Prawo podatkowe
Prawo podatkowe stanowi część prawa finansowego. W tradycyjnym
pojęciu jest częścią (gałęzią) prawa publicznego. Jego wyodrębnienie jest
dokonywane ze względu na przedmiot regulacji  jest nim podatek, a także
opłaty i niepodatkowe należności budżetowe.
Wszystkie akty normatywne, które regulują te instytucje, a także prawa
i obowiązki podatników, płatników i inkasentów, ich następców prawno-
podatkowych oraz osób trzecich odpowiadających za zobowiązania podatników,
płatników i inkasentów, także regulujące kompetencje uprawnienia organów
podatkowych i organów wykonujących kontrolę podatkową tworzą prawo
podatkowe.
Struktura prawa podatkowego
(normy prawa podatkowego)
Prawo podatkowe należy podzielić ze względu na funkcje oraz treść po-
szczególnych aktów normatywnych czy nawet poszczególnych przepisów na:
 część ogólna prawnomaterialna (norma ustrojowa),
 proceduralne prawo podatkowe (norma proceduralna),
 materialne prawo podatkowe (norma materialna).
W prawie podatkowym normy materialne mają podstawowe znaczenie.
Normy materialne tworzą indywidualną sytuację prawną podmiotów stosunków
podatkowoprawnych, składają się na ustawy i akty niższego rzędu dotyczące
poszczególnych rodzajów podatków  tzw. materialne prawo podatkowe
y
ródła prawa podatkowego
y
ródłami współczesnego prawa podatkowego są przepisy: Konstytucji,
ustaw, ratyfikowanych umów międzynarodowych oraz rozporządzeń
(art 87 Konstytucji RP). Są nimi  na obszarze działania organów, które je
ustanowiły  również akty prawne prawa miejscowego.
Najwyższym rangą aktem prawnym w polskim systemie podatkowym jest
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78,
poz. 483).
Konstytucja jako z
ródło prawa podatkowego formułuje podstawowe zasady
dotyczące tworzenia, stosowania i wykładni prawa podatkowego, wyznacza ra-
my, których powinny poruszać się podmioty kształtujące konstrukcje podatków
i ich praktyczne stosowanie.
Konstytucja bezpośrednio porusza kwestie podatkowe w art. 84 i 217.
W artykule 84 Konstytucja wprowadza zasadę powszechności opodat-
kowania. Zgodnie z jego brzmieniem każdy jest zobowiązany do ponoszenia
ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie.
Przepis ten stanowi że obowiązek podatkowy musi być określony w ustawie
i każdy, kto jest nim objęty, jest zobowiązany do płacenia podatków.
W myśl art. 217 Konstytucji, nakładanie podatków, innych danin
publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek
podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii
podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.
Ustanawia ona zasady nadrzędne, według których należy interpretować
ustawy oraz akty niższej rangi, a normy sprzeczne z Konstytucją będą nieważne.
Takie rozważania teoretyczne mają również wymiar bardzo praktyczny, na
przykład to właśnie Konstytucji zawdzięczamy odliczanie ulg (ulga remontowa)
po ich uchyleniu na zasadzie tzw. praw nabytych.
W polskim systemie podatkowym funkcjonują również umowy między-
narodowe dotyczące w szczególności unikania podwójnego opodatkowania
(umowy w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu) i harmoni-
zacji systemów podatkowych zgodnie ze standardami UE.
Zgodnie z art. 9 Konstytucji Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego
ją prawa międzynarodowego, co w praktyce oznacza, że umowy ratyfikowa-
ne, zawarte za zgodą Sejmu, są ważniejsze od ustaw krajowych. W praktyce
prawa podatkowego ustawy podatkowe często odwołują się bezpośrednio do
postanowień takich umów, np. art. 4a ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych.
Poprzez zawarcie i ratyfikowanie Traktatu podpisanego w Atenach w dniu
16 kwietnia 2003 r.  w polskim systemie podatkowym znalazły się unijne
dyrektywy, które mają nadrzędny charakter nad lokalnym, polskim prawem
podatkowym. Szczególnie dużą rolę przypisać należy VI Dyrektywie Rady z
dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich
dotyczących podatków obrotowych  wspólny system podatku od wartości
dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru. W praktyce podatkowej obecność
unijnych dyrektyw oznacza, że możliwe jest stosowanie bezpośrednio w Polsce
 z pominięciem przepisów krajowych  postanowień dyrektywy, jeżeli są
odpowiednio jasne i precyzyjne.
Jako ciekawostkę należy podać, ze właśnie w celu niezwłocznego
dostosowania wadliwie skonstruowanej ustawy o podatku od towarów i usług,
Minister Finansów w rozporządzeniu z dnia 23 czerwca 2004 r. wprowadził
zasady szczególne w stosunku do zasad wynikających z ustawy. Nowe
rozwiązanie było już zgodne z prawem unijnym.
Kolejnym znaczącym z
ródłem prawa podatkowego są rozporządzenia.
Konstytucja w art. 92 ściśle określa kto, kiedy i w jakiej sytuacji może wydąć
rozporządzenie  może to uczynić Rada Ministrów oraz poszczególni mi-
nistrowie, na podstawie i w granicach szczegółowego upoważnienia zawartego
w ustawie oraz w celu wykonania ustawy. Upoważnienie musi określać zakres
spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści rozpo-
rządzenia.
W przypadku prawa podatkowego aktami wykonawczymi są przede
wszystkim rozporządzenia Ministra Finansów.
Akty prawa miejscowego są z
ródłami prawa na obszarze działania
organów, które je ustanowiły. Przepisy te obowiązują odpowiednio na terenie
gminy, powiatu lub województwa. Organami kompetentnymi do ich uchwalania
są rady gminy, rada powiatu i sejmik województwa.
W przypadku prawa podatkowego należy zwrócić uwagę na art. 168
Konstytucji, według którego jednostki samorządu terytorialnego maja prawo
ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w usta-
wie. Z uwagi na fakt, że tylko gmina posiada własne dochody z podatków
i opłat, akty prawa miejscowego w zakresie prawa podatkowego wydawane są
jedynie w formie uchwał rad gmin.
Upoważnienie przyznane gminom do modyfikacji kształtu elementów
konstrukcji podatku dotyczą podatku od nieruchomości, podatku od środków
transportowych, podatku od posiadania psów, podatku leśnego i rolnego oraz
opłat: targowej, miejscowej i administracyjnej. Ustawa regulująca te podatki
i opłaty daje możliwość radzie gminy do ustalania stawek podatku poniżej
górnej granicy określonej w ustawie i wprowadzenia dodatkowych zwolnień
i ulg podatkowych, nieokreślonych w ustawie. Tylko w taki zakresie gminy
mogą prowadzić własna politykę podatkową.