PRAWO FINANSOWE
skrypt przygotowany przez zespół arvedui&hodi
na podstawie notatek Jarosława M.
(zajęcia u dr Wolańskiego)
1
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Finanse  środki pienię\
ne w postaci strumieni, gromadzone i wydatkowane pełnią 3 funkcje
pieniądza bez funkcji miernika wartości.
Finanse
Prywatne Publiczne
przeznaczone na cele osobiste na cele publiczne
ka\
dy gromadzi jej jak chce gromadzone w formie przymusu
mały zasięg działania du\
y zasięg działania, dotyczy całej
gromadzą je osoby fizyczne i prawne gospodarki
brak oddziaływania na pieniądz gromadzą je jednostki publiczne
państwo ma wpływ na pieniądz
Funkcje finansów publicznych:
1. alokacyjna  rozdysponowuje środki między jednostki; w idealnym rozumieniu funkcja ta
powinna być realizowana przez rynek, a tylko tam gdzie sobie rynek nie radzi wkracza państwo.
Państwo alokuje w sektorach, które nie przynoszą dochodów; gdzie występuje monopol;
w dotkniętych katastrofą naturalną itp.
2. redystrybucyjna  przekazywanie środków od podmiotów gospodarczych (osób prawnych
i fizycznych) do innych podmiotów.
3. stabilizacyjna  ma na celu stabilizacje gospodarki: inflacja, bezrobocie, wzrost PKB,
odpowiednia wymiana z zagranicą (dodatni bilans płatniczy)
Sektory:
1. rządowy  administracja rządowa, np. sejm, NIK, ministerstwa.
2. samorządowy  jednostki sam. Terytorialnego i podległe im jednostki
3. sektor ubezpieczeniowy  ZUS, OFE
Do sektora finansów publicznych nie nale\
ą przedsiębiorstwa publiczne.
Zasady gospodarki finansami publicznymi:
1. jawność
2. efektywność
3. celowość
4. respektowanie wcześniejszych zobowiązań
5. nie mo\
na przekroczyć limitu wydatków przy określonych przychodach
6. ograniczanie deficytu bud\
etowego.
Formy organizacyjne jednostek:
1. jednostka bud\
etowa  rozliczenie brutto; dostaje wszystko z bud\
etu, (mo\
e zarabiać, ale
przychody przekazuje do bud\
etu) np. wojsko, jednostki administracji, urzędy centralne,
sądownictwo.
2. zakład bud\
etowy  rozliczenie netto; otrzymuje środki z bud\
etu, mo\
e zarabiać
i dochody przeznaczać na własne cele np. instytucje kultury, oświaty.
3. fundusze celowe (pozabud\
etowe)  środki, uzyskane z bud\
etu, przeznaczone są na ściśle
określone cele; fundusze celowe są poza bud\
etem, np. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych,
Fundusz Emerytalno-Rentowy Rolników, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, Fundusz
Ochrony Zdrowia.
4. Gospodarstwa pomocnicze  część jednostki bud\
etowej, która pozyskuje środki na własne
cele, np. środki szkoleniowe jednostek bud\
etowych.
2
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Gospodarka finansowa  wszystkie czynności związane z planowaniem, gromadzeniem
wydatkowaniem i kontrolowaniem środków.
Polityka finansowa  działanie celowe, świadome z wykorzystaniem środków finansowych; jej
znaczenie zale\
y od stopnia wykorzystania pieniądza.
System finansowy  wszystkie instytucje słu\
ące realizacji polityki finansowej.
Prawo finansowe
 ogół norm prawnych regulujących działalność finansową
Działy prawa finansowego: y
ródła prawa:
prawo bud\
etowe konstytucja
prawo ubezpieczeń ustawy
prawo samorządów terytorialnych rozporządzenia
prawo podmiotów gospodarczych ratyfikowane umowy międzynarodowe
prawo walutowe
prawo bankowe
y
ródła prawa miejscowego:
prawo celne
akty prawa miejscowego
Konstytucja dotyczy:
a) bud\
etu
b) NBP i RPP
c) Podatków
d) Finansów jednostek samorządu terytorialnego
e) Przepisów finansów publicznych
Podmioty prawa finansowego:
a) czynne: instytucje państwowe i samorządowe
b) bierne: osoby fizyczne i przedsiębiorstwa (adresaci prawa)
Charakter stosunku finansowo-prawnego:
- majątkowy charakter
- wszystkie podmioty nie są równorzędne
- nierównorzędność interesów podmiotów
Bud\
et
- plan wydatków i dochodów (def. ekonomczna)
- akt normatywny (def. prawna)
- zasób pienię\
ny państwa (def. ogólna)
Charakterystyka bud\
etu:
- sporządzany na rok
- określona procedura prawna ustalania
- dotyczy czasu przyszłego
- plan dochodów i wydatków
- plan dyrektywny (jednostki muszą go wykonać)
3
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Zasady bud\
etowe:
- jawność  jasność uchwalania i jawność ustawy
- zupełność  nie łączy się dochodów i wydatków
- szczegółowość  odpowiednia klasyfikacja bud\
etowa
- jedność  jeden bud\
et w jednym akcie prawnym; wszystkie dochody i wydatki
razem w jednym miejscu; umo\
liwia to kontrolę (fundusze celowe są poza
bud\
etem => wyjątek od zasady)
- ogólność  nie łączy się dochodów z wydatkami
- uprzedniość  bud\
et trzeba uchwalić przed rokiem bud\
etowym
( buahahaha! dop. redakcja;)
jeśli nie uda się spełnić tej zasady to:
a) mo\
e być prowizorium bud\
etowe (ustawa uchwalana raz w roku na krócej
ni\
rok)
b) prerogacja bud\
etowa  działanie na podstawie poprzedniego bud\
etu
c) obowiązuje projekt bud\
etu
d) upowa\
nienie rządu do wykonywania niezbędnych wydatków
Funkcje bud\
etu:
1. rozdzielcza  państwo gromadzi środki i rozdziela je na ró\
ne cele
2. kontrolna
a) ex ante (wstępna)  kontrola zało\
eń do bud\
etu; nale\
y wziąć pod uwagę wskaz
niki
makroekonomiczne
b) bie\
ąca  w roku bud\
etowym
c) ex post (sprawozdawcza)  kontrola wykonania bud\
etu
Kryteria podziału:
1) podmiotowe  organy administracji rządowej i województwa; tzw. części bud\
etowe;
dysponują nimi dysponenci części bud\
etowych np. dla ministerstwa dysponentem jest
odpowiedni minister.
