2011-10-26
Finanse przedsiębiorstw
dr Marcin Molo
Literatura
Literatura podstawowa:
 Zarządzanie finansami przedsiębiorstw  podstawy teorii , J. Czekaj, Z.
Dresler PWN, Warszawa 2005.
 Zarządzanie finansami przedsiębiorstw  przykłady rachunków i analiz
finansowych , praca zbiorowa pod red. Z. Dreslera, Wydawnictwo
Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2006.
Literatura uzupełniająca:
 Nowoczesne zarzÄ…dzanie finansami  planowanie i kontrola , Halina Buk, CH
Beck, Warszawa 2006.
 Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych M.Sierpińska,
T.Jachna, PWN Warszawa 2004.
 Praktyczne zarządzanie finansami firmy , R. Machała, PWN Warszawa
2004.
 Finanse przedsiębiorstw , Ross, Westerfield, Jordan, Dom Wydawniczy ABC,
1999.
Podstawowe zagadnienia
" Wykład I  przedmiot zarządzania finansami, cel zarządzania
finansami, sprawozdanie finansowe jako z
ródło informacji i
odbicie finansów przedsiębiorstwa, elementy analizy
finansowej.
" Wykład II  Zarządzanie kapitałem obrotowym, koszt i
struktura kapitału , ocena efektywności inwestycji.
" Wykład III  Planowanie finansowe, rachunek dz
wigni, próg
rentowności i analiza ryzyka, Fuzje i przejęcia.
1
2011-10-26
Zakres zagadnień w ramach przedmiotu
(wg. Podręcznika)
1. Ogólne problemy zarządzania finansami firmy
2. Teoretyczne podstawy decyzji finansowych firmy
3. Kształtowanie i finansowanie programu rozwojowego firmy
4. Zarządzanie kapitałem obrotowym
5. Emisja papierów wartościowych
6. Leasing
7. Analiza finansowa i planowanie finansowe
8. A
ączenie przedsiębiorstw
9. Międzynarodowe aspekty zarządzania finansami firmy
10. Elementy inżynierii finansowej
Podstawowe zagadnienia
ZarzÄ…dzanie finansami to:
" Planowanie (operacyjne i strategiczne)
 Tworzenie budżetów i planów finansowych
 Planowanie sprzedaży i przychodów
 Planowanie inwestycji
" Podejmowanie decyzji (wdrażanie planów)
" Kontrola
 Kontrola wykonania planu
 Analiza odchyleń
 Analiza przyczynowa
Przedmiot zarzÄ…dzania finansami firmy
Finanse przedsiębiorstwa  Zjawiska i procesy finansowe zachodzące
w przedsiębiorstwie, które można rozpatrywać w aspektach:
Funkcjonalnym
" procesy gromadzenia (pozyskiwania) kapitału
" procesy wykorzystywania kapitału
Przedmiotowym
" działalność bieżąca
" działalność rozwojowa
2
2011-10-26
Przedmiot zarzÄ…dzania finansami firmy
Przedmiotem zarządzania finansami przedsiębiorstwa
są następujące obszary działalności:
" Pozyskiwanie finansowania
" Działalność inwestycyjna
" Zarządzanie kapitałem obrotowym i inne bieżące decyzje
finansowe
" Kształtowanie polityki dywidend
" Planowanie i budżetowanie
" Kontroling finansowy i sprawozdawczość
Decyzje podejmowane w ramach
zarzÄ…dzania finansami firmy
W ramach zarządzania finansami przedsiębiorstwa wyróznić
można dwie grupy decyzji:
" Decyzje inwestycyjne  w wyniku których
kształtowana jest wielkość i struktura aktywów
przedsiębiorstwa (decyzje dotyczące sposobu
wykorzystania kapitału)
" Decyzje finansowe  dotyczÄ… pozyskiwania
z
ródeł finansowania aktywów
Główne obszary decyzyjne
" Rentowność  warunkuje realizację celów
przedsiębiorstwa w długim okresie
" Płynność finansowa  główne kryterium
decyzji w horyzoncie krótkoterminowym
3
2011-10-26
Przedmiot zarzÄ…dzania finansami firmy
Funkcja Dyrektora Finansowego:
" Przydziela środki (budżety) dla poszczególnych działów (obszarów
działalności), oraz na poszczególne projekty.
" Opiniuje i weryfikuje decyzje strategiczne i ważniejsze decyzje operacyjne
pod względem finansowym.
" Kontroluje i weryfikuje wykonanie budżetów.
" Podejmuje decyzje, co do z
ródeł finansowania działalności (dotyczące
zaciągania kredytów, emisji akcji czy obligacji).
" Odpowiada za utrzymanie przez firmę bieżącej płynności finansowej, oraz
rentowności.
Cel zarzÄ…dzania finansami firmy
Do najważniejszych celów realizowanych przez
przedsiębiorstwa należą:
" Przetrwanie (kontynuacja działalności)
" Uniknięcie problemów finansowych i upadłości
" Pokonanie konkurencji
" Maksymalizacja sprzedaży i udziału w rynku
" Minimalizacja kosztów
" Maksymalizacja zysków
" Utrzymanie stabilnego wzrostu dochodów
Cel zarzÄ…dzania finansami firmy
Potencjalne konflikty pomiędzy poszczególnymi celami (przykłady)
" Maksymalizacja sprzedaży i Maksymalizacja zysków (środkiem prowadzącym
do maksymalizacji sprzedaży jest często obniżanie cen)
" Maksymalizacja sprzedaży a uniknięcie trudności finansowych (rozluz
nienie
polityki kredytowej jako środek zwiększania sprzedaży)
" Maksymalizacja zysków i uniknięcie problemów oraz kontynuacja
działalności (Agresywne strategie finansowania działalności zwiększają ryzyko
trudności finansowych oraz bankructwa)
" Minimalizacja kosztów i Pokonanie konkurencji oraz maksymalizacja udziału
w rynku  minimalizacja kosztów nie sprzyja wydatkom na badania i rozwój
oraz agresywny marketing.
