Definicje ziół
Zioła, bot. ogólna, potoczna nazwa obejmująca: 1) dziko
rosnące rośliny zielne zarówno jednoroczne, jak i
dwuletnie; 2) także potoczna
Słownik języka polskiego PWN
Zioła, rośliny zielarskie  prawie wszystkie rośliny,
które zawierają substancje wpływające na metabolizm
człowieka (np. olejki eteryczne) i dostarczające
surowców zielarskich. Są to gatunki lecznicze,
przyprawowe, a także trujące. Grupa ta obejmuje
przede wszystkim jednoroczne i dwuletnie rośliny
zielne, ale także drzewa, krzewy, warzywa i byliny
Popularność ziół
lð ZwierzÄ™ta utrzymywane na pastwiskach od zawsze
miały dostęp do roślin znajdujących się wśród runi
pastwiskowej
lð Wraz ze wzrostem intensyfikacji hodowli i
przeniesieniem utrzymania zwierząt do budynków,
straciły one możliwość wyboru odpowiadających im
składników runi
lð Również rozwój zakÅ‚adów chemicznych i firm
farmaceutycznych przyczynił się do zmniejszenia
znaczenia ziół w żywieniu
lð Od kilku lat obserwuje siÄ™ renesans stosowania
środków ziołowych głównie ze względu na zakaz
stosowania antybiotyków i kokcydiostatyków
Jak to działa?
lð ZioÅ‚a zawierajÄ… wiele zwiÄ…zków chemicznych
(garbniki, śluzy, flawonoidy, glukozydy,
saponiny, olejki eteryczne), które wykazują
specyficzne działanie, zależnie od składu
chemicznego danej rośliny
lð Nie wszystkie substancje mogÄ… być stosowane
jednocześnie,  zioło nie stanowi lekarstwa
samo w sobie każdy gatunek jest odmienny i
może wykazywać skrajnie różne działanie
Substancja aktywna Działanie
Alkaloidy Uśmierzające ból (morfina), łagodzące kaszel (kodeina)
Drażniące błony śluzowe, obniżające napięcie naczyń krwionośnych jelit,
Saponiny zwiększają działalność wydzielniczą błony śluzowej oskrzeli, środki
moczopędne
PrzeczyszczajÄ…ce, regulujÄ…ce pracÄ™ serca, przeciwutleniajÄ…ce,
Glikozydy
wzmacniające ściany naczyń krwionośnych
Naturalne przeciwutleniacze, rozkurczowe, pobudzajÄ…ce na drogi
Flawonoidy
żółciowe, przeciwzapalne
Garbniki ÅšciÄ…gajÄ…ce, antybakteryjne, przeciwzapalne
Żółciopędne, moczopędne, wykrztuśne, uspokajające, przeciwbakteryjne,
Olejki eteryczne
dezynfekujÄ…ce, podnoszÄ…ce walory smakowe
Uczestniczą w przemianie materii, pobudzające gruczoły ślinowe,
Kwasy organiczne
trzustkowe i żołądkowe, poprawiające trawienie
Pektyny i śluz roślinny Przeciwzapalne, osłonowe, łagodzące stany zapalne błon śluzowych
Drażniące komórki smakowe, pobudzające apetyt, zwiększające
Gorycze
wydzielanie soku żołądkowego
Zioła
lð Pojedyncze gatunki
lð Mieszanki zioÅ‚owe
lð Gotowe preparaty zioÅ‚owe
-100% roślinne
-Na bazie ziół
-Z dodatkiem ziół
-Wzbogacone w minerały i witaminy
Formy podawania ziół
lð RoÅ›liny Å›wieże
lð WyciÄ…gi
lð RoÅ›liny suszone
lð Odwary
lð Proszki
lð Oleje roÅ›linne
lð Zasypki
lð Olejki eteryczne
lð Napary
lð Syropy
lð Nalewki
lð Tabletki
lð MaÅ›ci
lð Inhalacje
