CHOROBY UKA
ADU MOCZOWEGO
q�NIEWYDOLNOŚĆ NEREK OSTRA I PRZEWLEKA
A
q�KAMICA MOCZOWA
q�ZAPALENIE NEREK
ż�ODMIEDNICZKOWE ZAPALENIE NEREK
ż�KA

BUSZKOWE ZAPALENIE NEREK
q�ZAKAŻENIA UKA
ADU MOCZOWEGO
GA
ÓWNE ZADANIA NEREK
ż�usuwanie z moczem szkodliwych produktów przemiany materii,
ż�zatrzymywanie składników niezbędnych dla organizmu, które ulegają
przefiltrowaniu do moczu pierwotnego (resorpcja) m. in. wody,
niektórych jonów (np. potasu, sodu), aminokwasów oraz glukozy).
ż�regulacja objętości płynów ustrojowych,
ż�wpływ na ciśnienie tętnicze krwi (układ renina-angiotensyna-
aldosteron),
ż�wpływ na prawidłową erytropoezę (produkcja erytropoetyny),
ż�wpływ na równowagę kwasowo-zasadową (pH krwi), dzięki
możliwości zakwaszania moczu,
ż�wpływ na układ kostny przez produkcję aktywnych postaci witaminy
D3.
NIEWYDOLNOŚĆ NEREK  stan upośledzenia nerek
ponad możliwości fizjologiczne ich kompensacji.
OSTRA NIEWYDOLNOŚD NEREK (ONN)
Zespół chorobowy spowodowany nagłym i potencjalnie
odwracalnym upośledzeniem czynności nerek prowadzącym
do :
1. wzrostu stężenia kreatyniny we krwi o co najmniej 25-50%
wartości wyjściowej lub o >44 umol/l (0,5 mg/dl)
lub
2. zmniejszenia wielkości filtracji kłębuszkowej (ang. glomerular
filtration rate GFR) o przynajmniej 50% w stosunku do wartości
wyjściowej.
Stopieo filtracji odnosi się do ilości krwi filtrowanej w ciągu minuty
KREATYNINA jest substancją powstającą podczas przemian
metabolicznych zachodzących w mięśniach.
ż�Przefiltrowana przez kłębki nerkowe ulega całkowitemu
wydaleniu z moczem (nie podlega zatem wchłanianiu
zwrotnemu!!!)
ż�Powyższe właściwości kreatyniny zostały wykorzystane przy
określaniu wielkości filtracji kłębkowej.
ż�Stężenie kreatyniny w surowicy daje możliwośd oceny funkcji
nerek.
Najczęściej ostra niewydolnośd nerek objawia się:
ż�skąpomoczem (dobowa ilośd moczu mniejsza od 400 ml)
ż�lub bezmoczem (dobowa ilośd moczu mniejsza od 100 ml)
ż�rzadziej wielomoczem (dobowa ilośd moczu powyżej
2000ml).
Niezależnie od ilości wydalonego moczu w surowicy krwi
stwierdza się zawsze wzrost koocowych produktów
przemiany białkowej.
OSTRA NIEWYDOLNOŚD NEREK może byd uwarunkowana:
��czynnikami przednerkowymi (przednerkowa onn)
��pierwotnym uszkodzeniem struktur nerkowych
(nerkowa onn)
��upośledzeniem odpływu moczu w drogach moczowych
(ponerkowa onn)
PRZEDNERKOWA ONN- upośledzenie perfuzji nerek
A) HIPOWOLEMIA
1. Krwotoki
2. Nadmierna utrata płynów przez przewód pokarmowy,
skórę, nerki
3. Retencja płynów ustrojowych w trzeciej przestrzeni
(zapalenie trzustki, zapalenie otrzewnej)
B) Zmniejszenie obj. wyrzutowej serca (zawał serca)
C) Porażenie błony mięśniowej naczyo krwionośnych
(leki działające wazodylatacyjne).
D) Skurcz naczyo nerkowych (zespół wątrobowo-nerkowy).
NERKOWA ONN
A) Zmiany zapalne kłębuszków nerkowych.
B) Uszkodzenie cewek nerkowych w następstwie
długotrwałego niedotlenienia lub działania toksyn
endogennych (produkty reakcji immunologicznych,
hemolizy) lub egzogennych (leki nefrotoksyczne).
C) Zmiany zapalne tkanki śródmiąższowej.
D) Martwica brodawek nerkowych lub kory nerek.
E) Choroby naczyo nerkowych (zakrzepica żył nerkowych,
zatory tętnic nerkowych)
PONERKOWA ONN
Przyczyną ostrej mocznicy ponerkowej może byd:
- zatkanie dróg moczowych złogami (kamienie, skrzepy krwi)
- ucisk od zewnątrz na moczowody (nowotwory narządów
sąsiadujących z drogami moczowymi) lub wylot z pęcherza
albo cewkę moczową (nowotwory stercza lub macicy albo
pochwy)
- przerwanie ciągłości dróg moczowych (przecięcie
moczowodów) i przeciekanie moczu do jamy otrzewnej,
skąd się wchłania do krwi.
