EKONOMIKA I ORGANIZACJA ŻYWIENIA ZWIERZ
T
1. O ekonomice produkcji zwierzęcej w gospodarstwie decydują ceny jakie uzyskuje za sprzedane
produkty, koszty utrzymania zwierząt.
2. Koszty produkcji zwierzęcej składają się z następujących elementów:
"' kosztów pasz
"' kosztów pracy (robocizny)
"' kosztów eksploatacji maszyn i narzędzi użytkowych do obsługi zwierząt
"' kosztów opieki weterynaryjnej, leków, inseminacji
"' kosztów opału i energii elektrycznej
"' kosztów remontów i amortyzacji budynków i budowli.
3. Czynnikiem decydującym o ekonomice żywienia jest przyjęty w gospodarstwie system żywienia
zwierząt na który się składa:
a) Typ żywienia:
"' pastwiskowy  zwierzęta pobierają pasze w sposób naturalny z pastwiska;
"' oborowy (alkierzowy)  zwierzęta cały czas przebywają w oborze, a pasze zielone dowozi
się codziennie do obory i podaje im do żłobów;
"' oborowo  pastwiskowy (alkierzowo - pastwiskowy)  typ mieszany w którym zwierzęta
częściowo pobierają pasze zielone w sposób naturalny z pastwiska, a częściowo uzupe-
łniają pasze w oborze;
b) Jakość i skład paszy
c) Wysokość dawek.
4. Wpływ warunków gospodarstwa na przyjęty system żywienia:
Na system żywienia mają wpływ warunki przyrodnicze (gleba, klimat, rzez
ba terenu) i ekono-
miczne.
5. Zewnętrzne warunki ekonomiczne ważne dla systemów żywienia zwierząt to:
odległość od dużych miejskich aglomeracji i zakładów przemysłu rolnego
ceny i ich poziom na pasze przemysłowe (mieszanki pasz treściwych, zboża, ziemniaki).
6. Wewnętrzne warunki ekonomiczne ważne dla systemów żywienia zwierząt to:
struktura użytków rolnych w tym dużo TUZ
struktura zasiewów, znaczenie ma tutaj dobór i ilość roślin pastewnych w strukturze oraz
produkty odpadowe z roślin:

okopowych  wysłodki ziemniaczane, z gorzelni odpady od ziemniaków

strączkowych

zbóż

przemysłowych  liście od buraka, wysłodki.
7. Ekonomika żywienia zwierząt paszami własnymi gospodarstwa:
"' powierzchnia paszowa  to areał zajęty przez rośliny pastewne w plonie głównym waha się
ona od 0,36  1,62 ha na jedną SD;
"' bardzo istotny wpływ na wysokość powierzchni paszowej ma przyjęty w gospodarstwie typ
żywienia: najmniejsze straty 1  5 % występują w żywieniu alkierzowym, większe przy wy-
pasie kwaterowym, dawkowanym do 15 % zielonej masy, przy wypasie tradycyjnym kwate-
rowym straty te mogą wynosić 30  40 % i zależnie od ilości kwater i długości przebywania
zwierząt w jednej kwaterze, a najgorsze wyniki uzyskuje się przy wolnym wypasie.
8. Ekonomika żywienia zwierząt paszami z zakupu:
Stosowanie pasz treściwych, mieszanych pasz treściwych konieczne jest w celu wyrównania nie-
doboru białka, opłacalność ich stosowania jest uzależniona od relacji między cenami na te pasze
i na produkty zwierzęce uzyskane przy ich pomocy.
9. Wpływ systemu żywienia na efektywność produkcji zwierzęcej:
O efektywności produkcji zwierzęcej głównie decydują koszty żywienia ściśle związane z
przyjętym w gospodarstwie systemem żywienia.
10.Wpływ produkcyjności zwierząt na wykorzystanie pasz:
Ogólna zasada żywienia zwierząt informuje nas o tym że im zwierzęta bardziej produkcyjne tym
efektywność żywienia jest wyższa, związane jest to z zapotrzebowaniem zwierząt na paszę
bytową utrzymującą życiowe funkcje organizmu oraz paszę produkcyjną powodującą konkretne
przyrosty na wadze, mleczność, produkcję wełny, jaj od jednej nioski itp.
11.Przykład wykorzystania pasz przez krowy mleczne przy średniej produkcji 3000 l mleka rocznie
zużywają z ogólnej ilości pobranej paszy na potrzeby bytowe 54 %, a na produkcję mleka ok. 46
%. Przy wydajności 6000 l rocznie na paszę bytową krowa zużywa ok. 37 % pobranej paszy, a na
produkcję mleka 63 %.
12.Pasze produkowane w gospodarstwie dzielimy na:
a) bezwzględne  wyróżniamy wśród nich pasze pierwotne niekonkurujące z produkcją
towarową
b) wtórne  ograniczające obszar uprawy roślin przeznaczonych na sprzedaż.
Do oceny gospodarki paszowej stosowany jest bilans pasz jest to dwustronne zestawienie, w
którym ujmuje się zapotrzebowanie na pasze przez zwierzęta oraz rozmiar ich produkcji w
gospodarstwie.
13.Preliminarz  jest to zestawienie przewidywanego zapotrzebowania na poszczególne rodzaje
pasz dla wszystkich grup zwierząt w gospodarstwie w określonym czasie, uwzględnia się w nim
następujące pozycje:
zielonki, określając jednocześnie zapotrzebowanie na pasze skarmiane w formie zielonki,
kiszonki, siana
okopowe pastewne  buraki, marchew
słoma na ściółkę i pasze
pasze treściwe wysoko i średnio białkowe
mleko pełne i odtłuszczone
ziemniaki
mieszanki mineralne.
14.Bilans pasz  jest to dwustronne zestawienie obejmujące z jednej strony zapotrzebowanie na
pasze, z drugiej z
ródła pokrycia tego zapotrzebowania. Aby opracować bilans pasz musimy opra-
cować preliminarz pasz oraz zestawienie produkcji pasz.
15.Obliczanie produkcji pasz zielonych:
Punktem wyjścia do obliczenia produkcji pasz zielonych jest ustalenie wysokości zbiorów tych
pas (ilość powierzchni w ha i zielony plan). Przy przerobie masy zielonej na kiszonkę trzeba
pamiętać o stratach które mogą dochodzić do 30 % (w dołach i pryzmach do 30 %, w silosach
przejazdowych 15  25 %, w silosach wieżowych 10  15 %). Przyjmuje się że ze 100 kg za-
kiszonej zielonej masy uzyskuje się ok. 70 kg kiszonki (współczynnik przeliczeniowy = 0,7).
Przy suszeniu traw, zielonek na siano przyjmuje się że ze 100 kg trawy uzyskuje się najwyżej 25
kg siana (współczynnik przeliczeniowy=0,20  0,25).
16.Obliczanie zapotrzebowania na masę zieloną dla 1 SD:
Krowa o wydajności 3,5 tys l mleka rocznie zużywa w ciągu roku 22,5 t zielonej masy. Składa
się na to: 8 t zielonki, 6 t kiszonki, ok 1,1 t siana.
17.Bilans pasz w przykładowym gospodarstwie:
Zbiór masy zielonej [t]
Powierzchnia
Wyszczególnienie Plon [t/ha] Z tego na
[ha]
Ogółem
Zielonkę Kiszonkę Siano
Koniczyna 2 45 90 10 80
Koniczyna  wsiewka 2 16 32 32
Kukurydza 1 70 70 10 60
Żyto poplonowe 3 20 60 20 40
Buraki cukrowe liście 0,7 52 36,4 36,4
Buraki pastewne liście 0,2 15 3 3
A
ąka 1,6 40 64 64
Pastwisko 1,2 30 36 36
RAZEM 11,7 288 391,4 108 139,4 144
Współczynnik do przeli-
czenia masy zielonej na 1 0,7 0,2
kiszonkę i siano
OGÓA
EM 108 97,58 28,8
Powierzchnia
Wyszczególnienie Plon [t/ha] Zbiór [t]
uprawy [ha]
Ziemniaki 2 26 52
Buraki pastewne 0,2 50 10
Marchew pastewna 0,1 40 4
RAZEM PASTEWNE I
X X 14
OKOPOWE
Słoma na pasze: X X X
Jęczmień 2 4 8
Owies 0,5 4 2
Groch 1 4 4
Słoma na ściółkę: X X X
Żyto 2 7 14
Pszenica ozima 3 4,5 13,5
Pszenica jara 0,5 5 2,5
RAZEM SA
OMA X X 44
Pasze treściwe średnio
X X X
białkowe:
Owies 0,5 3,6 1,8
Jęczmień 2 4 8
RAZEM PASZE ŚREDNIO
X X 9,8
BIAA
KOWE
Bilans pasz w gospodarstwie:
Zapotrzebowanie Produkcja Nadmiar (+) lub brak (-)
Rodzaj paszy
[t]
Zielonka 108,5 108 -0,5
Kiszonka 85 97,58 12,58
Siano 30 29 -1
Okopowe / pastewne 36 14 -22
Ziemniaki 20,5 52 31,5
Słoma i plewy 68 44 -24
Pasze treściwe średnio
13 9,8 -3,2
białkowe
Z analizy bilansu pasz wynika, że zapotrzebowanie na zielonkę i siano jest prawie w pełni pokry-
te, niewielkie braki tych pasz można uzupełnić kiszonką, wystarczająca jest ilość ziemniaków,
brakuje natomiast okopowych / pastewnych, które można zastąpić ziemniakami. Występuje w
gospodarstwie brak pasz treściwych średnio białkowych, można uzupełnić je odpadami powsta-
jącymi przy oczyszczaniu żyta, pszenicy i grochu.
INTENSYWNOŚĆ PRODUKCJI I ORGANIZACJI GOSPODARSTW
1. Intensywność organizacji  jest określana na podstawie roślin intensywnych takich jak
warzywa, rośliny okopowe w strukturze użytkowania ziemi.
2. Intensywność produkcji  jest oceniana na podstawie poziomu poszczególnych nakładów pracy
i środków produkcji do jej mierzenia posługujemy się wartością nakładów materiałowych na jed-
nostkę powierzchni poziomu nawożenia mineralnego w kg/ha N, P, K.
3. W produkcji roślinnej polega na przemnożeniu udziału poszczególnych grup roślin w ogólnej
powierzchni użytków rolnych przez odpowiednie współczynniki intensywności organizacji, za
podstawę przyjęto zboża dl których współczynnik wynosi 1,0.
4. W produkcji zwierzęcej mnoży się liczbę sztuk dużych w przeliczeniu na 100ha UR. Suma ilo-
czynów dla produkcji roślinnej i zwierzęcej określa nam poziom intensywności organizacji i
produkcji.
5. Poziom intensywności organizacji gospodarstwa:
Suma iloczynów
Poziom intensywności produkcji roślinnej
i zwierzęcej
Ekstensywne do 200
Mało intensywne 200  250
Średnio intensywne 250  300
Wysoko intensywne 300  350
Bardzo wysoko intensywne ponad 350