PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
CHOROBY UKA
ADU
MOCZOWEGO
II ROK PIELEGNIARSTWA- licencjat
Malwina Pajor
Joanna Nowak
Marta Obrzud
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
1
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
1. Choroby.
Ostra niewydolność nerek
Jest to stan chorobowy polegający na nagłym pogorszeniu się czynności
nerek. Uniemo\
liwia on usunięcie z organizmu produktów przemiany materii
oraz w większości przypadków zmniejsza się ilość wydalanego moczu.
Ostra niewydolność nerek mo\
e przebiegać z prawidłową lub zwiększona
objętością wytwarzanego moczu lecz jest on wtedy niedostatecznie
zagęszczony.
Ostra niewydolność nerek powoduje:
" Zmniejszenie ilości wydalanego moczu poni\
ej 500 ml/24h
określane jest jako skąpomocz ( oliguria).
" Zmniejszenie się objętości wydalanego moczu poni\
ej 100ml/24h
określane jest jako bezmocz ( anuria).
U pacjentów z du\
ym ryzykiem rozwoju niewydolności nerek powinno
polegać na godzinowym, a nie dobowym pomiarze ilości wydalanego moczu.
Ostrą niewydolność nerek rozpoznaje się na podstawie wzrostu stę\
enia
kreatyniny i mocznika we krwi. Zazwyczaj dochodzi te\
do zaburzeń
elektrolitowych, kwasicy metabolicznej związanej z gromadzeniem się w
organizmie niewydalonych jonów wodorowych oraz do przewodnienia.
Przebieg i rokowanie zale\
y od tego w którym miejscu zadziałał czynnik
uszkadzający. Wyró\
niamy trzy postacie:
" Przednerkowa
" Nerkowa
" Pozanerkowa
A) Przednerkowa
Jest ona spowodowana zmniejszeniem ilości przepływu krwi poni\
ej
wartości minimalnych. Powoduje to gwałtowne zahamowanie filtracji w
kłębuszkach nerkowych i zmniejszenie się wytwarzania moczu.
Do sytuacji takich dochodzi w wyniku
- spadku RR spowodowanego zmniejszoną ilością krą\
ącej krwi ( hipowolemia).
- w wyniku zaburzeń pracy serca
- w wyniku niedro\
ności tętnic nerkowych
Objawy
- odwodnienie
- obni\
one RR zwłaszcza po pionizacji pacjenta
- tachykardia
- OCś niskie
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
2
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
- skąpomocz lub bezmocz
- zagęszczenie moczu ( poni\
ej 1020)
- wysokie stę\
enie mocnika w moczu, a małe sodu
Leczenie
- uzupełnienie objętości krwi krą\
ącej ( podanie płynów infuzyjnych,
koncentratu krwinek czerwonych lub osocza w zale\
ności od przyczyny
hipowolemia ).
- je\
eli nadal nie występuje wydalenia moczu podaje się leki moczopędne.
B). Nerkowa
W tej postaci niewydolności uszkodzeniu ulegają struktury nerki:
naczynia nerkowe, kłębuszki nerkowe, komórki kanalików nerkowych co
powoduje zaburzenie funkcji nerek.
Przyczyny.
- Przewlekające się niedokrwienie,
- bezpośrednie działanie toksyn
- stan zapalny
- podawanie niektórych leków ( aminoglikozydy, niesteroidowe leki przeciw
zapalne )
- środki cieniujące  zwłaszcza podane osobie odwodnionej
Objawy
- apatia, senność
- przewodnienia ( obrzęki, nadciśnienie, obrzęk płuc )
- nudności, wymioty
- bóle brzucha
- krwawienie z przewodu pokarmowego, którym sprzyja skaza krwotoczna
- niedokrwistość, małopłytkowość
- zaburzenia odpowiedzi immunologicznej
- zaburzenia elektrolitowe ( hiperkaliemia, hipernatremia)
- zaburzenia równowagi kwasowo  zasadowej.
Leczenie
Zwykle nie ma leczenia przyczynowego, dlatego do powrotu czynności
nerek nale\
y zwalczać objawy ostrej niewydolności. W przypadku
przewodnienia ograniczenie płynów nie wystarcza i chorzy wymagają
zastosowania jednej z metod dializoterapii.
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
3
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
C) Pozanerkowa
Jest spowodowana utrudnieniem odpływu moczu z obu nerek lub jednej
czynnej nerki
Przyczyny
- przeszkoda podpęcherzowe ( przerost gruczołu krokowego lub zwę\
enie
cewki moczowej, obustronne zablokowanie moczowodów  kamica
nerkowa, guzy).
