WARSZTAT PRACY SKUTECZNEGO NAUCZYCIELA 
WSPARCIE UCZNIÓW ZE SPECYFICZNYMI TRUDNOśCIAMI
W UCZENIU SIę Z KLAS IV VI
Moduł 4
Wprowadzenie
do terapii pedagogicznej
Autor:
Renata Czabaj
1. Pojęcie, cel i zadania terapii pedagogicznej
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna stała się w ostatnim czasie zagadnieniem, które Ministerstwo
Edukacji Narodowej uczyniło nośnym hasłem dla swych działań. Ich adresatem są wszystkie pla-
cówki w polskiej edukacji, zaczynając od przedszkola, a kończąc na szkołach ponadgimnazjalnych.
Rozumiana jest jako zaspokajanie specjalnych potrzeb edukacyjnych dzieci i młodzieży przez dosto-
sowanie wymagań edukacyjnych, wspomaganie rozwoju i procesu uczenia się oraz wyrównanie szans
edukacyjnych.
Termin terapia został zaczerpnięty z medycyny. Oznacza działania mające na celu przywrócenie
zdrowia (z języka greckiego therapeia  leczenie). Określenie to wykorzystała pedagogika specjalna
w dziale zajmującym się parcjalnymi zaburzeniami rozwoju (Czajkowska, Herda 1996). Specjalistycz-
ną pomoc udzielaną uczniom ze specyficznymi trudnościami w nauce czytania i pisania określa się
mianem  terapia pedagogiczna .
Terapia pedagogiczna jest działaniem mającym na celu usunięcie przyczyn i objawów trudności
w uczeniu się, a w konsekwencji oddziaływań terapeutycznych  eliminowanie niepowodzeń szkolnych.
Jej efektem powinna być zmiana postawy ucznia wobec trudności w uczeniu się, wzrost motywacji do
nauki, opanowanie umiejętności poprawnego pisania i czytania, a także wyeliminowanie błędów.
Działania zmierzające do poprawy funkcjonowania ucznia w nauce czytania i pisania określało się
różnymi terminami. Wcześniej używano określenia reedukacja. Uważano, że jest to termin o szero-
kim zakresie znaczeniowym. W zależności od przyczyn trudności w czytaniu i pisaniu postępowanie
reedukacyjne mogło obejmować korekcję, wyrównanie oraz terapię (Zakrzewska 1996). Uczeń z dys-
leksją mający za sobą jakiś okres nauki, który nie dał efektów, a przeciwnie  wytworzył i utrwalił
niewłaściwe nawyki czytania, wymaga przeuczenia, czyli reedukacji. Reedukować to inaczej przywra-
cać utracone umiejętności. W przypadku uczniów z dysleksją trudno mówić o przywracaniu umiejęt-
ności czytania czy pisania, gdyż wcześniej ich nie posiadali. Stosowanie tego terminu w odniesieniu
do uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się jest więc niewłaściwe. Nie chodzi bowiem
o przywrócenie uczniowi umiejętności czy sprawności utraconych. Chodzi o korektę i kompensację.
Dwuczłonowe określenie zajęcia korekcyjno-kompensacyjne zawiera korektę, czyli przywracanie
dziecka do normy przez usuwanie nieprawidłowości niesprawnego funkcjonowania oraz kompensa-
cję, czyli tworzenie nowych zdolności przystosowawczych dziecka.
Terapia pedagogiczna nie została jednoznacznie zdefiniowana, jednak u podstaw różnych definicji
leży udzielanie pomocy psychopedagogicznej uczniom. Jedną z wielu propozycji podają W. Brejnak
i K.J. Zabłocki (1999), opierając się na poglądach autorytetów, takich jak M. Bogdanowicz, I. Czajow-
ska, K. Herda, J. Jastrząb, B. Kaja i M. Szurmiak: Jest to system zintegrowanych działań stymulująco-
usprawniających i korekcyjno-kompensacyjnych realizowanych przez nauczyciela terapeutę przy
współpracy z nauczycielami i rodzicami dziecka.