" Minimalizacja ryzyka trudności finansowych i maksymalizacja zysków (nie
podejmując ryzyka prawdopodobnie nie uda się osiągnąć dużych zysków)
4
2011-10-26
Cel zarzÄ…dzania finansami firmy:
Podstawowym warunkiem podejmowania racjonalnych decyzji
jest istnienie funkcji celu, która może stanowić kryterium tych
decyzji.
Podejście tradycyjne:
Maksymalizacja zysku jako funkcja celu działania przedsiębiorstwa w
gospodarce rynkowej.
Wady podejścia tradycyjnego:
" Decyzje dotyczą krótkiego okresu
" Kryterium maksymalizacji zysku w ujęciu bezwzględnym nie uwzględnia nakładów
(kapitału) koniecznych do osiągnięcia zysku
" Nie uwzględnia ryzyka (prawdopodobieństwa osiągnięcia zakładanego zysku)
" Niepewność powoduje, że zysk staje się zmienną losową
" Kryterium maksymalizacji zysku nie uwzględnia zmian wartości pieniądza w czasie
Cel zarzÄ…dzania finansami firmy
Przy założeniu, że:
" Przedsiębiorstwo należy do swoich właścicieli
" Właściciele przedsiębiorstwa mają pełna swobodę powoływania i
odwoływania osób zarządzającym przedsiębiorstwem
" Właściciele sprawują faktyczną kontrolę nad przedsiębiorstwem i
jego zarzÄ…dem
Przedsiębiorstwo (jego zarząd) działa w imieniu i w interesie właścicieli
przedsiębiorstwa
Celem działania przedsiębiorstwa jest maksymalizacja korzyści właścicieli
Cel zarzÄ…dzania finansami firmy
Potencjalne problemy:
Brak realnej (rzeczywistej) kontroli właścicieli nad firmą
Potencjalne konflikty interesów pomiędzy:
" Akcjonariuszami a zarzÄ…dem
" Akcjonariuszami a pracownikami
Skutek:
Maksymalizowane są korzyści innej grupy, kosztem akcjonariuszy
5
2011-10-26
Cel zarzÄ…dzania finansami firmy
Przy założeniu, że:
Właściciele zakładają przedsiębiorstwo i inwestują w nie kapitał w
celu osiągania korzyści finansowych (zarabiania pieniędzy)
Miarą korzyści właścicieli jest strumień dochodów pieniężnych, które
przedsiębiorstwo im przyniesie
Problem:
Jak właściwie ocenić (wycenić) przyszłe dochody
?
Technika dyskonta w wycenie wartości
przyszłych dochodów
Rozwiązaniem problemu wyceny przyszłych dochodów i
nakładów jest zastosowanie techniki dyskontowania .
Dyskonto jest narzędziem umożliwiającym sprowadzenie
przyszłych wartości pieniężnych do wartości teraz
niejszych.
Konieczne jest w tym celu oszacowanie czasowego rozkładu
przepływów pieniężnych, oraz określenie stopy procentowej
(określanej jako stopa dyskontowa), odzwierciedlającej
oczekiwany dochód (koszt alternatywny) inwestora.
Wartość pieniądza w czasie
Zakładając, że dysponujemy kwotą 1000 zł i możemy ją
zainwestować na rok na 10% rocznie, po roku będziemy
dysponować kwotą:
FV = 1000 zł + 1000 zł x 10% = 1100 zł
Po pięciu latach będziemy dysponowali (stosując procent
składany) kwotą:
FV = 1000 zł x (1+0,1)5 = 1610,51 zł
Przyszłą wartością kwoty 1000 zł za pięć lat, przy oczekiwanej
stopie zwrotu z inwestycji 10% rocznie jest 1610,51 zł
6
2011-10-26
Wartość pieniądza w czasie
Alternatywnie można uznać, że teraz
niejszą wartością kwoty
1610,51 zł za 5 lat jest 1000 zł.
Teraz
niejszą wartość (PV) dowolnej przyszłej kwoty (FV) w
dowolnym okresie (t), przy stopie procentowej(r) można
zatem obliczyć za pomocą wzoru:
PV = FV x 1/(1+r)t
Wyrażenie: 1/(1+r)t określamy jako czynnik dyskontujący
Przykładowo:
PV = 1000 zł x 1/(1+0,1)5 = 620,92 zł
Wartość pieniądza w czasie
Dyskontowanie można zastosować także do wyceny teraz
niejszej
wartości strumieni przepływów pieniężnych (CF):
PV = " CFt x 1/(1+r)t
W przypadku gdy mamy do czynienia z przepływami pieniężnymi
o stałej wysokości (określanymi jako renta) w nieokreślonym
(długim) okresie można zastosować wzór na teraz
niejszÄ…
wartość renty wieczystej
PV = R / r
Cel zarzÄ…dzania finansami firmy
Właściciele mogą osiągnąć dochód pieniężny w
wyniku:
Sprzedaży
Sprzedaży majątku
Wypłaty zysku
przedsiębiorstwa w
przedsiębiorstwa
(dywidendy)
całości lub części
(likwidacji)
(akcji udziałów)
7
2011-10-26
Cel zarzÄ…dzania finansami firmy
Miarą uwzględniającą wszystkie możliwości
realizacji zysku jest:
Maksymalizacja
wartości
przedsiębiorstwa
Cel zarzÄ…dzania finansami firmy
Wartość
przedsiębiorstwa
Wartość
Wartość
likwidacyjna
księgowa (wartość
(wartość kapitału Wartość
aktywów)
Wartość
własnego) rynkowa
dochodowa
(giełdowa)
(DCF)
Czynniki wpływające na wartość firmy
Ryzyko
Czas (struktura
(potencjalna
czasowa
zmienność
strumienia
strumienia
dochodów)
dochodów)
Koszt kapitału
Dochód (wielkość
(uwzględniający
strumienia
koszt kapitału
dochodów)
Wartość własnego)
przedsiębiorstwa
(DCF)
8
2011-10-26
Specyfika zarządzania finansami a wielkość i
forma prawna przedsiębiorstwa
" Zarządzanie finansami w spółkach publicznych
(giełdowych)
" Zarządzanie finansami w przedsiębiorstwach
państwowych i spółkach skarbu państwa
" Zarządzenie finansami w małych i średnich firmach
(spółki z o.o., spółki jawne)
" Zarządzanie finansami w mikroprzedsiębiorstwach
(osoby fizyczne, małe firmy rodzinne)
Procesy finansowe w przedsiębiorstwie
Podstawowe pojęcia:
" Przychody
" Koszty
" Wynik finansowy (zysk/strata)
" Przepływy pieniężne
" Aktywa
" Kapitały
" Nakłady
Procesy finansowe w przedsiębiorstwie
Przychody
Uprawdopodobnione powstanie korzyści
ekonomicznych o określonej wartości w formie
zwiększenia wartości aktywów lub
zmniejszenia zobowiązań, które prowadzą do
wzrostu kapitału własnego.
