Służyć temu, cóż ci jest w niebie"("Legenda o św. Aleksym") jako dewiza sztuki i literatury średniowiecza











Piątek, 21 Kwietnia Imieniny obchodzą: Anzelm, Feliks, Bartosz
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Średniowiecze >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















Służyć temu, cóż ci
jest w niebie"("Legenda o św. Aleksym") jako dewiza
sztuki i literatury średniowiecza










kategoria:   J.polski
zakres:   Średniowiecze
dodano:   1999-11-13




Nazwę
średniowiecze, czyli "wieki średnie" wprowadzili twórcy następnej w
dziejach epoki - renesansu. Określili w ten sposób okres
przejściowy, rozciągający się między epoką starożytną, a nowymi
czasami odrodzenia. W renesansie uważano średniowiecze za okres
przestoju, przejście między świetną epoką antyku, a czasami
nowożytnymi. Ludzie odrodzenia zarzucali poprzednikom odejście od
wartości starożytnych, ciemnotę i zacofanie. Kultura
średniowiecza była związana z dominującą rolą Kościoła. Nauka,
sztuka i piśmiennictwo rozwijały się głównie w ośrodkach
kościelnych, przy katedrach, a zwłaszcza klasztorach. Kościół dążył
do stworzenia kultury o charakterze uniwersalnym, jednocząc
chrześcijan wielu krajów. Idei tej służyła nauka religii, oparta na
Piśmie św., a także język łaciński i tradycja antyczna, które
Kościół przeszczepiał w różnych postaciach i dziedzinach kultury.
Charakterystyczną cechą średniowiecza był teocentryzm, który w
centrum umieszczał Boga, który stworzył świat, uosabiał dobro,
piękno i prawdę. Bóg był wszędzie: z jego łaski człowiek się rodził,
dla Niego żył, starając się za wszelką cenę zjednać Jego
przychylność ascezą oraz wypełnianiem nakazów dekalogu, z jego woli
wreszcie umierał, by otrzymać nagrodę wieczną za życie pełne
wyrzeczeń. Człowiek podporządkowany był Bogu, wielbił Go oraz
uznawał wyższość dóbr duchowych nad doczesnymi. W tym czasie relacja
między Bogiem, a człowiekiem była prosta i jednoznaczna. Bóg był
doskonałością, do której dążył w swej ziemskiej wędrówce człowiek,
starał się więc żyć i umierać jak najlepiej - tak, aby zbliżyć się
do Boga i osiągnąć życie wieczne. Człowiek znał cel swojego życia i
starał się go wypełnić jak najlepiej potrafił. Religii
podporządkowana była także filozofia, która utraciła swoją dawną
niezależność i wielostronność w podejmowaniu pytań o naturę świata i
sens ludzkiego istnienia. Jej głównym zadaniem stało się wyjaśnianie
i systematyzowanie prawd wiary, które traktuje się jako pewniki nie
podlegające dyskusji. Najważniejsze poglądy filozoficzne rozwijające
się w epoce średniowiecza to: scholastyka, mistyka i dualizm.
Filozofia średniowieczna akcentowała istotne wartości człowieka,
jego godność, zdolność do samopoznania, zdobywania wiedzy, miłości i
czynienia dobra. Duchem religijnym przeniknięta była także
sztuka. Wysoką wartość miała architektura, muzyka i malarstwo,
mniejszą rzeźba. Prymat miały motywy i pierwiastki religijne. Dwa
wielkie style średniowiecza to: styl romański i styl gotycki, które
prezentują przede wszystkim zabytki kościelne, wspaniałe katedry i
klasztory, górujące bryłą i bogatym wystrojem nad budownictwem
świeckim. Budowle w stylu romańskim wznoszone były przeważnie na
planie krzyża, który stanowił główny symbol chrześcijaństwa. Wiele