lð Wcierki
Przedstawiamy zioła
Gatunek rośliny Związki toksyczne Szkodliwość Ujemny wpływ n produkty
Protoanemoniny, Silnie trujące dla bydła
Protoanemonina
anemoniny, ranunculina, koni i owiec (zatrucia,
Jaskier jadowity przedostaje siÄ™ do mleka,
cholina, garbniki, uszkadza narzÄ…dy
mięsa, wątroby
flawonoidy miąższowe)
Saponiny, olejek Bydło, owce, świnie, Protoanemonina
eteryczny, glikozy, konie (ogólne zatrucia, przedostaje się do mleka 
Jaskier ostry protoanemonina, uszkadza narzÄ…dy zatrucia ssÄ…cych cielÄ…t
związki cyjanogenne, miąższowe, krew, (jest w hemoglobinie i
ranunculina serce) krwinkach czerwonych)
Bydło, owce konie,
Jaskier Anemoniny, mniej szkodliwy przy Toksyczne działanie na
płomiennik protoanemoniny spasaniu przez dłuższy narządy miąższowe
czas
Przy spasaniu przez
Berberyna, heleboryna, dłuższy czas Obniża wydajność
Knieć błotna protoanemonina, szczególnie narażone mleczną u krów, powoduje
saponiny, eloksantyna młode bydło owce i chudnięcie, żółtaczkę
kozy
Owce, konie, kozy (u
Alkaloid kolchicyna, Mleko od kóz i owiec
Zimowit jesienny koni zaburzenia
demokolcyna, niekiedy trujÄ…ce
krążenia)
Olejki eteryczne,
Bydło (obniża procesy
Marek limonen, fenole  kwasy, Powoduje uszkodzenie
Gatunek rośliny Związki toksyczne Szkodliwość Ujemny wpływ n produkty
Hiperozyd,
izoramentyna, Bydło, konie (powoduje
Rdest ostro Mleko o smaku gorzkim,
ramenazyna, zaburzenia przewodu
gorzki przyśpiesza psucie mleka
peryksaryna, rutyna, kw. pokarmowego)
elagowy
Porażenie zadu Spadek mleczności u
Ekwisetyna, palustryna, końskiego, bydło owce bydła a wzrost
Skrzyp błotny
tiaminaza (toksyczne zaburzenie toksyczności, poraża
nerwów obwodowych) nerwy obwodowe
Cykutotoksyna, cykutol,
Bydło, owce, konie
olejki eteryczne,
(silnie trujÄ…cy, objawy Mleko o smaku gorzkim,
Szalej jadowity fenolokwasy, zwiÄ…zki
po 1-2 h, utrata produkt toksyczny
kumarynowe,
apetytu, ślinotok)
acetylenowe
Alkaloid konina, Bydło, szkodliwy dla Mleko i mięso zawierają
Szczwół
koniceina, konhydryna, większości zwierząt substancje toksyczne,
plamisty
pseudokonhydryna domowych mogą być trujące
Alkaloidy (ponad 50: Bydło (lekki paraliż  Mleko krowie może być
Starzec jakubek jakobina, jakodyna i porażenie nerwów trujące, nie nadaje się do
inne) obwodowych kończyn) spożycia
Wilczomlecz Bydło, owce (powoduje
Euforbon Mięso i mleko toksyczne
Babka Lancetowata
lð Użytkowanie
-Stany zapalne
-Wypryski skórne
-Podrażnienia błon śluzowych
-Ukąszenia owadów
lð DziaÅ‚anie
-Przeciwzapalne
-Immunostymulacyjne
-A
agodzÄ…ce alergie
Chaber BÅ‚awatek
lð Użytkowanie
-Stany zapalne ukł. moczowego
-Choroby nerek
-Zapalenie spojówek
-Zaprószenie ocz
lð DziaÅ‚anie
-Moczopędne
-OdtruwajÄ…ce
-Przeciwzapalne
-WzmacniajÄ…ce
Cykoria Podróżnik
lð Użytkowanie
-Problemy pokarmowe
-Choroby nerek
-Po leczeniu antybiotykami