Moduł 4.
2
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
Istotą oddziaływania terapeutycznego jest organizowanie aktywności ucznia w taki sposób, aby przez
zaspokojenie jego specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych wywołać zmianę motywacji do
nauki, a następnie usprawnić i korygować zaburzone procesy poznawcze oraz niewykształcone lub
zniekształcone umiejętności szkolne typu czytanie i pisanie. Działania terapeutyczne mają doprowa-
dzić do wytworzenia w uczniu świadomości jego mocnych stron, eliminowanie słabych, hamujących
czy utrudniających procesy uczenia się. Zadaniem terapii jest kompensowanie braków w zakresie
poszczególnych funkcji w oparciu o mocne strony ucznia i umożliwienie mu wszechstronnego rozwoju
(Brejnak, Zabłocki 1999).
Zajęcia terapii pedagogicznej powinny mieć wpływ na stymulację ogólnego rozwoju dziecka, uspraw-
niać jego funkcje percepcyjno-motoryczne oraz koncentrację uwagi. Zadaniem terapii pedagogicznej
jest nauczenie poprawnego czytania i pisania, a równocześnie zapobieganie powstawaniu zaburzeń
emocjonalnych, ewentualne ich niwelowanie oraz wypracowanie właściwej motywacji do nauki.
Terapia pedagogiczna określa zasady postępowania, którymi powinien kierować się terapeuta. Jego
twórcza postawa i perfekcyjna znajomość warsztatu pracy, decydują o efektywności terapii. Serdecz-
na, przyjazna atmosfera, jaka powinna panować na zajęciach, wyzwala w uczniach zaufanie, poczucie
bezpieczeństwa i przyczynia się do aktywnej pracy. Dobrym początkiem w tworzeniu optymalnych
warunków pracy z uczniem jest respektowanie wypracowanych na gruncie dydaktyki zasad będących
wyznacznikiem prawidłowo prowadzonych zajęć korekcyjno-kompensacyjnych. Marta Bogdanowicz
(1991) podkreśla konieczność stosowania w terapii pedagogicznej tych samych zasad pedagogicz-
nych, jakie stosuje się w normalnym procesie dydaktyczno-wychowawczym.
Za szczególnie istotne w pracy z dzieckiem dyslektycznym autorka uznaje:
" Indywidualne dostosowanie metod i środków do rodzaju zaburzeń, poziomu zaburzonych funk-
cji oraz do ogólnego rozwoju umysłowego. Oznacza to między innymi, że poziom trudności za-
dania i tempo pracy muszą być dostosowane do potrzeb i możliwości dziecka, że program terapii
powinien być opracowany dla każdego dziecka z uwzględnieniem wskazań płynących z badań
diagnostycznych itd.
" A
ączenie usprawnienia zaburzonej funkcji ze stymulacją funkcji niezaburzonej w celu wytworze-
nia struktur kompensacyjnych.
" Systematyczne stopniowanie trudności ćwiczeń.
" Dobieranie ćwiczeń w taki sposób, by każde następne zadanie było ciekawsze, wewnętrznie
bardziej satysfakcjonujące od poprzednich. Z tym postulatem wiąże się uatrakcyjnienie zajęć,
które niejednokrotnie powinny mieć charakter zbliżony do zabawy, szczególnie w pracy z dzieć-
mi w wieku przedszkolnym. Przede wszystkim jednak obowiązuje zasada nagradzania nie tylko
wszystkich pozytywnych form zachowania i sukcesów, ale każdego wysiłku, nawet gdy począt-
kowo nie przynosi oczekiwanych efektów.
" Zapobieganie popełnianiu błędów przez dzieci przez umiejętne wcześniejsze przygotowywanie
i właściwą pomoc. Postulat ten można by poszerzyć o wskazanie, aby wdrażać dzieci do samo-
kontroli i samodzielności.