2) przedmiotowo-funkcjonalne  wydatki ze względu na cel, a dochody ze względu na
z
ródła; podział na działy i rozdziały.
3) rodzajowe  na konkretne cele; paragrafy i pozycje bud\
etowe
Część bud\
etowa nr 19 Ministerstwo Finansów
Dział bud\
etowy nr700 Obsługa długu publicznego
Rozdział nr... Odsetki
Paragraf nr... Obligacje skarbowe
Pozycje
Wydatki bud\
etu państwa:
Rodzaje  art. 97
- na państwo
- wydatki samorządu terytorialnego
- subwencje dla samorządu terytorialnego
- dotacje celowe
- obsługa długu publicznego
- dotacje do wydatków unijnych
4
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Klasyfikacja wydatków
1. bie\
ące  art. 106
a) subwencje
b) dotacje
c) wydatki jednostek bud\
etowych
d) zakupy towarów i usług  wydatki bie\
ące
2. na obsługę
a) wydatki z tytułu oprocentowania i dyskonta od skarbowych papierów
wartościowych
b) oprocentowania zaciągniętych po\
yczek
c) związane z poręczeniami
d) koszty emisji skarbowych papierow wartościowych
3. majątkowe
a) na zakup akcji i udziałów
b) wydatki inwestycyjne
Inny podział
1. sztywne (obligatoryjne)  musza być z bud\
etu ponoszone
a) na utrzymanie państwa
b) na instytucje nieodpłatne lub częściowo odpłatne
c) na obsługę długu skarbu państwa
d) na subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego
e) na świadczenia społeczne
f) na składkę na rzecz UE
2. ekonomiczne/gospodarcze  słu\
ą restrukturyzacji gospodarki; bez konkretnego celu.
a) na inwestycje
b) na dotacje
c) na prywatyzacje
d) na wsparcie eksportu
e) dopłaty do kredytów, poręczenia, gwarancje
[Im więcej wydatków idzie na 2. tym lepiej]
subwencje i dotacje  jednostronne i bezzwrotne transfery z bud\
etu państwa.
subwencje dotacje
na dowolny cel; na ściśle określony cel; jeśli nie zostały na niego
wydane, to muszą być zwrócone;
tylko dla jednostek samorządu przysługują jednostką bud\
etowym,
terytorialnego przedsiębiorstwom, zakładom bud\
etowym,
funduszom celowym, gospodarstwom
pomocniczym
5
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Dochody
Podział:
a) dochody podatkowe
b) dochody niepodatkowe, w tym dochody zagraniczne
y
ródła:
- podatki ; VAT, akcyza, dochodowy, od osób fizycznych, od osób prawnych
(razem niemal 100% dochodów), podatek od gier, ryczałty (oprócz karty
podatkowej)
- opłaty;
- cła; dochody bud\
etu Unii, ale część zostaje w kraju (25%) jako rekompensata
za koszty
- wpłaty z zysków netto przedsiębiorstw państwowych
- dywidendy
- wpłaty z zysku NBP; głównie z udzielania kredytów bankom
- wpłaty z podmiotów; (jednostki bud\
etowe, zakłady bud\
etowe, gospodarstwa
pomocnicze); największe niepodatkowe z
ródło
- dochody majątkowe; dzier\
awa, najem, odsetki
- dochody zagraniczne; dotacje np. na uczelnie
- inne
Struktura dochodów i wydatków:
Dochody (229 mld zł) w tym:
UE
15
niepodatkowe
22
pod. od osób
VAT
prawnych
92,4
22,1
pod. od osób
fizycznych
31,6
akcyza
45,2
6
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Wydatki (259 mld) w tym:
ochrona zdrowia
szkolnictwo
4 mld
i oświata
2%
12 mld
6%
bezpieczeństwo
dofinansowanie na
publiczne i obrona
administracje,
narodowa
jedn. sam. ter.,
26 mld
fundusze
13%
70 mld
33%
obsługa długu
zagranicznego
28 mld
14%
pomoc społeczna
14 mld
7%
ubezpieczenia
społeczne
52 mld
25%
Procedura bud\
etowa
1. zało\
enia do bud\
etu (jak PKP, inflacja itd.) ustalane są przez Radę
ministrów
w połowie roku.
2. nota bud\
etowa  plan prac nad bud\
etem.
3. minister finansów zbiera informacje od pozostałych ministrów i innych
dysponentów bud\
etowych, w część z nich mo\
e ingerować, wyjątki:
Kancelaria Sejmu, Senatu
i Prezydenta, Trybunał Konstytucyjny, KRRiTV, Sąd Najwy\
szy i
Najwy\
szy Sąd Administracyjny, NIK, Państwowa Inspekcja Pracy.
4. minister finansów przekazuje projekt do Rady Ministrów; rząd mo\
e
wprowadzić zmiany, ale te\
tylko poza instytucjami wymienionymi
powy\
ej.
5. do 30 września projekt powinien zostać przekazany do parlamentu.
Mo\
na póz
niej,
6. inicjatywę ustawodawczą ma tylko Rada ministrów, pierwsze czytanie na
posiedzeniu Sejmu; kluby parlamentarne mogą zgłosić swoje opinie =>
przechodzi do komisji => drugie czytanie => komisja podaje propozycje
poprawek => głosowanie poprawek => trzecie czytanie => głosowanie
poprawek poselskich i głosowanie nad ustawą => przechodzi do Senatu;
7
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Senat ma 20 dni; jeśli ma poprawki to projekt wraca do Sejmu => jeśli nie
to projekt trafia do Prezydenta, który ma 7 dni na podpisanie; nie ma
prawa veta, ale mo\
e skierować projekt do Trybunału Konstytucyjnego.
7. wykonywanie bud\
etu: nadzór sprawuje Minister Finansów; ogólny
nadzór dysponenci części bud\
etowych (tylko w swojej części, w cały
ingeruje tylko RM i MF)
8. zmiany w bud\
ecie:
a) przesunięcia wydatków
b) nowe wydatki (tylko RM); rezerwy  ogólna (0,2 % wydatków,
obowiązkowa)
i celowa (do 5% wydatków, nieobowiązkowa, ale zawsze jest)
9. kontrola wykonania: NIK (sporządza raport do końca maja dla Sejmu),
RM (równie\
raport), Sejm udziela (lub nie) absolutorium.