-Przy lekkich zatruciach
lð DziaÅ‚anie
-Na ukł. Moczowy (moczopędny)
-OdtruwajÄ…ce
-Ochronne dla wÄ…troby
-Wzmagające wydzielanie soków trawiennych
-Stymulujące rozwój flory jelitowej
Dziurawiec zwyczajny
lð Użytkowanie
-Dla zwierzÄ…t nerwowych, zestresowanych
-Na rany (przyśpiesza gojenie)
-Przy leczeniu schorzeń ukł. pokarmowego
-Okład na ropnie i oparzenia
lð DziaÅ‚anie
-Antybakteryjne i antywirusowe
-ÅšciÄ…gajÄ…ce (garbniki)
-PoprawiajÄ…ce trawienie
-A
agodzące na ukł. nerwowy
Kozłek Lekarski (waleriana)
lð Użytkowanie
-Stany niepokoju, transporcie
-W nadpobudliwości ruchowej
-Zaburzeniach ukł. Pokarmowego na tle nerwowym
-Przedłużanie snu zwierząt rehabilitowanych
lð DziaÅ‚anie
-Przeciwzapalne
-Rozkurczające mięśnie gładkie przewodu
pokarmowego, dróg moczowych i naczyń
krwionośnych
-Przedłużające sen
Serdecznik pospolity
lð Użytkowanie
-Zwierzęta nerwowe, nadpobudliwe
-Transport zwierzÄ…t
-Zabezpieczenie przed urazami podczas rehabilitacji
-Obniżenie nadwrażliwości koni pełnej krwi
lð DziaÅ‚anie
-OdtruwajÄ…ce
-Lekko nasenne
-UspokajajÄ…ce
-Antyoksydacyjne
-Nasercowe
-TonizujÄ…ce
Pokrzywa zwyczajna
lð Użytkowanie
-Cukrzyca
-Wzbogacenie paszy w białko i sole mineralne
-Zwierzęta z zaburzeniami przemiany materii
-Zwierzęta ze skłonnością do ochwatu
-Poprawa jakości sierści
lð DziaÅ‚anie
-Obniżenie poziomu cukru we krwi
-Krwiotwórcze
-Moczopędne
-RegulujÄ…ce przemianÄ™ materii
-Bakteriostatyczne
-Przeciwbiegunkowe
Melisa lekarska
lð Użytkowanie
-Leczenie objawów zaburzeń trawiennych
-łagodzenie napięć, drażliwości i niepokoju
-Przeciwwymiotne
lð DziaÅ‚anie
-UspokajajÄ…ce
-Antyoksydacyjne
-Pobudzające wydzielanie soku żołądkowego
Chmiel zwyczajny
lð Użytkowanie
-Zwierzęta nerwowe, nadpobudliwe
-Rehabilitacja
-A
agodzenie sytuacji stresowych (transport, przeprowadzki)
-Żółtaczka
lð DziaÅ‚anie
-Hamujący wpływ na działanie kory mózgowej
-Zmniejszona wrażliwość niektórych ośrodków w
rdzeniu przedłużonym
-Utrudnienie przenoszenia bodz
ców
Krwiściąg lekarski
lð Użytkowanie
-Nieżyty ukł. pokarmowego
-Zwierzęta ze skłonnością do otłuszczania
-Zaburzenia trawienia
lð DziaÅ‚anie
-Dietetyczne
-WspomagajÄ…ce procesy trawienne
-ÅšciÄ…gajÄ…ce
Brodawnik zwyczajny
lð DziaÅ‚anie
-Poprawa smakowitości
lð Stosowanie
-Wybitna smakowitość dla koni, poprawa smakowitości pasz
-Dodatek do pasz ubogich w wapń, fosfor i potas
Rumianek pospolity
lð Użytkowanie
-Wzdęcia
-Przeziębienia
-Zaparcia
-Wypryski skórne
-Stany zapalne
lð DziaÅ‚anie
-UspokajajÄ…ce
-Przeciwzapalne
-Moczopędne
-RozkurczajÄ…ce
Czosnek pospolity
lð Użytkowanie
-Przy infekcji paciorkowców i gronkowców
-Profilaktyka przy zatruciach ołowiem
-Wspomaganie leczenia grzybic
-Epizootia zapalenia naczyń chłonnych
-Rany ze stanem zapalnym
-Nosówka (wspomaganie leczenia)
-Choroby przewodu pokarmowego
lð DziaÅ‚anie
-OdtruwajÄ…ce
-Obniżające ciśnienie krwi
-Żółciopędne i żółciotwórcze
-Przeciwskurczowe
Krwawnik pospolity
lð Użytkowanie
-Wrzody żołądka
-Biegunki
-Nadżerki dróg rodnych samic
lð DziaÅ‚anie
-Brak apetytu
-Przeciwzapalne
-Odkażające
-Przeciwgrzybicze
-WzmagajÄ…ce apetyt
-Moczopędne
-Żółciopędne
-Rozkurczające na mięśnie
gładkie
-Przeciwkrwotoczne
Gatunek Stopień preferencji
Ziele tymianku ++
Ziele krwawnika ++
Ziele tasznika ++
Ziele perzu ++
Ziele arcydzięgla ++
Ziele rumianku ++
Kora wierzby ++
Ziele melisy ++
Ziele prawoślazu +
Ziele kocimiętki +
Ziele ruty +
Liść brzozy +
Kwiat lipy +
Ziele macierzanki +
Ziele połonicznika +
Ziele tataraku -
Ziele piołunu -
Ziele dzięgla -
Korzeń mniszka -
Liść podbiału -
Mieszanki ziołowe
Propozycje własnych mieszanek
Składniki mieszanki Efekt stosowania mieszanki
Poprawa kondycji, większe przyrosty,
Melisa lekarska, nagietek lekarski, bez
wzrost miana przeciwciał oraz liczby
czarny
granulocytów fagocytujących we krwi
Pokrzywa zwyczajna, dziurawiec Intensywniejsze trawienie, osłona błon
zwyczajny, rumianek pospolity, szałwia śluzowych przewodu pokarmowego,
lekarska, rzepik pospolity, majeranek poprawa apetytu
Intensywniejszy rozwój mikroorganizmów
Bobik trójlistny, krwawnik pospolity, szałwia
żwacza, stymulacja ukł.
lekarska, rumianek pospolity, pokrzywa
Immunologicznego oraz działanie
zwyczajna
wzmacniajÄ…ce
Znaczna eliminacja efektów stresów
Pokrzywa zwyczajna, dziurawiec
wywołanych przez czynniki środowiskowe,
zwyczajny, rumianek pospolity, melisa
działanie uspokajające oraz stymulacja ukł
lekarska, lukrecja
ummunologicznego
Gotowe mieszanki
Grupa
Nazwa
Skład technologicz Dawkowanie Działanie
preparatu
na
Eliminowanie
Mi. Tymol, olejki zaburzeń
eteryczne: Lochy trawiennych,
tymiankowy, wysokoprośne stymulacja
0,15 kg / t
Mix Oil-T eukaliptusowy, , karmiÄ…ce, apetytu,
paszy
czosnkowy prosięta i skrócenie okresu
pomarańczowy, warchlaki tuczu,
oregano podniesienie
mleczności
Mieszanka
ekstraktów Niszczy
Ziołowych, mykotoksyny,
Wszystkie
Nośnikiem 0,12-1,25 kg / t hamuje syntezę
Toxiroak grupy
składników jest paszy mykotoksyn w
produkcyjne
Uwodniony przewodzie
glinokrzemian pokarmowym
Wapniowo sodowy
Nazwa
Zastosowanie Postać leku składniki
preparatu
Kocanka, karczoch zwyczajny, ziele
Choroby wątroby Hepachol Syrop ortosyfonu, liść puemii boldi,
rozmaryn lekarski
Choroby przewodu
Eukaliptus gałkowaty, owoc
sluchowego
Akaryl Żel jałowca, kwiat lawendy, rumianku
zewnętrznego psów i
liść mięty rozmaryn lekarski
kotów
Choroby stawów i Olejek terpentynowy, nalewka z
Fluidosan PÅ‚yn
mięśni pieprzu tureckiego
Nalewka z kasztanowca, olejek
Åšrodki gojÄ…ce i
Fytoderm Spray lawendowy, rozmarnowy, tymianek
antyseptyczne
pospolity
Wyciąg z lespedezy głowiastej,
Choroby nerek Phytophale Tabletki
atrichoce, ortosyfon
Czy zioła na pewno pomogą?