Moduł 4.
3
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
" Doprowadzenie pracy do końca (nie za wszelką cenę, a przez zastosowanie ćwiczeń uzupełnia-
jących, zwiększających motywację).
" Zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa. Relacja tej zasady jest uwarunkowana postawą
terapeuty wobec dziecka i własnych czynności zawodowych. Wytworzenie warunków sprzyja-
jących uczeniu się wymaga atmosfery akceptacji, pogody, pobudzenia zainteresowania, pod-
kreślenia wszystkich przejawów postępu i sukcesu, eliminowania frustracji. Postawa terapeuty
musi być nacechowana optymizmem pedagogicznym.
" Rozsądne dawkowanie bodz
ców.
Do wymienionych można by jeszcze dodać: pracę metodą  małych kroków , przestrzeganie jedno-
litego systemu postępowania wobec dziecka w domu, przedszkolu i szkole, a więc współdziałanie
terapeuty, rodziców i nauczycieli.
Wśród najważniejszych zasad, jakimi powinien kierować się terapeuta w swojej pracy, znajdują się:
zasada indywidualizacji, powolnego stopniowania trudności, częstotliwości i systematyczności,
przystępności ćwiczeń oraz zasada utrzymania zainteresowania.
SPRAWDy
SI

1. Wyjaśnij, na czym polega korekta, a na czym kompensacja.
2. Określ cel terapii pedagogicznej i jej zadania.
3. Spośród zasad prawidłowo prowadzonych zajęć korekcyjno-kompensacyj-
nych wybierz te, które dotyczą prawidłowo prowadzonej lekcji.
2. Program pracy terapeutycznej
W myśl nowego rozporządzenia o pomocy psychologiczno-pedagogicznej zadaniem nauczyciela jest
wyłonienie uczniów ze specyficznymi trudnościami w nauce (z dysleksją) i udzielenie im pomocy.
Jeśli w pierwszym etapie edukacyjnym uczeń był objęty jakąkolwiek formą pomocy, to informacje
o przyczynach i podjętych środkach zaradczych, a przede wszystkim o efektach udzielonej pomocy
i zaleceniach do dalszej pracy, zawarte będą w Karcie Indywidualnych Potrzeb Ucznia. W przypadku
uczniów, którym nie udzielano pomocy w klasach I III, a w kolejnym etapie edukacyjnym nauczycie-
le zaobserwują u nich trudności w nauce, można skorzystać z Kwestionariusza objawów dysleksji
u uczniów klas IV-VI R. Czabaj. Brak oczekiwanych postępów u ucznia, mimo udzielanej w pierwszym
etapie edukacyjnym pomocy, oraz niski wynik badania kwestionariuszem (więcej niż 50% odpowiedzi
twierdzących) są podstawą do skierowania ucznia na badanie w celu pełnej, wielospecjalistycznej
diagnozy w rejonowej poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Wykorzystanie opinii postdiagnostycznej do budowy programu terapeutycznego
Zwieńczeniem materiału zebranego w pomiarze pedagogicznym (ocena umiejętności czytania i pi-
sania) prowadzonym przez nauczyciela powinny być wskazania, które posłużą do opracowaniu pro-
Moduł 4.
4
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
gramu pomocy. Wnioski wynikające z diagnozy pedagogicznej i psychologicznej przeprowadzonej
w poradni psychologiczno-pedagogicznej pomogą określić rodzaj i formę zajęć, jakimi uczeń powinien
być objęty w szkole i w domu. Symptomy wskazujące na dyslektyczne podłoże trudności w nauce
czytania i pisania są podstawą do udziału ucznia w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych. Analiza
dokumentacji uczniów zakwalifikowanych do zajęć korekcyjno-kompensacyjnych jest podstawą do
określenia form i metod pomocy. Jasno sprecyzowane zalecenia powinny określić formę pracy (indy-
widualna czy grupowa). Terapię indywidualną zaleca się uczniom o głębokich, sprzężonych deficy-
tach rozwojowych. Wskazania do pracy korekcyjno-kompensacyjnej powinny zawierać problemy, na
których ma się skoncentrować terapeuta pedagogiczny. Nie wszyscy uczniowie muszą uczestniczyć
w specjalistycznych zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych. Są one zarezerwowane dla uczniów ze
specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Uczniowie, u których funkcje percepcyjno-motoryczne
wykształcone są harmonijnie, powinni uczestniczyć w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych.
