Vino pellite curas  Winem rozpraszajcie troski
(Horatius)
Ficum cupit  Chce figi, potrzebuje czegoś (dlatego
taki uprzejmy)
MSZ
SPOTKANIE (2001 r.) - WITOLD PAA
KA
ur. Katowice 1928 r., olej na płótnie 50 x 70 cm
MSZ
Warzywa i owoce obfitujące w witaminę C - 20-170 mg
witaminy C w 100 g produktu
Warzywa  Boćwina, brokuły, brukselka, chrzan, jarmuż,
kalafior, kalarepa, kapusta biała, czerwona, włoska,
pekińska, papryka, liść pietruszki, pomidory, rzepka,
kapusta kiszona (w dużych ilościach jedzona),
Większe ilości  koperek zielony, szczaw, szczypiorek, szpinak
(bogate w karoten)
Owoce  agrest, cytryny, grejpfrut, jeżyny, kiwi, maliny,
mandarynki, pomarańcze, porzeczki, białe, czerwone,
czarne (do 300 mg), poziomki, truskawki, żurawiny, owoce
dzikiej róży
MSZ
Warzywa i owoce obfitujące w prowitaminę witaminy A 
beta karoten
Warzywa  Boćwina, dynia, endywia, cykoria, fasola
strączkowa, groszek zielony, jarmuż, koperek zielony,
kabaczek, marchew, sałata, szczaw, szpinak, włoszczyzna.
Dużo też mają  nać pietruszki, pomidory bogate w witaminę
C
Owoce  arbuz, banany, brzoskwinie, melony, najbogatsze
morele.
MSZ
Urozmaicenie produktów  wykorzystanie tzw. zamienników
produktów (zamiana produktów w obrębie danej grupy):
100 g mąki, kaszy odpowiada:
100 g makaronu
100 g grochu i fasoli suchej
100 g pieczywa chrupkiego, bułki tartej, herbatników, sucharków
135 g chleba, bułek, pieczywa cukierniczego
100 g cukru odpowiada:
125 g miodu
200 g dżemu niskosłodzonego
150 g dżemu wysokosłodzonego, konfitur, syropów owocowych
MSZ
Żywienie podstawowe
Osoby nie wymagające żywienia dietetycznego  w szpitalach,
sanatoriach i innych zakładach leczniczych.
Charakterystyka  dozwolone wszystkie produkty i techniki,
wskazane ograniczenia w diecie potraw ciężko strawnych,
wzdymających.
4-5 posiłków dziennie
Normy zaproponowane przez IŻŻ  1994,
Stan chorobowy  wzrost wydatku energetycznego na podstawowe
procesy życiowe  zapotrzebowanie na energie wzrost o 15% ( z
2300 kcal do 2500 kcal np.)
Przy planowaniu diety racja pokarmowa zwiększona na tzw. Straty
nieuniknione (straty produkcyjne, resztki talerzowe)
MSZ
Dieta bogatoresztkowa
Zaparcia nawykowe, postać atoniczna, zaburzenia czynności jelit.
Modyfikacja żywienia racjonalnego ludzi zdrowych (diety podstawowej)
 zwiększenie ilości błonnika pokarmowego frakcji
nierozpuszczalnych i płynów.
Istotna rola  frakcja nierozpuszczalna błonnika: celulozy,
hemicelulozy, ligniny.
Do wyzwolenia funkcji błonnika  niezbędna woda  zdolność różna 
najwięcej  otręby pszenne  100 g  wiąże 450 g wody.
ziemniaki 100 g  40 g wody
Przy podawaniu otrąb  zwiększenie ilości Ca o ok. 10% i wody do 2 l.
Objawy dyspeptyczne  procesy fermentacyjne w jelitach wywołują
Fruktoza (w soku jabłkowym dużo jej), laktoza w mleku słodkim
(zastępujemy jogurtem, kefirem), sorbitol (z - galaretkowate
słodycze, guma do żucia bezcukrowa, dietetyczne dżemy i
czekolady), tłuszcze zwierzęce, używki (kawa, mocna herbata,
alkohol, ostre przyprawy), napoje gazowane i potrawy wzdymające,
potrawy ciężko strawne - smażone
MSZ
Dieta łatwo strawna
Modyfikacja żywienia racjonalnego ludzi zdrowych.
Dobór produktów łatwo strawnych oraz technik przyrządzania.