lð Podstawowym pytaniem jakie zadajÄ… hodowcy
jest to, czy zioła mogą pomóc. To zależy.
lð NiezbÄ™dne jest ustalenie konkretnego celu
zastosowania ziół a następnie dobranie
odpowiedniej mieszanki lub gatunków roślin
lð Dawkowanie powinno być zgodne z
zaleceniami producenta. W przypadku
stosowania własnych mieszanek lub obecności
ziół na pastwisku musimy pamiętać o
odpowiednim ich udziale w runi lub paszy
Wpływ dodatku mieszanki ziołowej na wyniki
produkcyjne i wybrane parametry krwi
rosnącego bydła
opasowego
lð DoÅ›wiadczenie przeprowadzone E. Kowalczuk 
Vasilev z Instytutu Żywienia Zwierząt Uniwersytetu
Przyrodniczego w Lublinie
lð Celem byÅ‚o okreÅ›lenie wpÅ‚ywu mieszanki zioÅ‚owej na
efekty produkcyjne i wybrane wskaz
niki
hematologiczne i biochemiczne krwi cielÄ…t
lð Badaniem objÄ™to 20 krów rasy HF o masie ciaÅ‚a 80 kg
lð Podzielone na dwie grupy  kontrolnÄ… i
doświadczalną. Grupa testowa dostawała dodatek
zamiast 3 % otrąb 3% udział mieszanki ziołowej
lð DoÅ›wiadczenie trwaÅ‚o 130 dni, podczas których
kontrolowano badane parametry
lð Pobranie suchej masy pozostawaÅ‚o na
podobnym poziomie u obydwu grup
lð Dzienne przyrosty różniÅ‚y siÄ™ o 0,2 kg na
korzyść grupy  ziołowej
lð Zawartość hemoglobiny i czerwonych krwinek w
krwi cieląt  ziołowych była znacząco wyższa
lð Stwierdzono nieznacznie wyższy poziom
granulocytów we krwi grupy  ziołowej
lð Zawartość frakcji HDL we krwi cielÄ…t
 ziołowych wzrosła o 11%
Efektywność dodatku ekstraktu
ziołowego w tuczu świń
lð ProwadzÄ…cy doÅ›wiadczenie: A. Czech, E.R.
Grela, A. Woz
nica (z Uniwersytetu
Przyrodniczego w Lublinie, Instytut Żywienia
ZwierzÄ…t)
lð Cel doÅ›wiadczenia: OkreÅ›lenie wpÅ‚ywu
mieszanki ziołowej (wyciągu z czosnku, rozłogu
i korzeni lukrecji gładkiej, owoców kminku
zwyczajnego) na efekty produkcyjne tuczników,
wskaz
niki hematologiczne oraz aktywność
wybranych enzymów
lð ZwierzÄ™ta podzielono na 3 grupy po 40
warchlaków o masie ciała 30 kg
lð Pierwsza grupa otrzymywaÅ‚a standardowÄ…
mieszankÄ™, druga mieszankÄ™ z dodatkiem
antybiotyku, trzecia mieszankę z dodatkiem ziół
lð U zwierzÄ…t  zioÅ‚owych odnotowano najwyższe
przyrosty i mięsność oraz największe pole oka
polędwicy.