Czytając opinię ucznia należy zwrócić uwagę na to:
 które funkcje percepcyjno-motoryczne wymagają stymulacji (percepcja wzrokowa, funkcje słucho-
wo-językowe, sprawność grafomotoryczna),
 jakie uczeń popełnia błędy w pisaniu, czyli który blok ortograficzny będzie wymagał intensywnych
ćwiczeń utrwalających,
 w jakim tempie pisze i jaki jest poziom graficzny jego pisma,
 jak czyta, czy popełnia błędy w czytaniu i czy rozumie czytany tekst.
Z opinii nauczyciel wybiera mocne i słabe strony uczestników grupy terapeutycznej. Na kanwie tych
informacji opracowuje program zajęć, pamiętając o zasadzie usprawniania zaburzonych funkcji per-
cepcyjno-motorycznych (korekta) poprzez ćwiczenia bazujące na funkcjach prawidłowo wykształco-
nych (kompensacja).
W planowaniu pracy z uczniem na dodatkowych zajęciach specjalistycznych należy uwzględnić ewa-
luację pracy, czyli ocenę umiejętności szkolnych ucznia na początku i na końcu roku szkolnego. Nie-
bawem ukaże się poradnik dla nauczyciela (roboczy tytuł  Obserwacje i pomiary pedagogiczne ) au-
torstwa R. Czabaj, którego zadaniem jest dostarczenie nauczycielom gotowych materiałów do oceny
podstawowych umiejętności szkolnych ucznia.
Program pracy korekcyjno-kompensacyjnej powinien zawierać ćwiczenia stymulujące funkcje słu-
chowo-językowe, funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje ruchowe. Należy uwzględnić również
ćwiczenia, które angażują myślenie, wzbogacają słownik czynny ucznia, ćwiczą pamięć i koncentra-
cję uwagi. Konieczne jest zaplanowanie pracy terapeutycznej tak, aby ćwiczenia funkcji percepcyj-
no-motorycznych bazowały na materiale ortograficznym. Kształcenie świadomości i wrażliwości
ortograficznej ucznia na tym etapie edukacji jest zadaniem nadrzędnym.
Moduł 4.
5
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
Prawidłowo zbudowany program terapii powinien składać się z trzech części
(Jastrząb 2002):
1. Praca psychoterapeutyczna. Sprowadza się do wypracowania w uczniu postawy świadomego
uczestniczenia w zajęciach terapii.
2. Praca psychokorekcyjna. Jest to szereg ćwiczeń, które mają doprowadzić do wykształcenia zabu-
rzonych lub niewykształconych funkcji.
3. Praca psychodydaktyczna. Są to zabiegi dydaktyczne zmierzające do likwidacji braków w wiado-
mościach.
Praca psychoterapeutyczna koncentruje się na następujących zadaniach:
 integracja grupy,
 wzbudzenie motywacji do podejmowania czynności terapeutycznych,
 modyfikacja postaw uczniów wobec napotykanych trudności,
 dążenie uczniów do osiągania sukcesu.
Praca psychokorekcyjna ma na celu usprawnienie funkcji percepcyjno-motorycznych
i obejmuje ćwiczenia:
 percepcji wzrokowej i orientacji przestrzennej,
 percepcji słuchowej,
 grafomotoryki,
 koordynacji wzrokowo-słuchowej,
 koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej.