Deficyt bud\
etowy
- ujemna ró\
nica między dochodami i wydatkami bud\
etu w danym roku bud\
etowym
[tylko Skarb Państwa]
Podział:
a) cykliczny  wynika z cyklu koniunkturalnego.
b) strukturalny  wynika z cyklu koniunkturalnego
a) rzeczywisty
b) faktyczny  uwzględnia koszty ubsługi długu
Deficyt publiczny
- skumulowane zobowiązania sektora finansów publicznych wynikające na ogół
z zaciągniętych po\
yczek. [ 95% Skarb Państwa, samorządy, fundusze celowe]
Podział:
a) krajowy
b) zagraniczny
a) sektor finansowy
b) sektor niefinansowy
a) dług skarbu państwa
b) dług jednostek samorządu terytorialnego
a) wg. wartości nominalnej (od której liczy się odsetki)
b) wg. wartości kapitałowej
c) wg. wartości memoriałowej (wartość długu na dany dzień wraz z odsetkami)
d) wg. wartości kasowej
y
ródła pokrycia deficytu i długu:
- skarbowe papiery wartościowe
- kredyty
- po\
yczki
- prywatyzacja majątku Skarbu Państwa
- nadwy\
ka z lat ubiegłych
8
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Skarbowy papier wartościowy:
1. papier dłu\
ny  państwo jest dłu\
nikiem; majątek Skarbu Państwa gwarantuje spłatę
zadłu\
enia, a wydatki na spłatę długu mają pierwszeństwo.
2. zobowiązanie Skarbu Państwa do określonych świadczeń: wykup, wypłata odsetek
lub dyskonto.
Emitentem SPW jest Skarb Państwa, w jego imieniu emituje minister finansów
Podział:
a) krótkoterminowe: do 1 roku (bony)
b) długoterminowe: powy\
ej 1 roku (obligacje skarbowe)
Bon skarbowy:
najpopularniejsze są 13, 26 i 52-tygodniowe
sprzedawany na rynku krajowym, z dyskontem (nie ma odsetek)
w formie przetargu ( minister finansów wybiera najlepsze oferty)
kupują je dilerzy rynku papierów skarbowych (aktualnie 12, stanowią rynek pierwotny)
Obligacja skarbowa:
najpopularniejsze są 2,5, 7, 10-letnie
najkrótsza na 2 lata, najdłu\
sze 20 lat
na rynku krajowym i zagranicznym
w formie przetargu
detaliczne ( dla osób fizycznych) i hurtowe (dilerzy)
detaliczne  agentem emisji jest PKO BP, mo\
na te\
kupić w Internecie, lub przez
telefon; min. 100 zł; od 2-letnich stałoprocentowych, 3-letnie zmienno-kuponowe, 4-
letnia indeksowana (oparta na inflacji), 10-letnia (emerytalna) indeksowana z odsetkami
wypłacanymi na koniec
Dług krajowy
- wynika z: deficytu bud\
etowego, zadłu\
enia zagranicznego, przejęcia przez państwo
zadłu\
enia innych podmiotów, inflacyjnego nawisu pieniądza (pozostałość po gospodarce
centralnie kierowanej).
1. rynkowy/aktywny  państwo zaciąga dług na rynku, ale otrzymuje z tego przychody
(obligacjei bony)
2. nierynkowy/pasywny  bud\
et nie ma z tego tytułu \
adnych przychodów; wynika z
przejmowania długów innych podmiotów (np. słu\
ba zdrowia, oświata, PKB, ZUS)
3. pozostałe zadłu\
enie
Zadłu\
enie zagraniczne
1. Z czasów Gierka w Klubie Paryskim (zrzeszenie państw, 75%) i Londyńskim (zrzeszenie
instytucji finansowych (25%)
2. pułapka zadłu\
enia; zadłu\
yliśmy się w celu spłaty poprzedniego zadłu\
enia.
3. emisja obligacji na rynkach zagranicznych
9
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Z Klubu Paryskiego zostało nam jeszcze trochę do spłacenia. Dług wobec Klubu Londyńskiego
został zamieniony na akcje, większość ju\
wykupiliśmy (obligacje Bredy ego). Polska pierwsze
obligacje zagraniczne wyemitowała w 1995 roku, od tamtej pory regularnie, głównie euroobligacje.
Zaciągnęła te\
po\
yczki w międzynarodowych instytucjach finansowych.
Dług publiczny 470 mld. zł
Dług Skarbu Państwa 440 mld. zł
Zadłu\
enie krajowe 316 mld. zł
Zadłu\
enie zagraniczne 124 mld. zł
Bud\
et Unii Europejskiej
Bud\
et ogólny 98%
Środki pozabud\
etowe 2%
Bud\
et UE idzie głównie na politykę rolną i celną.
Zasady:
- równowagi bud\
etowej; nie ma deficytu
- jedności; wszystko w jednym dokumencie
- uniwersalizmu; nie ma przyporządkowania wpływów wydatkom
- roczny charakter; oprócz rocznych bud\
etów są 7-letnie perspektywy finansowe
- solidarności; kraje bogatsze finansują kraje biedniejsze
- wydatki idą na konkretny cel; są wydatki obligatoryjne i nieobligatoryjne
- ma ograniczony charakter; jest górny limit na przychód bud\
etu (1,27% PNB krajów Unii)
Procedura uchwalania:
1. Projekt przygotowuje Komisja Europejska, która w czerwcu przekazuje go do Rady.
2. Rada (najwa\
niejsze osoby w państwach) ustala wydatki obligatoryjne.
3. Parlament mo\
e zmienić wydatki nieobligatoryjne zasugerować zmianę obligatoryjnych.
4. Rada ustala ostateczny kształt wydatków obligatoryjnych.
5. Parlament głosuje nad ostatecznym uchwaleniem całego bud\
etu (mo\
e go te\
odrzucić)
Bud\
et wykonuje Komisja Europejska.
