DOI: 10.2478/v10111-009-0042-x LeS
ne Prace Badawcze (Forest Research Papers), 2009, Vol. 70 (4): 429 434.
ANALIZA
1
Janusz M. Sowa , Grzegorz Szewczyk, Arkadiusz Stańczykiewicz, Włodzimierz Grzebieniowski
PracochłonnoS
ć pozyskiwania drewna w drzewostanach ze S
niegołomami
Labour consumption during timber harvesting in snowbreak stands
Abstract. This research compared the time structure of logger's working day in pine stands during late thinning
operations and in similar stands damaged by snowbreak. During operations carried out in stands damaged by
snowbreak it is expected that a bigger proportion of time will be spent walking, almost 90%. Consequently the increase
in labour consumption while working under these conditions should be the same. The observed increase in time taken
was significantly larger than that suggested in the Catalogue of Forest Operations Time Standards for situations when
obstacles, or other conditions, not described in the Catalogue occur (30%).
Key words: logger s worktime structure, late thinning
1. Stan badań szczegółowych rozwiązań, poprzestając na stwierdzeniu
o indywidualnym podejS
ciu do każdej powierzchni.
Wielkoobszarowe zniszczenia drzewostanów poja- Zalecenia technologiczne ograniczają się w chwili obec-
wiły się już w latach szeS
ćdziesiątych ubiegłego wieku nej jedynie do okreS
lenia ogólnego podziału przestrzen-
(Jewuła 1970). Ze względu na zmiany klimatyczne nego zrębu, wyznaczenia na działkach roboczych kie-
należy się liczyć z dalszym wzrostem rozmiaru szkód w runku cięć uwzględniającego pochylenie terenu i kieru-
drzewostanach, zarówno pod względem powierzchni, nek obalenia drzew oraz opisania wariantu technologii
jak i koncentracji miąższoS
ci, przynajmniej do momen- uwzględniającego tylko miejsce S
cinki, okrzesywania i
tu, aż prowadzone zabiegi hodowlane nie doprowadzą zrywki oraz wyróbki sortymentów (Suwała 1991, 2000,
do zwiększenia naturalnej odpornoS
ci drzewostanów. W 2002). Pozyskiwanie drewna z wiatrołomów i wiatro-
polskich warunkach dominującym czynnikiem szkodo- wałów prowadzone jest obecnie z wykorzystaniem ma-
twórczym jest wiatr, powodujący ponad szeS
ciokrotnie szyn i urządzeń stosowanych w standardowym użytko-
większe zniszczenia w porównaniu z szadzią i ze waniu (Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy przy
S
niegiem. Występowanie tych ostatnich zasadniczo w wykonywaniu podstawowych prac z zakresu gospodarki
drzewostanach przedrębnych sprawia jednak, że są one leS
nej. 1997. DGLP LP, Warszawa: 65-72).
bardziej dotkliwe, niżby to wynikało z przytoczonych Powszechnie wiadomo, że zagrożenie życia i zdro-
powyżej danych (Schraml 1990, Zajączkowski 1991). wia robotników pracujących przy usuwaniu szkód w
Koncentracja dużej iloS
ci drewna do pozyskania, drzewostanach poklęskowych jest duże. Większe niż za-
trudne warunki pracy stwarzające zwiększone zagro- zwyczaj zagrożenie wypadkowe wynika z odmiennoS
ci
żenie wypadkowe oraz zazwyczaj krótki dopuszczalny warunków pracy oraz jej dużej złożonoS
ci, spowodo-
czas wyróbki i wywiezienia surowca sprawiają, że wanej różnym stanem naprężeń drewna i wyglądem
projektowanie procesów technologicznych w takich S
cinanych drzew (Olszewski 2000, Vorsicht bei der
drzewostanach jest bardzo złożone i trudne (Puchniarski Aufarbeitung von Sturmholz 2000).
2003). Być może dlatego w praktyce nie okreS
la się
1
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, Katedra Użytkowania Lasu i Drewna, Al. 29 Listopada 46,
31-425 Kraków; Fax [phone], e-mail [e-mail]
Badania były sfinansowane ze S
rodków na naukę w latach 2007-2009 jako projekt badawczy N N309 4246 33
430 J. M. Sowa et al. / LeS
ne Prace Badawcze, 2009, Vol. 70 (4): 429 434.
Z uwagi na poziom bezpieczeństwa oraz wydajnoS
ć chłonnoS
ci oraz odpowiednią weryfikację znanych
prac optymalnym rozwiązaniem byłoby projektowanie równań aproksymujących poziom pracochłonnoS
ci.
systemów technologicznych z wykorzystaniem maszyn
wielooperacyjnych. Takie rozwiązania były stosowane
przy usuwaniu wiatrołomów w lasach Niemiec na po-
2. Cel pracy
czątku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia (Bort
et al. 1990). W omawianych warunkach technologia
Celem pracy było przeprowadzenie analizy struktury
zmechanizowana była korzystniejsza pod względem
czasowej dnia roboczego oraz pracochłonnoS
ci na
ergonomii, organizacji stanowiska pracy oraz wydajnoS
-
stanowisku pracy drwala operatora pilarki spalinowej
ci i kosztów pozyskania w porównaniu z pracą ręczno-
pracującego w drzewostanach, w których prowadzono
maszynową (Giefing 1995; Mahler et Bort 1990).
planowe zabiegi pielęgnacyjne trzebieży póx
nych i na
Jednak w polskich warunkach ekonomicznych nie-
powierzchniach ze S
niegołomami.
dokapitalizowanie Zakładów Usług LeS
nych oraz niskie
koszty pracy ludzkiej stanowią istotną przeszkodę w
mechanizacji prac pozyskaniowych. Nurek (2005) po-
3. Metodyka
daje, że ok. 95% prac związanych ze S
cinką, okrzesy-
waniem i przerzynką odbywa się za pomocą pilarek
Badania prowadzono w latach 2005 i 2006 w drzewo-
spalinowych. Tak więc widać wyrax
nie, że likwidacja
stanach sosnowych IV i V klasy wieku (tab. 1) na terenie
szkód od S
niegu odbywać się będzie w najbliższym ho-
NadleS
nictwa Dąbrowa Tarnowska, gdzie realizowano
ryzoncie czasowym z zastosowaniem technologii na
planowe zabiegi pielęgnacyjne, oraz na terenie NadleS
-
ręczno-maszynowym poziomie zmechanizowania.
nictwa Krzeszowice, w którym prowadzono cięcia przy-
Pełna analiza procesu pracy powinna uwzględnić
godne w związku z zaistniałymi S
niegołomami (ryc. 1).
również badanie struktury dnia roboczego. Pozwala ono
Podczas wykonywania prac zrębowych prowadzony
na wykrycie przyczyn zmiennoS
ci wydajnoS
ci pracy
był chronometraż wszystkich czynnoS
ci obserwowa-
(Grodecki 1990; Nikolić et Bajić 1991; Sowa et Stańczy-
nych na analizowanym stanowisku pracy. Pomiar czasu
kiewicz 2003; ZeŁić et al. 2005). W przypadku gdy
notowany był automatycznie, przy wykorzystaniu kom-
 powtarzające się operacje czy czynnoS
ci trwają długo,
puterów PSION Workabout, na których zainstalowano
jak na przykład proces obróbki drewna kopalniakowego
oprogramowanie  Timing do prowadzenia chronome-
na składnicach [& ] wyjaS
nienia przyczyn różnic wydaj-
trażu (Szewczyk 2007). Rejestrowane czasy produk-
noS
ci może dostarczyć analiza struktury dnia roboczego
cyjne w zmianie roboczej zaliczano do okreS
lonych
przedstawiona w postaci analitycznej  fotografii dnia
kategorii przyjętych za BN-76/9195-01 w Krajowym
roboczego [& ] Przy analizie procesu pracy w lesie przy
Systemie Maszyn LeS
nych (Botwin 1993) (tab. 2).