Praca psychodydaktyczna zmierza do:
 utrwalenia zasad pisowni oraz umiejętności ich stosowania,
 wdrożenia do samokontroli,
 usprawnienia tempa i techniki czytania,
 doskonalenia umiejętności czytania ze zrozumieniem,
 kształtowania umiejętności rozwiązywania problemów i przyswajania wiedzy.
Wykorzystując przedstawione wiadomości, terapeuta przystępuje do opracowania programu. Może
wykonać go w formie opisowej lub tabelarycznej.
Wzór programu terapii w formie tabelarycznej
Część (psychoterapeutyczna/psychokorekcyjna/psychodydaktyczna)
Zadanie Sposób realizacji Pomoce Uwagi o realizacji
Wpisujemy rodzaj Omawiamy rodzaje Podajemy rodzaj Przewidujemy czas
zadania terapeu- ćwiczeń. pomocy potrzebnych wykonania zada-
tycznego. do realizacji zadań. nia. Przewidujemy
zachowania
i reakcje uczniów.
Moduł 4.
6
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
Przykład programu w formie opisowej
Ramowy program pracy terapeutycznej dla uczniów klas IV VI
Założenia programowe
 dla kogo program jest przeznaczony (klasa, szkoła),
 okres trwania terapii (rok, dwa lata),
 częstotliwość spotkań (1 lub 2 razy w tygodniu),
 czas trwania jednostki terapeutycznej (60 min),
 rodzaj pracy (indywidualna, grupowa),
 liczba uczestników w grupie (do 5 uczniów).
Główne cele pracy terapeutycznej
" Ogólna stymulacja rozwoju uczniów.
" Usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych:
 wzrokowych,
 słuchowych,
 motoryki dużej i małej,
 koordynacji wzrokowo-ruchowej.
" Niwelowanie napięć emocjonalnych:
 zaburzeń koncentracji uwagi,
 nadpobudliwości,
 niskiej samooceny.
" Motywowanie do podejmowania zadań o różnym stopniu trudności.
" Wypracowanie nawyku umiejętności pracy w grupie.
" Nauka sztuki kompromisu  eliminowanie konfliktów w grupie.
" Wdrażanie do samodzielnej pracy.
" Poprawa komunikacji interpersonalnej.
" Doskonalenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych.
" Tworzenie świadomości mocnych stron uczniów i nauka ich wykorzystania w życiu codziennym.
" Budowanie wzmocnień pozytywnych  wytworzenie motywacji.
" Wypracowanie nawyków poprawnego pisania i czytania ze zrozumieniem.
" Wdrażanie do autokorekty.
" Zaburzone funkcje percepcyjno-motoryczne będą usprawniane na materiale ortograficznym.
Aby uzyskać prawidłowe efekty pracy, należy pamiętać o zawarciu kontraktu pomiędzy uczniami,
rodzicami i terapeutą oraz o współpracy z nauczycielami wszystkich przedmiotów.
Współpraca z rodzicami i nauczycielami:
 zapoznanie się z opinią pomiaru pedagogicznego,
 zebranie informacji o uczniach od rodziców, nauczycieli przedmiotów i wychowawców,
 pozyskanie informacji od logopedy, pedagoga lub psychologa szkolnego,
Moduł 4.
7
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
 cykliczne spotkania z rodzicami i nauczycielami w celu informowania o poczynionych postępach
oraz o ewentualnych trudnościach, jakie pojawiły się w trakcie zajęć,
 monitorowanie osiągnięć ucznia.
Mocne strony uczestników zajęć (na przykład):
 ponadprzeciętna inteligencja,
 dobra znajomość norm moralnych,
 bardzo dobrze wykształcone myślenie logiczne,
 wysoka motywacja do pracy,
 prawidłowy kontakt werbalny,
 dobra koncentracja uwagi,
 wypowiedzi poprawne artykulacyjnie,
 poprawne nawiązywanie kontaktów emocjonalnych.