Ograniczenie lub wyłączenie  produktów i potraw tłustych,
smażonych, pieczonych w tradycyjny sposób, długo zalegających w
żołądku, wzdymających, ostro przyprawionych.
Zmniejszenie podaży błonnika lub uczynienie go mniej drażniącego 
dobór delikatnych warzyw i dojrzałych owoców, obieranie,
gotowanie, przecieranie przez sito, miksowanie, podawanie
przecierów i soków, oczysczone produkty zbożowe.
MSZ
Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego
Choroby jamy ustnej i przełyku:
Zapalenie jamy ustnej.
Zapalenie przełyku.
Kurcz przełyku.
Żylaki przełyku.
Rak przełyku.
Diety oszczędzające pod względem mechanicznym, chemicznym i
termicznym.
Zapotrzebowanie energetyczne na poziomie minimalnym 
2200-2300 kcal zależne od masy ciała pacjenta i przypadku
chorobowego.
Choroba nowotworowa  zapotrzebowanie energetyczne zwiększone
do 2500 kcal, do 100 g białka na dobę, więcej witamin z grupy B i
witaminy C, składników mineralnych.
Dieta płynna, papkowata, przez zgłębnik, diety przemysłowe.
MSZ
DIETA PAPKOWATA
Choroby jamy ustnej i przełyku, utrudnione gryzienie i połykanie,
niektóre choroby z gorączką, po niektórych zabiegach.
Zbliżona do diety łatwostrawnej  różnica w konsystencji.
Zupy przecierane, zupy kremy, podprawiane (zagęszczane mąką i
śmietanka, żółtkiem, masłem), warzywa i owoce  surowe soku
lub przecierane gotowane, mięsa gotowane mielone podawane z
sosami.
Przeciwwskazane produkty podobne jak w płynnej.
MSZ
DIETA KLEIKOWA
Ostre schorzenia przewodu pokarmowego, wątroby, trzustki,
pęcherzyka żółciowego, nerek, choroby zakaz
ne, stany
pooperacyjne.
Kleiki z: ryżu (zapierające), kaszy jęczmiennej (lekko wzdymająca),
płatków owsianych (rozwalniająco), kaszy manny.
Gorzka herbata, namoczone sucharki, czerstwa bułka.
Stosuje się 1-3 dni.
Modyfikacje  dodanie soli, cukru, niewielkich ilości masła, chudego
mleka, twarożku, przetartych kompotów, soków z warzyw i
owoców, puree z ziemniaków, marchwi, płynów garbnikowych
(wino czerwone, kakao na wodzie, napar z suszonych czarnych
jagód), osłaniających (mięta, rumianek).
MSZ
Diety o zmienionej konsystencji
Dieta płynna,
Dieta papkowata
Dieta kleikowa
DIETA PA
YNNA
Charakterystyczna konsystencja.
Wartość energetyczna  ustalana indywidualnie od 1600 -2400 kcal,
zwiększony katabolizm  3000 kcal.
1 ml pożywienia  1 kcal  (0,8-0,9 kcal)
2000 kcal  objętość 2000-2500 ml (większe stężenia biegunka, nie
możność podania przez sondę).
Objętość jednego posiłku do 500 ml, temperatura 37oC.
Białko  16-20% energii
Tłuszcz  30-32% energii
Węglowodany  44-54% energii
MSZ
Zastosowane produkty:
Produkty świeże,
pieczywo namoczone i zmiksowane,
kasze w formie kleików,
sery zmiksowane z mlekiem lub śmietanką,
jaj zagotowane, zmiksowane z mlekiem lub zupą,
żółtka dodawane po zagotowaniu,
mięso, ziemniaki i warzywa zmiksowane w zupie,
warzywa i owoce  w formie soków i przecierów.
Potrawy można wzbogacać mlekiem w proszku lub preparatami
przemysłowymi.
Przeciwwskazane:
Pieczywo świeże, żytnie, makarony i kasze nieprzetarte,
przekwaszone mleko, sery żółte, topione sery, jaja na surowo,
tłuste gatunki mięs, tłuste wędliny, tłuste ryby, kwaśna
śmietana, smalec, słonina, warzywa kapustne, cebulowe,
papryka, ogórki, suche nasiona roślin strączkowych, brukiew,
rzepa, wszystkie warzywa surowe, owoce suszone, orzechy,
chałwa, czekolada, kakao, ostre przyprawy, alkohol.