rzeźb miało charakter alegoryczny i przedstawiało motywy biblijne,
wyobrażenie Apokalipsy, piekło, potęgę grzechu i zła, monstrualne
postaci szatanów. W Polsce w epoce średniowiecza powstało wiele
zabytków o charakterze religijnym: katedra na Wawelu, kościół św.
Andrzeja w Krakowie, katedra w Poznaniu, rzeźby portalu kościoła św.
Wincentego we Wrocławiu i drzwi gnieźnieńskie - ilustrujące życie i
śmierć św. Wojciecha. Styl gotycki powiązany był z duchem
scholastycznym i mistycznym dojrzałego średniowiecza. Gotyk stał się
architekturą miasta, przede wszystkim wspaniałych katedr, ale także
budowli świeckich. W Polsce powstało wiele zabytków gotyckich, które
zaprojektowane są z dużym rozmachem: kościół Mariacki w Krakowie,
ołtarz Mariacki, katedry w Gdańsku i Wrocławiu. Średniowiecze wysoko
ceniło muzykę, której przypisywało wielki wpływ na ludzi. Msze
kościelne, ceremonie, obrzędy i uroczystości religijne wypełniał
śpiew i muzyka. Zróżnicowanie stylowe w literaturze tego okresu
jest znaczne, widoczne były skłonności do tworzenia określonych
konwencji i kanonów. Wzorców dostarczała przede wszystkim łacina
klasyczna oraz Pismo św. Pierwszoplanową rolę odegrała literatura
pisana w języku łaciny średniowiecznej, która dostarczyła językom
narodowym szeregu wzorów literackich. Dominującą orientacją w
literaturze i sztuce był alegoryzm, czyli występowanie w utworze
literackim motywu, który poza znaczeniem dosłownym miał jeszcze
inne, ukryte i domyślne znaczenie. W średniowieczu panowało
przekonanie, że świat ludzki i zmysłowy ma o tyle sens i wartość, o
ile wskazuje na to, co ukryte i boskie. Typowe motywy alegoryczne
to: kościotrup, czyli śmierć, taniec śmierci, który służył
przypomnieniu, że życie doczesne jest tylko chwilą wobec wieczności.
Myśl tę akcentowano również poprzez przywoływanie myśli: "memento
mori" - "pamiętaj, że umrzesz". Charakterystyczną cechą literatury
średniowiecznej było jej zaangażowanie w kwestie religijne i
świeckie, duchowe i społeczne. Literatura służyła wyraźnie
określonym celom: wychowywaniu, potępianiu zła, szerzeniu wiedzy,
inspirowaniu do tworzenia zalecanych do naśladowania ideałów,
kształtowaniu wzorcowych wizerunków. Najstarszym i
najcenniejszym zabytkiem polskiej literatury średniowiecznej jest
"Bogurodzica". Jest to hymn religijny, który śpiewany był przez
rycerzy przed bitwą. Tytuł hymnu wywodzi się języka
staro-cerkiewno-słowiańskiego. "Bogurodzica" jest wyrazem ludzkich
pragnień. W pierwszej zwrotce jej autor kieruje prośbę do Matki
Boskiej, aby pozyskała łaski dla ludzi u swego Syna - Pana Jezusa. W
drugiej, zwraca się do Chrystusa, prosząc Go, aby przez wzgląd na
Jana Chrzciciela wysłuchał błagań o bogobojne życie i przebywanie w
raju po śmierci: "A dać raczy, jegoż prosimy, A na świecie
zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt." Pieśń ta zawiera
pełnię uczuć religijnych. Wyraża pobożność, szczerą i żarliwą, która
w tych czasach stanowiła najważniejszą treść duchowych przeżyć
człowieka. Legendy były bardzo popularne w okresie
średniowiecza. Upowszechniały one ideały i wzorce postaw życiowych,
charakterystycznych dla tej epoki. "Legenda o św. Aleksym" pochodzi
z połowy XV wieku. Propagowała ona chrześcijański wzorzec osobowy.
Aleksy stał się przykładem człowieka świętego, a jego postępowanie
miało być wzorcem do naśladowania dla ludzi. Wybrał on los pokutnika
i żebraka. Cierpiał głód i nędzę. Tułał się po świecie jako
bezdomny, prowadził życie pełne wyrzeczeń. W "Legendzie o św.
Aleksym" opisał autor ideał ascety, dla którego ważny był tylko Bóg
i życie wieczne. Życie doczesne, na ziemi, nie miało żadnej
wartości. Im więcej trudów, cierpień i niedoli przeżywał człowiek w
czasie ziemskiego życia, tym więcej zasług miał u Boga i mógł liczyć
na zbawienie po śmierci. Człowiek średniowieczny nie uciekał
przed cierpieniem, on go szukał, aby zbliżyć się w ten sposób do
Boga. Wiedział, że jest stworzony po to, aby cierpieć. Ideałem życia
była asceza, a ideałem śmierci - śmierć za wiarę chrześcijańską.
Asceci, tak jak św. Aleksy, rezygnowali ze szczęścia rodzinnego po
to, aby stać się żebrakami, przez cierpienia i liczne wyrzeczenia
dać wyraz swej miłości do Boga. Nie dane im było doświadczyć chwały
ziemskiej, dla nich śmierć była bramą wiodącą do celu życia, a życie
tylko drogą prowadzącą do tego celu - szczęścia wiecznego. To
był ideał, lecz życie już wtedy odbiegało od tego ideału i dlatego
cała literatura średniowiecza ma charakter moralizatorski,
parenetyczny. Nie tylko przedstawiała wzorce, ale i ostrzegła tych,
którzy nie żyli zgodnie z przykazaniami bożymi. W utworze "Rozmowa
mistrza Polikarpa ze śmiercią" Mistrz Polikarp otrzymuje z łaski
Boga możliwość ujrzenia śmierci, która naucza o sprawiedliwości
wyroków bożych. Bóg nagradza i karze - w zależności od tego, na co
kto zasłużył: "Ale gdy przyjdzie dzień sądny, Gdzie się nie
skryje żadny, Uźrzą mądrzy tego świata, Iż dobra Boska
odpłata; Chowali tu żywot swój ciasno, Alić jich sirca nad
słońce jasno; Jidą w niebieskie radości, A nie w piekielne
żałości." Zupełnie inaczej było z grzesznikami, dla nich śmierć
nie była bramą do raju, tylko do piekła i wiecznego cierpienia.
Obok wzorca ascety epoka średniowiecza wykształciła jeszcze
drugi wzorzec - rycerza. Jego wzorzec wcale nie był
przeciwstawieniem tego pierwszego. Służba ziemskiemu władcy wcale
nie była sprzeczne służbie Bogu. Rycerze bardzo często pod wodzą
swego króla walczyli z poganami o swoją wiarę. Walka w imię Boga,
jak ją opisuje "Pieśń o Rolandzie", była cudowna i piękna. Śmierć
poniesiona w walce była największym zaszczytem. Do umierającego na
polu walki Rolanda schodzi z niebios święty Gabriel, aby przyjąć z
jego rąk ofiarowaną Bogu rękawicę - symbol oddania życia Bogu. Taka
śmierć była marzeniem każdego rycerza. Liczne były przykłady
życia zgodnego z ideałami, pełnego dobrowolnych wyrzeczeń i
niezwykłej żarliwości z głoszeniu wyznawanych idei, a także
przykłady wielkiego męstwa i odwagi. Wpływ, jaki zdołał sobie
zapewnić Kościół, był rzeczywiście wielki. Wszyscy wierzyli w Boga,
w jego opiekę i nieustanną ingerencję w ziemskie sprawy. Świat
stworzony przez Niego odbierali jako dzieło doskonałe i harmonijne,
czyli piękne. Człowiek średniowieczny wyżej stawiał wartości duchowe
nad materialne. Moim zdaniem przestroga "memento mori" i zrównanie
wszystkich przed obliczem śmierci zawiera mądrość ponadczasową.
Przesłanie: zatrzymaj się w biegu, w szaleńczej konsumpcji życia,
pomyśl o śmierci, bo ona przyjdzie jest tak samo aktualne w czasach
dzisiejszych, jak w średniowieczu.







Autor: mloda

Ocena : 3 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000