S
cince i wyróbce drewna, gdzie poszczególne operacje i
Prace z zakresu S
cinki, obalania, okrzesywania i
czynnoS
ci trwają bardzo krótko i szybko się zmieniają,
przerzynki na obydwu analizowanych powierzchniach
bardziej przydatna jest metoda sumaryczna, posługująca
manipulacyjnych wykonywał pilarz w wieku 35 lat o
się diagramem syntetycznym (Laurow 1994).
szeS
cioletnim stażu pracy, dobrze wyszkolony i dyspo-
Nawet pobieżna analiza danych chronometrażowych
nujący odpowiednimi narzędziami pomocniczymi do
zebranych metodą analityczno-badawczą (Monkiele-
obalania drzew. Obserwowane operacje technologiczne
wicz et Czereyski 1971) i opracowanych w powyżej
stanowiły pierwszy etap procesu pozyskiwania drewna,
przedstawiony sposób daje możliwoS
ć jakoS
ciowej
realizowanego w systemie pozyskiwania drewna
oceny czynników zewnętrznych kształtujących poziom
wydajnoS
ci pracy. Ich analiza pozwala na odpowiednią
optymalizację prac i konstruowanie właS
ciwych proce-
sów technologicznych.
OkreS
lenie czasochłonnoS
ci prac związanych z po-
zyskiwaniem drewna w drzewostanach poklęskowych
napotyka zasadnicze trudnoS
ci, związane zasadniczo z
dużą zmiennoS
cią warunków pracy i trudnoS
ciami
stabilizacji warunków pomiarowych celem wyodrębnie-
nia zmiennych wpływających na poziom pracochłon-
noS
ci. Nasuwa się pytanie, czy jest możliwe oszaco-
wanie pracochłonnoS
ci w takich drzewostanach poprzez
analizę porównawczą struktury czasu zmiany roboczej
Rycina 1. Drzewostan ze S
niegołomami
w warunkach planowego pozyskiwania, identyfikację
Figure 1. Snowbreak stand
zmiennych wpływających istotnie na poziom czaso-
J. M. Sowa et al. / LeS
ne Prace Badawcze, 2009, Vol. 70 (4): 429 434. 431
Tabela 1. Charakterystyka drzewostanów na powierzchniach badawczych
Table 1. Characteristics of stands in sample plots
Dąbrowa 74 a trzebieże 13,43 So 68 0,9 umiarkowane 27 25 Ia 396
Tarnowska póx
ne moderate
Scots pine
/ Wał Ruda late thinning crown closure
Krzeszowice 258 a S
niegołomy 10,13 So 100 0,4 lux
ne 30 15 IV 125
/ Czerna snowbreaks open crown
Scots pine
closure
Tabela 2. Schemat blokowy klasyfikacji czasów pracy
Table 2. Worktime classification
T04 - Produkcyjny czas pracy
Productive worktime
T02 - Operacyjny czas pracy
Operational worktime
T1 T2 T3
Czas efektywny pracy Czas pomocniczy Czas obsługi technicznej
Effective worktime Auxiliary time Technical maintenance time
T11 T12 T14 T21 T22 T31 T32 T33
długiego (Laurow 2000). Zrywka do szlaku zrywko- Dla analizowanych wariantów obliczono udział pro-
wego prowadzona była przy zastosowaniu wciągarek centowy poszczególnych kategorii czasów w zmianie
zamontowanych na ciągnikach rolniczych. Wyróbka roboczej. W celu uzyskania czytelniejszych wyników
złomów, wobec utrudnionej zrywki surowca, obejmo- obliczono również ich udział w czasie operacyjnym
wała również przerzynkę dłużyc. Przy prowadzonych zmiany roboczej. Zmienne, którymi były obserwowane
planowych zabiegach pielęgnacyjnych ład przestrzenny czasy pracy, scharakteryzowano poprzez obliczenie ich
był zgodny z obowiązującymi w tym zakresie normami, podstawowych charakterystyk statystycznych, takich
z głównym kierunkiem obalania skierowanym w głąb jak mediana, rozstęp, minimum i maksimum. Wobec
drzewostanu i kierunkiem cięć skierowanym przeciw- skoS
noS
ci rozkładu opisywanych czasów pracy porów-
nie, w stronę szlaku zrywkowego. Szkody obserwowane nanie struktury dnia pracy na obydwu powierzchniach
na powierzchni ze S
niegołomami sprawiły, że obowiązy- manipulacyjnych przeprowadzono nieparametrycznym
wał jedynie indywidualny kierunek obalania (główny testem serii Walda-Wolfowitza.