Kontrola:
a) wewnętrzna  własny organ Komisji
b) zewnętrzna  przez trybunał obrachunkowy i Parlament Europejski (zatwierdza wykonanie
bud\
etu)
Dochody:
dawniej głównie bezpośrednie wpłaty państw członkowskich ustalane odgórnie (decyzje
mocno polityczne).
w latach 70 do dochodów weszły cła i procent z VAT-u; są to środki własne Unii.
od lat 80 głównym dochodem są środki własne oparte o ró\
ne wskaz
niki.
rodzaje:
a) opłaty rolne (stopniowo wygasają)
b) cła
c) wpływy z podatku VAT
10
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
d) zasoby własne oparte na wpłatach bezpośrednich państw członkowskich liczonych
jako cześć PNB liczony jako ró\
nica całości wydatków innych dochodów (a, b, c) i
podzielona póz
niej przez PNB Unii, co daje procent składkę, którą płaci ka\
de
państwo.
e) Inne
Wydatki:
finansowanie wspólnej polityki rolnej
fundusze strukturalne na rozwój regionalny (tam gdzie PKB <75% średniej unijnej; dla
samorządów i przedsiębiorstw.
administracja UE
polityka zagraniczna
prace badawczo-rozwojowe
inne
Maleje znaczenie polityki rolnej na rzecz funduszy strukturalnych.
Jednostki samorządu terytorialnego
Gmina:
zaspokaja zbiorowe potrzeby swoich mieszkańców (zadanie własne)
wszystkie sprawy publiczne o charakterze lokalnym (otwarty katalog zadań)
Powiat:
zadania o charakterze ponadgminnym, wymienione w ustawie (zamknięty katalog zadań)
Województwo:
zadania o charakterze regionalnym (zamknięty katalog zadań)
Zadania jednostek:
- własne; przydzielone przez prawo
- zlecone; przez państwo, poprzez ustawę lub rozporządzenie Rady Ministrów
(np. organizacja wyborów)
- wspólne; realizowane przez kilka jednostek
- w drodze porozumienia z państwem
Rodzaje dochodów:
a) własne
b) obce subwencje i dotacje
Dochody gminy:
1. podatki:
a) od nieruchomości
b) rolny
c) leśny
d) od środków transportu
e) karta podatkowa
f) od posiadania psów
g) od spadków i darowizn
h) od czynności cywilno-prawnych
11
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
2. opłaty:
a) skarbowa
b) targowa
opłaty lokalne
c) miejscowa
d) administracyjna
e) eksploatacyjna
f) inna
3. udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych (39%)
i prawnych (6%)
4. dochody z gminnych jednostek bud\
etowych, zakładów bud\
etowych
gospodarstw pomocniczych.
5. dochody z majątku gminy
6. spadki, darowizny
7. dochody z kar i grzywien
8. 5% dochodów bud\
etu państwa z tytułu zadań
9. odsetki
10. subwencje i dotacje.
Dochody powiatu:
1. udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych (10,25%) i prawnych
(1, 4%)
2. reszta pokrywa się z gminą od punktu 4.
Dochody województwa:
1. udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych (1,6 %) i prawnych
(15, 9%)
2. reszta jak w powiecie
Gmina ma największe dochody, bo jako jedyna ma własne podatki i opłaty; ma te\
największy % od
pozostałych podatków.
Dochody własne gminy ok. 50%
obce ok. 50%
własne powiatu ok. 20%
obce ok. 80%
Subwencje:
a) wyrównawcza
- podstawowa (zale\
y od liczby mieszkańców i od zamo\
ności gminy)
- uzupełniająca (zale\
y od innych zmiennych)
b) równowa\
ąca (regionalna w przypadku województw)
pochodzi z wpłat najbogatszych gmin, powiatów, województw
c) oświatowa
zale\
y od liczby szkół w danej jednostce; nie musi być wykorzystana na oświatę [lol,
dop. redakcja;]
Dotacje:
a) na zadania zlecone
b) na zadania w formie porozumień
c) na usuwanie zagro\
eń
d) na przedsięwzięcia inwestycyjne
12
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Wydatki:
a) na zadania własne
b) na zadania zlecone
c) na zadania wspólne
d) na zadania w formie porozumień
Bud\
et jednostki samorządu terytorialnego:
tworzy go zarząd
przedstawia go regionalnej izbie obrachunkowej i organowi stanowiącemu ( rada gminy, rada
powiatu, sejmiki województwa) do 15 listopada
organ stanowiący uchwala do 31 grudnia; jak nie zdą\
y to RIO ustala bud\
et do 30 kwietnia
wykonuje go zarząd
sprawozdania (półroczne) z wykonania przekazuje zarząd do organu stanowiącego (podejmuje
decyzje o absolutorium; przy braku absolutorium rozwiązywany jest zarząd) i do RIO (opiniuje).
Ubezpieczenia społeczne i gospodarcze
Ubezpieczenia społeczne:
- mają na celu zabezpieczenie osób niezdolnych do pracy (ze względu na chorobę, wiek,
macierzyństwo)
Zabezpieczenie społeczne = ubezpieczenie społeczne + opieka społeczna.
Ubezpieczenia społeczne  dotyczą osób pracujących oraz bezrobotnych (przynajmniej w części); ma
charakter powszechny; są obligatoryjne; z
ródłem są składki i środki z bud\
etu państwa.
Opieka społeczna  dotyczy osób w trudnej sytuacji materialnej; ma charakter selektywny;
dobrowolne; podstawowe z
ródło to bud\
et państwa i bud\
ety lokalne, a poza tym to środki prywatne
organizacji charytatywnych.
Systemy ubezpieczeń
1. repartycyjny  składki są przeznaczane na aktualne wydatki; osoby młodsze finansują składki
osób starszych; system odporny na inflacje i kryzysy gospodarcze, ale podatny na wahania
demograficzne, nieodporny na proces wydłu\
ania \
ycia, bezrobocie.
2. kapitałowy  ka\
dy oszczędza na własny rachunek; składki są inwestowane, a w odpowiednim
czasie są wypłacane.
3. mieszany  połączenie obu poprzednich, dywersyfikuje ryzyko.
Rodzaje ubezpieczeń społecznych:
a) emerytalne
b) rentowe
c) chorobowe
d) wypadkowe
W Polsce:
Reforma weszła w \
ycie 1.01.1999; wcześniej był system repartycyjny, składka 45% płacona tylko
przez pracodawcę, nie był równy  ci co więcej zarabiali byli nieco poszkodowani.