lð Obydwie grupy z dodatkami cechowaÅ‚y siÄ™
wyższą ilością krwinek czerwonych
lð Wyższy wskaz
nik enzymów wątrobowych u
zwierząt  antybiotykowych mógł świadczyć o
przeciążeniu wątroby
Kiedy stosować zioła
lð Profilaktycznie w celu zapobiegania chorobom
lð Dla poprawienia ogólnej kondycji zwierzÄ…t
lð W celu poprawy efektów hodowlanych (wyższa
mleczność, lepsze przyrosty itp.)
lð Dla poprawy funkcjonowania narzÄ…dów wewnÄ™trznych
i całego organizmu
lð Jako alternatywnÄ™ dla antybiotyków i
kokcydiostatyków
lð Dla zapewnienia minerałów, szczególnie pierwiastków
sladowych w diecie zwierzÄ…t
lð W celu poprawy smakowitoÅ›ci i walorów zapachowych
paszy
Co zrobić by mieć zioła
Kilka porad jak zachęcić zioła do powrotu na
pastwisko:
-Stosować nawożenie organiczne
-Unikać jednostronnego nawożenia azotowego
-Stosować herbicydy jedynie punktowo
-Stosować system kośno-pastwiskowy (by rośliny
wrażliwe na deptanie mogły się zregenerować)
-Nie zaniedbywać wczesnych wypadów i terminów
koszenia Å‚Ä…k
Stosowanie własnych ziół
lð Zalety
-Zioła znajdujące się w runi pastwiskowej i są
obecne na Å‚Ä…kach stanowiÄ… tanie z
ródło
dobroczynnych substancji
-Możliwa jest modyfikacja składu mieszanki
-W przypadku własnej uprawy ziół posiadamy
gwarancję jakości stosowanych składników
-Zwierzęta instynktownie wybierają rośliny
pomocne w danym momencie
lð Wady
-Należy pamiętać o tym, iż zioła muszą mieć
odpowiedni udział w runi pastwiskowej oraz w
dawce pokarmowej
-W celu stosowania ziół należy posiadać
odpowiedniÄ… wiedzÄ™ na temat rozpoznawania
gatunków, stosowania ziół, dawkowania i
ewentualnych interakcji z innymi substancjami
-Utrzymanie stałego udziału ziół na użytkach
ziolonych niezbędne jest pilnowanie
przedstawionych wcześniej zasad
-Przygotowanie i konserwacja ziół może być
czasochłonne
Gotowe preparaty
lð Zalety
-Są na ogół łatwe w stosowaniu
-Dawkowanie jest szczegółowo opisane przez
producenta
-Na rynku obecna jest różnorodna gama
produktów odpowiadająca różnym potrzebom
zwierzÄ…t
-Skład preparatów jest zbadany i jego działanie
zostało przetestowane
lð Wady
-Gotowe preparaty często osiągają wysokie ceny,
pasze dodatek ziół może podnieśc cenę paszy
nawet o 20 %
-Nie znamy pochodzenia składników
-Zachodzi ryzyko przekłamań producentów
niepodających całego składu preparatów
-Nie ma możliwości modyfikacji składu mieszanki
Wnioski
lð ZioÅ‚a mogÄ… stanowić doskonaÅ‚e uzupeÅ‚nienie
mieszanki paszowej, poprawiajÄ…cÄ… wskaz
niki
produkcyjne
lð Dodatki zioÅ‚owe mogÄ… wspierać leczenie i
