MIKROBIOLOGIA I PARAZYTOLOGIA
Pielęgniarstwo, zagadnienia do egzaminu
ProwadzÄ…cy: dr n.med. A
ukasz Henszel
mm
1. WPROWADZENIE DO MIKROBIOLOGII I PARAZYTOLOGII
Mikrobiologia  (łac.micros - mały, bios  życie, logos  nauka). To nauka o drobnych
organizmach, dział biologii zajmujący się organizmami jednokomórkowymi lub złożonymi ze
struktur komórkopodobnych.
Parazytologia (z gr. parasitos  współbiesiadnik, logos  nauka)  nauka zajmująca się
badaniem pasożytów i pasożytnictwa. Pasożytnictwo, parazytyzm  forma
antagonistycznego współżycia dwóch organizmów, z których jeden czerpie korzyści ze
współżycia, a drugi ponosi szkody.
PODZIAA
ORGANIZMÓW
1. VIRIALES  (wirusy) niepełne cechy organizmów żywych, nie trawią, nie mogą się same
odżywiać ani rozmnażać, nie wykazują życia, brak metabolizmu, element pośredni
pomiędzy materią ożywioną a nieożywioną.
2. PROCARIOTA  (CARION  jądro)  organizmy jednokomórkowe nie posiadające jądra
komórkowego, podwójna nić kwasu nukleinowego bezpośrednio w cytoplazmie. Należą
tu: bakterie, sinice, rikestje.
3. EUCARYOTA  (EU  prawdziwy) organizmy zawierają wykształcone jądro komórkowe,
zawieszone w cytoplazmie. Należą tu: rośliny, pierwotniaki, zwierzęta, grzyby.
W obrębie mikrobiologii wyróżnia się:
1. wirusologię (obejmującą biologię wirusów),
2. bakteriologiÄ™ (obejmujÄ…cÄ… biologiÄ™ bakterii, riketsji i mykoplazm),
3. protozoologię (dotyczącą pierwotniaków),
4. mikologię (obejmująca biologię grzybów),
5. algologię (dotyczącą biologii glonów, która nie znaczenia w naukach medycznych).
Prekursorzy mikrobiologii:
·ð Antoni van Leeuwenhoek  odkrycie bakterii pod mikroskopem
·ð Ludwig Pasteur  opracowaÅ‚ metody wyjaÅ‚awiania i szczepionkÄ™ przeciw wÅ›ciekliz
nie
·ð Robert Koch  odkrycie prÄ…tków gruz
licy
·ð Alexander Fleming  odkrycie antybiotyku penicyliny
·ð Rudolf Weigl - polski biolog, wynalazca pierwszej w Å›wiecie skutecznej szczepionki
przeciw tyfusowi plamistemu
Podział drobnoustrojów w zależności od rodzaju ich interakcji z organizmem ludzkim:
qð drobnoustroje komensalne - kolonizujÄ… powierzchnie ciaÅ‚a nie wyrzÄ…dzajÄ…c żadnej
szkody,
qð drobnoustroje patogenne - dziaÅ‚ajÄ… szkodliwie na organizm gospodarza przez
bezpośrednią inwazję lub produkty toksyczne
qð drobnoustroje oportunistyczne zwykle wystÄ™pujÄ… w Å›rodowisku, ale także sÄ…
składnikami prawidłowej flory organizmu. Dla zdrowych osob są nieszkodliwe, mogą
powodować jednak ciężkie schorzenia u chorych z upośledzoną odpornością.
qð drobnoustroje wywoÅ‚ujÄ…ce choroby odzwierzÄ™ce (zoonozy)
POJ
CIA ZWI
ZANE Z MIKROBIOLOGI

Zakażeniem (infekcją) nazywa się proces wniknięcia i namnażania się czynnika patogennego
(inaczej czynnika etiologicznego, patogenu lub zarazka) w zakażanym organizmie
(gospodarza).
W przypadku zakażeń wywołanych przez pasożyty stosuje się zamiast określenia zakażenie 
termin zarażenie lub inwazja pasożytnicza.
