasyfikacja podatków w Polsce wg kryteriów:
Kryterium przedmiotu opodatkowania (co podlega opodatkowaniu)
Podatki przychodowe - podstawą opodatkowania jest przychód np.: podatek leśny, rolny. Opierają się
na cenach świadczących o osiąganych dochodach. Pomijane są koszty poniesione na wszystkie
przychody, a jedynie przyjmuje się w formie domniemania, że dochód został otrzymany.
Podatki dochodowe - podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych. Ma charakter osobisty (od
nadwyżki przychodów nad poniesionymi kosztami uzyskania tych doc hodów).
Podatki majątkowe (płacone od majątku). Zróżnicowane, uzupełniają podatki dochodowe.
od wielkości majątku (posiadania)
podatek od nieruchomości,
podatek od środków transportu,
dywidendy (które płacą przedsiębiorcy)
oprocentowanie kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa
podatki od przyrostu majątkowego
podatek od spadków i darowizn
Podatki od wydatków - naliczane w momencie płacenia za kupowane dobro lub usługę. Ich ciężar
ponosi konsument, a podatnikiem jest sprzedawca dobra
od towarów i usług (VAT)
akcyzowy
podatek od gier
Kryterium stosunku przedmiotu opodatkowania do z
ródła podatku (relacja: kto jest obciążony
podatkiem, a kto go uiszcza)
Podatki bezpośrednie - opodatkowaniu podlegają dochody podatnika oraz posiadany przez niego
majątek np.:
podatki przychodowe
podatki dochodowe
podatek majątkowy od posiadania majątku oraz przyrostu majątku
Podatki pośrednie - są jednym ze składników cen produktów i są płacone w momencie dokonywania
zakupów.
podatki od obrotu majątkiem i wydatków,
pozostałe podatki
Kryterium podziału dochodów podatkowych między państwo i samorząd terytorialny
Państwowe - trafiają do Centralnego Budżetu Państwa. Zasilane wpływami z podatków budżetu
państwa i budżetów gmin
podatek od towarów, usług.
Samorządowe - trafiają wyłącznie do Kasy Samorządu.
podatek rolny,
podatek leśny,
podatek od nieruchomości,
podatek od środków transportowych.
Podatki wspólne - trafiają częściowo do Centralnego Budżetu Państwa, częściowo do
Samorządowego.
podatek od osób fizycznych (85% przypada budżetowi państwa, 15% gminom),
podatek od osób prawnych (95% państwo, 5% gminy)
11
 12