9
2011-10-26
Procesy finansowe w przedsiębiorstwie
Koszty
Uprawdopodobnione zmniejszenia korzyści
ekonomicznych o określonej wartości, w
formie zmniejszenia aktywów lub zwiększenia
zobowiązań, które doprowadzą do
zmniejszenia kapitału własnego w inny sposób
niż wycofanie środków przez udziałowców
Procesy finansowe w przedsiębiorstwie
Nakłady
Rzeczywiste lub potencjalne wydatki
(niekoniecznie mające postać środków
pieniężnych ale wyrażone w wartościach
pienięznych) związane z działalnością
przedsiębiorstwa, które mogą ale nie muszą
być kosztami.
Procesy finansowe w przedsiębiorstwie
KOSZTY
N
A
WYDATKI
K
A

A
D
Y
10
2011-10-26
Rachunek kosztów
KLASYFIKACJA KOSZTÓW:
" Rodzaj działalności (operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej)
" Sfera działalności (koszty zakupu, produkcji, sprzedaży, zarządzania)
" Struktura wewnętrzna (koszty proste i złożone)
" Rodzaj kosztów
" Miejsca powstawania kosztów
" Sposób odnoszenia na produkty (bezpośrednie i pośrednie)
" Koszty okresu i koszty aktywowane
" Koszty stałe i zmienne
" Koszty kontrolowane i niekontrolowane
" Koszty uzyskania przychodów i niestanowiące KUP
" Fazy cyklu życia produktów -Koszty fazy projektowania,
wytwarzania, posprzedażowe
Rachunek kosztów
Materiały bezpośrednie
Płace bezpośrednie
Inne koszty bezpośrednie
Koszty Zmienne
Wydziałowe
Stałe
Zmienne
Koszty ogólnego zarządu
Stałe
Zmienne
Koszty sprzedaży
Stałe
Rachunek kosztów
Rachunek kosztów oznacza ustalanie,
ewidencjonowanie, grupowanie i rozliczanie kosztów
w różnych przekrojach
" Rachunek kosztów rzeczywistych, postulowanych, docelowych
" Rachunek kosztów pełnych (całkowitych) i częściowych
" Rachunek kosztów zmiennych i stałych
" Rachunek kosztów działalności podstawowej, pomocniczej i
zarzÄ…du
11
bezpośrednie
Koszty wytworzenia
Zmienne koszy produkcji
Koszty całkowite
Koszty pośrednie
Koszty
2011-10-26
Kapitały
" Finansowa koncepcja kapitału
" Rzeczowa koncepcja kapitału
" Koncepcja zachowania kapitału
Zysk osiąga się tylko wówczas gdy wartość
aktywów netto na koniec okresu przewyższa
wartość aktywów netto na początek okresu.
Wynik finansowy
" Ustalanie wyniku finansowego metodÄ…
porównawczą
" Ustalanie wyniku finansowego metodÄ…
kalkulacyjnÄ…
Sprawozdanie finansowe jako odbicie
procesów finansowych w firmie
Sprawozdanie finansowe obejmuje:
" Bilans
" Rachunek zysków i strat
" Rachunek przepływów pieniężnych
" Sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym
" Informacja dodatkowa
12
2011-10-26
Sprawozdawczość finansowa w
zarzÄ…dzaniu finansami
Prezentacja
przewidywanego wpływu
Ewidencja zdarzeń
decyzji menedżerskich i
gospodarczych w
zdarzeń gospodarczych na
standaryzowanym systemie
sytuacjÄ™ finansowÄ…
zapisu
jednostki gospodarczej,
tzn.: płynność, rentowność,
wartość posiadanych
zasobów
przeszłość przyszłość
d z i Å›
Sprawozdanie finansowe jako odbicie procesów
finansowych w firmie
Bilans
Aktywa Pasywa
Kapitał Kapitał
Aktywa Aktywa
obcy własny
trwałe obrotowe
Sprawozdanie finansowe jako odbicie procesów
finansowych w firmie
Czego dowiemy siÄ™ z bilansu?
- wielkość majątku przedsiębiorstwa;
- struktura majątku przedsiębiorstwa;
- struktura własnościowa z
ródeł finansowania;
- struktura czasowa z
ródeł finansowania (kapitały
długoterminowe i krótkoterminowe);
- poprawność finansowania majątku (czy kapitały
długookresowe finansują majątek trwały);
- wielkość kapitału obrotowego netto.