Słabe strony uczestników zajęć (na przykład):
 nieharmonijny rozwój funkcji percepcyjno-motorycznych,
 słaba pamięć wzrokowa,
 niska sprawność grafomotoryczna,
 pismo z cechami dysgrafii,
 liczne błędy ortograficzne,
 słaba spostrzegawczość słuchowa,
 zaburzona pamięć fonologiczna,
 trudności w nauce języków obcych,
 wolne tempo czytania,
 niepełne rozumienie czytanych treści,
 wypowiedzi pisemne ubogie treściowo,
  czeskie błędy w matematyce,
 nienadążanie za tempem klasy.
Zadania terapeutyczne (do wyboru):
 integracja zespołu,
 motywowanie do pokonywania trudności,
 tworzenie więzi między terapeutą i grupą,
 podnoszenie motywacji do pracy,
 kształcenie odporności emocjonalnej,
 eliminowanie stresu i rozładowywanie napięć,
 wzmacnianie aktywności uczniów,
 ćwiczenie pozytywnych cech charakteru,
 stwarzanie okazji do odnoszenia sukcesu,
 podnoszenie samooceny,
 budzenie wiary we własne możliwości,
Moduł 4.
8
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
 nauka współdziałania i wzajemnego wspierania się podczas realizacji zadań,
 kształcenie wrażliwości słuchowej,
 stymulacja słuchu fonemowego,
 ćwiczenie słuchowej pamięci fonologicznej,
 usprawnianie analizatora wzrokowego,
 ćwiczenie pamięci i spostrzegawczości wzrokowej,
 usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
 ćwiczenie małej motoryki,
 poprawa poziomu graficznego pisma,
 usprawnianie techniki czytania,
 ćwiczenia umiejętności rozumienia czytanego tekstu,
 wypracowanie nawyków pisania poprawnego pod względem ortograficznym,
 wzbogacenie słownika biernego i czynnego ucznia,
 rozwijanie mowy opowieściowej,
 doskonalenie umiejętności redagowania tekstów (krótszych i dłuższych),
 ćwiczenie koncentracji uwagi,
 utrwalanie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni,
 stymulowanie sfery intelektualnej i zdolności komunikowania się,
 modelowanie postaw rodziców poprzez umożliwienie im udziału w zajęciach, w czasie których będą
mogli obserwować pracę dziecka,
 współpraca z nauczycielami w celu ujednolicenia oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych.
Zasady pracy
 integracja grupy,
 adekwatność zadań do możliwości percepcyjnych uczniów,
 przystępność podawanych treści,
 systematyczność w pracy,
 indywidualizacja,
 zasada  drobnych kroków ,
 świadomy i dobrowolny udział ucznia w zajęciach.
SPRAWDy
SI

1. Wymień najważniejsze elementy diagnozy, które służą do budowy programu
terapeutycznego.
2. Która z części programu terapeutycznego zajmuje się usprawnianiem funkcji
percepcyjno-motorycznych?
Moduł 4.
9
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
 3. Przegląd metod stosowanych w terapii pedagogicznej
O skuteczności edukacji decydują przede wszystkim stosowane przez nauczyciela metody pracy
z uczniem. W terapii mogą być wykorzystywane w różny sposób i w różnym zakresie. Aby praca
terapeuty pedagogicznego dała pożądane efekty, metody muszą być dobierane z dużą wnikliwo-
ścią. Nauczyciel powinien zdecydować, która z nich najlepiej pomoże zrealizować konkretne zadania
terapeutyczne. O doborze metod terapeutycznych decydują rodzaj usprawnianych funkcji oraz wiek
uczniów, a także style uczenia się (Dyrda 2004). Największe efekty w pracy z uczniem przynosi od-
działywanie polisensoryczne, czyli jednoczesne angażowanie wielu zmysłów. Jest ono skuteczne
zarówno w procesie dydaktycznym, jak i w procesie terapeutycznym.