OSTRA NIEWYDOLNOŚD NEREK
Objawy wspólne dla wszystkich postaci etiologicznym
ostrej niewydolności nerek:
- Retencja ciał azotowych(mocznik, kreatynina)
- Kwasica metaboliczna
- Hiperkaliemia (K+>5,7 mmol/l)
Hiperkaliemia  objawy nerwowo-mieśniowe
Zaburzenia czynności serca:
" Zwolnienie akcji serca (bradykardia)
" Skurcze dodatkowe
" Zatrzymanie akcji serca
" Zmiany w EKG (u 50% chorych): skrócenie odcinka ST,
szpiczasty (namiotowaty) załamek T, poszerzenie zespołów
QRS, zanik załamka P
" Zaburzenie depolaryzacji diastolicznej może byd czynnikiem
wywołującym skurcze dodatkowe i napady częstoskurczu
Hiperkaliemia  objawy
Zaburzenia czynności mięśni szkieletowych:
" Okresowe skurcze pojedynczych grup mięśniowych
" Całkowite porażenie mięśni szkieletowych
" Drgawki typu padaczkowego
Zaburzenia czynności układu nerwowego:
" Ogólna apatia
" Parestezje
" Metaliczny smak w ustach
Kwasica metaboliczna - objawy
" Oddech Kussmaula, póz
niej Cheyne a-Stokesa lub Biota
" Nasilony katabolizm białek (ujemny bilans białkowy)
" Nasilony wzrost kaliemii
" Zmniejszenie objętości wyrzutowej serca
" Upośledzone działanie leków
Kwasica metaboliczna  stan zaburzenia równowagi kwasowo - zasadowej w
którym dochodzi do nagromadzenia we krwi nadmiernych ilości substancji o
charakterze kwaśnym lub zmniejszania się stężenia substancji o charakterze
zasadowym (głównie anionów wodorowęglanowych) i w efekcie tego do
obniżenia jej pH.
ODDECH KUSSMAULA  patologiczny tor oddychania polegający na bardzo
głębokim oddychaniu przy normalnej lub zwiększonej częstości
ODDECH CHEYNE'A-STOKESA (oddech periodyczny)  patologiczny tor oddychania,
polegający na występowaniu bezdechów trwających kilkanaście sekund, po
których pojawia się oddech, który jest coraz szybszy i głębszy, następnie po
osiągnięciu maksimum - ulega stopniowemu zwolnieniu i spłyceniu, aż do
kolejnego epizodu bezdechu.
ODDECH BIOTA okresy bezdechów są przerywane zupełnie bezładnym rytmem
oddechowym, poszczególne oddechy różnią się częstotliwością i głębokością.
OSTRA NIEWYDOLNOŚD NEREK  OBRAZ KLINICZNY
- skąpomocz (<400 ml/doba)  oliguria
~ 50% przypadków
- bezmocz (<100 ml/doba) -anuria
- prawidłowa diureza
- wielomocz (>2000 ml/doba)- poliuria
OSTRA NIEWYDOLNOŚD NEREK - PRZEBIEG
1. Okres wstępny  od chwili zadziałania czynnika nefrotoksycznego do
wystąpienia objawów klinicznych (czas trwania zależy od przyczyny ONN)
2. Okres skąpomoczu (bezmoczu)  występuje u ~50% chorych i trwa zwykle
10-14 dni.
Postępujący wzrost kreatyninemii jest charakterystyczny dla wszystkich
postaci ONN
- miąższowa  0,5-1,0 mg/dl na dobę
- przednerkowa  mniejsze przyrosty, wahania kreatyninemii
- dobowy przyrost >2 mg/dl wskazuje na wzmożony katabolizm (zespół
zmiażdżenia, sepsa)
3. Okres wielomoczu  może trwad do kilku tygodni
4. Okres zdrowienia  pełny powrót czynności nerek do normy  kilka
miesięcy.
OSTRA NIEWYDOLNOŚD NEREK  OBJAWY
" Objawy związane z chorobą będącą przyczyną ONN i czasem
trwania
" Upośledzenie czynności wydalniczej  toksemia mocznicowa
- U.O.N.: sennośd, apatycznośd, rozdrażnienie, pobudzenie,
objawy psychotyczne, śpiączka
- Mocznicowe zapalenie osierdzia
- Mocznicowe zapalenie opłucnej
- Mocznicowe zapalenie otrzewnej
- Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej i przewodu
pokarmowego, owrzodzenia i nadżerki
- Brak łaknienia, nudności, wymioty i czkawka
OSTRA NIEWYDOLNOŚD NEREK  OBJAWY
" Upośledzenie czynności homeostatycznej:
- Gospodarka wodna: skąpomocz, przewodnienie/obrzęki
obwodowe, obrzęk płuc, bóle głowy, drgawki, nadciśnienie
tętnicze, odwodnienie
- Gospodarka elektrolitowa: hiper lub hipokaliemia, parestezje,
zaburzenia czynności serca, osłabienie odruchów ścięgnistych,
porażenie jelit
- Gospodarka kwasowo-zasadowa: kwasica metaboliczna
(hiperwentylacja, oddech Kussmala, Cheyne a  Stokesa, Biota).
LECZENIE OSTREJ NIEWYDOLNOŚCI NEREK
q�Jeżeli jest to możliwe leczenie ostrej niewydolności
nerek powinno byd przyczynowe.
q�Leczenie ostrej niewydolności nerek ma na celu
przywrócenie normalnej funkcji nerek, jeśli istnieje taka
możliwośd i (lub) korektę zaburzonej homeostazy
środowiska wewnętrznego przez okres trwania
niewydolności wydalniczej tego narządu
q�Leczenie można podzielid na przyczynowo-
zapobiegawcze i objawowe.
LECZENIE PRZYCZYNOWE ONN
q�U chorych z przednerkową onn leczenie przyczynowe
polega na zwalczaniu hipowolemii i następczej próbie
uruchomienia diurezy z użyciem furosemidu (500-1000
mg) lub mannitolu (100 ml 20% roztworu).
��Jeżeli w ciągu godziny od podania tych leków diureza
wynosi 100ml lub więcej, onn jest zwykle odwracalna i
wymaga dalszego podawania tych leków. Jeżeli po
zastosowaniu wymienionych starterów diurezy godzinna
objętośd moczu jest mniejsza od 80ml dalsze ich
podawanie jest przeciwwskazane.