13
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Obecnie 3 filary:
I. ZUS, repartycyjny, powszechny, obowiązkowy
przekazujemy składkę do ZUSu, a on wypłaca, ka\
dy ma swoje indywidualne konto, na którym
zapisywane są wysokości wpłaconych składek, ale pieniędzy tam nie ma .
II. OFE, kapitałowy, powszechny, obowiązkowy
środki przekazywane do OFE są inwestowane zgodnie z celami bezpieczeństwa i rentowności; są
limity inwestowania w poszczególne instrumenty (bez obligacji skarbowych, bonów skarbowych
i obligacji komunalnych); jest określona minimalna stopa zwrotu.
MinSZ = min(50% średniej stopy zwrotu; średnia stopa zwrotu  4%)
III. kapitałowy, nieobowiązkowy;
Indywidualne Konta Emerytalne (od 1.09.2004)
ubezpieczenie na \
ycie, jedno konto dla jednej osoby w ró\
nej formie:
a) polisy na \
ycie
b) rachunek maklerski
c) fundusz inwestycyjny
d) rachunek bankowy
wybieramy daną formę, nie jest pobierany podatek od oszczędności, w ciągu roku mo\
na
zainwestować do 150% średniego wynagrodzenia; jeśli środki pobierze się przed 60.5 rokiem
\
ycia to jest pobierany podatek; nie mo\
na ponownie zało\
yć konta.
Pracownicze Programy Emerytalne.
grupowe ubezpieczenie na \
ycie; zakładane przez pracodawcę, który uznaje je jako koszt
uzyskania przychodu i płaci mniejszy podatek
Minimalna emerytura (przy zało\
eniu przepracowania 20/25 lat) = 28% średniego
wynagrodzenia. Po przekroczeniu 30-krotności miesięcznego wynagrodzenia w ciągu roku,
przestaje się płacić składkę.
Wysokości składek przed reformą po reformie
Ubezpieczenia tylko pracodawca pracodawca pracownik
emerytalne 24% 12% 12%
rentowe 16% 8% 8%
chorobowe 3% - 3%
wypadkowe 2% 2% -
Razem 45% 22% 23%
Zało\
eniem reformy była neutralność finansowania pracowników; wynagrodzenie przed i po reformie
powinno być takie samo; wraz z reformą nastąpiło ubruttowienie płac.
Reforma objęła obowiązkowo osoby urodzone po 1.01.1969, dobrowolnie od 1.01.1949; nie objęła
rolników z powodu trudności z określeniem ich dochodów.
Ubezpieczenie zdrowotne
reforma 1.01.1999
Przed reformą finansował to bud\
et, teraz finansują sami ubezpieczeni.
Wprowadzono składkę  oblicza się ją od podatku dochodowego od osób fizycznych; na początku
składka wynosiła 7,5% dochodu, aktualnie wynosi 9%.
Reforma wprowadziła 16 kas chorych jedną kasę bran\
ową; w 2003 r. zlikwidowano ją na rzecz NFZ
NIZ. oddziałami.
14
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Ubezpieczenia gospodarcze
Ubezpieczamy:
- majątek
- \
ycie
- odpowiedzialność cywilną
Podział ubezpieczeń:
a) obowiązkowe
b) dobrowolne
a) majątkowe  jako odszkodowanie za szkodę w wysokości nie większej ni\
wartość
szkody
b) osobowe  \
ycie, zdrowie, odpowiedzialność cywilna; nie ma górnego limitu
a) indywidualne  sami dla siebie wykupujemy
b) grupowe  ubezpieczenia rodzinne lub w zakładzie pracy
a) ubezpieczenia na \
ycie
- ub. na \
ycie
- ub. posagowe
- ub. na \
ycie związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym
- rentowe
- wypadkowe i chorobowe
b) pozostałe ubezpieczenia
Strony:
- ubezpieczyciel (zakład ubezpieczeń)
- ubezpieczający
- ubezpieczony
Zasady:
- realności  pewność, \
e zostanie wypłacone odszkodowanie
- pełności  szkody są pokryte w pełni
- powszechności  są dostępne dla ka\
dego
Zasady 2:
- zasada rozdzielności składki  mówi o tym, \
e nie mo\
na oferować razem ubezpieczeń na \
ycie
i innych ubezpieczeń. Ta zasada ma chronić ubezpieczonych przed bankructwem ubezpieczyciela
- ochrona ubezpieczonych poprzez nadzór ubezpieczeniowy i Fundusz Gwarancyjny
- swoboda prowadzenia działalności ubezpieczeniowej
- zakład ubezpieczeniowy nie mo\
e jednocześnie prowadzić innej działalności
Warunki zało\
enia zakładu ubezpieczeń:
1. zgoda odpowiedniego nadzoru  Komisji Nadzoru Finansowego
2. minimalny kapitał
3. kapitał ten nie mo\
e pochodzić z kredytu czy po\
yczki. Jest wpłacony w formie pienię\
nej
z własnych środków
4. członkowie zarządu muszą mieć odpowiednie wykształcenie. Dwóch członków zarządu (prezes
i inny członek) musi być powołanych za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego
15
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
5. nale\
y przedstawić projekt statutu oraz plan działania na najbli\
sze 3 lata
6. nale\
y ustalić nazwę, siedzibę, formę prawną oraz formę działania (ubezpieczenia na \
ycie czy
inne)
7. zgody nie wymagają uzyskania zakłady, które operują w innym kraju Unii Europejskiej.
Podlegają wtedy nadzorowi tego kraju, w którym uzyskał zgodę.
Ubezpieczenia obowiązkowe:
- ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej dla posiadacza pojazdu mechanicznego
- OC rolników
- ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego
- dla niektórych zawodów, np. dla prawników
Pośrednicy:
1. agent  reprezentuje zakład ubezpieczeń i jest upowa\
niony przez zakład do zawierania umów
ubezpieczeniowych w imieniu i na rzecz tego zakładu
2. broker  reprezentuje ubezpieczającego i jest upowa\
niony do zawierania umów w jego imieniu.
Wyró\
niamy 2 rodzaje działalności:
- bezpośrednia  osoba ubezpiecza siebie
- reasekuracyjna  ubezpieczenie towarzystw ubezpieczeniowych; kilku reasekuratorów reasekuruje
zakład. Wyłączność na działalność reasekuracyjną ma broker
Kapitały:
- zakładowy
- zapasowy
- rezerwowy
Pojęcia:
1. Margines wypłacalności  obliczany jest indywidualnie. Jego wysokość zale\
y od tego, czym
zajmuje się zakład ubezpieczeniowy. Kapitał własny powinien być wy\
szy od marginesu
wypłacalności, co wskazuje dobrą sytuację.
2. Kapitał gwarancyjny  jest to albo 1/3 marginesu wypłacalności albo stała kwota ustalona w
rozporządzeniu Ministra Finansów. Kapitał gwarancyjny powinien być równy większej z tych
liczb; Jest to ok. 500 tyś euro. Z niedobrą sytuacją mamy do czynienia, gdy kapitał własny jest
ni\
szy od zapasowego. Istnieje wtedy groz
ba likwidacji ubezpieczyciela.
3. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe  słu\
ą wypłacie świadczeń, pochodzą głównie ze
składek.
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny  Posiada osobowość prawną. Fundusz ten stanowi
zabezpieczenie dla poszkodowanych. Podstawowym z
ródłem dochodu są tu wpłaty zakładów
ubezpieczeń. Środki te mogą być inwestowane w akcje i obligacje przy zachowaniu reguł dotyczących
lokowania funduszy ubezpieczeniowych. Jego zadaniem jest wypłata odszkodowań w przypadku:
1. Upadku zakładu ubezpieczeń
2. Gdy sprawdza szkody jest nieznany
3. gdy sprawca był nieubezpieczony (mimo obowiązku)
W przypadku ogłoszenia upadłości, lub umorzenia postępowania upadłościowego albo w dniu
zarządzenia likwidacji przymusowej, do zadań Funduszu nale\
y równie\
zaspokajanie roszczeń osób
uprawnionych z umów ubezpieczeń obowiązkowych oraz umów ubezpieczenia na \
ycie w wysokości
50% wierzytelności, do kwoty nie większej ni\
30 000 euro wg średniego kursu ogłaszanego przez NBP
16
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
obowiązującego w dniu ogłoszenia upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego albo w dniu
zarządzenia likwidacji przymusowej.
Nadzór nad ubezpieczycielami sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego (od 2006r.) Jest to tylko nadzór
finansowy i prawny. KNF nie ingeruje w działalność zakładów.
Sankcje, które mo\
e zastosować Komisja Nadzoru Finansowego:
- zalecenie
- kary finansowe na zakład albo na członków zarządu
- zawiesszenie lub odwołanie członków zarządu
- wprowadzenie komisarza w miejsce zarządu
- likwidacja zakładu
Prawo walutowe, dewizowe i bankowe
System walutowy obejmuje:
- walutę
- emitenta
- zasady rozliczeń
- stosunek waluty do innych walut (kurs walutowy)
Kurs  cena waluty obcej w walucie krajowej
Wyró\
niamy 2 rodzaje kursów:
a) płynny  określany przez rynek
b) stały  ustalany przez bank centralny w imieniu państwa
Historia kursu walutowego w Polsce:
1. Przed 1989 kurs nie miał du\
ego znaczenia (były ograniczenia w wymianie). Funkcjonował
wtedy w Polsce kurs czarnorynkowy.
2. Po 1989 funkcjonował kurs stały. Przez kilka miesięcy kurs złotówki był uzale\
niony od dolara
3. Kurs ustalony względem koszyka walut (dolar 45%, marka niemiecka 35%, funt brytyjski 10%,
frank francuski i szwajcarski po 5%). Koszyk ten w 1999 zmienił się (dolar 45% i euro 55%).
Oprócz tego funkcjonowały widełki (maksymalne odchylenia w ciągu dnia). Widełki te z czasem
ulegały powiększeniu (do 10%). Funkcjonowała (???) jeszcze automatyczna dewaluacja złotego.
Kurs stały funkcjonował do kwietnia 2000r.
4. Od kwietnia 2000r. funkcjonuje w Polsce kurs płynny. Chocia\
NBP ma mo\
liwość interwencji
nie uczynił tego ani razu
5. Przez dwa lata przed wprowadzeniem euro kurs musi zostać usztywniony (zmiany nie większe
ni\
15%)
Denominacja  jest to reforma pienię\
na polegająca na anulowaniu dotychczasowej jednostki
pienię\
nej i zastąpieniu jej nową z jednoczesnym przeliczeniem wszelkich wartości wg ustalonej
proporcji między tymi jednostkami.
W czasach powojennych w Polsce mieliśmy dwie denominacje:
a) w 1947r.
b) w 1995  nastąpiło wycofanie wysokich nominałów celem obni\
enia kosztów, wprowadzenia monet.
Denominacja przyczyniła się do obni\
enia inflacji
Wymienialność  mo\
liwość wymiany złotówki na inną walutę
17
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Wyró\
niamy wymienialność:
a) wewnętrzną  swoboda wymiany w kraju
b) zewnętrzną  swoboda wymiany z zagranicą
Historia wymienialności w Polsce:
1. Przed 1989  wymienialność nie istniała
2. po 1989  wprowadzono wymienialność
- 1 styczeń 1990  powstały kantory
- 1995  wprowadzono częściową wymienialność zewnętrzną złotego wg standardów MFW.
Polska musiała spełnić 4 warunki:
a) niestosowania ograniczeń dewizowych w zakresie transakcji bie\
ących
b) posługiwania się polityką jednolitego kursu walutowego
c) nie uczestniczenia w dyskryminujących inne kraje porozumieniach walutowych
d) wykupu własnej waluty
- 1995 grudzień - zniesienie obowiązku odsprzeda\
y dewiz przez eksporterów
- 1996-1997  wprowadzenie wymienialności w transakcjach kapitałowych powy\
ej 1 roku
- 1999  częściowa wymienialność złotego w transakcjach kapitałowych poni\
ej roku
- 1999  pełna wymienialność wewnętrzna
- 2003  istnieje pełna wymienialność z krajami członkowskimi Unii Europejskiej, krajami
zrównanymi z nimi (Islandia, Norwegia, Lichtenstein, Szwajcaria), tzw. kraje nale\
ące do
Europejskiego Obszaru Gospodarczego, z krajów OECD m.in. Australia, Kanada, USA, Japonia,
Korea, Meksyk, Nowa Zelandia oraz Turcja. Z pozostałymi krajami nie ma pełnej
wymienialności (transakcje kapitałowe poni\
ej 1 roku)
Prawo dewizowe  jest to zespół norm prawnych regulujących dokonywanie obrotów pienię\
nych
z zagranicą oraz posiadanie i dysponowanie zagranicznymi środkami płatniczymi, dewizowymi oraz
kruszcami szlachetnymi.
Obrót dewizowy:
- transakcje między rezydentami jeśli u\
yte są wartości dewizowe
- wszystkie transakcje pomiędzy rezydentem i nierezydentem
Przed 1989r. w obrocie dewizowym zabronione było wszystko z wyjątkiem tego, na co pozwalała
ustawa. Po 1989r. odwróconą tą zasadę  dozwolone jest wszystko to, co nie jest ograniczane ustawowo.
Wprowadzono swobodę posiadania wartości dewizowych.
Obrót dewizowy dzielimy na:
a) bie\
ący  wszelkie transakcje handlowe (zakup dóbr i usług), świadczenia z tytułu
wynagrodzeń, rent i emerytur, kredyty i po\
yczki, odszkodowania i nagrody, płatności z tytułu
akcji i udziałów
b) kapitałowy  wszystkie inne, np. nieruchomości, papiery wartościowe
1995 czerwiec  liberalizacja obrotu bie\
ącego (wtedy co częściowa wymienialność)
1996/97  liberalizacja obrotu kapitałowego powy\
ej 1 roku
1999  częściowa liberalizacja obrotu kapitałowego poni\
ej 1 roku
2003 1 styczeń  funkcjonowanie nie w pełni zliberalizowanego prawa dewizowego
Plusem niepełnej liberalizacji jest ochrona przed spekulacją, minusem natomiast są utrudnienia
w obrocie.
18
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Ustawa  Prawo dewizowe przewiduje dwa typy zezwoleń:
a) indywidualne  udzielane jest przez prezesa NBP w drodze decyzji administracyjnej 
wydawane danej osobie na daną transakcję
b) ogólne (grupowe)  wydawane przez Ministra Finansów  dotyczy konkretnych transakcji
dewizowych
System bankowy
W Polsce funkcjonuje dwuszczeblowy system bankowy. Banki komercyjne mogą jedynie udzielać
kredytów indywidualnych, a bank centralny mo\
e kredytować jedynie banki komercyjne.
Operacje banków komercyjnych:
1. Czynne  wykorzystywanie aktywów (głównie kredytowanie)
2. Bierne  przyjmowanie depozytów, działanie na pasywach
3. Pośredniczące  rozliczenia pienię\
ne, zakładanie rachunków, wydawanie kart płatniczych
Zasady dotyczące zało\
enia banku:
1. Zało\
yciele muszą być niekaralni
2. Kapitał zakładowy wynosi minimum 5 mln euro (spółdzielcze 1 mln euro od 2011r.). Kapitał ten
nie mo\
e być obcią\
ony (tzn. w formie kredytu lub po\
yczki). Wniesiony mo\
e być w formie
pienię\
nej lub niepienię\
nej (do 15%). Jeden zało\
yciel mo\
e wnieść kapitał do 50%
3. Zezwolenie Komisji Nadzoru Bankowego (od 2008r.  Komisji Nadzoru Finansowego) 
wydawane na wniosek, zawierający projekt statutu, wiarygodny program działalności na 3 lata,
dane techniczne
4. Zarząd musi mieć odpowiednie wykształcenie i doświadczenie zawodowe. Dwóch członków
zarządu, w tym prezes, muszą uzyskać zezwolenie KNB. Prezes i jeden członek zarządu muszą
znać j. polski.
5. Odpowiednie pomieszczenia gwarantujące bezpieczeństwo przechowywania środków
6. Minimum 3 zało\
ycieli banku jeśli tworzona jest spółka akcyjna. Inaczej jest w przypadku
banków spółdzielczych. Nie dotyczy to banku zało\
onego przez inny bank
7. Zgody KNB nie wymaga bank działający w kraju członkowskim Unii Europejskiej
Kredyt  Art. 69
1. Przyznawany na określony cel
2. Przyznawany na określony czas
3. Wymagane są odsetki, nie wymagana jest prowizja
4. Jest to umowa dwustronnie zobowiązująca
Ró\
nica między kredytem a po\
yczką:
1. Po\
yczka nie mo\
e być przyznana na określony cel
2. Po\
yczka ma inną podstawę prawną  Kodeks Cywilny
3. Kredyt to środki wydawane tylko do dyspozycji, a w po\
yczce następuje przeniesienie własności
4. Kredytu mo\
e udzielić tylko bank, a po\
yczki jakikolwiek podmiot
5. Po\
yczka pochodzi ze środków własnych, a kredyt nie
6. Kredyt wymaga odsetek (umowa odpłatna), po\
yczka mo\
e być nieodpłatna
7. Kredytu mo\
na udzielić tylko w formie pienię\
nej, po\
yczka mo\
e obejmować zarówno środki
pienię\
ne jak i rzeczy oznaczone co do gatunku
8. Umowę kredytu bank mo\
e wypowiedzieć w przypadku zagro\
enia spłaty kredytu (lub w
przypadku wykorzystywania kredytu na inny cel), po\
yczkę zaś w przypadku braku spłaty
po\
yczki
19
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Podobieństwa po\
yczki i kredytu:
1. Zewnętrzne z
ródło finansowania
2. Umowy dwustronnie zobowiązujące
Zdolność kredytowa  Art. 70
1. Jest miernikiem, czy dana osoba mo\
e uzyskać kredyt; bank nie mo\
e udzielić kredytu osobie,
która nie posiada zdolności kredytowej
2. Pozwala na ocenę ryzyka, pozwala zminimalizować ryzyko
3. Indywidualizuje kredyt  pozwala ustalić okres oraz oprocentowanie
Rodzaje zdolności kredytowej:
1. Zdolność bie\
ąca  przed udzieleniem kredytu; zdolność na czas działania umowy; ocenia na
podstawie danych historycznych
2. Perspektywiczna- spojrzenie w przyszłość
3. Zdolność w trakcie spłaty
Zdolność badana jest inaczej dla:
1. Osób prawnych  gł. na podstawie analizy dukumentów
2. Osób fizycznych
Na zakres zdolności wpływa:
1. Wysokość kredytu
2. Rodzaj kredytu: inwestycyjny, obrotowy, konsumpcyjny