Zestawienie metod procesów edukacyjnegoi terapeutycznego
(na podstawie: Okoń 1998, Zaczyński 1967):
" Metody asymilacji wiedzy są oparte na aktywności poznawczej. Do tej grupy zaliczamy pogadan-
kę, dyskusję, wykład, pracę z książką.
" Metody waloryzacyjne, zwane też eksponującymi, wywołują aktywność emocjonalno-artystycz-
ną ucznia. Polegają na stwarzaniu sytuacji, w których uczniowie poznają systemy wartości, są
zaangażowani emocjonalnie i uczą się wyrażania uczuć.
" Metody praktyczne cechuje aktywność. Zmieniając rzeczywistość i wykorzystując posiadaną
wiedzę, uczeń zmienia samego siebie. Kształtuje swój stosunek do pracy, swoje przekonania
i postawy, swoją osobowość. Metody praktyczne dzielą się na dwie grupy:
a) ćwiczenia  wielokrotne wykonywanie określonej czynności dla nabycia i uzyskania wprawy
intelektualnej i praktycznej. Kształcą umiejętności i nawyki niezbędne przy wykonywaniu
różnych zadań (w terapii skuteczne przy usprawnianiu funkcji percepcyjno-motorycznych).
Należy pamiętać, aby nie ograniczać się jedynie do powtarzania czynności. W trakcie wyko-
nywania ćwiczeń ważne jest uświadomienie uczniowi celu, jakiemu mają one służyć;
b) realizacja zadań wytwórczych  cechuje ją przewaga aktywności praktycznej mającej na celu
uświadomienie, czemu ćwiczenie ma służyć, oraz uświadomienie reguł działania i kolejności
ich wykonania. Zadania wytwórcze znakomicie nadają się do wykorzystania w ćwiczeniach
usprawniających motorykę rąk.
" Metody aktywizujące rozwijają zainteresowania, kształtują umiejętność pracy w zespole, po-
budzają myślenie twórcze, wzbogacają słownik ucznia. Sprawdzają się szczególnie w pracy
z uczniami dyslektycznymi. Atrakcyjna i urozmaicona forma ćwiczeń zachęca ucznia do pra-
cy nad problemem. Wdraża go do samodzielności. W tej grupie znajdują się specjalne meto-
dy terapeutyczne, które wymieniam wraz ze wskazaniem z
ródła w literaturze. Stosowane są
najczęściej metody słowne, poglądowe, praktycznego działania (pisanie, rysowanie, czytanie,
ćwiczenia pamięci). Ponadto wielu terapeutów stosuje elementy kinezjologii edukacyjnej, wizu-
alizację, słowa haki, metodę zakładek, muzykoterapię, arteterapię, dramę, elementy myślenia
twórczego, mandale, elementy pedagogiki zabawy.
Moduł 4.
10
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
ZAPLANUJ I ZNAJDy

1. Podczas przygotowywania lekcji uwzględnij zastosowanie metody polisen-
sorycznej.
2. Przeszukując strony internetowe, sporządz
zestaw pomocy multimedialnych
dla ucznia z dysleksją.
PODSUMOWANIE
Przedstawienie szerokiego spektrum metod i zasad postępowania w procesie terapeutycznym mia-
ło na celu uświadomienie nauczycielowi, który nie jest terapeutą, możliwości ich wykorzystania
w codziennej pracy dydaktycznej z korzyścią dla wszystkich uczniów. Twórcza postawa i perfekcyj-
na znajomość warsztatu pracy, a przede wszystkim stosowane przez nauczyciela metody, decydują
o efektywności nauczania. Wspólnym zadaniem procesów dydaktycznego i terapeutycznego jest na-
uka poprawnego czytania, pisania i wypowiadania się oraz wypracowanie właściwej motywacji do
nauki, co zapobiega powstawaniu zaburzeń emocjonalnych. Sukces zapewni zintegrowanie działań
nauczyciela i terapeuty pedagogicznego przy współpracy z rodzicami dziecka.
Moduł 4.
11
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej