Choroby związane z układem pokarmowym
Anoreksja i bulimia - Są to choroby o podłożu psychicznym.
Anoreksja (inaczej jadłowstręt) polega na nieprzyjmowaniu pokarmów, natomiast chorzy na
bulimię na przemian głodują lub spożywają nadmierne ilości pożywienia. Niepohamowanym
napadom głodu towarzyszy lęk przed przybraniem na wadze, stąd częste wywoływanie odruchu
wymiotnego i niedopuszczanie w ten sposób to strawienia i przyswojenia pokarmu. Obydwie
choroby mają charakter uzależnienia psychicznego i dotyczą najczęściej młodych dziewcząt.
Przyczyny ich występowania są złożone, pewną rolę odgrywa nadmierne dążenie do posiadania
zgrabnej sylwetki i uporczywe odchudzanie się, ale ważne są też czynniki psychiczne, np. brak
akceptacji rówieśników, niska samoocena itp. Schorzenia te prowadzą do poważnych niedoborów
pokarmowych, kończących się zaburzeniami hormonalnymi i psychicznymi (depresja). Szczególnie
niebezpieczna jest anoreksja, która nieleczona prowadzi do śmierci.
Otyłość
Najczęściej pierwotną przyczyną otyłości jest spożywanie nadmiernej ilości pokarmu bogatego w
składniki energetyczne. Z czasem prowadzi to nie tylko do odkładania tkanki tłuszczowej, ale i do
poważnych zaburzeń metabolicznych w organizmie. Otyłości towarzyszą zawsze inne choroby:
przede wszystkim miażdżyca i nadciśnienie mogące doprowadzić do zawału serca, cukrzyca, a
także choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa i niektóre nowotwory.
Choroba wrzodowa
Jeśli w jakimś miejscu na wewnętrznej ścianie żołądka dojdzie do uszkodzenia warstwy śluzu,
znajdujące się tam komórki zostają odkryte i wystawione na agresywne działanie soku
żołądkowego. W ten sposób tworzy się drobna ranka - czyli wrzód. Jeśli ściana żołądka zostanie
strawiona na wylot i przez powstały otwór do jamy ciała dostaje się zawartość żołądka, to mówimy
o pęknięciu wrzodu, co jest niebezpieczne dla życia chorego. Poza żołądkiem wrzody równie często
powstają w dwunastnicy. Przyczyn choroby wrzodowej jest wiele, duże znaczenie ma sposób
odżywiania, stres, palenie papierosów oraz uwarunkowania genetyczne. Bezpośrednią jednak
przyczyną w większości przypadków jest infekcja bakterią Helicobacter pylori.
Zatrucia pokarmowe
Przyczyną zatruć jest spożycie nieprawidłowo przygotowanego lub przechowywanego pożywienia,
w którym znajdują się bakterie. Najczęstszym sprawcą zatruć są różne odmiany bakterii należące do
rodzaju Salmonella. Wywołują one silne zaburzenia w układzie pokarmowym, co objawia się
biegunką i wymiotami. Silniejsze zatrucia wymagają leczenia szpitalnego ze względu na
niebezpieczeństwo odwodnienia organizmu. Zapobieganie zatruciom polega na bezwzględnym
przestrzeganiu zasad higieny podczas przygotowywania posiłków i prawidłowego ich
przechowywania.
Pasożyty - W układzie pokarmowym mogą bytować różnego rodzaju pasożyty. Mogą to być:
" pierwotniaki - np. lamblia, żyjąca najczęściej w drogach żółciowych, czy też niektóre
postacie ameb żyjące w jelicie grubym i wywołujące czerwonkę;
" płazińce - różne gatunki tasiemców, najczęściej uzbrojony i nieuzbrojony, żyjące w jelicie
cienkim;
" nicienie  np. glista ludzka - najczęściej spotykany pasożyt żyjący w jelicie cienkim;
" owsik - często spotykany u małych dzieci, żyje w jelicie grubym;
" włosień spiralny - w jelicie występuje stosunkowo krótko, poza tym bytuje w mięśniach,
jest pasożytem bardzo niebezpiecznym i trudnym do wyleczenia.
Szkodliwe działanie pasożytów na organizm polega na tym, że z jednej strony pozbawiają go
składników odżywczych, a z drugiej zatruwają go produktami własnej przemiany materii.
Niekiedy mogą też doprowadzić do uszkodzenia narządów. Pasożytami zarazić się można nie
przestrzegając higieny: jedząc niemyte warzywa i owoce, nie myjąc rąk przed posiłkami, a w
przypadku tasiemców i włośnia spożywając mięso niezbadane przez weterynarza.
Nietolerancja pokarmowa
Nietolerancja pojawia się, gdy organizm nie może prawidłowo strawić lub wchłonąć jakiegoś
pokarmu lub jego składnika. Najczęściej spotykane nietolerancje to:
" Nietolerancja na gluten zwana celiakią. Gluten jest białkiem występującym w ziarnach
zbóż, głównie w pszenicy. Choroba ujawnia się najczęściej u dzieci i wymaga przejścia na
tzw. dietę bezglutenową, opartą na produktach z mąki kukurydzianej. Nieprzestrzeganie jej
powoduje bóle brzucha i biegunki oraz prowadzi do uszkodzenia i upośledzenia funkcji
błony śluzowej jelita cienkiego.
" Nietolerancja laktozy. U osób dorosłych dość często spada produkcja enzymu laktazy
rozkładającego laktozę. Stąd po spożyciu mleka odczuwają oni dolegliwości w postaci bólu
brzucha, wzdęć i biegunki. Spożywanie mleka kwaśnego lub jogurtu czy kefiru nie
wywołuje przykrych dolegliwości, gdyż laktoza znajduje się tylko w mleku słodkim.
Próchnica zębów
Powstawaniu próchnicy sprzyja nieprzestrzeganie higieny jamy ustnej. Zalegające między zębami
bakterie przekształcają cukry w kwasy niszczące szkliwo zęba. W tym miejscu powstaje ubytek.
Dalsza działalność bakterii prowadzi do powiększania się ubytku i demineralizacji zębiny.
Zachodzące zmiany docierają wreszcie do komory zęba, powodując zapalenie i martwicę miazgi,
odczuwane jako silny ból. Mycie zębów po każdym posiłku i systematyczna ich kontrola u
stomatologa są jedynymi skutecznymi działaniami zapobiegającymi rozwojowi próchnicy.