Stany chorobowe powodowane przez drobnoustroje, w których objawy związane są z
działaniem toksyn drobnoustrojów powstałych poza ustrojem noszą nazwę zatrucia lub
intoksynacji (np. zatrucie jadem kiełbasianym).
Do wywołania zakażenia konieczny jest czynnik chorobotwórczy, ale jest to cecha wybitnie
zróżnicowana która określa się jako zjadliwość. Miara zjadliwości jest dawka zakaz
na, czyli
minimalna liczba drobnoustrojów zdolna do spowodowania zakażenia we wrażliwym
makroorganizmie.
Postacie zakażenia:
Zakażenie bezobjawowe  do chwili kiedy uszkodzenie tkanek nie powoduje objawów
chorobowych (tak kończy się większość zakażeń gdyż proces namnażania się zarazka jest
skutecznie powstrzymywany przez układ odpornościowy).
Zakażenie objawowe  gdy w początkowym okresie rozwoju zakażenia układ odpornościowy
nie jest w stanie powstrzymać namnażania się patogenu i uszkodzenie tkanek daje widoczne
objawy. Mamy do czynienia z chorobÄ… zakaz
ną. Okres czasu między wniknięciem czynnika
patologicznego a pojawieniem się pierwszych objawów choroby nazywamy okresem
wylęgania.
Bakteriemia  stan obecności bakterii w normalnie jałowej (pozbawionej mikroorganizmów)
krwi, analogiczna sytuacja w przypadku wirusów to wiremia, w przypadku grzybów 
fungemia a pasożytów  parazytemia.
Toksemia - gdy we krwi stwierdza się obecność toksyn wytwarzanych przez patogeny.
Współistnienie bakteriemii (lub jej odpowiednika), toksemii i objawów ciężkiego zakażenia
dotyczącego całego organizmu nazywa się sepsą (posocznicą).
Nosicielstwo  jest stanem specyficznej równowagi immunologicznej wytwarzającej się
między drobnoustrojem a organizmem gospodarza  nosiciela, przy której drobnoustrój
bytuje w makroorganizmie nie powodując objawów zakażenia.
2. BAKTERIOLOGIA
MORFOLOGIA I FIZJOLOGIA BAKTERII
Budowa komórki bakteryjnej
Bakterie sÄ… organizmami prokariotycznymi i jako takie sÄ… przeciwstawiane organizmom
eukariotycznym, do których należą rośliny, grzyby i zwierzęta. Podstawową cechą
odróżniającą prokarionty od eukariontów jest brak wyodrębnionego jądra komórkowego 
materiał genetyczny mieści się bezpośrednio w cytoplazmie. Wielkość komórek bakterii
określa się w mikrometrach.
Materiał genetyczny (kwas DNA) bakterii mieści się w nieograniczonym błoną komórkową
chromosomie bakteryjnym (nukleoidzie) o prostej budowie (kolisty, zamknięty, skręcony
dwuniciowy łańcuch DNA).
Materiał genetyczny bakterii obejmuje zarówno DNA chromosomalne jak i genetyczne
elementy pozachromosomalne (plazmidy).
W komórkach bakteryjnych znajdują się także dodatkowe elementy genetyczne:
·ð Plazmidy  autonomiczne DNA o wÅ‚asnym zapisie informacji genetycznej, mogÄ…ce
występować w komórce, ale dla niej nie niezbędne. Nadają one komórce pewne
nowe cechy np. oporność na antybiotyki.
·ð Transpozony  maÅ‚e elementy genetyczne mogÄ…ce zmieniać swoja pozycjÄ™ w
genomie bakteryjnym.
·ð Bakteriofagi  maÅ‚e, bakteryjne wirusy zbudowane z kwasu nukleinowego i biaÅ‚kowej
otoczki.
Komórka bakteryjna otoczona jest błoną komórkową, która może się wpuklać do środka
tworząc mezosomy, w których zachodzą niektóre procesy metaboliczne. Przez błonę
komórkową zachodzi transport określonych substancji, pełni uczestnictwo w procesach
oddychania. Na zewnątrz od błony komórkowej mieści się ściana komórkowa, której
budowa jest charakterystyczna dla większości bakterii. Nieliczne bakterie pozbawione są
ściany komórkowej. Ze względu na strukturę ściany komórkowej bakterie można podzielić na
bakterie Gram-dodatnie, Gram-ujemne i kwasooporne.