MSZ
Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego
NIEŻYTY ŻOA

DKA
Ostry nieżyt  zatrucia pokarmowe, niektóre leki, środki
przeczyszczające, alkohole (wina musujące w dużych ilościach).
Gdy ostry nieżyt pochodzenia bakteryjnego  leczenie
farmakologiczne.
Zalecenia: 24-48 godzin głodówka  płyny niesłodzone o
umiarkowanej temperaturze (woda przegotowana, fizjologiczny
roztwór soli, herbata bez cukru, napar z rumianku, mięty  płyny
100 ml co godzinę) dosalane  uzupełnienie strat NaCl,
nawadnianie dożylne nieraz potrzebne.
Wprowadzamy solone kleiki z ryżu, kaszy jęczmiennej bez tłuszczu i
cukru.
Soki owocowo-warzywne (rozcieńczone 1:4 początkowo, potem 1:1
zależnie od tolerancji, nie podaje się jabłkowego soku  zwiększa
procesy fermentacyjne)  najlepsze Bobo Vita.
Dietę stopniowo rozszerzamy.
MSZ
Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego
NIEŻYTY ŻOA

DKA
Przewlekły nieżyt  stan zapalny błony śluzowej żołądka
Przyczyny  zakażenie H. pylori, błędy żywieniowe, brak uzębienia,
nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, niektóre leki,
zarzucanie treści dwunastnicy do żołądka, zejście ostrego
nieżytu, inne choroby (niedokrwistość, cukrzyca), czynniki
nerwowe.
Objawy: nadkwaśność  bóle głodowe, kwaśnie odbijanie, nudności
wymioty, pieczenie za mostkiem, wzdęcie, zaparcia;
niedokwaśność  gniecenie w okolicy żołądka, nudności,
odbijania siarkowodorem, wzdęcia, biegunki na przemian z
zaparciami.
MSZ
Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego
NIEŻYTY ŻOA

DKA
Przewlekły nieżyt  stan zapalny błony śluzowej żołądka
Nadkwaśność  dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji
pobudzających czynność wydzielniczą żołądka. Dieta
zindywidualizowana.
Niedokwaśność  oszczędzanie chorego narządu i pobudzanie do
wydzielania soków trawiennych.
Potrawy urozmaicone, estetycznie podane  pobudzenie fazy
odruchowo-nerwowej, nie podaje się dużej ilości płynów (nie
rozcieńczanie kwasu solnego i soków trawiennych).
Pobudzenie apetytu  pomiędzy posiłkami  sok pomidorowy, z
kiszonej kapusty, z ogórków, marchwi, jabłek, barszcz kiszony.
Wyłączamy potrawy z dużą ilością tłuszczu i smażone, pieczone 
hamowanie czynności wydzielniczej żołądka. Błonnik
zmniejszony, niewskazane potrawy zalegające i wzdymające.
Posiłki podawane często i w mniejszych objętościach.
MSZ
Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego
CHOROBA WRZODOWA ŻOA

DKA I DWUNASTNICY
Tworzenie się ubytków w błonie śluzowej żołądka lub dwunastnicy.
Brak objawów lub okresowe bóle  wiosna, lato.
Wrzód żołądka  0,5 godziny po spożyciu posiłku,
Wrzód dwunastnicy  2-3 godziny po jedzeniu, charakterystyczne
bóle głodowe w nocy i na czczo.
Dieta pełnowartościowa z wyłączeniem produktów powodujących bóle
brzucha, wzdęcia, odbijania, zgagę. W okresie zaostrzenia
wyłączeniu podlegają produkty ciężko strawne, długo zalegające
w żołądku. Dieta łatwostrawna.
Gdy podawane leki z bizmutem  niewskazane mleko i jego przetwory
 unieczynnienie bizmutu.
Spożywanie posiłków bez pośpiechu, o stałych porach, kolacja przed
snem, zarzucenie palenia papierosów.
MSZ
Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego
CHOROBY JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO
Różne działanie produktów na perystaltykę jelit:
Pobudzające działanie:
produkty wysokoresztkowe  bogate w błonnik nierozpuszczalny
(pieczywo razowe, grube kasze, otręby, w mniejszych ilościach
warzywa i owoce);
wywołujące procesy fermentacyjne w jelitach (miód, słodycze
galaretowate z sorbitolem, cukier mleczny, syropy owocowe, sok
jabłkowy, winogronowy, gruszkowy, soki bogate w fruktozę i
sorbitol, dżemy, śliwki suszone);
fermentowane przetwory z mleka, świeży kefir, zsiadłe mleko;
kwaśne owoce i warzywa (bogate w kwasy organiczne), buraki
ćwikłowe, papryka;
napoje i dania zimne, słone, mocno przyprawione;
tłuszcze;
kawa prawdziwa.
MSZ
Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego
CHOROBY JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO
Różne działanie produktów na perystaltykę jelit:
Obniżające działanie:
Napoje garbnikowe  ściągające  napar z suszonych czarnych jagód,
mocna gorzka herbata, kakao na wodzie, wytrawne czerwone
wino;
napoje gorące;
mąka ziemniaczana  kisiel, ryż, żelatyna;
warzywa i owoce bogate w błonnik rozpuszczalny  pektyny
(marchew, dynia, banan, jabłko tarte).
suche pożywienie.
MSZ
Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego
CHOROBY JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO
Zaparcia
Zaparcie  stan patologiczny, w którym opróżnianie się jelit nie
odbywa się przeciętnie co 24 h, lecz znacznie rzadziej (raz na 2,
4, 6 dni).
Czynnościowe zaburzenia defekacji: zaparcia nawykowe,
zmniejszenie wrażliwości prostnicy, uszkodzenie układu
nerwowego.
Czynnościowe zaburzenia pasażu przez jelito grube (10% populacji
K>M)  m.in.:
przejściowe zaparcia w chorobach gorączkowych i obłożnych 
zmiana diety;
niedoczynność tarczycy, nadnerczy, cukrzyca  uszkodzenia
autonomicznego układu nerwowego;
leki  opiatowe, papaweryna, antagoniści wapnia, NSAID;
nerwica, depresja, parkinsonizm, stwardnienie rozsiane
MSZ
Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego
CHOROBY JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO
Zaparcia
Diagnostyka: pełna diagnostyka, badanie per rectum i inne.
Leczenie przyczynowe 
odstawienie leków (antagonistów Ca),
chirurgia jelita w zaparciach o podłożu organicznym (uchyłkowa
choroba),
leczenie niedoczynności tarczycy,
chirurgia jelita w chorobach czynnościowych.
Postępowanie ogólne:
dieta obfitująca w błonnik pokarmowy;
probiotyki;
unikanie herbaty, czekolady, pokarmów wysokobiałkowych,
nasilenie aktywności fizycznej  sprzyja przywróceniu wypróżnień
pokarmowych
torowanie odruchów defekacyjnych
MSZ
szklanka wody do każdego posiłku  aby rozszerzyć żołądek.
Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego
CHOROBY JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO
Zespół jelita drażliwego
Objawy: ból, wzdęcia, biegunka, zaparcie, objawy znikają w czasie
snu, wiek powyżej 20 r. życia  szczyt zachorowań przełom 3 i 4
dekady.
Charakterystyka pacjentów: niezwykła koncentracja na własnych
dolegliwościach, przewidywanie miejsca, które boli jeszcze przed
badaniem palpacyjnym, bardzo często objawy nasilone przez
kontakt z wybranymi osobami i są one wykorzystywane w
relacjach z najbliższymi.
Błędny jest pogląd, że przyczyną choroby jest ubogoresztkowa dieta
europejska.
Rozpoznanie  w ciągu ostatnich 12 miesięcy przez co najmniej 12
tygodni (niekoniecznie kolejnych) występował dyskomfort lub ból
brzucha z dwoma z trzech cech:
ustępował po wypróżnieniu i/lub wiązał się ze zmianą częstotliwości
wypróżnień i/lub był związany ze zmianą wyglądu stolca
MSZ
Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego
CHOROBY JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO
Zespół jelita drażliwego
Postępowanie dietetyczne:
Unikanie pszenicy, kukurydzy, ziemniaków, cebuli, czekolady,
produktów mlecznych, jaj, orzechów i ryb  zawierają duże ilości
niekompletnie wchłanianych węglowodanów: skrobię,
oligosacharydy, sorbitol, laktozę.
W postaci zaparciowej zaleca się terapeutyczną ilość błonnika 24-36
g/dobę  3 łyżki otrąb pszennych prażonych. Terapii
wysokobłonnikowej powinno towarzyszyć zwiększenie ilości
płynów + kontrola poziomów żelaza, cynku, magnezu i
fosforanów.