kierunek cięć zgodny z kierunkiem złomów  od od- W opracowaniu wykorzystano modele opisujące za-
ziomka do wierzchołka drzewa), wynikający zasadniczo leżnoS
ć pracochłonnoS
ci pozyskiwania drewna na stano-
z zachowania bezpiecznej techniki pracy oraz możli- wisku drwala operatora pilarki spalinowej od charak-
woS
ci zerwania wyrobionego surowca. terystyk taksacyjnych drzewostanów, charakteru cięć
3
3
NadleS
nictwo
/ LeS
nictwo
Forest inspectorate
/ Forest district
Oddział
Compartment
Zabieg pielęgnacyjny
Tending intervention
Powierzchnia [ha]
Forest area [ha]
Skład gatunkowy
Stand composition
Wiek [lata]
Age [years]
Zadrzewienie
Stand density index
Zwarcie
Crown density
PierS
nica [cm]
D.B.H. [cm]
WysokoS
ć [m]
Height [cm]
Bonitacja
Stand quality
Grubizna [m /ha]
Large timber [m /ha]
Czas S
cinki i obalania
Time of cutting and felling
Czas okrzesywania
Time of debranching
Czas przerzynki
Time of bucking
Czas oczekiwania na pomoc
w wykonaniu lub na koniec
innych czynnoS
ci
Time of waiting for help in
execution or the end of other
activities
Czas przejS
ć w miejscu pracy
Time of walking in workplace
Czas uzupełniania paliwa
Time of refuelling
Czas przygotowania
stanowiska roboczego
Time of preparation of work
station
Czas codziennej obsługi
Time of daily servicing
432 J. M. Sowa et al. / LeS
ne Prace Badawcze, 2009, Vol. 70 (4): 429 434.
oraz rozmiaru wybranych elementów struktury dnia ro- różnice oscylowały w przedziale 6 9% i w kategoriach
boczego w czasie operacyjnym (Szewczyk 2007). Zo- czasu S
cinki i obalania T11, okrzesywania T12 oraz
stały one zastosowane w celu ustalenia wskax
ników przerzynki T14 kształtowały się na zbliżonym poziomie.
zwiększających normy pracochłonnoS
ci pracy w drze- W drzewostanach trzebieżowych korzystniejsze wyko-
wostanach poklęskowych w porównaniu do planowego rzystanie czasu zmiany w efektywnym czasie pracy T1
pozyskania. skutkowało znacznie mniejszym niż ma powierzchniach
ze S
niegołomami udziałem czasów pomocniczych T2.
W grupie czasów pomocniczych zwraca uwagę duża,
20% różnica udziału czasu przejS
ć w miejscu pracy.
4. Wyniki i dyskusja
Różnice w strukturze czasu pracy na obu powierz-
chniach wynikały również z koniecznoS
ci przygotowy-
Analiza struktury zmiany roboczej pilarza
wania na powierzchniach poklęskowych stanowisk ro-
pracującego w drzewostanach przy trzebieżach póx
nych
boczych. Udział tej kategorii czasu wyniósł tu 5%,
i na powierzchniach ze S
niegołomami wskazuje na wy-
wobec zupełnego jej braku w drzewostanach trze-
stępowanie szeregu różnic w zakresie struktury produk-
bieżowych. Trudne warunki pracy na powierzchniach ze
cyjnego czasu pracy T04 (ryc. 2a).
S
niegołomami, z dużą iloS
cią nadłamanych wierz-
Zasadniczym czasem głównym, odnoszącym się
chołków i koronami drzew leżącymi w bezpoS
rednim
bezpoS
rednio do czynnoS
ci lub zabiegów głównych w
sąsiedztwie S
cinanych drzew, wymusiły przygotowanie
ramach operacji był czas okrzesywania T12, którego
i zabezpieczenie stanowisk pracy. Obecnie wykonywa-
udział w czasie produkcyjnym T04 wyniósł 41% w trze-
nie takich czynnoS
ci przy standardowych cięciach
bieżach i 32% w S
niegołomach. Potwierdza to spostrze-
pielęgnacyjnych oraz rębnych zostało  w następstwie
żenia Jakubowskiego i in. (2005), którzy w drzewo-
wprowadzenia Zarządzenia Dyrektora Generalnego LP
stanach poklęskowych wskazali na charakterystyczny
nr ZO-727-1/15/03 z 2003 r. w sprawie  zaprzestania
duży udział czasu okrzesywania w ogólnym czasie
korowania pni  niemal całkowicie wyeliminowane.
zmiany roboczej.
W strukturze operacyjnego czasu pracy T02 (ryc. 2b)
W grupie efektywnych czasów pracy zwraca uwagę
największe różnice odnotowano w przypadku czasu
wyższy udział wszystkich wyróżnionych kategorii czyn-
okrzesywania T12 (8%) oraz czasu przejS
ć w miejscu
noS
ci w drzewostanach trzebieżowych w porównaniu z
pracy T22 (24%).
powierzchniami ze S
niegołomami. Zaobserwowane
Duży udział czasu przejS
ć na powierzchniach
poklęskowych potwierdza zasygnalizowany powyżej
problem utrudnień, polegających na koniecznoS
ci ob-
chodzenia niebezpiecznych złomów. Interesujący z pun-
ktu widzenia właS
ciwej organizacji pracy jest również
udział czasu S
cinki T11 znacznie mniejszy (o 7%) niż w
trzebieżach. Taka sytuacja powstała zapewne w wyniku
wyróbki licznych wierzchołków złomów, polegającej
zasadniczo jedynie na ich okrzesywaniu.
Zaprezentowane powyżej porównanie struktury dnia
roboczego na analizowanych powierzchniach za pomo-
cą diagramów syntetycznych nie daje możliwoS
ci pełnej
analizy procesu pracy. WyjaS
nienia przyczyn zmien-
noS
ci wydajnoS
ci, u podstaw której leży często okreS
lo-
na organizacja pracy, może dostarczyć analiza struktury
dnia roboczego przedstawiona w postaci analitycznej 
fotografii dnia roboczego. Dla uproszczenia poniższe
rozważania przeprowadzono badając różnice czasów
trwania dwóch kategorii czynnoS
ci cechujących się
największym udziałem w zmianie roboczej  czasu
okrzesywania T12 oraz przejS
ć w miejscu pracy T22.
Wyniki analizy przedstawione na rycinie 3 wskazują
Rycina 2. Produkcyjne (a) i operacyjne (b) czasy pracy w
na występowanie istotnych statystycznie różnic czasów
drzewostanach trzebieży póx
nych i na powierzchniach ze
trwania przejS
ć w miejscu pracy i braku takich różnic dla
S
niegołomami (kategorie czasów  p. tab. 2)
czasów okrzesywania. Potwierdziły się w ten sposób
Figure 2. Productive (a) and operational (b) worktime in late
spostrzeżenia Muszyńskiego Z. i Muszyńskiego J.
thinning and in snowbreak stands (for time categories  see
(1999), którzy zauważyli, że zasadnicze trudnoS
ci przy
Table 2)
J. M. Sowa et al. / LeS
ne Prace Badawcze, 2009, Vol. 70 (4): 429 434. 433
Tabela 3. Analiza regresji  PILARZ w trzebieżach
póx
nych
Table 3. Regression analysis  PILARZ (logger) in late
thinning
R=0,77; R2 =0,58; F=53,72; p=0,00
popr
Błąd std.
t p
Std. deviation
Wyraz wolny 4,39 10,78 0,00
Constant
x1 -0,34 2,31 -4,77 0,00
x2 -0,65 7,49 -10,56 0,00
x3 0,16 1,69 2,21 0,03
Rycina 3. Czas okrzesywania (T12) i czas przejS
ć w
miejscu pracy (T22) w trzebieżach i na powierzchniach
S
niegołomowych
usuwanych z drzewostanu, wmip  procent miąższoS
ci
Figure 3. Time of debranching (T12) and time of walking in
drewna pozyskiwanego z drzewostanu.
workplace (T22) in thinning and snowbreak stands
Przykładowa pracochłonnoS
ć obliczona w drzewo-
stanach poklęskowych w zbliżonych do opisywanych
prowadzeniu prac zrębowych na powierzchniach po-
klasach wieku kształtuje się w granicach 34 80 min/1
klęskowych polegają na rozpoznaniu zagrożeń, likwi-
m3/1 robotnika (Giefing 1995). Interesująca byłaby
dacji naprężeń w drewnie pnia i odcinanych gałęzi oraz
możliwoS
ć predykcji poziomu pracochłonnoS
ci dla
na rozciąganiu grup obalonych drzew. Wszystkie te
innych stanowisk. Zakładając podobieństwo analizowa-
czynnoS
ci wymagają dużo większej, w porównaniu ze
nych drzewostanów w zakresie ich cech taksacyjnych,
standardowymi zabiegami, iloS
ci i długoS
ci przejS
ć w
można stwierdzić, że czynnikiem różnicującym struk-
miejscu pracy.
turę dnia pracy pilarza przy pozyskaniu w trzebieżach
Dążenie do osiągnięcia maksymalnej opłacalnoS
ci
póx
nych oraz w drzewostanach ze S
niegołomami jest
prac nie może nigdy przysłonić najważniejszych warun-
udział czasu przejS
ć w miejscu pracy. Jak wynika z prze-
ków projektowania technologii pozyskiwania drewna,
prowadzonych badań, przy pracy w drzewostanach ze
tj. do zachowania odpowiedniego poziomu bezpie-
S
niegołomami można spodziewać się udziału czasu
czeństwa i ochrony pracowników przed niekorzystnymi
przejS
ć T22 w czasie operacyjnym większego o prawie
skutkami oddziaływania materialnego S
rodowiska pracy
90%. O tyle procent należałoby więc zwiększyć praco-
(Gliszczyński 1999; Muszyński Z. et Muszyński J.
chłonnoS
ć zabiegów w takich warunkach. Jest to zna-
1999). Punktem wyjS
cia pozostaje jednak nadal, wobec
cząco więcej w porównaniu z 30% podwyższeniem
niedokapitalizowania wykonawców prac, możliwy do
pracochłonnoS
ci, sugerowanym w  Katalogach norm
osiągnięcia w różnych wariantach poziom pracochłon-
czasu dla prac leS
nych (ORWLP Bedoń, 2004) w
noS
ci. Z punktu widzenia planowania prac niezbędna
wypadku wystąpienia utrudnień nieuwzględnionych w
jest umiejętnoS
ć przewidywania zmian wydajnoS
ci w
 Katalogu lub innych uwarunkowań. Należy zauwa-
różnych warunkach terenowo-drzewostanowych. Rów-
żyć, że w chwili obecnej w jednostkach administra-
nania regresji dają możliwoS
ć okreS
lenia poziomu
cyjnych PGL Lasy Państwowe pracochłonnoS
ć zabie-
wydajnoS
ci (sprawnoS
ci techniczno-technologicznej
gów w drzewostanach ze S
niegołomami okreS
lana jest
EST) na poszczególnych etapach procesu pozyskiwania
jedynie szacunkowo, a same zabiegi zaliczane do
drewna prowadzonego przy zastosowaniu okreS
lonych
czynnoS
ci wykonywanych w trzebieżach.
rozwiązań. W drzewostanach trzebieży póx
nych anali-
zowanych w niniejszej pracy oszacowano sprawnoS
ć
techniczno-technologiczną EST za pomocą następu-
5. Stwierdzenia i wnioski
jącego równania regresji (Szewczyk 2007):
EST = 47,27 -11,002x - 79,17x + 3,72x ą 10,44 (1)
1. W grupie efektywnych czasów pracy T1, zarówno
gdzie:
w trzebieżach, jak i w drzewostanach ze S
niegołomami,
ESTPIL  przewidywana wartoS
ć wskax
nika EST
największy był udział czasu okrzesywania T12, który
[min czasu T02 / m3],
wyniósł odpowiednio 43% i 35% czasu operacyjnego.
x1  zero-jedynkowa zmienna grupy drzewostanów
Różnice pomiędzy czasem okrzesywania w analizo-
wynosząca 1 dla grupy drzewostanów So,
wanych wariantach nie były statystycznie istotne
x2  udział procentowy kategorii czasu T12,
(Zskoryg=-1,01; p=0,31).
x3  wskax
nik sumarycznej intensywnoS
ci pozyska-
2. Praca na powierzchniach ze S
niegołomami cha-
nia wsip=wiip /wmip; wiip  procent liczby drzew
rakteryzowała się udziałem czasu przejS
ć T22 większym
434 J. M. Sowa et al. / LeS
ne Prace Badawcze, 2009, Vol. 70 (4): 429 434.
(46%) niż praca w trzebieżach (26%). Różnice pomię- Laurow Z. 2000. Systemy pozyskiwania drewna  nazwy i
okreS
lenia. Głos Lasu, 8: 10 11.
dzy czasem przejS
ć w analizowanych wariantach były
Mahler G., Bort U. 1990. Kranvollerntereinsatz bei der Sturm-
statystycznie istotne (Zskoryg=3,31; p=0,00).
holzaufarbeitung. AFZ Wald, 14 15: 366 368.
3. Analiza regresji przedstawiona dla analizowanego
Monkielewicz L., Czereyski K. 1971. Analiza metod ustalania
stanowiska pracy w trzebieżach póx
nych wykazała, że
technicznych norm pracy przy pozyskaniu i transporcie
czynnikami decydującymi o poziomie pracochłonnoS
ci
drewna. Prace Instytutu Badawczego LeS
nictwa, 390:
są udział czasu okrzesywania T12, zmienna jakoS
ciowa
1 77.
grup drzewostanów (sosnowe i bukowe oraz jodłowe i
Muszyński Z., Muszyński J. 1999. Problem zastosowań ergo-
S
wierkowe) oraz wskax
nik sumarycznej intensywnoS
ci
nomicznych podczas usuwania drzew w drzewostanach
pozyskania wsip, wskazujący, ile razy mniejszy jest po- poklęskowych. Zastosowania Ergonomii, 2 3: 109 115.
bierany z drzewostanu procent miąższoS
ci drewna w po- Nikolić S., Bajić V. 1991. Prilog studiji vremena radnih ope-
racija sece i izrade. Rezultati istrazivanja. Glasnik za
równaniu z procentem liczby pozyskiwanych drzew.
`
umske Pokuse, 73: 311 319.
4. Czynnikiem różnicującym pracochłonnoS
ć pozys-
Nurek T. 2005. Badania organizacji pracy nowoczesnych ma-
kiwania drewna w trzebieżach póx
nych oraz w drze-
szyn do pozyskiwania drewna  model matematyczny.
wostanach ze S
niegołomami jest udział czasu przejS
ć w
[w:] Procesy produkcyjne w leS
nictwie  technika, tech-
miejscu pracy T22.
nologia, organizacja: 63 73. Warszawa, Szkoła Główna
5. W drzewostanach ze S
niegołomami możliwe jest
Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Inży-
oszacowanie pracochłonnoS
ci pozyskania jak w drze-
nierii Produkcji.
wostanach standardowych, na podstawie równania
Olszewski A. 2000. Bezpieczeństwo i higiena pracy przy
regresji przedstawionego w pracy. Poziom praco- pozyskiwaniu drewna w warunkach klęskowych. Postępy
Techniki w LeS
nictwie, 74: 52-59.
chłonnoS
ci należy jednak zwiększyć o ok. 90%, ze
Puchniarski T. 2003. Klęski żywiołowe w lasach. Poradnik
względu na większy w drzewostanach poklęskowych
leS
niczego. Metody zapobiegania i likwidacji. Warszawa,
udział czasu przejS
ć.
PWRiL.
Schraml E. 1990. Bew�ltigung der Schneebruch-katastrophe
1981 in Bayern. AFZ Wald, 45; 1168 1169.
Literatura
Sowa J.M., Stańczykiewicz A. 2003. Research on pro-
ecological harvesting technology with the use of cable
Bort U., Mahler G., Pfeil C. 1990. Sturmholzaufarbeitung mit winch. [w:] Proceedings of the 2nd International Scientific
Kranvollernten. AFZ Wald, 25 26: 640 641. Conference  Forest and wood-processing technology and
Botwin M. 1993. Podstawy użytkowania maszyn leS
nych. the environment (red J. Kolarik), Brno, Mendel Univer-
Warszawa, Wydawnictwo SGGW. sity of Agriculture and Forestry, 405 415.
Giefing D.F. 1995. Usuwanie skutków klęski huraganu w la- Suwała M. 1991. Pozyskiwanie drewna w drzewostanach
sach Niemiec w 1990 roku. Sylwan, 7: 52 59. uszkodzonych (złomy i wywroty). [w:] Poradnik
Gliszczyński A. 1999. Obciążenie fizyczne pracowników za- leS
niczego (red. K. Rogaliński), Warszawa, Wydawnictwo
trudnionych przy usuwaniu wiatrołomów. Sylwan, 8: R
wiat, 520 528.
95 103. Suwała M. 2000. Plan i metody pozyskiwania drewna w
Grodecki J. 1990. Analiza pracochłonnoS
ci pozyskiwania drzewostanach poklęskowych. Postępy Techniki w
drewna z wczesnych trzebieży drzewostanów sosnowych. LeS
nictwie, 74: 7 13.
Prace Komisji Nauk Rolniczych i Komisji Nauk LeS
nych Suwała M. 2002. Pozyskiwanie drewna ze złomów i wywro-
Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 66: 23 29. tów. Głos Lasu, 3: 5 9.
Jakubowski M., Bębenek M., Mederski P. 2005. Struktura Szewczyk G. 2007. Model kategoryzacji warunków pracy dla
czasu pracy pracowników zatrudnionych przy pozys- wybranych technologii pozyskiwania drewna w drze-
kiwaniu drewna w drzewostanach dotkniętych klęską wostanach trzebieżowych. Maszynopis pracy doktorskiej.
wiatrołomów i wiatrowałów. [w:] Zagadnienia współ- Akademia Rolnicza w Krakowie.
czesnej ergonomii w sektorach leS
nym, drzewnym i Zajączkowski J. 1991. OdpornoS
ć lasu na szkodliwe działanie
rolnym (red. D.F. Giefing, P. Mederski). Polskie wiatru i S
niegu. Wydawnictwo R
wiat, Warszawa.
Towarzystwo Ergonomiczne, Oddział Poznański Katedra ZeŁić ., Krpan A.P.B., Vukua
ić S. 2005. Productivity of C
Użytkowania Lasu, Wydział LeS
ny, AR Poznań, 48 51. Holder 870 F tractor with double drum winch Igland 4002
Jewuła E. 1970. Pozyskiwanie drewna w drzewostanach in thinning beech stands. Croatian Journal of Forest
uszkodzonych przez wiatry oraz okiS
ć. Sylwan, 11: 75 84. Engineering, 26, 2: 49 56.
Laurow Z. 1994. Pozyskiwanie drewna i podstawowe wiado- Vorsicht bei der Aufarbeitung von Sturmholz. 2000. AFZ
moS
ci o jego przerobie. Warszawa, Wydawnictwo SGGW. Wald, 3: 108 109.
Praca została złożona 8.04.2009 r. i po recenzjach przyjęta 19.06.2009 r.
� 2009, Instytut Badawczy LeS
nictwa