2012-12-09
Badanie moczu to najważniejsze badanie
w chorobach układu moczowego.
Mocz powinien pochodzić z pierwszej
porannej zbiórki, pobrany na czczo.
Badania dodatkowe w diagnostyce
Badanie powinno być wykonane w przeciągu
chorób układu moczowego
2 godzin po pobraniu ( 6 godzin jeśli mocz
przechowywany w lodówce ).
Dr hab. Jarosław Popiel
specjalista chorób psów i kotów
Metody pobierania moczu:
Analiza moczu zawiera :
�� Cystocenteza-nakłucie pęcherza moczowego
�� Cewnikowanie pęcherza moczowego
1. badanie makroskopowe moczu
�� Środkowy strumień moczu podczas mikcji
(barwa i zmętnienie )
2. ciężar właściwy i pH moczu
3. badanie biochemiczne moczu
4. badanie mikroskopowe osadu
moczu
Cewnikowanie kota
Fizjologicznie mocz psów i kotów powinien być
1.Badanie makroskopowe
Badanie makroskopowe
klarowny bez widocznych wtrętów i zmian
przejrzystości.
Zaburzenia klarowności moczu wynikają z
Barwa moczu
zawartych w nim elementów mineralnych
(kryształy) lub morfotycznych (nabłonki i
�� zależy od stopnia zagęszczenia moczu oraz występowania
domieszek
krwinki).
�� fizjologicznie mocz, dzięki zawartym barwnikom
Niektóre składniki pokarmu lub leki mogą
(urochromowi oraz domieszkom krwi,mioglobinie,barwnikom
zmieniać barwę moczu.
żółciowym) powinien mieć kolor słomkowożółty do
jasnożółtego
1
2012-12-09
Kolor moczu przyczyna
2. Ciężar właściwy moczu
Ciężar właściwy moczu
jasnożółty normalna zawartość barwników
moczu i bilirubiny Przy określaniu ciężaru właściwego moczu trudno jest mówić o
zakresach referencyjnych i patologicznych.
ciemnożółty mocz zagęszczony
żółto-pomarańczowy bilirubina, fluoresceina, mocz
zagęszczony, fenazopirydyna (lek  Dopiero stałe utrzymywanie się ciężaru właściwego na określonym
barwi mocz na czerwono )
poziomie, potwierdzone kilkakrotnymi badaniami, w połączeniu z
żółto-brązowy barwniki żółci innymi objawami, pozwalają na wyciągnięcie prawidłowych
czerwony hemoglobina, krwinki czerwone, wniosków.
mioglobina, barwniki,
fenazopirydyna,
Gęstość moczu u zdrowego psa 1,001  1,060
zielono-niebieski błękit metylenowy, biliwerdyna
i u kota 1,001-1,080
brązowo-czarny barwniki żółci, mioglobina,
methemoglobina
w zależności od diety, pobranych płynów, klimatu, wilgotności itp.
mleczny ropomocz, tłuszczomocz, kryształy
fosforanowe
Zazwyczaj po prawidłowej zbiórce (rano) minimum 1,035
wodojasny mocz rozcieńczony
Niski ciężar właściwy:
Wysoki ciężar właściwy:
1,002 - 1,006- na stałym poziomie - moczówka
prosta
" przy podobnych czynnikach wywołujących oligurię:
- ostre zapalenie nerek,
1,008 - 1,012 - mocz izostenuryczny, nerki nie
potrafią zagęszczać moczu
- odwodnienie
" przy cukrzycy, kiedy obserwuje się poliurię
" przy gorączce.
pH moczu
pH moczu
Mocz kwaśny:
- dieta mięsna,
Każdy odczyn moczu może być normalny, jest
- ciężkie wymioty,
wskaz
nikiem równowagi kwasowo  zasadowej i nie
jest skorelowany z pH krwi.
- ciężka biegunka,
Zależy od rodzaju diety i przemiany materii.
- głodzenie,
Fizjologicznie pH moczu :
- gorączka,
lekko kwaśne u psów (6,5  7,0)
- środki zakwaszające mocz (leki np. wit C)
kwaśnego u kotów (6-6,5)
( co jest związane z typową dla tych gatunków
wysokobiałkową dietą pochodzenia zwierzęcego ).
2
2012-12-09
Mocz zasadowy:
3. W badaniu
- stan zaraz po posiłku,
biochemicznym
biochemicznym moczu
- spożycie środków zasadotwórczych
oznacza się ilość:
(dwuwęglany,cytryniany ) np.. przy leczeniu
kamicy nerkowej,
- zakażenie moczu bakteriami ureazododatnimi
- białka,
( szczególnie Staphylococcus i Proteus ) ,
- cukru,
- dieta warzywna i zbożowa ,
- związków ketonowych
- zasadowica metaboliczna i oddechowa - urobilinogenu,
- krwi
4. W laboratoriach używa się dwóch systemów
Białko
przedstawiania wyników.
Pierwszy metodą ilości  plusów ( + ), drugi
1. Niewielka ilość białka niskocząsteczkowego ( ok. 0.1 g/kg mc/dobę )
ilościowy w g/l lub mg%.
jest fizjologicznie filtrowana w kłębuszkach nerkowych.
2. Większość ulega reabsorpcji w kanalikach bliższych, a jedynie mniej
Białkomocz znikomy (0,5 g/l, +) może być
niż 1 % wydala się z moczem.
wynikiem obecności elementów morfotycznych
3. Fizjologicznie może pojawić się nieznaczny białkomocz
(nabłonki, krwinki, plemniki)
(proteinuria):
- po intensywnym wysiłku,
Mierny białkomocz (0,5 - 3,5 g/l, ++ -
- w czasie estrus,
+++) towarzyszy glomeluropatiom różnego tła.
- po długotrwałym przebywaniu w bardzo niskich
lub bardzo wysokich temperaturach,
Bardzo silny białkomocz (>3,5 g/l,
- po atakach drgawkowych ,
++++) towarzyszy poważnym uszkodzeniom nerek.
- w gorączce.
Cukier
4. Cukromocz fizjologiczny:
" ciąża
1. Mocz zwierząt zdrowych nie powinien zawierać glukozy.
" stres
2. Glukozuria występuje gdy z powodu hiperglikemii
(wzrost cukru we krwi) zostaje przekroczony próg " skarmianie pasz bogatych w węglowodany
nerkowy dla glukozy.
" laktacja
dla psa jest to > 280 mg/dl
" po zmarznięciu
dla kota >300 mg/dl
3. Glukozuria zawsze wymaga pomiaru glukozy we krwi.
3
2012-12-09
Związki ketonowe
5. Cukromocz patologiczny:
" cukrzyca,
1. W moczu prawidłowym mogą występować w ilościach
" choroby nerek z upośledzeniem czynności
śladowych.
komórek kanalika bliższego (zespół Fanconiego),
2. Ketonuria przy:
" ostra niewydolność nerek po znacznym
" cukrzycy,
uszkodzeniu kłębuszków nerkowych,
" cukrzycowej kwasicy ketonowej,
" stany zapalne mózgu i rdzenia,
" lipolizie przy diecie wysokołuszczowej,
" następstwo zatruć związkami chemicznymi (eter,
" uszkodzeniach wątroby,
tlenek węgla, chloroform )
" głodzeniu, kacheksji,
" nadczynności przysadki lub kory nadnerczy
Bilirubina
Urobilinogen
1. Zdrowe psy mogą wykazywać podwyższoną zawartość bilirubiny w
moczu jeśli SG moczu jest >1,030 ( u psów i wątroba i nerki mają
1. Fizjologicznie obecny w moczu jest metabolitem
zdolność wiązania bilirubiny )
hemoglobiny powstającym w świetle jelit, dokąd trafia
2. U zdrowych kotów  brak bilirubinemii w moczu (bilirubina musi jako bilirubina z żółcią.
zostać związana przed dostaniem się do moczu )
2. Znaczenie diagnostyczne zarówno podwyższona jak i
3. Bilirubinemia psów może wynikać z : zmniejszona ilość w moczu:
" chorób wątroby,
- brak urobilinogenu w moczu może świadczyć o
niedrożności przewodów żółciowych
" chorób hemolitycznych,
" zatkania przewodów żółciowych pochodzenia poza wątrobowego,
- nadmiar powinien skłonić do dokładniejszej
diagnostyki wątroby.
" średniego stopnia przy długotrwałym głodzeniu
Krew
4. Nieznaczny krwiomocz towarzyszy
" glomerulopatiom,
1. Krwiomocz  hematuria może być widziany
" zapaleniu dróg wyprowadzających mocz,
gołym okiem i wskazuje na obfite krwawienie
" kamicy,
z dróg moczowych.
" obecności zmian nowotworowych,
2. Fizjologicznie nie stwierdza się krwiomoczu
" zaburzeniom ze strony prostaty lub dróg rodnych,
poza pojedynczymi krwinkami
obserwowanymi w badaniu mikroskopowym
osadu moczu.
3. Krwiomocz stwierdzany przy użyciu metod
biochemicznych można określić jako mierny
lub obfity w zależności od ilości krwinek.
4
2012-12-09
5. Obfity krwiomocz może być wynikiem:
Badanie osadu moczu
" Wirujemy mocz w
wirówce przez 5 min
" pourazowego krwotoku,
" oceniamy
" silnego krwotocznego zapalenia pęcherza moczowego,
makroskopowo jakość
" zmian nowotworowych,
i charakter osadu
" ostrego zapalenia nerek,
" zlewamy mocz aby
" kamicy dróg wyprowadzających mocz,
uzyskać supernatant
" pasożytów znajdujących się w obrębie dróg
moczowych.
Nabłonek wielokątny z dróg
Nabłonki nerkowe
wyprowadzajacych
leukocyty
Nabłonek przejściowy
5
2012-12-09
Krwinki czerwone
erytrocyty i leukocyt
komórki drożdży
erytrocyty wyługowane
Wałeczki hialinowe Wałeczki nabłonkowe
6
2012-12-09
Wałeczek ziarnisty
wałeczki ziarniste
Wałeczek czerwonokrwinkowy
wałeczki woskowe
tzw. wałeczek olbrzymi (nefropatia cukrzycowa)
Wałeczek czerwonokrwinkowy
Wałeczek leukocytarny
7
2012-12-09
Kryształy szczawianu wapnia i komórki
kryształy kwasu moczowego i
drożdży
moczany bezpostaciowe
Kryształy szczawianu wapnia i węglany
Kryształy szczawianu wapnia
wapnia
Kryształ moczanu amonu
Kryształy węglanu wapnia
8
2012-12-09
Kryształy trójfosforanu amonowo -
Kryształy moczanu amonu
magnezowego
kryształy cystyny kryształy cystyny
kryształy polekowe
Kryształy bilirubiny
(sulfonamidy)
9