TERAPIA
POZNAWCZO-
BEHAWIORALNA
Praktyczne zastosowania
w pracy z dziećmi i
młodzieżą
Co to jest TPB?
Procedura interwencji, która ma
na celu zredukowanie
dyskomfortu psychicznego i
zachowań
nieprzystosowawczych
poprzez zmianę procesów
poznawczych
Zachowanie technik
behawioralnych, biorące pod
uwagę poznawcze
interpretacje dziecka i
znaczenie, które przypisuje
ono zdarzeniom
PODSTAWOWE
ZAA
OŻENIE TPB
MYŚLI EMOCJE
ZACHOWANIE
Dostrzeganie i analizowanie
związku między myślami,
uczuciami i zachowaniem
Terapia behawioralna a
TPB
BEHAWIORYZM TPB
" Jakie zachowanie?
" Co czułeś?
" Jak często?
" Co myślałeś ?
" Kiedy?
" Jak się
" Co je poprzedza?
zachowałeś?
" Co po nim
następuje?
Kiedy TPB?
" Uogólnione zaburzenia lękowe
" Zachowania depresyjne
" Problemy interpersonalne
" Fobia społeczna
" Fobia szkolna
" Skutki przemocy
" Leczenie bólu
" Zaburzenia po stresie
pourazowym
" Zaburzenia obsesyjno-
kompulsywne
Procedury behawioralne 
nastawione na zmianę
zachowania
" WZMACNIANIE
Przykład: Wojtek nie sprząta w
swoim pokoju
 Wzmocnienie pozytywne 
wprowadzony bodziec, odbierany
jako przyjemny, zwiększa
prawdopodobieństwo wystąpienia
pożądanego zachowania np. Wojtek
dostaje punkty za posprzątanie pokoju
wymieniane na nagrody
 Wzmocnienie negatywne  usunięcie
nieprzyjemnego bodz
ca, które
zwiększa prawdopodobieństwo
wystąpienia pożądanego zachowania
np. Wojtek za sprzątanie pokoju przez
tydzień nie będzie musiał wynosić
śmieci
Procedury behawioralne 
nastawione na zmianę
zachowania
" WZMACNIANIE
Przykład: Wojtek nie sprząta w
swoim pokoju
 Kara pozytywna  wprowadzenie
nieprzyjemnego bodz
ca, który
zmniejsza prawdopodobieństwo
wystąpienia niepożądanego
zachowania np. Krytyka bałaganu w
pokoju Wojtka przy jego dziewczynie
 Kara negatywna  usunięcie
przyjemnego bodz
ca, które zmniejsza
prawdopodobieństwo wystąpienia
niepożądango zachowania np. Jeżeli
Wojtek nie posprząta w pokoju, to nie
będzie mógł grać w gry komputerowe
 Wygaszanie  wycofanie
podtrzymujących bodz
ców np. Mama
Wojtka przestanie narzekać na jego
bałagan.