·ð Åšciana bakterii Gram-dodatnich ma prostÄ… strukturÄ™. Bakterie posiadajÄ…ce tÄ… Å›cianÄ™
barwiÄ… na fioletowo w barwieniu metodÄ… Grama.
·ð Struktura Å›ciany bakterii Gram-ujemnych jest bardziej zÅ‚ożona. Bakterie posiadajÄ…ce
tą ścianę barwią się na czerwono w barwieniu metodą Grama.
·ð Bakterie charakteryzujÄ…ce siÄ™ kwasoopornoÅ›ciÄ… barwiÄ… siÄ™ metodÄ… Ziehl a-Neelsen a.
Część bakterii potrafi wytwarzać dodatkowo otoczki, które chronią bakterie m.in. przed
fagocytozÄ….
Rzęski są strukturami umożliwiającymi czynny ruch bakteriom.
Większość bakterii ma fimbrie w postaci długich nitkowatych lub rurkowatych struktur
zbudowanych z białek. Fimbrie służą przede wszystkim do przyłączenia się do komórek
gospodarza.
Komórki bakteryjne mogą występować w wielu formach:
żð bakterie o ksztaÅ‚cie paÅ‚eczkowatym
żð paÅ‚eczki,
żð laseczki,
żð maczugowce,
żð prÄ…tki,
żð bakterie o ksztaÅ‚cie kulistym
żð ziarenkowce,
żð gronkowce,
żð paciorkowce,
żð dwoinki,
żð pakietowce,
żð bakterie o ksztaÅ‚cie spiralnym
żð Å›rubowce,
żð przecinkowce,
żð krÄ™tki.
Fizjologia bakterii
Bakterie ze względu na zapotrzebowanie na składniki odżywcze można zaliczyć do dwóch
grup:
·ð autotrofów, które potrafiÄ… syntetyzować wszystkie elementy komórki i inne
substancje niezbędne do życia z prostych związków nieorganicznych,
·ð heterotrofów, które potrzebujÄ… do wzrostu obecnoÅ›ci w Å›rodowisku wybranych
substancji organicznych.
Wszystkie bakterie patogenne są heterotrofami i w przypadku zakażenia do swojego wzrostu
wykorzystują składniki pochodzące od gospodarza.
Jednym z kryteriów podziału bakterii jest wykorzystywanie lub niewykorzystywanie tlenu, co
daje podział na bakterie tlenowe (aerobowe) i beztlenowe (anaerobowe).
Do czynników zjadliwości bakterii można zaliczyć:
·ð adhezyjność, czyli przytwierdzanie do miejsca gdzie wywoÅ‚ywane jest zakażenie
(główną rolę pełnią białka i polisacharydy powierzchniowe bakterii oraz fimbrie)
·ð zdolność do kolonizacji,
·ð zdolność do unikniÄ™cia odpowiedzi immunologicznej (tworzenie otoczek chroniÄ…cych
przed fagocytozÄ…),
·ð inwazyjność (czyli przedostawanie siÄ™ w gÅ‚Ä…b tkanek  rola enzymów),
·ð wytwarzanie toksyn (np. toksyna botulinowa, toksyna laseczek wÄ…glika, toksyna
błonicza).
PODSTAWOWE POJ
CIA I LEKI PRZECIWBAKTERYJNE:
Antybiotyk  substancja przeciwbakteryjna pochodząca od żywego organizmu, pochodna
chemiczna takiej substancji lub jej analog otrzymany syntetycznie.
" Antybiotyk bakteriostatyczny  antybiotyk pozbawiający bakterie zdolności do
podziału wtedy, kiedy jego stężenie przekracza określoną wartość graniczną.
" Antybiotyk bakteriobójczy  antybiotyk, który w określonym stężeniu i czasie zabija
bakterie (trwale pozbawia je zdolności do podziału ale mogą one zachowywać
aktywność metaboliczną).
