HORMONY TARCZYCY I LEKI
TYREOSTATYCZNE
HORMONY TARCZYCY
1. 1.Tyroksyna-T4 - (3,5,3',5'-tetrajodotyromna)
2. 2.Trójodotyronina-T3 - (3,5,3'-trijodotyronina)
3. 1,2-aminokwasy zawierające jod, (wpływ na przemianę materii)
4. 3.Kalcytonina-hormon peptydowy - (gospodarka wapniowo-fosforanowa)
" TYROKSYNA-T4-prohormon, syntetyzowany w tarczycy
" TROJODOTYRONINA-T3 - biologicznie aktywny hormon-głównie powstający w
tkankach obwodowych wyniku konwersji T4 do T3
" T3 i T4 są niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu, zwłaszcza rozwoju mózgu i kości
DZIAA
ANIE HORMONÓW TARCZYCY
I. Wpływ na przemianę materii
1. Zwiększenie podstawowej przemiany materii
2. Synteza i wykorzystanie wysokoenergetycznych związków
3. Przyspieszenie procesów spalania
4. Zwiększenie komórkowego zużycia tlenu i temperatury ciała
II. Wzrost, dojrzewanie, różnicowanie komórek
1. przyspieszenie podziałów komórkowych, wzrostu, różnicowania i dojrzewania
komórek
III SERCE
1. dodatnie działanie inotropowe
2. dodatme działanie chronotropowe
3. zwiększenie liczby receptorów beta-adrenergicznych
4. zmniejszenie liczby receptorów alfa-adrenergicznych
5. nasilenie poreceptorowego działania amin katecholowych
IV. Układ pokarmowy
1. Nasilają motorykę przewodu pokarmowego
V. Układ kostny
1. Nasilają resorpcję kości
VI. Układ nerwowy
1. Pobudzająco na OUN
2. Zwiększają szybkość przewodzenia bodz
ców
VlI. Procesy metaboliczne;
1. Nasilona glukoneogeneza i glikogenoliza w wątrobie, zwiększone wchłanianie
glukozy
2. Zmniejszenie cholesterolu we krwi poprzez zwiększenie liczby receptorów LDL w
wątrobie
3. Zwiększona lipoliza, wzrost WKT
VIII. Hormony
1. Wytwarzanie innych hormonów (T3- regulator transkrypcji mRNA dla hormonu
wzrostu)
2. Wpływ na ekspresję innych hormonów (wpływ T3 na receptory adrenergiczne)
3. T3 zwiększa metabolizm innych hormonów np. kortyzolu
IX Nerki
1. Zwiększenie przesączania kłębuszkowego i diurezy, przy zmniejszonym wydalaniu
substancji mineralnych; sodu, potasu, wapnia, fosforanów
Porównanie T4 i T3
T3 T4
Miejsce biosyntezy głównie konwersja T4 do T3 w tarczyca
tkankach obwodowych, w mniejszym
stopniu w tarczycy
Wchłanianie z przewodu ok. 100% 80%
pokarmowego
Powinowactwo do 10x silniejsze niż T4
receptorów jądrowych
Szybkość i siła działania szybciej i silniej
Powinowactwo do białek słabsze Silniejsze
nośnikowych
Tl/2 w eutyreozie 24-48h 3-7 dni
BIOSYNTEZA I UWALNIANIE JODOTYRONTN Z TARCZYCY
" T4 wytwarzana jest wyłącznie w tarczycy (120 nmol/dobę)
" T3 powstaje głównie pozatarczycowo w procesie monodejodynacji T4, zachodzącym
w każdej komórce.
BIOSYNTEZA T4 I T3
I. ETAP
" Aktywne gromadzenie jodu w tarczycy w postaci jodków
II. ETAP
" Utlenianie jodu do jodu aktywnego
III.ETAP
" Wbudowywanie jodu aktywnego w pozycję 3 i 5 reszt tyrozylowych tyreoglobuliny-
powstają prekursory hormonów: 3-monojodotyrozyna, 3,5-dijodotyrozyna.
" Reakcje te wymagają obecności H O i są katalizowane przez peroksydazę
2 2
tarczycową
IV.ETAP
" Reakcja sprzęgania 2 reszt 3,5-dijodotyroniny do T4
" Reakcja sprzęgania I reszty monojodotyrozyny i 3,5-dijodotyroniny do T3
" Reakcje te wymagają obecności H O i peroksydazy tarczycowej.
2 2
" Czynnikiem warunkującym prawidłowy przebieg reakcji jest także prawidłowa
przestrzenna konformacja tyreoglobuliny, a zwłaszcza przestrzenne ułożenie
reszt tyrozylowych w cząsteczce tego białka.
UWALNIANIE T4, T3
" HYDROLIZA TYREOGLOBULINY: Monojodotyrozyna, 3,5-dijodotyrozyna-ulegają
odjodowaniu w tarczycy w procesie katalizowanym przez dejodazę jodotyrozynową.
Uwolniony jod jest ponownie używany w procesie biosyntezy jodotyronin w tarczycy
T3, T4-uwalniane są do krwiobiegu.
BIOSYNTEZA, UWALNIENIE T3, T4
" Wszystkie etapy biosyntezy oraz proces hydrolizy tyreoglobuliny pobudza tyreotropina
(TSH) z przedniego płata przysadki.
" Na szybkość i przebieg biosyntezy wywiera również wpływ zawartość jodu w diecie i jego
stężenie w tarczycy.
" W warunkach niedoboru jodu ma miejsce preferencyjna biosynteza T3.
JODOTYRONINY WE KRWI:
" Białka osocza-nośniki dla T4 i T3
" TBG-thyroxine binding globulin
" TBPA-thyroxine binding prealbumin
" TBA-thyroxine binding albumin
" T4 jest wiązana przez wszystkie białka przenośnikowe z powinowactwem 6-
10 razy silniejszym niż T3
" Powinowactwo białek do T4
" TBG>TBPA>TBA
" Powinowactwo białek do T3
" TBG>TBA>TBPA
Transport jodotyronin przez białka nośnikowe osocza:
Białka nośnikowe a hormony tarczycy:
TBG TBPA TBA
T4 70% 15% 15%
T3 50% 15% 35%
JODOTYRONINY WE KRWI
" ok.0,03% T4 i ok.. 0,3% T3 występuje w stanie wolnym w surowicy.
" Tylko wolne, nie związane z białkami jodotyroniny mogą przenikać do wnętrza komórki i
wywoływać tam działanie biologiczne.
PREPARATY HORMONÓW TARCZYCY
" L-tyroksyna-odpowiednik T4
" Preparaty; Eltroxin-tabl. 0,05mg; 0,1mg
" Euthyrox 25; Letrox 25  tabl.0,025mg
" Euthyrox 50- tabl. 0,05mg
" Euthyrox 75-tabl. 0,075mg
" Euthyrox 100; Letrox 100 - tabl. 0,1mg
" Euthyrox 125 - tabl. 0,125 mg
" Euthyrox 150; Letrox 150 - tabl.0,15 mg
" Euthyrox 175 - tabl.0,175 mg
" Euthyrox 200- tabl. 0,2 mg
" Levoroxin-tabl. 0,1 mg
PREPARATY HORMONÓW TARCZYCY
" Liotyronina-syntetyczny odpowiednik T3
" Preparaty:Novothyral tabl.
1 tabl. zawiera 0,1 mg lewotyroksyny i 0,02mg liotyroniny
" Nowothyral 75
1 tabl zawiera 0,075 mg lewotyroksyny i 0,015mg liotyroniny
WSKAZANIA DO STOSOWANIA HORMONÓW TARCZYCY
% Liotyronina
% Substytucyjne leczenie niedoborów hormonów tarczycy, zwłaszcza jeśli istotna jest
szybkość uzyskania poprawy stanu klinicznego, w; rzadkich przypadkach
nieskuteczności lewotyroksyny oraz w śpiączce hipometabolicznej
Wskazania
1. Substytucyjne leczenie każdej niedoczynności tarczycy z wyjątkiem przejściowej
niedoczynności tarczycy podczas jej podostrego zapalenia
2. Leczenie wola nietoksycznego
3. Leczenie supresyjne w odniesieniu do TSH w zróżnicowanych rakach tarczycy, z
wyjątkiem raka rdzeniastego
4. Profilaktyka nawrotu wola po leczeniu operacyjnym
5. Leczenie towarzyszące długoteminowemu leczeniu tyreostatycznemu-leczenie
wspomagające rozpoczyna się po uzyskaniu: eutyreozy, stosuje się w celu zapobieżenia
wolotwórczemu działaniu tyreostatyków
Schemat leczenia:
" L-tyroksynę podaje się w jednej dawce porannej na czczo.
" Dawka wstępna 0,05 mg/d; u osób starszych, u pacjentów z chorobą wieńcową dawka
wstępna 0,0125mg/d
" Docelową dawkę określa się na podstawie wartości TSH
" (norma 0,48-3,6 mU/L)
" W leczeniu niedoczynności idealne
" TSH-l-2mU/L
" U osób starszych 4-5 mU/L
PRZECIWWSKAZANIA
1. Nadczynność tarczycy
2. Swieży zawał serca
3. Choroba niedokrwienna serca-bardzo ostrożnie
4. Zapalenie mięśnia sercowego
5. Zaburzenia rytmu serca
6. Niewydolność serca
DZIAA
ANIA NIEPOŻ
DANE
1. kołatania serca
2. dławica piersiowa
3. bóle mięśniowe
4. ból głowy
5. migotanie przedsionków
6. trachykardia
7. biegunka
8. zwiększona pobudliwość
9. osłabienie
Tyerostatyki
" są to leki, które hamują synteze T3 i T4 w tarczycy zalicza się do nich:
1. Pochodne tiomocznika ( metylotiouracyl, propylotiouracyl)
2. Pochodne imizadolu (tiamazol)
TYREOSTATYKI-MECHANIZM DZIAA
ANIA
1. Hamowanie utleniania jodków, jodu aktywnego
2. Blokowamie wbudowywania jodu do reszt tyrozylowych tyreoglobuliny
3. Hamowanie reakcji sprzęgania jodotyrozyn do jodotyronin
4. Imidazol dodatkowo wykazuje działanie immunosupresyjne
5.
6. Propylotiouracyl hamuje aktywność 5'dejodynazy głównie w tarczycy, w mniejszym
stopniu w tkankach obwodowych
7. Wpływają na peroksydazę tarczycową i prawdopodobnie na układ generujący H O w
2 2
tarczycy
Pochodne tiomocznika
% Metylotiouracil
% Methylthiouracilum drag. 0,1 g
% % Propylotiouracil
" Propycil- tabl. 0,05g
" Thyrosan- tabl. 0,05g
Pochodne tiomocznika'
1. szybko wchłaniają się w początkowym odcinku jelita cienkiego
2. max stężenie w surowicy po 2 h od momentu podania
3. szybki metabolizm, wydalane przez nerki
4. podawane w 3-4 dawkach na dobę
" Propylotiouracyl 100mg co 8h
" Metylotiouracyl 100mg 4-6 razy na
Pochodne imidazolu
" Wolniej wchłaniają się z przewodu pokarmowego, w
" Wchłanianie w jelicie cienkim
" Max stężenie w surowicy po 6-8h od zażycia
" Czas działania 20-24 h, mogą być stosowane raz lub 2 razy na dobę
POCHODNE IMIDAZOLU-preparaty
% Tiamazol
% Metizol tabl. 0,005g
% Thyrozol 5 tabl. 0,005g
% Thyrozol 10 tabl. 0,01g
% Thyrozol 20 tabl. 0,02g
% Dawka dobowa początkowa 40-60 mg/d
Działania niepożądane-łagodne
% 1.swędzenie skóry
% 2. pokrzywka
% 3.mdłości
% 4.bóle głowy
% 5.bóle stawowe
% Objawy te występują u 10% leczonych metylotiouracylem, 3% leczonych
propulotiouracylem, 7% leczonych tiamazolem.
Swędzenie, pokrzywka
" Krótkotrwałe zmniejszenie dawki tyreostatyków
" Leki przeciwhistaminowe
" GKS
Działania niepożądane-poważne
1. Leukopenia, agranulocytoza-(Agranulotoza-zagrożenie życia, natychmiastowe przerwanie
podawania tyreostatyków). U 1,2% leczonych metylotiouracylem, 0,3% leczonych
tiamazolem i propylotiouracylem
2. małopłytkowość, skaza krwotoczna, niedokrwistość aplastyczna
3. Toczeń polekowy
4. Uszkodzenia naczyń-vasculitis
5. Uszkodzenia wątroby
AGRANULOCYTOZA
" Całkowita liczba granulocytów < 0,5x109/l
" Niemal zawsze rozwija się w ciągu pierwszych 90 dni leczenia
" Zaleca się monitorowanie liczby krwinek białych-1 badanie po 5-7 dniach leczenia
" Leczenie agranulocytozy-natychmiastowe odstawienie tyreostatyków, hospitalizacja,
antybiotyki o szerokim spektrum
Zapalenie naczyń
U chorych, szczególnie pochodzenia azjatyckiego, leczonych propylotiouracylem
obserwowano zapalenie naczyń związane z występowaniem we krwi przeciwciał przeciwko
cytoplazmie neutrofilów
Uszkodzenia wątroby
" Tiamazol
" Zaburzenia czynności wątroby związane z cholestazą
" Propylotiouracyl
" Uszkodzenie komórki wątrobowej
" Ciąża a tyreostatyki
Przenikają przez łożysko, do mleka.
Stosowanie dużych dawek w trakcie ciąży może spowodować upośledzenie rozwoju i
czynność tarczycy w wieku płodowym. Tarczyca płodu rozpoczyna syntetyzowanie hormonów
między 10-12 tygodniem. Oznacza to, że w tym okresie stosowanie leku jest względnie
bezpieczne.
% Lekiem z wyboru w ciąży jest propylotiouracyl, który nie przenika tak łatwo przez łożysko
% I trymestr ciąży - dawka bezpieczna do 200mg/d
% II,III trymestr ciąży- tylko w przypadku ciężkiej toksycznej hipertyreozie, która jest
zagrożeniem dla ciąży.