0109; 08.12.2009, wykład nr 9., - Rozwój układu pokarmowego i krwionośnego.; Paul Esz
ROZWÓJ UKA
ADU POKARMOWEGO
Cewa pokarmowa oraz gruczoły trawienne (wątroba i trzustka) powstają z endodermy jelita
pierwotnego.
Jelito przednie oddzielone jest od zatoki ustnej błoną ustno  gardłową. Rozszerzenie w odcinku
ogonowym jelito tylne tworzy stek i jest oddzielone błoną stekową od prostnicy.
Na początku 4 tygodnia błona ustno  gardłowa zanika i dochodzi do połączenia pierwotnych ust z
początkowym odcinkiem cewy pokarmowej oraz z jamą owodni.
Błona odbytowa w 9 tygodniu ciąży pęka i następuje połączenie między odbytnicą a odbytem 
udrożnienie przewodu pokarmowego.
Z endodermy powstają nabłonek oraz gruczoły ściany przewodu pokarmowego, a z mezodermy
trzewnej  tkanka łączna mięśnie a błona surowicza.
Jelito pierwotne przednia dzieli się na dwa odcinki:
 odcinek głowowy
 odcinek doogonowy
Z odcinka głowowewgo powstają gardło oraz dolny odcinek układu oddechowego a z odcinka
doogonowego rozwijają się przełyk, żołądek, dwunastnica, wątroba, pęcherzyk żółciowy i trzustka.
Przełyk od tchawicy oddzielony jest przegrodą tchawiczo  przełykową. Początkowo jest krótki i
zarośnięty. Wydłużanie się przełyku rozpoczyna się w 7 tygodniu ciąży i jest związany z szybkim
wzrostem okolicy głowowej zarodka.
Odtworzenie światła przełyku następuje pod koniec okresu zarodkowego.
Żołądek
Zawiązek żołądka pojawia się w połowie 4 tygodnia ciąży jako wrzecionowate rozszerzenie w
doogonowym odcinku jelita przedniego.
Zawiązek wydłuża się i rozszerza w osi brzuszno  grzbietowej, a następnie jego ściana grzbietowa
wzrasta intensywniej od ściany przedniej i w ten sposób powstają przyszłe krzywizny żołądka.
W trakcie rozwoju żołądek podlega dwóm obrotom  wokół osi podłużnej oraz przednio  tylnej.
W osi podłużnej obrót dokonuje się o 90 stopni. Ściana lewa staje się ścianą przednią, a prawa
tylną. Część odz
wiernikowa przemieszcza się na prawo i ku górze.
Dwunastnica powstaje na początku 4 tygodnia z końcowej części jelita przedniego i głowowej jelita
środkowego. Oba zawiązki wzrastając tworzą pętlę w kształcie litery C. Wraz z obrotami żołądka
pętla dwunastnicy skręca na prawo i uzyskuje położenie pozaotrzewnowe.
Wątroba i pęcherzyk żółciowy
W 4 tygodniu pojawia się zgrubienie w ogonowej części jelita przedniego zwane pączkiem lub
uchyłkiem wątrobowym. Pączek wątrobowy dzieli się na zawiązek wątroby i zawiązek pęcherzyka
żółciowego.
Szybko dzielące się komórki endodermalne tworzą blaszki komórek wątrobowych. Czynność
hemopoetyczna wątroby rozpoczyna się w 6 tygodniu ciąży.
Mniejsza ogonowa część pączka wątrobowego przekształca się w pęcherzyk żółciowy i przewód
pęcherzyka żółciowego.
Wydzielanie żółci rozpoczyna się w 13  16 tygodniu rozwoju. Żółć przechodzi do dwunastnicy i
zabarwia treść jelitową  smółkę  na kolor ciemnozielony.
Trzustka
Rozwija się z pączka grzbietowego o brzusznego, które powstają z wyściółki endodermalnej części
bliższej dwunastnicy.
Z jelita środkowego powstaje powstają jelito cienkie ślepe z wyrostkiem robaczkowym część
wstępująca jelita grubego i prawa połowa okrężnicy poprzecznej.
Rozwój jelita cechuje się szybkim wydłużaniem się i wytworzeniem pętli jelitowej.
Ramię głowowe i ogonowe pętli rozwijają się odmiennie. Na początku 6 tygodnia jelito nie mieście
się w jamie brzusznej i wnika do sznura pępowinowego i tworzy fizjologiczną przepuklinę
pępkową.
Głowowa część pętli rośnie szybciej i wytwarza pętle wtórne jelita czczego i część jelita krętego.
Ogonowa część pętli wydłuża się ale nie tworzy pętli. Powstają z niej: część jelita krętego, jelito
ślepe z wyrostkiem robaczkowym i jelito grube. Przepuklinowa pętla dokonuje obrotu w kierunku
przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, powraca do jamy brzusznej i zajmuje ostateczne
położenie.
Z jelita pierwotnego tylnego powstają: część dalsza okrężnicy, jelito grube zstępujące, okrężnica
esowata, odbytnica, nabłonek pęcherza moczowego i część cewki moczowej.
Końcowa część jelita tylnego rozszerza się i tworzy stek. Do jamy stekowej uchodzi omocznia, apo
bokach wnikają przewody śródnercza.
Do steku dostają się mezenchyma, która tworzy przegrodę moczowo  odbytową i dzieli stek na:
 część grzbietową (kanał odbytowo  odbytniczy)
 część brzuszna (zatoka moczowo  płciowa)
Przegroda moczowo  odbytowa łączy się z błoną stekową i powstaje przenia błona moczowo 
płciowa i tylna błona odbytowa.
ROZWÓJ UKA
ADU KR
ŻENIA
Komórki wysp krwiotwórczych (hemangioblasty) mogą różnicować się w komórki śródbłonka
naczyń krwionośnych oraz komórki krwi.
Naczynia krwionośne powstają w procesie waskulogenezy i angiogenezy.
Na początku w miejscu połączenia mezodermy z endoderm, pojawiają się prekursorowe komórki
naczyń krwionośnych  angioblasty.
Angioblasty są komórkami macierzystymi śródbłonka, łączą się i spłaszczają.
Powstają pomiędzy nimi szczeliny, która zlewają się i tworzą cewkowatą sieć pierwotnych naczyń
krwionośnych. Etap ten to waskulogeneza (ograniczony jest on do okresu wewnątrzmacicznego).
W procesie waskulogenezy powstają pierwsze główne naczynia krwionośne w zarodku, zawiązek
serca, aorty grzbietowe, żyły zasadnicze.
Pierwotne sieć naczyń włosowatych ulega przebudowie.
Poprzez resorpcję starych i pączkowanie nowych naczyń tworzą się nowe sieci naczyniowe 
angiogeneza.
Proces ten jest kontynuowany w życiu postnatalnym.
Rozwój serca
W 18 -19 dniu rozwoju mezodermalne komórki smugi pierwotnej tworzą parzyste sznury
sercotwórcze, leżą one w polu sercotwórczym. Serce pochodzi też z komórek grzebieni nerwowych.
Około 20 dnia rozwoju sznury sercotwórcze uzyskają światło i tworzą dwie cewy śródsierdziowe.
Około 22 dnia cewy łączą się w jedną cewę wsierdziową (sercową), połączeniu podlega także
prawa i lewa wewnątrzzarodkowa jama ciała tworząc jamę osierdzia.
Cewa sercowa skalda się z 3 warstw
 wsierdzie (tworzy wewnętrzną śródbłonkową wyściółkę serca)
 śródsierdzie (tworzy ścianę mięśniową serca)
 nasierdzie (osierdzia trzewnego)
Warstwa zewnętrzna jest odpowiedzialna za utworzenie tętnic wieńcowych.
Koniec głowowy cewy jest rozszerzonym odcinkiem tętniczym, a koniec ogonowy rozszerzonym
odcinkiem żylnym. 22 dnia rozwoju serce rozpoczyna czynność skurczową. Ponieważ koniec
głowowy i ogonowy & ....
Dwa pierwsze przewężenia dzielą cewę na trzy części;
 opuszka pierwotna serca
 pierwotna komora
 pierwotny przedsionek
23 dnia kolejne przewężenie tworzą
 pień tętniczy
 zatoka żylna
Pień tętniczy łączy się głowowo z łukami aorty, a ogonowo z opuszką serca. Zatoka żylna ma w
odcinku obwodowym dwa rogi do których wnikają trzy naczynia:
 żyła żółtkowa
 żyła pępowinowa z krwią łożyskową
 żyła zasadnicza wspólna, która zbiera krew z całego zarodka
Powstawanie pętli sercowej
Zatoka żylna w końcu głowowym przechodzi w przedsionek. Około 23 dnia cew sercowa wydłuża
się a jej odcinki głowowe (opuszka i komora zaginają się i uwypuklają w kierunku brzusznym i
ogonowym oraz nieco na prawo
(...)
W tym samym czasie przedsionek oraz zatoka żylna przemieszczają się grzbietowo (do tyłu)
względem komory i opuszki serca.
Okolica przedsionka tworzy symetryczne, boczne rozszerzenia przyszłego uszka przedsionka.
Rowek międzykomorowy oddziela komorę od opuszki serca.
Rozwój głównych przegród serca zachodzi między 27 a 37 dniem ciąży. (guzy lub poduszeczki
wsierdziowe  zgrubienia galarety sercowej)