13
2011-10-26
Sprawozdanie finansowe jako odbicie procesów
finansowych w firmie
KAPITAA
Y
AKTYWA TRWAA
E
DA
UGOTERMINOWE
KAPITAA

OBROTOWY
AKTYWA
OBROTOWE
KAPITAA
Y
KRÓTKOTERMINOWE
Rachunek zysków i strat
Przychody
Ze sprzedanych Pozostałe
Finansowe Zyski nadzwyczajne
produktów i towarów przychody operacyjne
Koszty
Sprzedanych Pozostałe Nietypowe 
Finansowe
produktów i towarów koszty operacyjne straty nadzwyczajne
= zysk brutto
- podatek
= zysk netto
Rachunek zysków i strat
" Wielkość, struktura i dynamika przychodów ze sprzedaży
" Wielkość, struktura i dynamika kosztów
" Wielkość i dynamika zysku na poszczególnych poziomach:
" Zysk na sprzedaży
" Zysk na działalności operacyjnej
" Zysk na działalności gospodarczej
" Zysk brutto
" Zysk netto
14
2011-10-26
Rachunek przepływów pieniężnych
Zysk to nie to samo, co Gotówka
Koszty to nie to samo co Wydatki
Koszt Koszt Wydatek
to wydatek to nie wydatek to nie koszt
Kð Lð
Jð
Rachunek przepływów pieniężnych
A. Przepływ z działalności
operacyjnej
B. Przepływ z działalności
inwestycyjnej
C. Przepływ z działalności
finansowej
D. ZMIANA ŚRODKÓW PIENI
ŻNYCH (A+B+C)
E. Saldo początkowe środków pieniężnych
SALDO KOC
COWE ŚRODKÓW PIEN
ŻNYCH (D+E)
Rachunek przepływów pieniężnych
Aktywa (zapasy,
to Cash flow
należności)
Aktywa (zapasy,
to Cash flow
należności)
Pasywa
(zobowiÄ…zania
to Cash flow
bieżące, rezerwy)
Pasywa
(zobowiÄ…zania
to Cash flow
bieżące, rezerwy)
15
2011-10-26
Rachunek przepływów pieniężnych
Przepływy środków pieniężnych (Cash flow)
" Różnice pomiędzy przychodami a wpływami pieniężnymi;
" Różnice pomiędzy kosztami a wydatkami;
" Różnice pomiędzy zyskiem a przepływem pieniężnym netto;
" Technika sporzÄ…dzania Cash flow;
Czego dowiemy siÄ™ z Cash flow ?
" Zmiana stanu środków pieniężnych
" Wpływ na wielkość całościowych przepływów pieniężnych z działalności
operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej przedsiębiorstwa.
" Czy przepływy z działalności operacyjnej są dodatnie, a jeżeli nie to co
wpłynęło na ich ujemna wartość.
BILANS
Aktywa Kapitał
trwałe własny
Wynik
Aktywa
finansowy
obrotowe
SPRAWOZDANIE Z
Kapitał
PRZEPA
YWÓW
RACHUNEK
obcy
PIENI
ŻNYCH
Åšrodki
ZYSKÓW I STRAT
pieniężne
Wynik
finansowy
AKTYWA = PASYWA
Przepływy Przychody
operacyjne
Koszty
Przepływy
inwestycyjne
Podatki
Przepływy
finansowe
Wynik
Åšrodki
finansowy
pieniężne
Wskaz
niki płynności
Wskaz
nik płynności bieżącej:
wskaznik biezacej
éð Å‚ð aktywa obrotowe
=ð
Ä™ð Å›ð
plynnosci zobowiazania krotkoterminowe
ëð ûð
Wskaz
nik płynności podwyższonej:
Wskaznik szybkiej
éð Å‚ð aktywa obrotowe - zapasy
=ð
Ä™ð Å›ð
plynnosci zobowiazania krotkoterminowe
ëð ûð
16
2011-10-26
Wskaz
niki rentowności
Wskaz
nik rentowności netto sprzedaży:
zysk netto
Wskaz
nik rentowności
éð Å‚ð
´ð100%
=
Ä™ð Å›ð
sprzedaz netto
sprzedaży netto
ëð ûð
Wskaz
nik rentowności aktywów (ROA)
zysk netto
ROA =ð
aktywa
Wskaz
nik rentowności kapitałów własnych (ROE)
Zysknetto
ROE =ð
kapital wlasny
wskaz
niki zadłużenia
Wskaz
nik zadłużenia aktywów
Wskaznik
éð Å‚ð zobowiazania ogolem
=ð
Ä™ðzadluzeniaÅ›ð
aktywa ogolem
ëð ûð
Wskaz
nik pokrycia odsetek
Wskaznik
éð Å‚ð
wynik na dzialalnosci operacyjnej
Ä™ð Å›ð
pokrycia =ð
Ä™ð Å›ð
kosztyfinansowe
Ä™ð Å›ð
odsetek
ëð ûð
Wskaz
niki wykorzystania aktywów
Rotacja zapasów w dniach:
éð wskaznik rotacji Å‚ð sredni poziom zapasow
=ð ´ð 365
Ä™ðzapasow w dniach Å›ð
sprzedaż
ëð ûð
Rotacja należności w dniach:
Rotacja
éð Å‚ð Å›redni stan naleznosci
=ð ´ð365 dni
Ä™ðnaleznosci w dniach Å›ð
sprzedaz
ëð ûð
Rotacja zobowiązań w dniach:
éð wskaznik rotacji Å‚ð sredni poziom zobowiazan biezacych
=ð ´ð 365
Ä™ðzobowiazan w dniach Å›ð
sprzedaż
ëð ûð
17
2011-10-26
CO TO JEST PLANOWANIE FINANSOWE ?
ð Analiza możliwych wariantów przyszÅ‚ych dziaÅ‚aÅ„ i możliwoÅ›ci
ich finansowania.
ð Przewidywanie przyszÅ‚ych konsekwencji obecnie
podejmowanych decyzji, mające na celu uniknięcie
niespodzianek i zrozumienie związku pomiędzy obecnymi i
przyszłymi decyzjami.
ð PodjÄ™cie ostatecznych decyzji  przyjÄ™cie planu finansowego
ð Kontrola osiÄ…gniÄ™tych wyników  porównanie osiÄ…gniÄ™tych
faktycznie wyników z planem i określenie przyczyn
ewentualnych odchyleń.