Objawy
- bezmocz lub bezmocz przepuszczający ( okresowy)
- ból związany z rozciągnięciem pęcherza moczowego lub miedniczek
nerkowych
- nerki są tkliwe
- powiększony pęcherz moczowy nad spojeniem łonowym
Diagnostyka i leczenie
- badanie palpacyjne pęcherza
- USG
- zabieg urologiczny
- zało\
enie cewnika
- nakłucie przezskórne nerki
- monitorowanie diurezy po usunięciu przeszkody w odpływie moczu.
Kamica nerkowa:
Jest to choroba polegająca na tworzeniu się złogów (kamieni) w układzie
moczowym. Mo\
e przebiegać bezobjawowo lub objawiać się kolką nerkową.
Częściej występuje u mę\
czyzn nić u kobiet.
W skład złogów moczowych, wchodzi:
- szczawian wapnia,
- fosforan wapnia,
- moczany,
- struwit,
- cystyny (bardzo rzadko).
Około 80% złogi moczowe zawierają wapń w postaci szczawianu wapnia
(70%) lub w postaci fosforanów wapnia (10%). Złogi struwitowe występują w
5-10% przypadków kamicy i związane są głównie z zaka\
eniami układu
moczowego. Złogi z kwasu moczowego występują w mniej ni\
w 5%
przypadków i zwykle towarzyszy im zwiększone stę\
enie kwasu moczowego w
surowicy (hiperurykemia). Złogi cystynowe występują bardzo rzadko i mo\
na je
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
4
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
głównie zauwa\
yć u osób z wrodzonymi zaburzeniami wchłaniania cystyny w
nerkach.
Przyczyny:
Złogi moczowe powstają na wskutek przesycenia moczu litogennymi
produktami przemiany materii. Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu kamicy
są:
1) zwiększone wydalanie z moczem substancji litogennych:
- wapnia - np. w przebiegu nadmiernego wchłaniania wapnia w jelitach
(hiperkalciuria absorpcyjna), nadmiernego wydalania wapnia z moczem
(hiperkalciuria nerkowa), pierwotnej nadczynności gruczołów
przytarczycznych, nowotworów z przerzutami do kości.
- kwasu szczawiowego - niedobór witaminy B6, nadmierne spo\
ycie witaminy
C, nadmierne wchłanianie szczawianów z jelit (hiperoksaluria jelitowa),
- moczanów - nadmierne spo\
ycie pokarmów zawierających puryny (z których
powstaje kwas moczowy), tj. białko zwierzęce
- cystyny - cewkowa wada wchłaniania cystyny w nerkach.
2) zmniejszenie wydalania z moczem substancji przeciwlitogennych, które
tworzą związki z nierozpuszczalnymi składnikami moczu: magnezu,
cytrynianów.
3) zmniejszenie wydalania z moczem inhibitorów wzrostu kryształków w
drogach moczowych, m.in. nefrokalcyny i osteopontyny. Chorzy na kamicę
dróg moczowych mają nieprawidłowe białko Tamma-Horsfalla, które jest
naturalnym inhibitorem powstawania kryształków.
4) nieprawidłowe pH moczu - pH < 5,5 (biegunka, dieta bogatobiałkowa)
sprzyja powstawaniu złogów wapniowych i struwitowych.
5) zmniejszenie się objętości moczu i zwiększenie ilości zawartych w nich
substancji litogennych, odwodnienie w wyniku zbyt małej poda\
y płynów
(osoby starsze), wymiotów lub upałów, prowadząc do zmniejszenia ilości
wydalanego moczu, a tym samym zwiększania się stę\
enia substancji trudno
rozpuszczalnych.
Objawy:
1. Kolka nerkowa - bóle umiejscowione w okolicy lędz
wiowej na początku, a
następnie, wraz z przesuwaniem się złogu w dół dróg moczowych, zmienia
swoje umiejscowienie, charakter i promieniowanie.
Silnej kolce nerkowej towarzyszą wymioty lub nudności. W przypadku długo
schodzącego i du\
ego złogu zatykającego moczowód, mo\
e równie\
dojść do
wodonercza.
2. Krwiomocz - w 30-50% przypadkach występuje, natomiast krwinkomocz
zawsze jest obecny. Towarzyszą mu gorączka z dreszczami oraz bóle w
okolicy lędz
wiowej mogą wystąpić u pacjentów z zaka\
onymi złogami lub
powikłaniem infekcyjnym innych typów kamicy.
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
5
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
Diagnostyka:
1) wywiad
2) badanie moczu
3) ultrasonografia jamy brzusznej
4) urografia
5) tomografia komputerowa
6) rezonans magnetyczny dróg moczowych
7) RTG jamy brzusznej
8) badanie krwi na stę\
enie wapnia, fosforanów, magnezu, kwasu moczowego,
kreatyniny, wodorowęglanów, fosfatazy alkalicznej, a czasami stę\
enia
parathormonu i witaminy D3.
Urografia.
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA PACJENTA DO BADANIA:
Wieczorem w dniu poprzedzającym badanie powinno się doprowadzić do
wypró\
nienia (jeśli to konieczne przy pomocy lewatywy). Badanie powinno być
wykonane u pacjentów pozostających na czczo. Są to niezbędne warunki dla
uzyskania lepszych obrazów poniewa\
w innym przypadku nerki i drogi
moczowe mogą być przesłonięte przez gazy lub kał zalegające w jelitach. U
pacjentów odwodnionych podaje się dodatkowe ilości płynów w postaci infuzji
do\
ylnych w przeddzień lub w dniu badania. U osób wykazujących skłonności
do uczuleń badanie wykonuje się pod osłoną leków przeciwuczuleniowych oraz
nierzadko w obecności anestezjologa.
Pacjent do badania układa się w pozycji na wznak. Niekiedy w trakcie
wykonywania badania wykonujący je lekarz zaleca przyjęcie innej pozycji np.
na lewym boku. Lekarz prowadzący podaje do\
ylnie (najczęściej do \
yły w dole
łokciowym) substancję cieniującą (kontrast) w ilości będącej wynikiem
przeliczenia na jednostkę masy ciała. Najczęściej u\
ywanym środkiem
cieniującym jest uropolina zawierająca związki jodu. Przed podaniem kontrastu
wykonuje się tzw. puste zdjęcie przeglądowe, a po zaaplikowaniu środka
kontrastowego wykonuje się kolejne zdjęcia, najczęściej w 5, 10, 25, i 60
minucie badania. W razie potrzeby (np.w przypadku stwierdzenia bloku
odpływu moczu) badanie mo\
na przedłu\
yć do kilku lub kilkunastu godzin.
Mo\
na równie\
podać w tym czasie dodatkową ilość środka kontrastowego.
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu z dołączonymi kliszami
rentgenowskimi.
INFORMACJE, KTÓRE NALEśY ZGA
OSIĆ WYKONUJ
CEMU
BADANIE:
Przed badaniem:
# Nadwra\
liwość na środki cieniujące.
# Skłonność do uczuleń.
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
6
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
# Aktualnie przyjmowane leki.
# Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna).
# Cią\
a.
W czasie badania:
# Wszelkie nagłe dolegliwości (np. duszność, świąd skóry).
MOśLIWE POWIKA
ANIA PO BADANIU:
Wystąpienie odczynu uczuleniowego.
Jeśli zaistnieje taka potrzeba, badanie mo\
e być powtarzane.
Wykonywane jest u pacjentów w ka\
dym wieku. Nie mo\
e być wykonywane u
kobiet będących w cią\
y. Nale\
y unikać wykonywania badania u kobiet w II
połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała mo\
liwość zapłodnienia.
Złogi o średnicy <6mm najczęściej są wydalane samoistnie, aleczenie polega
na podawaniu leków przeciwbólowych i odpowiednim nawadnianiu. Chorzy ze
złogami >6mm lub z cechami utrudnionego odpływu moczu z nerki wymagają
konsultacji urologa i najczęściej leczenia chirurgicznego. W leczeniu kamicy ze
złogami < 20mm stosuje się ich rozbijanie (litotrypsję) falami
elektrohydraulicznymi generowanymi pozaustrojowo (ESWL). Metoda jest
stosowana tylko u pacjentów bez zaburzeń w odpływie moczu, a jej skuteczność
wynosi ponad 90%.
Inna metodą jest litopaksja, czyli przezskórna nefroskopia, następnie
rozbijanie złogów za pomocą fal udarowych i wyjęcie rozbitych kawałków.
Zaka\
enia układu moczowego:
Zaka\
eniami układu moczowego nazywa się występowanie
drobnoustrojów w drogach moczowych powy\
ej zwieracza pęcherza
moczowego. Drobnoustroje w cewce moczowej występują fizjologicznie.
Obecność bakterii w moczu określa się mianem bakteriomoczu.
W przypadku występowania objawów zaka\
enia układu moczowego u
mę\
czyzn za znamienny bakteriomocz uwa\
a się stwierdzenie juz >10 3
bakterii/ml, z kolei u kobiet >10 2 bakterii/ml w przypadku E. coli i >10 5 w
przypadku innych bakterii.
Mo\
e występować bakteriomocz bezobjawowy, czyli występuje
znamienny bakteriomocz bez objawów zaka\
enia układu moczowego i
ropomoczu.
Gdy występują objawy zaka\
enia układu moczowego bez bakteriomoczu,
to taki stan określa się jako zespół cewki moczowej lub niebakteryjne
zapalenie pęcherza moczowego. Najczęściej jest wynikiem fałszywie
ujemnych wyników badań bakteriologicznych poniewa\
zaka\
enie jest
spowodowane przez drobnoustroje, które nie rosną na typowych po\
ywkach
bakteryjnych, np. Chlamydia trachomatis, Ureaplasma wrealiticum lub dwoinka
rze\
ączki. Zaka\
enia tego typu są przenoszone drogą płciową.
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
7
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
Zaka\
enia powodują zazwyczaj bakterie, rzadziej wirusy i grzyby. Mo\
na
wyró\
nić zaka\
enia dolnego odcinka układu moczowego, tj. zapalenie cewki
moczowej, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego oraz zaka\
enia górnego
odcinka układu moczowego, czyli ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek. Jest
ono szczególną postacią zaka\
enia układu moczowego, w której zaka\
enia
bakteryjne są czynnikiem wywołującym przewlekły proces zapalny utrzymujący
się pomimo wyleczenia zaka\
enia.
Objawy:
Zaka\
enia dolnego odcinka układu moczowego zazwyczaj powodują
występowanie objawów dyzurycznych, tzn. bolesnego oddawania moczu, bólu
w okolicy cewki moczowej i w dole brzucha, częstego oddawania moczu w
małych ilościach, ropnej wydzieliny z cewki moczowej i krwiomoczu.
Zaka\
enia górnego odcinka układu moczowego charakteryzują się tak\
e
występowaniem bólów w okolicy nerek i wysoką gorączką.
Diagnostyka:
1. Badanie ogólne moczu - w mikroskopowym badaniu osadu moczu w
zaka\
eniu układu moczowego zawsze stwierdza się ropomocz (ponad 10
leukocytów w polu widzenia), krwinkomocz (ponad 3 erytrocytów w polu
widzenia)
2. Badanie biochemiczne moczu - stwierdza się dodatni wynik testu na esterazę
leukocytarną, świadczy to o wystąpieniu leukocytów w moczu, oraz często
związki azotowe świadczące o znacznej liczbie bakterii w moczu.
Leczenie:
Zapalenia dolnych dróg moczowych:
U młodych kobiet ostre objawy dyzuryczne zwykle są spowodowane
przez ostre zapalenie pęcherza moczowego, nale\
y je jednak ró\
nicować z
ostrym zapaleniem cewki moczowej oraz z zapaleniem pochwy (występuje
świąd i upławy). Ostre niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego u kobiet,
mo\
na leczyć przez 3 dni, jednak gdy leczenie jest nieskuteczne przez 3 dni,
nale\
y wykonać posiew moczu z antybiogramem. W ostrym nierzerzączkowym
zapaleniu cewki moczowej wywołanym przez Chlamydia trachomatis
najskuteczniejsza jest doksycyklina.
Nawracające zaka\
enia u kobiet mo\
na leczyć poprzez zalecenie
wypijania większych ilości płynów, tak\
e na noc, częstsze oddawanie moczu
oraz stosowanie mydeł w płynie o fizjologicznym dla skóry pH. Je\
eli zapalenie
pęcherza powraca, nale\
y podjąć leczenie profilaktyczne, np. podawanie przez
6-12 miesięcy trymetopry.
U mę\
czyzn leczenie trwa minimum 7 dni i stosuje się doksycyklinę przez
10 dni.
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
8
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
Zaka\
enia górnego odcinka układu moczowego:
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek wymaga leczenia antybiotykiem. Przed
rozpoczęciem leczenia nale\
y wykonać posiew moczu i bardzo wa\
ne jest
doustne nawadnianie pacjenta.
2. Nowotwory.
A) Nowotwory nerek.
Nowotwory złośliwe nerek stanowią 1,5 - 2 procent ogólnej liczby
zachorowań. Ta statystyka wypada gorzej w stosunku do dzieci; nowotwory
układu moczowego to około 16 procent wszystkich guzów złośliwych.
Nowotwory nerki mo\
na podzielić następująco:
" Nowotwory nabłonkowe mią\
szu nerkowego  rak zbudowany z komórek
jasno barwiących się i dlatego nazywany jest rakiem
jasnokomórkowym.
" Nowotwory z tkanki zarodkowej - guz Wilmsa( nerczak niedojrzały).
" Nowotwory nabłonkowe miedniczki nerkowej  brodawczak i rak
Rak nerki występuje najczęściej u ludzi dorosłych w wieku 30  60 lat, guz
Wilmsa natomiast zdarza się tylko u dzieci.
Rak jasnokomórkowym.
Rak ten jest najczęstszym typem nowotworu nerki, wywodzi się z
nabłonka kanalików nerkowych. Szerzy się przez rozrost miejscowy wzdłu\

naczyń krwionośnych lub chłonnych. Jego groz
ną cechą jest tendencja do
wrastania do \
yły nerkowej i czczej dolnej.
Najczęstszym umiejscowieniem jego przerzutów są: płuca ( 50  60%),
kości ( 30%), wątroba ( 30%), mózg ( 5%).
Objawy
W obrazie klinicznym raka nerki często występuje tzw. Klasyczne triada
objawów:
" Krwiomocz ( u 40 % chorych ) związany z naciekaniem miedniczki
nerkowej przez nowotwór,
" Ból w okolicy bocznej brzucha ( ok. 40% chorych),
" Wyczuwalny guz w jamie brzusznej ( 25% chorych).
A
ącznie te trzy powy\
sze objawy występują tylko u ok 10% chorych. Do
innych pojawiających się objawów zalicza się: gorączkę, dreszcze, poty nocne,
niedokrwistość, nadciśnienie i utratę masy ciała.
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
9
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
Diagnostyka.
Dawniej diagnostyka opierała się głownie na wykonaniu do\
ylnej
urografii i angiografii  pozwalało to na wykrycie ok. 67% zmian o średnicy 3
cm. Obecnie angiografia wykonywana jest rzadko, głównie w celu oceny naczyń
nowotworowych.
Obecne podstawowe badania to:
- USG
- tomografia komputerowa
- rezonans magnetyczny z u\
yciem gadolinu oceniający naciek nowotworowy w
\
yle czczej dolnej
- RTG klatki piersiowej
- Rezonans magnetyczny kości przy podejrzeniu przerzutów.
Leczenie.
Leczenie jest przed wszystkim operacyjne. Nerkę usuwa się wraz z
torebka tłuszczową wraz z węzłami chłonnymi.
Mało skuteczna jest chemioterapia i radioterapia. Nieco lepsze wyniki
przynosi immunoterapia.
Guz Wilmsa.
Stanowi 7,5% wszystkich nowotworów wieku dziecięcego i pojawia się w 3-4 r\

Objawy.
- ból brzucha
- wymioty
- gorączka
- krwiomocz..
Rozpoznanie ustala się na podstawie badań obrazowych. Leczenie w
zale\
ności od stopnia zaawansowania, obejmuje zabieg chirurgiczny,
chemioterapie i radioterapię.
Nowotwory nabłonkowe miedniczki nerkowej.
Objawami są: krwiomocz oraz ból spowodowany zastojem moczu. Na urografii
widać ubytek wypełnienia układu kielichowo miedniczkowego, który nale\
y
ró\
nicować z kamicą bezcieniową. Leczenie polega na usunięciu nerki wraz z
moczowodem.
B) Nowotwory pęcherza moczowego.
Jest on najczęściej wykrywanym nowotworem w 50  70 r\
. Występuje 3-
krotnie częściej u mę\
czyzn ni\
u kobiet.
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
10
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
Czynniki ryzyka.
- ekspozycję na czynniki chemiczne ( praca w przemyśle chemicznym)
- palenie papierosów,
- leki, niesteroidowe leki przeciwzapalne, cyklofosfamid,
- przewlekłe zakorzenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze.
- kamica nerkowa,
- radioterapia innych nowotworów jamy brzusznej
Objawy.
- krwiomocz bezbolesny
- objawy dyzuryczne ( zaka\
enia),
- uwypuklenie okolicy podbrzusza przez wylewający się z pęcherza mocz i
krew.
Diagnostyka.
- cystoskopia ( wziernikowanie pęcherza) w połączeniu z biopsją guza,
- USG jamy brzusznej z pełnym pęcherzem i po mikcji,
- urografia
- TK
- RTG klatki piersiowej
- scyntygrafia kości i rezonans magnetyczny maja zastosowanie w wykrywaniu
przerzutów.
- Badania laboratoryjne moczu.
Leczenie.
Leczenie zale\
y od stopnia zawansowania choroby. W przypadku zmian
powierzchniowych i ograniczonych stosuje się resekcję endoskopową,
uzupełnianą czasami terapią dopęcherzową. Leczenie raka naciekającego polega
na usunięciu pęcherze. W takich przypadkach stosowana jest równie\

chemioterapia lub radioterapia.
C) Nowotwory cewki moczowej.
Występują bardzo rzadko i zdą\
ają się częściej u kobiet ni\
u mę\
czyzn. U
kobiet nowotwór umiejscawia się najczęściej w ujściu zewnętrznym cewki
moczowej i przedstawia się w postaci kalafiorowatych tworów, często silnie
krwawiących na skutek rozpadu. U mę\
czyzn przy badaniu palpacyjnym
wyczuwa się stwardnienie ciała jamistego samej cewki.
Diagnostyka:
- Uretroskopia (wziernikowanie cewki moczowej wykonywana przy u\
yciu
optyki 0 stopni)
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
11
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
D) Nowotwory gruczołu krokowego ( prostaty).
Dotyczy głównie mę\
czyzn po 50 r\
i po nowotworach płuc. Częstość
występowania stale się zwiększa, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych.
Czynniki ryzyka
- pochodzenie etniczne ( 2-krotnie częściej dotyczy osób rasy czarnej),
- wiek
- obcią\
ający wywiad rodzinny,
- otyłość,
- tłusta dieta
- ekspozycja na kadm.
Rodzaje.
" Rak gruczołowy ( 95% )
" Rak komórek przejściowych,
" Rak płaskokomórkowy
" Rakomięsak
.
Objawy.
- problemy z oddawaniem moczu,
- w zaawansowanej chorobie  bóle kości wynikające z przerzutów, krwiomocz
lub zwę\
enie dolnych dróg moczowych.
Diagnostyka
- okresowe badania per rectum
- PSA ( swoisty antygen gruczołu krokowego)
- TRUS ( przez odbytnicze badanie ultradz
więkowe),
- badania obrazowe ( TK, rezonans magnetyczny, scyntygrafiekości),
- przez odbytnicza biopsja gruczołu krokowego
- czasami wykonuję się biopsje powiększonych węzłów chłonnych lub szpiku.
Powikłania
- uropatia zaporowa i niewydolność nerek
- kompresyjne złamanie kręgosłupa
- zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego rozsianego
- złamania patologiczne
- ból kości
Leczenie.
- farmakoterapia
- naświetlania
- zabieg chirurgiczny
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
12
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
3. Przeszkody w odpływie moczu.
Przeszkodą w odpływie moczu mo\
e być mo\
e być guz lub zwę\
enie,
które całkowicie lub częściowo blokuje przepływ moczu w dowolnym miejscu
między nerkami, a ujściem cewki moczowej.
W większości przypadków przeszkoda tylko częściowo ogranicza jego
odpływ. Świadczy o tym wypływanie moczu kroplami przed i po zakończeniu
jego oddawaniu. Nie raz w pierwszej fazie oddawanie moczu towarzyszą ból i
pieczenie. Rzadko, ale zdarza się tak\
e całkowita przeszkoda w odpływie i
zupełne zatrzymanie moczu. W takiej sytuacji niezbędna jest natychmiastowa
interwencja lekarska, aby nie dopuścić do uszkodzenia nerek.
Około 15% osób rodzi się z nieprawidłowościami uk. moczowego w
postaci wad mięśni lub nerwów biegnących do moczowodów albo pęcherza.
Przeszkody mogą być równie\
spowodowane wadami wrodzonymi albo
występować w postaci schorzeń nabytych.
Zastój moczu powy\
ej przeszkody sprzyja zaka\
eniu moczu, zaka\
enie z
kolei powstaniu kamicy. Przyspieszają one proces zniszczenia mią\
szu
nerkowego.
" Przeszkody w połączeniu miedniczkowo  moczowodowym. Ich
następstwem jest wodonercze spowodowane wadą anatomiczną,
uciskiem z zewnątrz lub czynnościową. Wodonercze powoduje zmianę
struktury nerki poprzez zbierającą się du\
ą ilość moczu.
" Przeszkody w moczowodzie. Są one tym niebezpieczniejsze dla
mią\
szu nerkowego, im wy\
ej się znajdują. Utrudnienie odpływu
moczu spowodowane kamieniem mija po jego samoistnym wydaleniu,
rozkruszeniu lub operacji. Przyczyny mogą być nabyte: kamica,
zwę\
enie pooperacyjne, gruz
lica, lub wrodzone: patologiczne
poło\
enie ujścia, zwę\
enie dolnego odcinka i wady ujścia.
" Przerost gruczołu krokowego. Chory oddaje mocz coraz częściej, mały
porcjami, po kilka razy w nocy. Strumień moczu zwę\
a się, a\
do
wypływania moczu kropelkami. Dla oddania moczu chory musi
u\
ywać tłoczni brzusznej, a\
w końcu dochodzi do zatrzymania
moczu.
" Rak gruczołu krokowego. Rozwija się on najczęściej z tylniej części i
daje postać nierównego guza o bardzo twardej strukturze i nie
równych granicach.
" Zwę\
enia cewki. Mogą być one wrodzone, jednak częściej są nabyte.
Dawniej były głównie pozapalne lub pourazowe, obecnie najczęściej
związane z zabiegami endoskopowymi lub cewnikowaniem.
" Zastawki cewki. Występują wyłącznie u chłopców jako fałdy błony
śluzowej w okolicy wzgórka nasiennego, utrudniające oddanie moczu.
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
13
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
" Stulejka. Powstaje ona przez zbliznowacenie włókien okrę\
nych
napletka, dzięki czemu odprowadzenie go jest niemo\
liwe. Z czasem
powoduje utrudnienie w oddawaniu moczu, napletek wydyma się w
kształcie balonika podczas mikcji. Zalegający pod napletkiem mocz
wywołuje stan zapalny i mo\
e prowadzić do raka prącia. Leczymy
poprzez obrzezanie.
" Stwardnienie szyi pęcherza. Powstaje na skutek zmian bliznowatych,
związanych z rozrostem tanki łącznej w okolicy szyi pęcherza.
Zwieracz pęcherza tarci swoją elastyczność, ulega stałemu skurczowi,
nie otwiera się i powoduje takie same trudności w opró\
nieniu
pęcherza, jak powiększenie prostaty.
4. Pielęgnacja przed zabiegiem operacyjnym.
a) Przygotowanie psychiczne pacjenta do zabiegu operacyjnego.
b) Przygotowanie pola operacyjnego (depilacja owłosienia łonowego),
dokładna dezynfekcja ujścia dróg moczowych
c) kontrola diurezy
d) nawiązanie kontaktu z chorym oraz wyjaśnienie mu istoty zabiegu
e) punkcja nadłonowa  nakłucie te wykonuje się w celu odprowadzenia moczu
u chorego, je\
eli cewnikowanie jest niemo\
liwe (zwę\
enie, uraz) lub
przeciwwskazane (stan zapalny cewki).
Nakłucie wykonujemy u osoby z pęcherzem wyczuwalnym nad
spojeniem łonowym. Często musimy poczekać na rozpoczęcie zabiegu podając
choremu płyny do picia. Po odka\
eniu skóry i obło\
eniu pola jałowymi
serwetami znieczulamy skórę a następnie tkanki w kierunku pęcherza.
Nacinamy skórę na przestrzeni kilku milimetrów, a następnie igłą zakończoną
drenem lub trójgraniec wkłuwamy do pęcherza.
Je\
eli zabieg był jednorazowy, po wypuszczeniu moczu lub wykonaniu
badania usuwa się igłę i nakłada jałowy opatrunek. Je\
eli w pęcherzu ma
pozostać cewnik, wprowadzamy go przez trójgraniec po usunięciu mandryna i
przyszywamy do skóry.
Cewnik wprowadzony przez przetokę nadłonową (cystotomia) pozostawia
się niekiedy w pęcherzu po operacjach. Przetoka nadłonowa zastępuje wówczas
odprowadzenie moczu przez cewnik pozostawiony w cewce, co jest lepszym
rozwiązaniem u mę\
czyzn i u dzieci. W takich przypadkach stosuje się
zazwyczaj cewnik PEZZERA lub MALECOT, dostosowany przekrojem do
wieku chorego.
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
14
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
5. Pielęgnacja po zabiegu operacyjnym.
1. Zapobieganie zaka\
eniom, z powodu zało\
onego cewnika:
a) pielęgnowanie cewnika i systemu drenującego po zało\
eniu cewnika na
stałe,
b) przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki przy ka\
dorazowej wymianie
worka na mocz,
c) toaleta części intymnych wodą z mydłem 2x na dobę, po czym toaleta
odka\
ająca ujścia cewki moczowej przy u\
yciu sterylnego gazika
nasączonego środkiem odka\
ającym, np. 1% Rivanolem 2x na dobę,
d) staranie się o jak najmniejsze manewrowanie workiem na mocz i cewnikiem,
e) przed rozłączeniem cewnika i worka na mocz zało\
yć zacisk na cewnik,
f) ka\
de rozłączenie cewnika i worka na mocz zabezpieczyć jałowymi gazikami
i dezynfekować końcówkę drenów 70% alkoholem,
g) końcówkę cewnika w miejscu połączenia z workiem przemywać 70%
alkoholem 2x na dobę,
h) worek zawiesić poni\
ej poziomu pęcherza - drena\
grawitacyjny, nigdy nie
kłaść worka na podłogę,
i) worek na mocz wymieniać 1x na dobę,
j) worek na mocz opró\
niać 1x na dy\
ur, o ile nie ma konieczności częstszej
wymiany,
k) w przypadku diurezy godzinowej stosować specjalne worki do godzinowej
zbiórki moczu, gdy nie ma takich worków u\
ywać kranika do zlewania
moczu który nale\
y przemywać spirytusem 70% po ka\
dym wylaniu moczu,
l) przy ka\
dej czynności nale\
y u\
ywać rękawiczek.
2. Na zlecenie lekarza mo\
na wykonać płukanie pęcherza, w celu wypłukania
skrzepów krwi, u\
ywa się do tego środków lub leków odpowiednio
działających na florę bakteryjną, np. antybiotyki, 0,1% roztwór azotanu
srebra (zmniejsza obrzęk pęcherza), 1-1,5% roztwór Rivanolu (działanie
odka\
ające), 0,9% NaCl (mechanicznie oczyszcza).
3. Obserwacja wydalanego moczu.
4. Obserwacja pacjenta pod kątem niepokojących objawów, tj. ból i pieczenie
cewki moczowej, podwy\
szona temperatura ciała, obecność wycieku wokół
cewnika.
5. Spo\
ywanie du\
ej ilości płynów.
6. Stosowanie diety niskosodowej i ograniczającej spo\
ycie białka.
7. Kontrola ogólnego i bakteryjnego moczu na zlecenie lekarza.
8. Przestrzeganie czasu utrzymania cewnika Foleya zgodnie z przyjętą
procedurą.
9. Dbanie o higienę ciała i otoczenia.
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
15
PIEL
GNIARSTWO CHIRURGICZNE
PROCES PIEL
GNOWANIA
Osoby z ostrą niewydolnością nerek.
PROBLEM CEL ROZWIAZANIE
PROBLEMU
1. Pojawiające się na Likwidacja obrzęków i - podawanie leków
kończynach obrzęki kontrola bilansu wodnego moczopędnych
- prowadzenie dobowej
zbiórki moczu
- ograniczone podawanie
płynów
- codzienna kontrola masy
ciała
- prowadzenie karty bilasu
wodnego
- kontrola mocznika,
kreatyniny i elektrolitów
2. stosowanie diety niskosodowej
cel - dieta niskosodowe
Roz  przyjmowanie pokarmów z niska zawartością sodu, ograniczenie sporzywania
soli, ograniczenie sporzywania produkow kwaszonych, spo\
ywanie du\
ej ilości ryb,
ułatwienie kontaktu z dietetykiem,
3. Apatia i senność
Cel  polepszenie samopoczucia pacjenta
Roz  Wietrzenie Sali, dostęp do Świerzego powietrza  spacery jazda na rowerze,
rozmowa z pacjentem, wsparcie psychiczne, zorganizowanie czasu wolnego pacjenta,
4. Pojawienie się nudności i wymiotów
Cel  zniwelowanie uczucia nudności i wymiotów
Roz  przyjmowanie du\
ej ilości płynów  nawadnianie pacjęta, podawanie leków
przeciw wymiotnych na zlecienie lekarza,
5. wystepowanie bóli brzucha
cel- likwidacjia bólu
Roz  stosowanie ciepłych okładów z termoforu, masa\
, podawanie leków na zlecienie
lekarza, przyjęcie dogodnej dla pacjenta pozycji, dieta lekkostrawna,
6. dyskomfort psychiczny i fizyczny związany z obecnością cewnika
cel  zminimalizowanie dyskomfortu,
Roz  dbanie o higiene osoista, zachowanie zasad aseptyki i antyseptyki, nie dopuszcze
niedo wystapienia zakarzenia, zapewnienie intymności pacjenta przy toalecie .
Malwina Pajor, Joanna Nowak, Marta Obrzud 2007 r.
16