LECZENIE PRZYCZYNOWE ONN
q�Leczenie przyczynowe w ponerkowej onn polega na
usuwaniu przeszkody w odpływie moczu.
q�Leczenie onn spowodowane obturacją naczyo
tętniczych nerek polega na miejscowym stosowaniu
streptokinazy lub tkankowego aktywatora plazminogenu,
heparyny oraz leków przeciwzakrzepowych i
antyagregacyjnych.
q�Usunięcie czynników pogarszających czynnośd nerek, w
tym zaprzestanie stosowania leków nefrotoksycznych
OSTRA NIEWYDOLNOŚD NEREK - LECZENIE
U chorych przewodnionych ograniczenie podaży soli i wody oraz
diuretyk. Jeżeli nie udaje się uzyskad diurezy należy zastosowad w
celu usunięcia nadmiaru wody hemofiltrację lub dializę.
Jeżeli chory jest odwodniony należy jak najszybciej go nawodnid.
Przy niskim stężeniu albumin w surowicy krwi należy zastosowad
płyny koloidowe jak osocze krwi lub albuminy.
LECZENIE OBJAWOWE ONN
Należy stosowad u wszystkich chorych wykazujących
objawy ustabilizowanego skąpomoczu lub bezmoczu,
niezależnie od przyczyny onn.
1. Dokładne nadzorowanie gospodarki wodno-
elektrolitowej i kwasowo-zasadowej (niezbędny codzienny
pomiar masy ciała, ilości i jakości utraconych płynów
ustrojowych przewodem pokarmowym, nerkami, płucami,
skóra etc, ilości i jakości podawanych pokarmów, stężenia
w osoczu krwi Na, K, Ca, Cl, H+, HCO3-, fosforanów
nieorganicznych).
LECZENIE OBJAWOWE ONN
2) Śledzenie stężenia w surowicy kreatyniny, mocznika i
kwasu moczowego.
3) Podawanie choremu należytej ilości i ilości pokarmów.
4) Stosowanie najbardziej odpowiedniej dla chorego
metody oczyszczania krwi z produktów koocowych
przemiany, głównie białkowej i purynowej.
5) Zwalczanie infekcji.
6)Zwalczanie zaburzeo krzepnięcia.
Kryteria rozpoczęcia leczenia nerkozastępczego
w ostrej niewydolności nerek
Wskazania kliniczne:
1. Objawy znacznego przewodnienia (obrzęk płuc)
2. Encefalopatia mocznicowa (zaburzenia świadomości, drgawki)
3. Mocznicowe zapalenie osierdzia
4. Skaza krwotoczna
Wskazania biochemiczne:
1. Stężenie mocznika w surowicy >33,2 mmol/l (>200 mg/dl)
2. Stężenie kreatyniny w surowicy krwi > 884 źmol/l (> 10 mg/dl)
3. Hiperkaliemia > 6,5 mmol/l
4. Ciężka dysnatriemia (Na+ > 155 mmol/l lub < 120 mmol/l).
5. pH krwi tętniczej < 7,2
6. HCO3 we krwi tętniczej <13 mmol/l
Leczenie nerkozastępcze w ostrej
niewydolności nerek
" Hemodializa
" Ciągłe techniki dializacyjne (SLEDD -slow low
efficiency daily dialysis) czyli powolna
niskoprzepływowa codzienna dializa
PRZEWLEKA
A NIEWYDOLNOŚD NEREK:
DEFINICJA
Stan, w przebiegu którego - w konsekwencji wrodzonych lub nabytych
schorzeo układu moczowego - dochodzi do nieodwracalnego
zmniejszenia liczby czynnych nefronów w nerkach, w stopniu
uniemożliwiającym kontrolę homeostazy.
Przewlekła niewydolnośd nerek  przyczyny
q�Przewlekłe glomerulopatie
q�Nefropatia cukrzycowa
q�Nefropatie nadciśnieniowe
q�Zwyrodnienie torbielowe nerek
q�Wrodzone wady rozwojowe dróg moczowych
Glomerulopatie  choroby kłębuszków nerkowych.
Wielotorbielowatośd nerek (zwyrodnienie torbielowate nerek),
uwarunkowane genetycznie występowanie torbieli kory i rdzenia nerki.
PNN - ETAPY CHOROBY
" okres niewydolności utajonej, 100-50% czynnych nefronów,
klinicznie bezobjawowy
" okres niewydolności wyrównanej, 50-25% czynnych nefronów,
dodatkowe okoliczności (hipowolemia, zakażenie, leki
nefrotoksyczne)  mogą ujawnid objawy choroby, objawy
biochemiczne , brak lub niewielkie objawy kliniczne
" okres nie wyrównanej niewydolności , 25-10% czynnych
nefronów, wyraz
ne objawy kliniczne i biochemiczne, konieczne
leczenie zachowawcze
" okres schyłkowej niewydolności nerek, poniżej 10% czynnych
nefronów, konieczne bardzo uważne i wielopłaszczyznowe leczenie
zachowawcze, leczenie nerkozastępcze (dializoterapia lub
transplantacja)
PATOGENEZA OBRAZU KLINICZNEGO PNN
Jest ona niezwykle złożona i spowodowana
współdziałaniem zespołów czynników:
A) Zmniejszona liczbą czynnych nefronów warunkującą
upośledzoną czynnośd wydalniczą nerek (co prowadzi
do wzrostu stężenia produktów koocowych przemiany
białkowej i purynowej, fosforanów nieorganicznych i
innych substancji).
B) Upośledzoną czynnością wewnątrzwydzielniczą
(biosynteza erytropoetyny, kalcytriolu,prostaglandyn
itd.) i metaboliczną nerek (zmniejszenie
glukoneogenezy).
q�Upośledzona czynnośd wydalnicza jest przyczyna retencji w
ustroju jadów mocznicowych będącymi głównie produktami
biodegradacji białek .
q�Jady mocznicowe mogą byd przyczyna różnych zaburzeo
metabolicznych (nietolerancja weglowodanów, wzrost lipolizy,
hiperlipemia) i klinicznych (brak apetytu, nudności, wymioty,
encefalopatia, polineuropatia, objawy skazy krwotocznej
spowodowane dysfunkcja płytek, wzmożoną podatnośd na
zakażenia uwarunkowana upośledzoną funkcją limfocytów T i B
itd.)
q�Do jadów zalicza się również parathormon, którego sekrecja
wzrasta w wyniku upośledzonego wytwarzania kalcytriolu 1,25
(OH)2D w nerkach i zaburzeo gospodarki wapniowo-fosforanowej,
charakteryzującej się hiperfosfatemią i hipokalcemią.