KOSZTY STAA
E I ZMIENNE
" Koszty stałe - niezależne od wielkości sprzedaży (w
przyjętym zakresie) np. koszty administracji, koszty
wydziałowe, amortyzacja, opłaty czynszowe,
" Koszty zmienne - będące w pewnej, liniowej relacji
do wielkości sprzedaży i zmieniające się do niej
proporcjonalnie np. zużycie materiałów
bezpośrednich, energia zużywana do produkcji
robocizna bezpośrednia,
KOSZTY STAA
E I ZMIENNE
rachunek zysków i strat RZiS wg kryterium reagowania
przychody ze sprzedaży
koszty sprzedanych produktów lub koszty produkcyjne zmienne
towarów (ew. koszty wg rodzajów)
pozostałe koszty operacyjne (sprzedaży i
administracji) zmienne
marża na sprzedaży
Koszty sprzedaży, koszty administracji, koszty produkcyjne stałe, pozostałe koszty
pozostałe koszty operacyjne operacyjne stałe
Wynik na działalności operacyjnej
18
2011-10-26
KOSZTY STAA
E I ZMIENNE
Koszty
Koszty stałe
koszty zmienne
wielkość produkcji (sprzedaży)
Planowanie finansowe
Próg rentowności
Operacyjny próg rentowności to minimalna wielkość sprzedaży, przy której
zachowana zostaje rentowność operacyjna przedsiębiorstwa (zysk na
sprzedaży = 0)
SKO SKO
OPR =ð OPR =ð
1-ð %ZKO
c -ð k
Gotówkowy próg rentowności:
WK-ð A
SKO -ð A
+ð SKO +ð KF -ð PF
1-ðT
GPR =ð
PWG =ð
1-ð %ZKO 1-ð %ZKO
Planowanie finansowe
Margines bezpieczeństwa
Margines bezpieczeństwa informuje o ile maksymalnie badana wielkość może
się zmniejszyć w porównaniu ze stanem zakładanym, aby próg
rentowności był osiągnięty. Ryzyko operacyjne przedsiębiorstwa jest
odwrotnie proporcjonalne do marginesu bezpieczeństwa.
Margines bezpieczeństwa można obliczać dla:
" Wielkości sprzedaży (MBS)  o ile % sprzedaż może być niższa od
planowanej
" Ceny sprzedaży (MBC)  o ile % cena sprzedaży może być niższa od
planowanej
" Kosztu jednostkowego lub kosztów zmiennych (MBK)  o ile % koszt może
przekroczyć poziom zakładany.
19
2011-10-26
Planowanie finansowe
Dz
wignia operacyjna
Stopień dz
wigni operacyjnej odzwierciedla wrażliwość zysku operacyjnego
(zysku na sprzedaży) na zmiany wielkości przychodów ze sprzedaży.
S -ð ZKO
DOL =ð
S -ð ZKO -ð SKO
DOL= % zmiana zysku operacyjnego / % zmiana wartości sprzedaży
Planowanie finansowe
Dz
wignia finansowa
Stopień dz
wigni finansowej odzwierciedla wrażliwość zysku netto na zmiany
wielkości zysku operacyjnego, jest miarą ryzyka finansowego.
S -ð ZKO -ð SKO
DFL =ð
S -ð ZKO -ð SKO -ð KF +ð PF
Planowanie finansowe
Dz
wignia Å‚Ä…czna
Stopień dz
wigni łącznej odzwierciedla wrażliwość zysku netto na zmiany
wielkości przychodów ze sprzedaży, jest miarą łącznego ryzyka
operacyjnego i finansowego.
DTL =ð DOL´ð DFL
20
2011-10-26
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Kapitał obrotowy :
Środki (kapitał) służące finansowaniu aktywów
obrotowych przedsiębiorstwa.
Kapitał obrotowy netto:
Kapitały stałe (długoterminowe) pomniejszone o
wartość aktywów trwałych netto.
Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy:
Kapitał obrotowy pomniejszony o wartość bieżących
zobowiązań.
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Cele zarządzania kapitałem obrotowym:
" utrzymanie płynności finansowej (zdolności do terminowego
regulowania bieżących zobowiązań),
" optymalizacja wielkości i struktury aktywów bieżących z
punktu widzenia kosztów ich utrzymania,
" kształtowanie struktury z
ródeł finansowania tych aktywów
celem minimalizacji ich kosztów.
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Przedmiot zarządzania kapitałem obrotowym:
" ZarzÄ…dzanie zapasami ,
" Kształtowanie polityki kredytowej przedsiębiorstwa
(zarządzanie należnościami),
" Zarządzanie gotówką,
" Finansowanie aktywów obrotowych (zaciąganie i spłacanie
krótkoterminowych zobowiązań).
21
2011-10-26
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Cykl operacyjny:
" Zakup materiałów do produkcji,
" Proces produkcji,
" Sprzedaż produktów,
" Wpływ gotówki z tytułu sprzedaży.
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Cykl operacyjny
wyroby
materiały produkcja
gotowe
należności
Środki pieniężne
zapłata
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Cykl kapitału obrotowego netto
wyroby
produkcja
materiały
gotowe
należności
zapłata
zobowiązania Środki pieniężne
22
sprzedaż
2011-10-26
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Na długość cyklu kapitału obrotowego netto
wpływają:
" Cykl konwersji zapasów,
" Okres inkasa należności,
" Okres spłaty zobowiązań bieżących,
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Z ´ð d
N ´ð d D ´ð d
Cz =ð
Cn =ð Cd =ð
Ks Wz
S
Cz ´ð Ks Cn ´ð S
Cd ´ðWz
Z =ð N =ð
D =ð
d d d
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Strategie zarządzania kapitałem obrotowym:
" Strategia agresywna
" Strategia konserwatywna,
" Strategia umiarkowana,
Strategia konserwatywna Strategia agresywna
Zapasy wysoki poziom niski poziom
Należności długie terminy płatności  wysoki poziom krótkie terminy płatności  niski poziom
Środki pieniężne wysoki poziom niski poziom
Zobowiązania bieżące niski poziom  większość majątku obrotowego wysoki poziom  większość maj. obrotowego
finansowane kapitałami stałymi finansowane zobowiązaniami bieżącymi
23
2011-10-26
Zarządzanie kapitałem obrotowym
ZarzÄ…dzanie zapasami
Obejmuje optymalizację dostaw (częstotliwość dostaw) i
wielkości zapasów.
Celem zarzÄ…dzania zapasami jest:
" utrzymanie wystarczającego poziomu surowców i materiałów w celu
zapewnienia ciągłości produkcji,
" utrzymanie wystarczającego poziomu wyrobów gotowych w celu
zapewnienia ciągłości sprzedaży,
" optymalizacja poziomu zapasów w celu ograniczenia kosztów kapitału,
kosztów magazynowania i kosztów dostaw
Średni poziom zapasów zależy od częstotliwości dostaw oraz poziomu
rezerwowego.