działać profilaktycznie w przypadku wystąpienia
chorób
lð Kierunek rozwoju badaÅ„ nad użyciem ziół
powinien być rozwijany, a ich udział powinien
być brany pod uwagę przez hodowców zgodni z
kalkulacjami ekonomicznymi
lð Stosowanie ziół powinno być konsultowane z
lekarzem weterynarii (wspomaganie leczenia
farmakologicznego)
lð Znajomość skÅ‚adu botanicznego pastwisk i Å‚Ä…k,
oraz zakupowanego siana i kiszonek powinna
być ważna dla hodowcy w celu uniknięcia
zatruć lub niekorzystnego wpływu na produkcję
lð Odpowiednie traktowane pastwiska i Å‚Ä…ki mogÄ…
stanowić proste i tanie z
ródło łatwo dostępnych
surowców zielarskich
lð Niektóre zioÅ‚a mogÄ… dziaÅ‚ać uczulajÄ…co, należy
je wprowadzać stopniowo do paszy
Literatura
lð Meyer H., Coenen M.: Å»ywienie koni
lð Bremness L.: Wielka ksiÄ™ga ziół
lð Rogala J. Maciej R.: Zielnik dla każdego
lð GrzÄ™dzicka E.: Ilustrowany atlas ziół
lð PaweÅ‚ek A
.: Surowce zielarskie w leczeniu
zaburzeń układu pokarmowego. Konie i rumaki.
T 390, nr. 10, 2012, s. 38-39
lð SzaÅ‚ata A.: ZioÅ‚a na pastwisku i w żłobie.
Koński Targ, nr. 3,2012, s. 11-13
lð Chodkowska K.: Medycyna Alternatywna. Åšwiat
Koni. T. 84, nr 4, 2011, s. 76-79
lð MikoÅ‚ajewicz M.: Zielnik koniarza cz. 4. KoÅ„
Polski, T. 330, nr. 11, 2011, s. 72  75
lð Chodkowska K.: RoÅ›liny trujÄ…ce. Åšwiat Koni. T.
96, nr 4, 2012, s. 38-40
lð PaweÅ‚ek A
.: Surowce zielarskie o działaniu
uspokajającym  możliwość profilaktyki i
leczenia. Konie i rumaki. T. 388, nr 8, 2012, s.
36-38
lð Kalisiak O.: ZioÅ‚olecznictwo. Hodowca i
jez
dziec. T. 30, nr, 3, 2011, s. 112-114
lð BÅ‚oÅ„ska A.: Czym sÄ… wÅ‚aÅ›ciwie dodatki
paszowe. Åšwiat Koni. T. 118, nr 2, 2014, s. 6-7
lð Wilkanowska A.: Ekstrakty i susze roÅ›linne.
Hodowca Drobiu. Nr 8, 2011, s. 5-8
lð Mgr inż. Chorąży A
.: Wykorzystanie ziół w
żywieniu drobiu. Polskie Drobiarstwo. Nr 12,
2012. s. 22-25
lð Lek wet. Prus T.: Naturalne immunostymulatory
u drobiu. Hodowca Drobiu. Nr 4, 2008, s. 6-10
lð MacioÅ‚ek H., ZieliÅ„ska A.: Toksyczne dziaÅ‚anie
roślin z użytków zielonych. Hodowca Bydła. Nr
1, 2011, s. 12-20
lð Radkowska I., Radkowski A,: Zastosowanie ziół
w żywieniu krów mlecznych. Hodowca Bydła.
Nr 5, 2011, s. 20-23
lð http://www.farmer.pl/produkcja-
zwierzeca/trzoda-chlewna/skuteczne-i-bardziej-
skuteczne-ziola,37390.html
lð http://www.farmer.pl/produkcja-zwierzeca/trzoda-
chlewna/artykuly/ziola-jako-dodatek-paszowy-w-
zywieniu-trzody-chlewnej,50021,1.html
lð http://www.portalhodowcy.pl/hodowca-
bydla/62-numer-9-2008/337-dodatki-ziolowe-
w-zywieniu-bydla