ZABURZENIA GOSPODARKI WODNO-ELEKTROLITOWEJ
W miarę zmniejszania się liczby nefronów stwierdza się postępujące
zaburzenie zagęszczania, w dalszej fazie rozcieoczanie moczu.
W fazie wielomoczu gęstośd względna moczu jest zbliżona do
gęstości względnej odbiałczanego osocza (izostenuria).
Zaburzenia gospodarki sodowej i potasowej.
ZABURZONA GOSPODARKA WAPNIOWO-FOSFORANOWA
Upośledzona czynnośd wydalnicza nerek jest przyczyną
hiperfosfatemii. Hiperfosfatemia z kolei jest przyczyna zmniejszenia
kalcemii.
ZABURZONA GOSPODARKA KWASOWO-ZASADOWA
Kwasica metaboliczna należy do osiowych objawów PNN.
RETENCJA SUBSTANCJI AZOTOWYCH
Najlepszym wskaz
nikiem stopnia niewydolności nerek jest stężenie
kreatyniny we krwi.
Poziom kreatyniny u zdrowych ludzi:
mężczyz
ni 0,97 do 1,37 mg/dl (97-137 ml/min.)
kobiety 0,88 do 1,28 mg/dl (88-128 ml/min)
PATOGENEZA ZABURZEO FUNKCJI POSZCZEGÓLNYCH NARZADÓW
W następstwie retencji toksycznych substancji koocowej przemiany
białkowej, zaburzeo endokrynnej czynności nerek oraz
uruchomienia mechanizmów kompensacyjnych dochodzi do
uszkodzenia funkcji prawie wszystkich narządów.
OBJAWY PNN NEREK
1. OBJAWY OGÓLNE: osłabienie, uczucie zmęczenia, cechy
niedożywienia lub wyniszczenia, zaburzenia ilości
oddawanego moczu (wielomocz, skąpomocz), zaburzenia
nawodnienia (obrzęki odwodnienie).
2. OBJAWY SKÓRNE : suchośd, bladośd, hiperpigmentacja,
świąd zadrapania, wybroczyny, sioce, szron mocznicowy.
3. OBJAWY ZE STRONY PRZEWODU POKARMOWEGO:
niesmak w ustach, jadłowstręt, nudności, wymioty,
zapach mocznicowy s ust, zapalenie błony śluzowej
całego przewodu pokarmowego, bóle brzucha, zapalenie
trzustki, niedrożnośd jelit.
OBJAWY PNN NEREK
4. OBJAWY PSYCHICZNE: depresja, niepokój, psychozy
5. OBJAWY NEUROLOGICZNE: bóle głowy, zaburzenia
snu, drażnienie mięśniowe, drgawki, śpiączka,
polineuropatia obwodowa (parastezje, bolesne
kurcze mięśniowe), upośledzenie słuchu.
6. OBJAWY OCZNE: zaburzenia widzenia, wytrzeszcz
gałek ocznych, oczopląs.
7. OBJAWY ZE STRONY UKA
ADU KR
ŻENIA:
nadciśnienie tętnicze, niewydolnośd krążenia,
zapalenie osierdzia.
OBJAWY PNN NEREK
8. OBJAWY ZE STRONY UKA
ADU ODDECHOWEGO: płuco
mocznicowe, oddech Kussmaula, zapalenie opłucnej.
9. OBJAWY HEMATOLOGICZNE: cechy niedokrwistości, skaza
krwotoczna.
10. OBJAWY ZE STRONY UKA
ADU RUCHU: bóle kostne i
stawowe, rzekoma dna, osłabienie i zaniki mięśni.
11. ZABURZENIA PA
CIOWE: osłabiony popęd
płciowy,impotencja, zaburzenia miesiączkowania,
niepłodnośd.
LECZENIE PNN
Leczenie przewlekłej niewydolności nerek zależy od
stopnia jej zaawansowania.
Przy mniejszym uszkodzeniu nerek stosuje się
odpowiednio dobrane leczenie zachowawcze dietetyczno-
farmakologiczne, natomiast mocznica wymaga
zastosowania tzw. leczenia nerkozastępczego.
LECZENIE ZACHOWAWCZE
Leczenie zachowawcze zapobiega dalszemu postępowi choroby
oraz zmniejsza dolegliwości. Rodzaj leczenia jest uzależniony od
pierwotnej przyczyny przewlekłej niewydolności nerek oraz
występowania chorób towarzyszących.
LECZENIE DIETETYCZNE:
PA
YNY - W okresie kiedy nerki nie są w stanie właściwie zagęszczad
moczu a pacjent wydala jego duże ilości, należy uzupełniad płyny,
aby nie dopuścid do odwodnienia organizmu,
W okresie gdy istnieje tendencja do zatrzymywania wody w
organizmie i tworzenia się obrzęków konieczne jest odpowiednie
zmniejszenie spożycia wody i odpowiednie leczenie moczopędne.
W postępowaniu ważne jest prowadzenie bilansu wodnego, oraz
stałe kontrola wagi ciała.
SÓL KUCHENNA - wskazane jest ograniczenie spożycia sodu,
który sprzyja zatrzymywaniu wody w organizmie oraz
powstawaniu nadciśnienia tętniczego i obrzęków.
POTAS - Określanie stężenia potasu i korygowanie jego stężenia
przez zmianę diety lub stosowanie odpowiednich leków jest
podstawowym postępowaniem u pacjentów z przewlekłej
niewydolności nerek. Zarówno zbyt duże jak też zbyt małe
stężenie potasu we krwi może wywoływad niebezpieczne
zaburzenia pracy serca i mięśni, a ponieważ potas wydala się
przede wszystkim z moczem, zmniejszenie wydalania moczu w
póz
niejszych okresach przewlekłej niewydolności nerek może
powodowad zagrażający życiu wzrost potasu we krwi.