Zarządzanie kapitałem obrotowym
ZarzÄ…dzanie zapasami
Model optymalizacyjny  minimalizacja kosztów zapasów, w tym kosztów
dostaw, oraz kosztów utrzymania zapasów (obejmujących także koszt
kapitału)
Średni poziom zapasów = wielkość pojedynczej dostawy /2 + rezerwa
Optymalna wielkość pojedynczej dostawy (EPD):
2´ð Z ´ð KS
EPD =ð
B´ð P
Koszt całkowity zapasów (KC) :
KC = (KS x Z/Q) + (B x Q/2)
KS  koszt zakupu pojedynczej dostawy. B  koszt utrzymania jednostki zapasu jako % jej ceny
Z  roczne zużycie (jednostek), P  cena jednostkowa, Q  wielkość pojedynczej dostawy
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Zarządzanie należnościami
Kształtowanie polityki kredytowej firmy wobec odbiorców.
Polityka kredytowa firmy obejmuje:
" określenie okresu kredytowania odbiorców,
" ustalenie metod oceny wiarygodności kredytowej odbiorców,
" ustalenie polityki windykacyjnej,
" określenie wielkości opustów dla płacących gotówką.
Ekspansywna (łagodna) polityka kredytowa sprzyja wzrostowi sprzedaży ( a
tym samym zysku), ale prowadzi także do wydłużenia okresu inkasa
należności (i wzrostu salda należności) i wzrostu udziału należności
straconych (i strat finansowych z tego tytułu)
24
2011-10-26
Zarządzanie kapitałem obrotowym
Zarządzanie należnościami
Model optymalizacyjny  maksymalizacja zysku z uwzględnieniem marży na
sprzedaży i kosztów finansowania należności. Narzędziem jest analiza
przyrostowa.
DðZ =ð (Dðs ´ð S0) -ð (Dðs ´ð Kz)
DðN =ð [(d1 -ð d0)(S0 / 360)] +ð d1(DðS / 360)
DðK =ð DðN ´ð kk
Zc = DðZ - DðK
DðZ  przyrost zysku z tyt. sprzedaży,
DðN  przyrost przeciÄ™tnego stanu należnoÅ›ci,
Dðs  stopa przyrostu sprzedaży,
DðS  kwota przyrostu sprzedaży, S0  dotychczasowa sprzedaż, d1,d0  nowy, dotychczasowy okres
kredytowania odbiorców, kk- koszt finansowania należności.
Zarządzanie kapitałem obrotowym
y
ródła finansowania aktywów obrotowych
zapotrzebowanie na fundusze finansujące te aktywa. Użyte tu mogą być
długoterminowe z
ródła finansowania (kapitał własny i zobowiązania
długoterminowe) jak i krótkoterminowe (bankowe i pozabankowe)
" Strategia konserwatywna  finansowanie trwałego stanu aktywów obrotowych i
dużej części potrzeb zmiennych (sezonowych) za pomocą kapitałów
długoterminowych. Sprzyja występowaniu nadpłynnosci i wysokim kosztom
kapitału.
" Strategia agresywna  wszystkie potrzeby sezonowe i znaczna część stałego
zapotrzebowania na kapitał finansujący aktywa obrotowe pokrywana jest
kapitałem krótkoterminowym. Zwiększone ryzyko utraty płynności finansowej.
" Strategia umiarkowana  dostosowanie długości okresu na jaki są pozyskiwane
kapitały do  okresu życia finansowanych aktywów. Pozwala na utrzymanie
płynności finansowej przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów.
Zarządzanie kapitałem obrotowym
y
ródła finansowania aktywów obrotowych
Kredyt czy zobowiÄ…zania handlowe  model optymalizacyjny
Założenie: możliwe jest uzyskanie kredytu handlowego (odroczonego
terminu płatności), rezygnacja z kredytu umożliwia uzyskanie
określonego rabatu (za płatność gotówkową)
k T
KDK =ð ´ð
100 -ð k t
k  stopa rabatu, T  liczba dni w roku, t  różnica w dniach pomiędzy terminem
płatności kredytowej a gotówkowej.
25
2011-10-26
Koszt kapitału
Kapitał zainwestowany
Na Kapitał zainwestowany składają się:
" Kapitał własny
" Zobowiązania długoterminowe (finansowe)
" Krótkoterminowe zobowiązania finansowe
Kapitał zainwestowany obejmuje składniki, z którymi
związany jest określony koszt kapitału.
Koszt kapitału
Koszt kapitału to cena jaką przedsiębiorstwo ponosi za
korzystanie z kapitału finansującego jego aktywa. Koszt jest
związany z każdym rodzajem kapitału.
Wyróżniamy:
" Kapitał własny  koszt kapitału własnego to oczekiwana przez akcjonariuszy stopa
zwrotu z kapitału (koszt alternatywny). Do akcjonariuszy zwykłych należy cały zysk
pozostały po spłacie zobowiązań i odsetek, oraz dywidendy od akcji
uprzywilejowanych.
" Kapitał własny uprzywilejowany (ustalona wysokość dywidendy)  koszt to
dywidenda ustalana w stałej wysokości (od jednej akcji). Dywidenda od akcji
uprzywilejowanych wypłacana jest w sytuacji gdy przedsiębiorstwo wypracuje zysk.
" Kapitał obcy  kosztem kapitału obcego jest oprocentowanie długu ustalone w
umowie kredytowej (pożyczki) lub oprocentowanie dłużnych papierów
wartościowych. Odsetki musza być wypłacane bez względu na osiągany wynik
finansowy (zobowiÄ…zanie ma charakter obligatoryjny).
Koszt kapitału
Średni ważony koszt kapitału
WACC = wd * kd(1-T)+wu*ku+ws*ks
26
2011-10-26
Koszt kapitału
Struktura kapitału i ryzyko
Udział poszczególnych rodzajów kapitału określany jest jako
Struktura kapitału przedsiębiorstwa
Ze struktura kapitału związane jest ryzyko finansowe, oraz wielkość
dz
wigni finansowej
Większy udział długu to:
" Wyższa dz
wignia finansowa i wyższa potencjalna stopa zwrotu z kapitału
własnego
" Większe koszty obsługi długu i wyższe ryzyko wystąpienia strat i trudności
finansowych
Analiza efektywności projektów inwestycyjnych
" Czym jest inwestowanie?