Procedury behawioralne 
nastawione na zmianę
zachowania
" MODELOWANIE:
 Zachęta do naśladowania innych
osób
 Nauka umiejętności społecznych
przez powtarzanie
zaprezentowanego wzorca
 Odgrywanie ról
 Obserwacja zachowań modela w
danej sytuacji
 Sytuacje wzmacniania modela za
dane zachowanie
 Wzmacnianie za zastosowanie
nowych umiejętności
Procedury behawioralne 
nastawione na zmianę
zachowania
" PRZYDZIELANIE ZADAC

 Określenie problemu i celów
zmiany
 Generowanie możliwych
rozwiązań
 Podział na  sekwencje
operacyjne (małe kroczki)
 Przydzielanie prac domowych
do wykonania między
spotkaniami  zwiększanie
prawdopodobieństwa ich
wykonania np. przez
samowzmocnienia
 Monitorowanie i utrwalanie
zmiany
MODEL POZNAWCZY
Pierwotne przekonanie ukształtowane na drodze
doświadczeń
TRZEBA SI
DOBRZE UCZYĆ, śEBY BYĆ KIMŚ
Wydarzenie aktywizujące pierwotne przekonanie
KLASÓWKA, TEST, EGZAMIN
Uruchomienie zało\
eń poznawczych
JAK B
D
SI
UCZYĆ CAA
Y DZIEC
I NOC BEZ
ODPOCZYNKU, TO ZDAM
Myśli automatyczne (taśma magnetofonowa)
- JESTEM ZA GA
UPI (negatywne myśli o sobie)
- WSZYSTKO ROBI
y
LE (negatywne myśli o tym, co
robię)
- I TAK MI SI
NIE UDA (negatywne myśli o przyszłości)
Reakcje
Reakcje
behawioralne
Reakcje somatyczne
emocjonalne
ZOSTAWANIE W
BEZSENNOŚĆ
NIEPOKÓJ
DOMU
UTRATA APETYTU
SMUTEK
UCZENIE SI
NON
BÓLE GOWY
PRZYGN
BIENIE
STOP
PODSTAWA TERAPII
MYŚLI EMOCJE ZACHOWANIA
" Monitorowanie " Edukacja " Monitorowanie
myśli afektywna działania
" Rozpoznawanie " Monitorowanie " Ustalanie
zniekształceń i emocji strategii
deficytów
" Panowanie nad " Wyznaczanie
" Ocena myśli emocjami celu
" Rozwój nowych " Eksperymentow
umiejętności anie
poznawczych
" Stopniowa
ekspozycja na
trudne sytuacje
" Nauka nowych
zachowań
Myśli
" Monitorowanie myśli:
 Zapisywanie myśli  gorących
 Rozpoznawanie negatywnych myśli
automatycznych o sobie, o działaniu, o
przyszłości
 Wychwytywanie założeń dysfunkcjonalnych
" Rozpoznanie zniekształceń i deficytów
poznawczych
 Negatywne , irracjonalne przekonania
 Wyolbrzymianie
 Generalizowanie
" Ocena myśli i rozwój alternatywnych
procesów poznawczych
 Restrukturyzacja poznawcza
 Prawidłowe akty poznawcze
" Uczenie się nowych umiejętności
poznawczych:
 Rozproszenie uwagi
 Podtrzymujący monolog wewnętrzny
 Trening autoinstruktażowy
 Myślenie z uwzględnieniem konsekwencji
Emocje
" Edukacja afektywna:
 Uczenie rozpoznawania i
nazywania emocji
 Zmiany fizjologiczne
" Monitorowanie emocji
 Pomiar emocji za pomocą skal
 Dziennik emocji
" Panowanie nad emocjami
 Trening relaksacyjny
 Uspokajające wyobrażenia
 Strategie zapobiegawcze
 Strategie zastępcze
Zachowania
" Monitorowanie zachowań
 Zapisywanie i analizowanie
 Nasilanie i osłabianie działania
" Ustalanie strategii
" Wyznaczanie celu
 Konkretyzacja celu
 Tworzenie harmonogramu
" Eksperymentowanie
 Stawianie w trudnej sytuacji i
wypróbowywanie rozwiązań
" Stopniowa ekspozycja na trudne
sytuacje
 Podział na małe kroki
 Wzmacnianie trudności
" Nauka nowych zachowań:
 Odgrywanie ról
 Odwzorowywanie
 Próba generalna
Bibliografia:
" Garvin Charles D. i Seabury
Brett A. , Działania
interpersonalne w pracy socjalnej,
BPS, Katowice 1998.
" Peace 4 Kids. Program
prawidłowych relacji dzieci i
rodzin oraz kształtowania
charakteru, Karan 2007.
" Stallard Paul, Czujesz tak, jak
myślisz,. Praktyczne
zastosowania terapii poznawczo-
behawioralnej w pracy z dziećmi i
młodzieżą, Poznań 2006.
KONIEC