Higiena żywienia 
spożywanie posiłków powoli i w milczeniu, picie płynów łyżką lub
przez rurkę, choćby minimalna aktywność fizyczna po posiłkach,
stałe pory posiłków, stałe, dobrze tolerowane objętości posiłków.
MSZ
Non vivimus, ut edamus, sed edimus, ut
vivamus  Nie żyjemy, aby jeść, lecz jemy, aby żyć.
Non, ut edam, vivo, sed ut vivam, edo  Nie aby
jeść, żyję, lecz aby żyć, jem.
MSZ
Bouts  Ostatnia wieczerza 1467
MSZ
David - Madonna nad zupą mleczną 1520
MSZ
Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego
Żywienie w chorobach miąższu wątroby
Wątroba  narząd, gdzie wiele przemian ustrojowych
z aminokwasów  powstają białka ustrojowe,
nadmiar aminokwasów w przekształcane w glukozę i kwasy
tłuszczowe;
z amoniaku  powstaje mocznik;
z kwasów tłuszczowych  fosfolipidy, tłuszcze obojętne, lipoproteiny,
ciała ketonowe;
synteza cholesterolu i kwasów żółciowych;
z glukozy  powstaje glikogen, a z glikogenu uwalnia się glukozą;
z węglowodanów.
Wątroba reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową, zachodzą w niej
przemiany żelaza, miedzi, cynku i molibdenu; wytwarza się żółć; ma
funkcję odtruwającą, uczestniczy w rozkładzie niektórych hormonów.
Najczęstsze choroby: zapalenie wątroby, marskość wątroby,
stłuszczenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby.
MSZ
Przyczyny:
Zapalenie wątroby
Zakażenie wirusem A, B i C, lub innymi wirusami, bakteriami lub
pierwotniakami.
Marskość wątroby
Choroba przewlekła, rozwój tkanki łącznej w miejsce zwyrodniałych
i martwiczych komórek wątrobowych.
Niedobory żywieniowe  dieta uboga w białko; przebyte wirusowe
zapalenie wątroby; alkoholizm; przedłużające się zaburzenia w
odpływie żółci; zatrucia toksyczne lekami i innymi związkami
chemicznymi; przewlekła niewydolność krążenia; choroby
metaboliczne, zakaz
ne i pasożytnicze.
Stłuzczenie wątroby
Zwiększenie zawartości tłuszczu w tkance wątrobowej
Nadmierne spożywanie energii (zwłaszcza tłuszczu) przy niedoborze
białka w diecie; czynniki toksyczne (alkohol, grzyby), zaburzenia
metaboliczne (otyłość, cukrzyca), zaburzenia wewnątrzwydzielnicze
(choroba Cushinga, ciąża).
Toksyczne uszkodzenie wątroby
Grzyby, leki  antybiotyki, psychotropowe, p-nowotworowe,
MSZ
czterochlorek węgla
Zalecenia żywieniowe w chorobach wątroby
Cel:
Dostarczenie wszystkich składników pokarmowych potrzebnych do
utrzymania równowagi metabolicznej, wyrównanie niedoborów i
regeneracja komórek wątrobowych.
Chorzy mają uczucie wzdęcia, pragnienie, brak łaknienia.
Żywienie nie jest zależne od jednostki chorobowej.
Zależy od stopnia wydolności narządu i rodzaju występujących
zaburzeń metabolicznych. Uwzględnia stopień niedożywienia i
ewentualne występowanie żółtaczki.
W okresie wyrównania
Energia  35-40 kcal/kg mc, niedożywienie  do 45 kcal/kg mc.
Zwiększone spożycie białka  1,3-1,5 g/kg mc
białko stymuluje proces odnowy komórek wątroby, zmniejsza
nacieczenie tłuszczowe miąższu wątroby, sprzyja uzupełnieniu
białek tkankowych, syntezie albumin osocza.
Ponad połowa białka pochodzenia zwierzęcego.
MSZ
Zalecenia żywieniowe w chorobach wątroby
W okresie wyrównania
Gdy nie ma objawów żółtaczki, wyrównane choroby wątroby  przy
dopowiedniej ilości białka tłuszcze łatwo strawne (z mleka,
śmietanki, masła, olejów)  dobrze tolerowane,
zalecenie do 1 g/kg nmc. (ok.. 70 g/dobę). Tłuszczu
Wykluczone tłuszcze zwierzęce o wysokim punkcie topnienia  smalec,
słonina, łój.
Gdy nietolerancja tłuszczy  triglicerydy MCT.
Zaburzenia wydzielania żółci.
Tłuszcze ograniczamy poniżej normy fizjologicznej do 30-50 g/dobę.
W przewlekłych chorobach wątroby  dobrze tolerowane węglowodany.
Spożycie  300-400 g (w tym do 50-70 g cukrów łatwo
przyswajalnych z cukru, miodu, dżemów, galaretek). Nadmiar tych
ostatnich  może prowadzić do zwiększonej syntezy triglicerydów w
wątrobie i do nasilonego stłuszczenia tego narządu.
MSZ
Zalecenia żywieniowe w chorobach wątroby
W okresie wyrównania
Odkładaniu tłuszczu w wątrobie zapobiegają ciała lipotropowe 
cholina, metionina, cysteina, witamina B12.
Fruktoza łatwoprzyswajalna  ok.. 30 g miodu.
Unika się błonnika, z diety wyłacza się gruboziarniste produkty
zbożowe, warzywa i owoce podaje się w postaci gotowanej,
rozdrobnionej.
Nie podaje się  pokarmy wzdymające (warzywa kapustne, cebulowe,
suche nasiona roślin strączkowych, szparagi, śliwki, gruszki,
czereśnie), ogranicza się seler, buraki, brukiew; ostre przyprawy;
używki (alkohol, kawa prawdziwa, mocna herbata, kakao
prawdziwe).
Upośledzone wchłanianie witamin, soli mineralnych  utajone
niedobory.
Podawanie drożdży piwnych w ilości do 50 g/dobę.
Posiłki do 5-6 razy na dobę -
MSZ
Zalecenia żywieniowe w chorobach wątroby
W okresie niewyrównania i niewydolności wątroby
Pojawiają się nudności, wymioty, wystękuje nadciśnienie wrotne,
puchlina brzuszna, obrzęki, żółtaczka.
Zmniejszona synteza albumin, białek transportowych, niedobory
składników mineralnych, witamin, wzrasta stężenie, amoniaku,
obniża się synteza mocznika.
Mniejsze wydzielanie żółci  upośledzenie trawienia i wchłaniania
tłuszczów.
Obniżona tolerancja glukozy.
Stany przedśpiączkowe  ograniczenie energii do 30 kcal/nmc.
poniżej 2000 kcal.
W miarę nasilenia się objawów i upośledzenia czynności wątroby
maleje tolerancja na białko i zwiększa się stężenie amoniaku
pochodzącego z tego składnika.
Stosujemy dietę niskobiałkową.
MSZ
Zalecenia żywieniowe w chorobach wątroby
W okresie niewyrównania i niewydolności wątroby
Korzystne łąćzenie białek pochodzących z produktów mlecznych z
białkami rośłinnymi (ok.. 40 g) z odżywkami przemysłowymi
(mają aminokwasy o rozgałęzionym łąńcuchu bocznym  leucyna,
izoleucyna, walina).
Dodatek aminokwasów rozgałęzionych do diety niskobiałkowej
zwiększa tolerancję na białko, wyrównuje ujemny bilans
azotowy, zmniejsza stężenie amoniaku we krwi.
Pojawienie encefalopatii wątrobowej (zakłócenie snu, spowolnienie
psychiczne)  ograniczenie białka do 20-30 g/dobę.
Podajemy białko o wysokiej wartości biologicznej  mleko, ser
twarogowy, jaja w 5-6 posiłkach.
Stany przedśpiączkowe  zupełnie wyłączamy produkty białkowe 2-3
dni. Po ustąpieniu stopniowo zwiększamy do 0.8 g/kg mc. (50 g/
dobę).
MSZ
Zalecenia żywieniowe w chorobach wątroby
W okresie niewyrównania i niewydolności wątroby
Dieta o zawartości 20 g białka
Pieczywo niskobiałkowe, 200 ml mleka chudego i
25 g chudego twarożku lub 1 jajo lub 25 g gotowanego mięsa (40 g
surowego) cielęcego, wołowego, z ryby, drobiu.
Tłuszcze zmniejszamy do 0,8 g/kg mc. Gdy nietolerancja  podajemy
niewielkie ilości masła.
Węglowodany  główne z
ródło energii.
Gdy obrzęki i puchlina wodna  ograniczamy sód i płyny.
Zwiększamy spożycie potasu  soki owocowe, warzywne,
ziemniaki gotowane w łupinkach.
Śpiączka wątrobowa (zatrucie np. grzybami)
Wyłączamy produkty białkowe  2-3 dni, podawanie 1200-1500 kcal
w postaci węglowodanów. W żywieniu pozajelitowym
ograniczamy podawanie aminokwasów aromatycznych
obniżających konwersję amoniaku do mocznika.
MSZ
Żywienie w zapaleniu pęcherzyka żółciowego i dróg
żółciowych.
Kamienie, zakażenia bakteryjne, toksemie, zastój żółci.
Stany ostre
1 doba głodówka  płyny ogrzane, słodzona herbata z cytryną, słodkie
soki owocowe.
2 doba  dieta kleikowo-owocowa, stopniowo rozszerzana o przetarte
kasze z niewielką ilością masła, przetarte słodkie kompoty, chudy
twarożek, chude mleko. Napoje w większych ilościach.
Zmodyfikowana dieta k-o przez 1-3 dni.
Następnie dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu.
Przewlekłe stany
Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu i błonnika
pokarmowego. Białko ok. 1 g/kg mc. Tłuszcz do 40-50 g dobę.
Lepiej tolerowane węglowodany złożone z produktów zbożowych.
Ograniczenie spożycia  cukru, słodyczy, czekolady i miodu 
sprzyjają powstaniu kamicy żółciowej.
MSZ
Żywienie w zapaleniu pęcherzyka żółciowego i dróg
żółciowych.
Przewlekłe stany
Wyłączamy produkty wysokobłonnikowe, wysokocholesterolowe
(żółtko, podroby, śmietana, pełne mleko, tłuste sery), ostre
przyprawy, używki, rabarbar, szczaw, szpinak.
Żywienie w kamicy żółciowej
Kamica zastój żółci w drogach żółciowych z powodu nieprawidłowego
składu żółci (kwasy tłuszczowe, cholesterol, lecytyna).
Usposabia otyłość, neuropatia cukrzycowa (obkurczanie pęcherzyka).
Dieta  nadmierna podaż cukru, słodyczy, miodu, zbyt mała ilość
nienasyconych kwasów tłuszczowych zmniejszenie ilości lecytyny
w żółci  gorsze rozpuszczanie cholesterolu w żółci.
Mała ilość błonnika pokarmowego  upośledzenie sprawnego
obkurczania się p.ż.
Hiperlipidemie (triglicerydemia) zaburzenie składu żółci.
Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczów.
Kamica bezobjawowa  brak zaburzeń czynności przewodu
MSZ
pokarmowego  dieta z pokarmami bogatymi w błonnik.
Żywienie dietetyczne w zapaleniu trzustki
Ostre zapalenie
Zagrożenie życia  leczenie szpitalne.
Zmiany martwicze i krwotoczne w miąższu trzustki i trawienie
trzustki przez produkowane przez nią enzymy. Wzmożona
przemiana materii.
Zalecenia żywieniowe
Włączenie żywienia pozajelitowego, stopniowe podawanie płynów,
dieta kleikowa, wzbogacana stopniowo do diety łatwostrawnej
niskotłuszczowej, niskoresztkowej.
MSZ
Żywienie dietetyczne w zapaleniu trzustki
Ostre zapalenie
Przewlekłe zapalenie trzustki.
Po ostrym zapaleniu trz., kamicy i przewlekłym stanie zapalnym dróg
żółciowych, w alkoholizmie, wrzody żołądka drążące do trzustki.
Stosowanie preparatów zawierających enzymy trawienne trzustki.
Dieta łatwo strawna, niskotłuszczowa i niskoresztkowa. Białko w
normie fizjologicznej.
y
ródło energii  węglowodany łatwo przyswajalne, pochodzące z
produktów nie obfitujących w błonnik  sucharki, czerstwe
pieczywo pszenne, kasza, kleiki, drobny makaron, lane
kluseczki, glukoza, cukie, miód, dżemy, przeciery, owoce bez
pestek, ziemniaki purre.
Sprawdzenie funkcji wydzielniczej trzustki  na zawartość enzymów
trawiennych  dieta Schmidta.
MSZ