" Przychody, koszty a przepływy pieniężne
" Ryzyko a stopa zwrotu
" Czas a wartość pieniądza
" Określanie wysokości stopy dyskontowej
Czym jest inwestowanie ?
Inwestowanie w finansowym ujęciu to zamiana posiadanych dziś
kapitałów na strumień przyszłych przepływów finansowych (zwykle
przepływów pieniężnych), które wygeneruje inwestycja. Inwestycja może
mieć charakter finansowy lub rzeczowy.
27
2011-10-26
Co to znaczy, że inwestycja jest finansowo efektywna ?
Aby inwestycja była efektywna finansowo suma osiągniętych
z inwestycji korzyści finansowych netto dla inwestora musi
być wyższa od poniesionych nakładów, powiększonych o
przewidywane zyski z potencjalnie dostępnych inwestycji
alternatywnych.
Inwestycja alternatywna to porównywalna pod względem
ryzyka możliwość zainwestowania środków alternatywna w
stosunku do ocenianej inwestycji.
Czym jest projekt inwestycyjny ?
Projekt inwestycyjny to zorganizowana sekwencja działań
wiążąca się z wydatkowaniem określonych środków
pieniężnych, których efektem będzie pozyskanie przez
inwestora aktywów, które z kolei pozwolą na osiągnięcie przez
niego w przyszłości określonych efektów.
Ocena efektywności finansowej projektu
Przychody i koszty a przepływy pieniężne projektu
" Kategorie memoriałowe:
 Przychód,
 Koszt,
 Zysk.
" Kategorie kasowe (pieniężne):
 Wpływ
 Wydatek
 Przepływ pieniężny netto.
28
2011-10-26
Ryzyko a stopa zwrotu
" Czym jest ryzyko inwestycyjne
" Stopa wolna od ryzyka
" Premia za ryzyko
Zasada:
Wyższe ryzyko  wyższy oczekiwany zysk a tym samym
wyższy koszt kapitału.
Określanie wysokości stopy dyskontowej
Jako stopę dyskontową przyjmujemy oczekiwaną przez inwestorów stopę
zwrotu z zaangażowanego kapitału, stopa dyskontowa jest równa kosztowi
kapitału finansującego daną inwestycję. Jeżeli w finansowanie inwestycji
zaangażowany zostanie kredyt (kapitały obce) ustalając stopę dyskontową
inwestor musi wziąć pod uwagę efektywny koszt kapitału obcego.
Ocena efektywności finansowej projektu
Moment sporzÄ…dzania:
" ocena prospektywna  dokonywana przed podjęciem decyzji o realizacji
projektu (rachunek ex ante) oparta na prognozach inwestora,
" ocena retrospektywna  dokonywana po zrealizowaniu projektu, na
etapie kontroli jego efektów ekonomicznych (analiza ex post).
Cel:
" bezwzględna  ocena ma na celu stwierdzenie, czy dany projekt jest
ekonomicznie uzasadniony (efektywny), porównując korzyści z nakładami
(ocena tak/nie), jest narzędziem oceny pojedynczych projektów;
" względna (porównawcza)  służy porównaniu efektywności kilku
projektów (relatywna ocena efektywności) jest stosowany przy wyborze
najbardziej efektywnych projektów
29
2011-10-26
Ocena efektywności finansowej projektu
Etapy analizy finansowej efektywności projektu
1. Oszacowanie koniecznych nakładów inwestycyjnych
2. Oszacowanie okresu trwania projektu
3. Oszacowanie przepływów pieniężnych generowanych przez projekt
4. Oszacowanie ryzyka zwiÄ…zanego z projektem
5. Określenie właściwej stopy dyskontowej
6. Oszacowanie efektywności finansowej projektu
Zasady oceny finansowej efektywności projektu
" Zasada dodatkowości (addytywności),
" Zasada porównywalności
" Zasada ignorowania kosztów utopionych
" Zasada określania okresu życia projektu
" Uwzględnianie wartości końcowej (rezydualnej)
" Zasada spójności
Ocena efektywności finansowej projektu
Zasada dodatkowości (addytywności)  w ocenie
efektywności projektu powinny być uwzględnione jedynie
strumienie pieniężne bezpośrednio związane z
analizowanym projektem. Kryterium oceny, czy dana
wielkość powinna być uwzględniona w analizie jest  czy
wystąpiłaby w przypadku zaniechania realizacji projektu.
30
2011-10-26
Ocena efektywności finansowej projektu
Zasada porównywalności - dotyczy możliwości bezpośredniego porównywania
w aspekcie przedmiotowym i czasowym nakładów i efektów związanych z
realizacją ocenianych przedsięwzięć.
" Aspekt przedmiotowy to konieczność przestrzegania zależności
przyczynowo-skutkowej między nakładami a efektami (w ocenie mogą być
uwzględnione tylko te efekty, które są rezultatem poniesionych nakładów i
tylko te nakłady, które są niezbędne dla uzyskania założonych efektów).
" Aspekt czasowy wiąże się z tym, że nakłady i efekty występują w różnych,
często odległych okresach, a ponadto są rozłożone w czasie, co powoduje
trudności w ich prostym porównywaniu. Zasada ta determinuje
zastosowanie mechanizmu uwzględniania zmiennej wartości pieniądza w
czasie (zwykle dyskontowania) w ocenie projektów.
Ocena efektywności finansowej projektu
Zasada ignorowania kosztów utopionych  prospektywna analiza
efektywności projektu inwestycyjnego dokonywana jest przed
podjęciem decyzji o jego realizacji  jest zatem ukierunkowana na
przyszłość, dlatego jedną z podstawowych zasad obowiązujących przy
ocenie efektywności projektów jest zasada ignorowania kosztów już
poniesionych (utopionych). Mówi ona, że wydatki poniesione przed
momentem podejmowania decyzji nie powinny w ogóle być
uwzględniane w analizie opłacalności projektu, o ile nie istnieje
możliwości ich odzyskania przez inwestora w sytuacji zaniechania
realizacji projektu.