3. Rodzaj kredytobiorcy
4. Okres kredytu
5. Stopień ogólnej znajomości kredytobiorcy
Kredyt mo\
e być udzielony bez zbadania zdolności kredytowej, gdy:
1. Istnieje szczególny sposób zabezpieczenia
2. Istnieje program naprawczy
Zabezpieczenia:
1. Osobiste  jedna osoba odpowiada całym swoim majątkiem
a) weksel własny in blanco
b) poręczenie wekslowe
c) poręczenie wg prawa cywilnego
d) gwarancja bankowa
e) przystąpienie do długu kredytowego
f) przejęcie długu
g) ubezpieczenie kredytu
2. Majątkowe:
a) zastaw ogólny
b) zastaw na prawach wg Kodeksu Cywilnego
c) zastaw rejestrowy
d) przewłaszczenie na zabezpieczenie
e) przelew (cesja) wierzytelności
f) kaucja, przelew kwoty na rachunek banku
g) pełnomocnictwo
h) hipoteka
20
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Depozyty dzielimy na:
1. Terminowe
2. Bie\
ące
Bankowy Fundusz Gwarancyjny zabezpiecza wkłady do 1000 euro w 100% (yyy, wg Górskiego do
10000), oraz do 22500 euro w 90%
Rozliczenia pienię\
ne:
1. Gotówkowe  czek gotówkowy i wpłata
2. Bezgotówkowe  polecenie przelewu, polecenie zapłaty (polecenie daje wierzyciel, dłu\
nik musi
wydać pełnomocnictwo; banki muszą mieć podpisaną umowę, wierzyciel musi mieć umowę ze
swoim bankiem; limit 100 euro dla osób fizycznych i 50 tyś dla osób prawnych), czek
rozrachunkowy, karta płatnicza, akredytywa (bezpieczna forma i dla dłu\
nika i dla wierzyciela)
Bank Centralny
Posada 3 organy:
1. Prezes NBP:
a) przewodniczy zarządowi
b) przewodniczący RPP
c) przewodniczący KNB
d) sprawuje funkcje reprezentacyjne
Powoływany jest na 6 lat, maksy6malnie na 2 kadencje. Musi mieć odpowiednie wykształcenie i
doświadczenie zawodowe. Nie mo\
e być karalny. Odwołany mo\
e być w przypadku długotrwałej
choroby, niewykonywania swoich obowiązków
2. Rada Polityki Pienię\
nej:
a) ustala stopy procentowe
b) ustala stopę rezerw obowiązkowych
c) ustala stopy operacji otwartego rynku
d) kieruje polityką pienię\
ną
Składa się z 10 członków
3. Zarząd  tworzą go: prezes oraz 6-8 członków zarządu
Bank Centralny pełni 3 podstawowe funkcje
1. Bank emisyjny
2. Bank państwa
3. Bank banków
Polityka pienię\
na:
1. Stopa rezerwy obowiązkowej
2. Stopy procentowe:
a) lombardowa
b) redyskontowa
c) depozytowa
d) referencyjna
3. Operacje otwartego rynku:
a) operacje podstawowe  instrumentem jest sprzeda\
bonów pienię\
nych na 7 dni, kwoty 100 mln,
1 mld i 10 mld
b) operacje dostrajające  przedterminowy wykup bonów, operacje na papierach wartościowych
c) operacje strukturalne  nie są wykorzystywane
21
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA
Swoboda działalności gospodarczej
Działalność gospodarcza  art. 2
a) usługowa
b) usługowo produkcyjna
c) handlowa
d) budowlana
Działalność musi być zorganizowana i ciągła.
Przedsiębiorca  prowadzący działalność gospodarczą. Mo\
e być nią osoba fizyczna, osoba prawna
oraz mniemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego i jednostka organizacyjna nie będącą
osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną prowadzącą we własnym imieniu
działalność gospodarczą. Przedsiębiorcą nie jest spółka cywilna ale jej wspólnicy tak.
Wymagania:
1. Rejestracja
a) Krajowy Rejestr Sądowy  osoby prawne i spółki prawa handlowego
b) Ewidencja Działalnośc Gospodarczej  prowadzona w gminach  dla osób fizycznych i
spółek cywilnych
c) Urząd Skarbowy  podmiot uzyskuje NIP
d) Urząd Statystyczny  podmiot uzyskuje REGON
2. Wolny (swobodny) wybór przedmiotu działalności  swoboda podjęcia, formy i zakończenia
działalności
3. Nale\
y przestrzegać zasady uczciwej konkurecji, słusznych interesów konsumenta, zasady
poszanowania dobrych obyczajów
4. Niektóre działalności są koncesjonowane
5. Nale\
y zapewnić bezpieczeństwo pracy i higienę pracy
6. Nale\
y chronić środowisko
7. Niekiedy trzeba zatrudniać osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje
8. Obowiązek posiadania rachunku bankowego
Podział przedsiębiorstw:
1. Kryterium wielkości ze względu na zatrudnienie
a) mikroprzedsiębiorstwa  do 10 osób
b) małe  do 50 osób
c) średnie do 250 osób
2. Kryterium wielkości ze względu na sumę aktywów lub obrót roczny
a) mikroprzedsiębiorstwa  do 2 mln euro
b) małe  do 10 mln euro
c) średnie  do 45 mln euro aktywa, lub 50 mln euro obrotu  podmiot ten powinien być co
do zasady niezale\
ne
y
ródła finansowania:
1. Ze z
ródeł własnych  głównie środki własne (z kapitałów i zysku)
2. Kapitał obcy:
a) kredyty
b) papiery wartościowe  akcje: spółki akcyjne i komandytowo-akcyjne, obligacje: nie ma
ograniczeń, jednak w praktyce emitowane tylko przez du\
e przedsiębiorstwa
c) dotacje i subwencje
d) pomoc ze środków unijnych  gł. na inwestycje i szkolenia
e) leasing  leasingodawca to finansujący, leasingobiorca to korzystający
22
SZTURMOWA.COM WZ UW 2007 PLIKOSEKCJA