WAPO I FOSFOR - Ograniczenie spożycia fosforu oraz uzupełnianie
niedoborów wapnia są podstawą wyrównywania zaburzeo tych
jonów. We wczesnym okresie przewlekłej niewydolności nerek nerki
tracą zdolnośd do usuwania fosforu z organizmu i zwiększa się jego
stężenie we krwi. Dochodzi do zaburzenia równowagi gospodarki
wapniowo-fosforanowej a wysoki poziom fosforanów jest przyczyną
uporczywego świądu. Oprócz właściwej diety zaburzenia gospodarki
wapniowo-fosforanowej koryguje się odpowiednimi lekami.
BIAA
KO - Ograniczenie białka w diecie jest podstawowym
ograniczeniem dietetycznym u chorych z przewlekłą niewydolnością
nerek. Dieta uboga w białko zmniejsza nasilenie objawów a także
spowalnia niszczenie miąższu nerek.
LECZENIE FARMAKOLOGICZNE OBEJMUJE:
��kontrolę nadciśnienia tętniczego
��leczenie zakażeo i innych chorób współistniejących
��leczenie zaburzeo gospodarki wapniowo-fosforanowej:
stosowane są preparaty wapnia, stosowanie związków wiążące
fosforany w surowicy zapobiegające wchłanianiu ich do krwi oraz
preparaty witaminy D ułatwiające wchłanianie i wykorzystanie
wapnia w organizmie.
��leczenie niedokrwistości za pomocą hormonu erytropoetyny.
Ważne jest również unikanie leków działających toksycznie na
nerki (nefrotoksycznych), które mogą pogorszyd upośledzone
funkcjonowanie nerek.
LECZENIE NERKOZAST
PCZE
W ostatnim etapie rozwoju przewlekłej niewydolności nerek, kiedy
funkcja czynnego miąższu nerek nie zabezpiecza funkcjonowania
organizmu konieczne jest zastąpienie czynności niewydolnych
nerek. Uzyskuje się to poprzez zastosowanie dializoterapii czyli
zastępowania czynności ludzkich nerek przy pomocy aparatury:
Hemodializa to metoda polegająca na oczyszczeniu krwi pacjenta z
nagromadzonych produktów przemiany materii przy użyciu aparatu
do hemodializy (sztuczna nerka).
Dializa otrzewnowa to metoda polegająca na oczyszczeniu krwi
pacjenta z nagromadzonych produktów przemiany materii z
wykorzystaniem wyściółki jamy otrzewnej pełniącej funkcję
półprzepuszczalnej błony.
DIALIZA  jest to metoda oczyszczania roztworów koloidalnych z
elektrolitów przy użyciu błony półprzepuszczalnej.
W nefrologii stosuje się zabiegi dializacyjne u pacjentów ze
schyłkową niewydolnością nerek, którzy nie kwalifikują się do
zabiegu przeszczepienia nerki, bądz
oczekują na ten zabieg.
Zabieg ten umożliwia usunięcie większości szkodliwych produktów
przemiany materii, takich jak np. mocznik.
Poza tym zabiegi hemodializy wykorzystywane są w leczeniu
niektórych zatrud, wówczas celem zabiegu jest usunięcie toksycznej
substancji znajdującej się we krwi. Przykładem może byd
hemodializa w leczeniu zatrucia glikolem etylenowym.
Co to jest hemodializa?
Jest dializą pozaustrojową (w sztucznej nerce) pozwalającą na
oczyszczenie krwi z toksycznych, szkodliwych dla organizmu
substancji. W celu jej przeprowadzenia tworzy się przetokę tętniczo-
żylną, czyli połączenie tętnicy i żyły w obrębie przedramienia. Poprzez
wkłucie się do przetoki krew jest doprowadzana do sztucznej nerki i
oczyszczana.
Wykorzystuje się do tego celu specjalny płyn, który składa się ze
specjalnych koncentratów z uzdatnioną wodą. Krew płynie przez dren
tętniczy do dializatora, w którym po drugiej stronie błony dializacyjnej
przepływa płyn dializacyjny. Oczyszczona krew wraca do pacjenta. W
czasie jednego zabiegu przez dializator przepływa ok. 50 litrów krwi;
poza ustrojem jednorazowo znajduje się ok. 2000-2500 ml. Zabieg
trwa ok. 5 godzin i jest zazwyczaj wykonywany co drugi dzieo (3 razy
w tygodniu).
Chory podłączony do "sztucznej nerki"
Urządzenie do hemodializy
Na czym polega dializa otrzewnowa (DO)?
Jest dializą wewnątrzustrojową pozwalającą również na oczyszczanie
krwi ze szkodliwych substancji. W charakterze półprzepuszczalnej
błony dializacyjnej wykorzystuje się błonę otrzewnową, która
wyścieła jamę brzuszną i pokrywa znajdujące się w niej narządy.
Zabieg polega na wprowadzeniu do jamy brzusznej specjalnie
przygotowanego płynu dializacyjnego, do którego z krwi na zasadzie
osmozy przechodzą woda i zbędne produkty przemiany materii.
Podanie płynu wymaga założenia stałego dostępu poprzez cewnik
Tenckhoffa, który umieszcza się na stałe w jamie brzusznej pacjenta.
Pozwala on na swobodne wprowadzanie i wyprowadzanie płynu z
otrzewnej.
CORAZ WI
CEJ DIALIZ
" W Polsce żyje ok. 7 tys. chorych wymagających leczenia
nerkozastępczego. Szacuje się jednak, że realne potrzeby takiego
leczenia wynoszą 10-12 tys. chorych.
" Rocznie włącza się u nas do programu dializy 52 pacjentów na milion
mieszkaoców (w Wielkiej Brytanii - 85, w Niemczech - 160).
" Wzrastająca zachorowalnośd na cukrzycę i nadciśnienie spowoduje,
że liczba pacjentów z niewydolnością nerek będzie się zwiększad.
Nerka dawcy jest zwykle lokowana poniżej swojego położenia
anatomicznego
KA

BUSZKOWE ZAPALENIE NEREK (Glomerulonephritis-GN)
Grupa pierwotnych lub wtórnych chorób nerek charakteryzująca się
zapaleniem kłębuszków lub małych naczyo w nerce.
��Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek
��Szybko postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek
��Zespół nerczycowy
��Przewlekłe postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek
��Przewlekłe i kłębuszkowe zapalenie nerek przejawiające się
izolowanym białkomoczem i (lub) krwinkomoczem
��Przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek objawiające się okresowo
pojawiającym się makroskopowym krwinkomoczem
OSTRE KA

BUSZKOWE ZAPALENIE NEREK
ż�Charakteryzuje się nagłym początkiem choroby
wyprzedzanym przez infekcje (lub GN towarzyszy aktualnie
występującym infekcjom), obecnością hematurii,
leukocyturii, proteinurii, obrzęków i nadciśnienia tętniczego.
ż�Występowanie wałeczków czerwonokrwinkowych
potwierdza rozpoznanie.
ż�Czynnośd wydalnicza nerek może
byd upośledzona, wyrażając się
skąpomoczem i wzrostem kreatyninemii.
OSTRE POPACIORKOWCOWE ZAPALENIE NEREK
q�Jest to immunologicznie uwarunkowana postad GN
pojawiająca się po przebytej infekcji paciorkowcami dróg
oddechowych (angina) lub skóry (róża).
q�Okres rekonwalescencji po przebytej infekcji dróg
oddechowych zostaje przerwany po 2-3 tyg. pojawieniem
się objawów ze strony nerek, uwarunkowanych
odkładaniem się w kłębuszkach nerkowych kompleksów
immunologicznych i aktywacją dopełniacza.
q�OBJAWY: 1-2 tyg. po wygaśnięciu ostrej infekcji gardłowej lub
skórnej pojawiają się objawy osłabienia, którym towarzyszą
mikrohematuria i umiarkowany białkomocz, rzadziej nadciśnienie
tętnicze, obrzęki, bóle w okolicy lędz
wiowej, bóle głowy, sennośd
oraz napady padaczkowe (wywołane obrzękiem mózgu). Czasem
może wystąpid przełom nadciśnieniowy z objawami niewydolności
lewokomorowej (obrzęk płuc, dusznośd). U połowy chorych przebieg
choroby może byd bezobjawowy.
q�Obserwuje się erytrocyturię, białkomocz <3g/d, wałeczkomocz
czerwonokrwinkowy, nieznaczny wzrost stężenia kreatyniny i
mocznika w surowicy krwi.
q�W badaniu USG nerki są prawidłowej wielkości lub powiekszone.
LECZENIE OSTREGO POPACIORKOWCOWEGO ZAPALENIA
NEREK
q�Polega na codziennej kontroli masy ciała (w celu
uniknięcia przewodnienia), przebywaniu w łóżku,
podawaniu antybiotyków aktywnych w stosunku do
stwierdzonych paciorkowców oraz na zwalczaniu innych
objawów chorobowych.
q�W razie stwierdzenia obrzęków należy ograniczyd podaż
płynów i sodu oraz podad diuretyki.
q�Zaleca się ograniczenie podaży białek.
ROKOWANIE OSTRE POPACIORKOWCOWE ZAPALENIE
NEREK
U dzieci stwierdza się całkowite wyleczenie w 90%,
natomiast u dorosłych zaledwie w 50% przypadków.
Zgon może wystąpid w wyniku nieprawidłowo
prowadzonego bilansu wodno-sodowego (przewodnienia) i
przełomu nadciśnieniowego.
Utrzymywanie się śladowego krwinkomoczu lub
białkomoczu przez okres kilku miesięcy może byd objawem
chronicyzacji procesu chorobowego, prowadzącego po
latach do rozwoju przewlekłej mocznicy.
SZYBKO POST
PUJ
CE KA
EBUSZKOWE ZAPALENIE NEREK
Glomerulonephritis rapide progresisiva GNRP
ż�Charakteryzuje się szybko postępującą utratą czynności
wydalniczej i endokrynnej nerek; w ciągu tygodni lub
miesiąca rozwija się obraz pełnej mocznicy.
ż�W moczu stwierdza się białko, krwinki czerwone i
wałeczki czerwonokrwinkowe.
ż�GNRP może byd spowodowane pierwotną lub wtórną
glomerulopatią np. w zespole Goodpasture a, objawia się
wtedy krwiopluciem.
Zespół Goodpasture'a, choroba Goodpasture'a zespół chorobowy
należący do układowych zapaleo naczyo, spowodowany
przeciwciałami przeciw błonie podstawnej naczyo włosowatych
znajdujących się w kłębuszkach nerkowych i pęcherzykach płucnych,
w którego przebiegu dochodzi do gwałtownie postępującego
kłębuszkowego zapalenia nerek i rozlanego krwawienia
pęcherzykowego.
ZESPÓA
NERCZYCOWY
ż�Charakteryzuje się dużym białkomoczem,
przekraczającym 3,5g/d, obrzękami, hipoproteinemią i
hiperlipidemią.
ż�Czynnośd wydzielnicza nerek może byd prawidłowa lub
upośledzona, występuje nadkrzepliwośd krwi i duża
podatnośd na infekcje bakteryjne i wirusowe (półpasiec).
ż�Przyczynami zespołu nerczycowego mogą byd pierwotne
glomerulopatie lub glomerulopatie wtórne spowodowane
lekami, infekcjami, nowotworami chorobami układowymi,
metabolicznymi lub wrodzonymi.