Ocena efektywności finansowej projektu
Zasada wyznaczania okresu życia projektu  aby prawidłowo ocenić
efektywność projektu należy właściwie dobrać okres analizy, w
którym prognozowane są strumienie korzyści i kosztów. Długość
przyjętego okresu ma istotny wpływ na wartość wskaz
ników
określających efektywność finansową. Określając ten okres należy
wziąć pod uwagę:
" czynniki techniczne - przewidywany techniczny okres użytkowania
dotyczący najważniejszych składników projektu.
" Czynniki rynkowe lub społeczne  w zalenożności od rodzaju
projektu wyznaczają okres w jakim przewidywany jest (i możliwy do
prognozowania) popyt na usługi (produkty) projektu.
31
2011-10-26
Ocena efektywności finansowej projektu
Zasada spójności w analizie efektywności finansowej projektów
oznacza konieczność spójnego traktowania w prognozach takich
elementów jak stopa dyskontowa, inflacja, czy rodzaj waluty w jakiej
dokonywana jest analiza. W aspekcie oceny i stosownych metod,
oznacza konieczność spójnego zastosowania tych samych zasad
dotyczących inflacji, założeń makroekonomicznych, walut itp. do
wszystkich ocenianych projektów.
Analiza finansowa projektu
Podstawowe metody oceny projektów:
" okres zwrotu nakładów
" zdyskontowany okres zwrotu,
" teraz
niejsza wartość netto (NPV)
" Wskaz
nik zyskowności (PI)
" wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)
" zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR)
Metody oceny projektów inwestycyjnych
Okres zwrotu nakładów
to okres po jakim inwestorowi zwrócą się poniesione na realizację inwestycji
nakłady (okres po jakim wpływy netto z projektu zrównają się z
poniesionymi wydatkami)
Niespłacony nakład w
roku w którym nastąpi
Liczba pełnych lat
pełna spłata
przed całkowitym
OZ =
+
zwrotem nakładów
Dodatni przepływ finansowy
w roku w którym nastąpi
pełna spłata
32
2011-10-26
Księgowa stopa zwrotu
Księgowa stopa zwrotu (ARR  Accounting Rate of Return) z inwestycji jest
wskaz
nikiem prezentującym średni zysk księgowy w stosunku do
przeciętnego zainwestowanego kapitału. Jest to średnioroczny zysk netto z
projektu podzielony przez średnioroczną inwestycję rozumianą jako
różnica wartości początkowej i końcowej księgowej wartości netto
inwestycji (po uwzględnieniu amortyzacji) podzielonej przez dwa
`
N
i
åðzysk
i=ð1
N
ARR =ð
WPI -ðWKI
2
Metody oceny projektów inwestycyjnych
Teraz
niejsza wartość netto projektu
n
NCFt
NPV =ð
åð
(1 +ð r)t
t=ð0
Teraz
niejsza wartość netto inwestycji (NPV - Net Praesent Value) 
obliczana poprzez zdyskontowanie wszystkich przepływów pieniężnych
netto związanych z projektem za pomocą kosztu kapitału i zsumowanie
tych przepływów. Projekt może być przyjęty jeśli NPV jest dodatnia.
Metody oceny projektów inwestycyjnych
IRR  Internal Rate of Return  jest to stopa
dyskontowa przy której teraz
niejsza wartość
wpływów netto zrówna się z wartością nakładów:
åð CFt / (1+IRR)t = 0
NPV1(r2 -ð r1)
IRR =ð r1 +ð
NPV1 -ð NPV2
33
2011-10-26
Metody oceny projektów inwestycyjnych
MIRR- modyfikacja metody IRR eliminująca założenie o reinwestowaniu
zysków wg. stopy równej IRR. Polega na:
" sprowadzeniu wszystkich dodatnich przepływów pieniężnych netto do
wartości przyszłych (na koniec okresu życia inwestycji) przez skapitalizowanie
ich za pomocÄ… przewidywanej stopy reinwestycji
" sprowadzeniu wszystkich przepływów ujemnych do momentu zerowego
przez zdyskontowanie ich za pomocą właściwej dla projektu stopy
dyskontowej
" znalezieniu stopy dyskontowej, która użyta do zdyskontowania sumy
skapitalizowanych przepływów dodatnich spowoduje równość ich wartości
obecnej ze zdyskontowanymi przepływami ujemnymi.
N
´ð(1+ð rr )N -ði
åðCIFi
i=ð0
MIRR =ð -ð1
N
N
COFi
åð
(1+ð r)i
i=ð0
Metody oceny projektów inwestycyjnych
Wskaz
nik zyskowności (PI)  stosunek zdyskontowanych
korzyści netto do zdyskontowanych nakładów
inwestycyjnych projektu. Jeżeli PI > 1, to projekt jest
efektywny (NPV>0).
PI = [åð CIFt / (1+r)t] / [COFt / (1+r)t]
Ocena efektywności inwestycji
Szacowanie NPV projektu obejmuje następujące etapy:
" określenie przewidywanych korzyści związanych z realizacją inwestycji. Korzyści te
mogą mieć charakter dodatkowych przychodów lub oszczędności (zmniejszeniu
kosztów)
" określenie koniecznych wydatków w tym wydatków inwestycyjnych, wydatków na
powiększenie majątku obrotowego (stanu zapasów, należności) i dodatkowych
kosztów związanych z projektem.
" określenie wartości likwidacyjnej przedmiotu inwestycji i wartości księgowej na
koniec okresu inwestycji.
" prognoza przychodów i kosztów księgowych w celu określenia zysku brutto i
podatku dochodowego,
" określenie przewidywanych przepływów pieniężnych w poszczególnych latach
poprzez dodanie kosztów o charakterze niepieniężnym (głównie amortyzacja) i
uwzględnienie nie będących bezpośrednio kosztem uzyskania przychodów
wydatków inwestycyjnych.
" zdyskontowanie (określenie teraz
niejszej wartości) przyszłych przepływów
pieniężnych i zsumowanie ich. Jeżeli wynik jest dodatni to realizacja inwestycji jest
ekonomicznie uzasadniona  przyczyni się do wzrostu wartości firmy.
34