PRZEWLEKA
E POST
PUJACE KA
EBUSZKOWE ZAPALENIE
NEREK
Choroba objawia się krwinkomoczem, białkomoczem i
nadciśnieniem tętniczym o różnym nasileniu i dynamice,
prowadząc w ciągu kilku lub kilkunastu lat do obrazu
klinicznego przewlekłej mocznicy.
PRZEWLEKA
E KA

BUSZKOWE ZAPALENIE NEREK
PRZEJAWIAJ
CE SI
IZOLOWANYM BIAA
KOMOCZEM LUB (I)
KRWINKOMOCZEM
ż�Przebiega klinicznie bezobjawowo i ulega nasileniu po
większym wysiłku fizycznym.
ż�Choroba jest często wykrywana przypadkowo lub w czasie
dołączania się infekcji, nasilającej zmiany w moczu.
ż�Choroba może trwad nawet kilkadziesiąt lat zanim
rozwinie się mocznica.
PRZEWLEKA
E KA
EBUSZKOWE ZAPALENIE NEREK OBJAWIAJ
CE
SI
OKRESOWO POJAWIAJ
CYM SI
MAKROSKOPOWYM
KRWIOMOCZEM
U chorych tych stwierdza się złogi IgA w kłębuszkach
nerkowych.
ODMIEDNICZKOWE ZAPALENIE NEREK
 jedna z cięższych chorób układu
moczowego. Powodowane jest
przez bakterie E.coli lub inne.
Przebieg ostry lub przewlekły.
Przewlekle odmiedniczkowe
zapalenie nerek jest następstwem
powstania blizn w nerce po
nieleczonym lub zbyt póz
no
leczonym ostrym
odmiedniczkowym zapaleniu nerek
OBRAZ KLINICZNY OSTREGO ODMIEDNICZKOWEGO
ZAPALENIA NEREK
Choroba charakteryzuje się gorączką, przebiegającą czasami
z dreszczami, dyzurią, oraz tkliwością i bólami okolicy
lędz
wiowej nasilającymi się przy oklepywaniu.
Czasem szczególnie u dzieci obraz kliniczny może byd
zupełnie nietypowy; objawia się gorączką nudnościami i
wymiotami, bólami brzucha i głowy.
Ostre bakteryjne odmiedniczkowe zapalenie nerek może byd
przyczyną powstawania licznych ropni nerkowych oraz
ciężkiej groz
nej dla życia posocznicy urogennej.
OBRAZ KLINICZNY PRZEWLKEA
EGO ODMIEDNICZKOWEGO
ZAPALENIA NEREK
Rozwija się tylko u chorych wykazujących zmiany w drogach
moczowych utrudniające odpływ moczu.
Objawy kliniczne są zwykle niecharakterystyczne i zmienne;
charakteryzują się ogólnym osłabieniem, bólami głowy,
nudnościami, spadkiem masy ciała, tępymi bólami w
okolicy lędz
wiowo-krzyżowej, stanami podgorączkowymi
lub gorączkowymi i nadciśnieniem tętniczym, czasami
stwierdza się tylko przyspieszone opadanie krwinek
czerwonych i niedokrwistośd o niejasnym pochodzeniu.
W razie niemożności usunięcia przeszkody w odpływie moczu może
się rozwinąd wodo- lub roponercze , prowadzące do całkowitego
zaniku miąższu nerkowego i mocznicy.
ROZPOZNANIE OSTREGO I PRZEWLEKA
EGO ODMIEDNICZKOWEGO
ZAPALENIA NEREK
Stwierdzenie leukocyturii wskazuje na występowanie stanu
zapalnego w drogach moczowych, natomiast wałeczków
białokrwinkowych na odmiedniczkowe zapalenie nerek.
Stwierdza się umiarkowanie nasiloną erytrocyturię.
Białkomocz jest niewielki i ma charakter drobnoczasteczkowy.
ż�Ostrym stanom zapalnym dróg moczowych towarzyszy
zwykle przyspieszone opadanie krwinek czerwonych i
wzrost liczby krwinek białych., natomiast stanom
przewlekłym niedokrwistośd i wzrost stężenia kreatyniny
lub mocznika.
LECZENIE OSTREGO ODMIEDNICZKOWEGO ZAPALENIA
NEREK
Leczenie powinno byd przede wszystkim przyczynowe i
polega na usunięciu przyczyn utrudniających odpływ moczu
lub czynników predysponujących do wystąpienia zakażenia
dróg moczowych.
Leczenie objawowe polega na położeniu chorego do łóżka,
lokalnym stosowaniu ciepłych okładów, obfitym podawaniu
płynów i stosowaniu antybiotyków.
LECZENIE PRZEWLEKA
EGO ODMIEDNICZKOWEGO
ZAPALENIA NEREK
Leczenie powinno byd przede wszystkim przyczynowe.
Leczenie zakażenia powinno byd oparte na wyniku
antybiogramu i prowadzone do chwili cofnięcia się
wszystkich objawów klinicznych.
ROKOWANIE
U większości chorych, u których udaje się zlikwidowad
czynniki sprzyjające powstawaniu odmiedniczkowego
zapalenia nerek, rokowanie jest dobre, pod warunkiem, że
leczenie przeciwbakteryjne rozpoczęto dostatecznie
wcześnie.
U pozostałych chorych proces chorobowy może ulec
przewlekaniu, prowadząc do postępującego zmniejszenia
się czynnego miąższu nerkowego i wystąpienia mocznicy.
KAMICA MOCZOWA - przewlekła choroba, która
charakteryzuje się powstawaniem w układzie moczowym
złogów o różnej twardości i wielkości, zawierających
składniki moczu.
PATOGENEZA KAMICY MOCZOWEJ - mechanizm
powstawania kamieni nerkowych nie jest dotąd
wyjaśniony. Patogeneza kamicy moczowej jest złożonym
procesem biofizycznym, u podstaw którego leżą
zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, przemiany
kwasu szczawiowego, zaburzenia gospodarki purynowej i
aminokwasowej.
Rodzaje kamieni nerkowych:
-fosforanowo-wapniowe
-szczawianowo-wapniowe
-z kwasu moczowego (nie widoczne na RTG)
-cystynowe
-struwitowe (powstające w przebiegu przewlekłych zakażeo układu
moczowego bakteriami wytwarzającymi ureazę - enzym rozkładający
mocznik na amoniak i dwutlenek węgla)
PRZEBIEG KAMICY NERKOWEJ:
- bezobjawowy przebieg choroby, kiedy drobne złogi mogą zostad
wydalone w sposób bez bólowy
- hematuria (krwiomocz)
- dysuria (czyli częste i bolesne oddawanie moczu)
- bóle brzucha o zmiennej lokalizacji
- zakażenie dróg moczowych
- kolka nerkowa (ostry i bardzo silny ból, z okolicy lędz
wiowej w
kierunku dolnym, które powstaje przy przemieszczaniu się
kamienia przez moczowód)
-podwyższona temperatura ciała, uczucie zmęczenia i ogólnego
rozbicia
ROZPOZNANIE KAMICY NERKOWEJ
-przeglądowe RTG jamy brzusznej
-urografia (badanie radiologiczne mające na celu uwidocznienie
nerki dróg moczowych oraz ocenę czynności nerek)
-USG jamy brzusznej
UROGRAFIA - to badanie radiologiczne mające na celu
uwidocznienie nerek i dróg moczowych oraz ocenę czynności nerek.
Badanie polega na dożylnym podaniu środków kontrastowych (np.
Uropolinum, bądz
nowocześniejszych i bezpieczniejszych
niejonowych środków kontrastujących) i następowym wykonaniu
zdjęd radiologicznych jamy brzusznej.
PRZYCZYNY POWSTAWANIA:
-złe odżywianie,
-podwyższony poziom wapnia we krwi,
-nadmierne spożywanie mleka
LECZENIE KAMICY NERKOWEJ:
-środek przeciwbólowy i rozkurczowy podany przez lekarza (jeśli
kamieo nie jest duży może on wówczas wydostad się z moczem)
-przeprowadzenie operacji w przypadku większych kamieni.
- Istnieje również możliwośd rozbicia kamieni ultradz
więkami
[litotryptor] zabieg nie wymaga interwencji chirurgicznej,
wykonywany bez narkozy, trwa od 30 do 45 minut.
ZAKAŻENIE DRÓG MOCZOWYCH
ż�zakażenie bakteryjne dowolnego odcinka układu moczowego.
ż�Najczęstszymi drobnoustrojami będącymi przyczyną zakażeo dróg
moczowych są E. coli, Klebsiella, Proteus, Pseudomonas rzadziej
Chlamydia, enterokoki, gronkowce lub inne drobnoustroje.
Obraz mikroskopowy bakteriomoczu
Czynnikami sprzyjającymi zakażeniom dróg moczowych są:
" zmiany chorobowe utrudniające odpływ moczu,
" nadużywanie NLPZ
" zaburzenia metaboliczne (cukrzyca)
" ciąża
" cewnikowanie dróg moczowych,
" stosowanie leków immunosupresyjnych
q�Zakażenie dróg moczowych może przebiegad całkowicie
bezobjawowo (mówimy wówczas o bakteriurii bezobjawowej) lub
mainfestowad się objawami zapalenia pęcherza moczowego,
ostrego albo przewlekłego odmiedniczkowego zapalenia nerek.
OSTRE ZAPALENIE P
CHERZA MOCZOWEGO
Charakteryzuje się: dyzurią, potrzebą częstego
oddawania moczu w małych ilościach (pollakisuria) i
bólami w okolicy nadłonowej.
Jeżeli zakażenie przenosi się na górne odcinki dróg
moczowych, mogą wystąpid objawy odmiedniczkowego
zapalenia nerek.
W moczu wykrywa się leukocyturię o różnym nasileniu, a
czasami również makroskopowy krwiomocz.
MOCZÓWKA PROSTA choroba objawiająca się poliurią, polidypsją oraz
niezdolnością do zagęszczania moczu.
Może przybrad postad:
-CENTRALN
(przysadkowo-podwzgórzowa) związana z zaburzeniami
wydzielania hormonu antydiuretycznego czyli wazoprezyny-ADH
(zagęszczającego mocz)
-NERKOW
polegająca na niewrażliwości cewek nerkowych na
wazopresynę w której pierwotnym zaburzeniem jest niezdolnośd
zagęszczania moczy, wydalanie nadmiernych ilości wody przez nerki, co
może spowodowad :
- przewlekła niewydolnośd nerek, zatrucie litem, choroby śródmiąższowe
nerek, przewlekła hiperkalcemię czyli podwyższenie poziomu wapnia we
krwi, hipokaliemię, czyli stężenie potasu w surowicy krwi mniejsze niż
3,6 mmol/l,
OBJAWY MOCZÓWKI PROSTEJ:
-poliuria (wielomocz - wydalanie ponad 3 litrów moczu na dobę)
-polidypsja (objaw polegający na nadmiernym spożywaniu płynów)
-niezdolnośd do zagęszczania moczu.
PRZYCZYNY:
-często zdarza się, że nie zna się jednoznacznej przyczyny.
-łagodne i złośliwe guzy mózgu i/lub przysadki mózgowej
-po operacjach na OUN (Ośrodkowy Układ Nerwowy)
-po urazach głowy
LECZENIE:
-leczenie operacyjne
-objawowa farmakoterapia
W leczeniu stosuje się:
- desmopresynę (DDAVP) - syntetyczny analog wazopresyny
wazopresynę
- chlorpropamid, który zwiększa nerkową reakcję na ADH
- ibuprofen - niesterydowy lek przeciwzapalny o nieznanym
mechanizmie działania w przebiegu moczówki.