KLASYFIKACJA BAKTERII:
Podstawową jednostką klasyfikacyjną jest szczep bakterii, czyli grupa komórek o
identycznych cechach, które najprawdopodobniej pochodzą od jednej komórki w wyniku
podziałów. Szczepy o bardzo zbliżonych cechach łączy się w gatunki, które z kolei grupowane
są w rodzaje na podstawie podobieństw ich właściwości.
CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH RODZAJÓW I GATUNKÓW BAKTERII:
Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty)
·ð wyglÄ…d groniastych skupisk pojedynczych komórek
Zakażenia:
1. Zakażenia skórne (charakteryzują się intensywnym ropnym zapaleniem, miejscowa
martwica tkanek i wytworzeniem miejscowego ropnia)
·ð Zapalenie mieszków wÅ‚osowych,
·ð Czyraki (bardziej rozlegÅ‚e zakażenia mieszków wÅ‚osowych),
·ð JÄ™czmienie,
·ð Ropnie.
2. Zakażenia głębokie;
·ð Zakażenie szpiku i koÅ›ci,
·ð Zapalenie pÅ‚uc.
3. Choroby wywoływane działaniem toksyn gronkowcowych:
·ð Gronkowcowe zatrucie pokarmowe,
·ð Gronkowcowe zapalenie zÅ‚uszczajÄ…ce skóry,
·ð Zespół wstrzÄ…su toksycznego.
paciorkowce Streptococcus pyogenes
" ziarenkowce tworzące łańcuszki
Zakażenia:
·ð Ropne pierwotne: zapalenie gardÅ‚a i migdaÅ‚ków, angina, ropne zapalenie skóry,
liszajec.
·ð Ropne wtórne:
może powodować m.in. różę (rozlana infekcja śródskórna). Inne postaci zakażeń
mogące towarzyszyć zakażeniom paciorkowcowym to szkarlatyna (płonica) i
gorączka połogowa.
·ð Nieropne: gorÄ…czka reumatyczna i ostre kÅ‚Ä™buszkowe zapalenie nerek.
Streptococcus pneumoniae (pneumokok, dwoinka zapalenia płuc)
Zakażenia:
·ð Czynnik etiologiczny zakażeÅ„ dróg oddechowych, takich jak m.in. zapalenie oskrzeli i
płuc,
·ð Zakażenia inwazyjne: posocznice, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Rodzaj Enterococcus (paciorkowce kałowe)
Zakażenia:
·ð Czynniki etiologiczne ciężkich zakażeÅ„ szpitalnych,
·ð Typowe drobnoustroje oportunistyczne (wiÄ™kszość infekcji u pacjentów z
upośledzeniem odporności).
meningokok, dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych Neisseria meningitidis
Zakażenia:
·ð Przede wszystkim: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i posocznica.
Profilaktyka:
·ð BezwzglÄ™dna antybiotykoterapia u osób, które miaÅ‚y bezpoÅ›redni kontakt z chorym,
·ð Szczepionka przeciw serogrupie A i C, brak przeciw B
gonokok, dwoinka rzeżączki Neisseria gonorrhoeae
Zakażenia:
·ð Czynnik etiologiczny rzeżączki,
·ð PowikÅ‚ania to m.in. zapalenie gruczoÅ‚u krokowego i najÄ…drzy, zapalenie jajowodów
prowadzące do bezpłodności,
·ð Rzeżączkowe noworodkowe zapalenie spojówek bÄ™dÄ…ce wynikiem zakażenia podczas
porodu.
maczugowiec błonicy Corynebacterium diphtheriae
·ð Główny czynnik zjadliwoÅ›ci: toksyna bÅ‚onicza
Zakażenia:
·ð Bakteria patogenna mogÄ…ca wywoÅ‚ywać Å›miertelnÄ… chorobÄ™ zwanÄ… bÅ‚onicÄ™
(dyfterytem):
·ð Główna postać bÅ‚onicy: bÅ‚onica gardÅ‚a (w ciężkich przypadkach Å›miertelna wskutek
obrzęku dróg oddechowych i niewydolności krążenia).
Listeria monocytogenes
Zakażenie:
·ð Gatunek powodujÄ…cy listeriozÄ™, na którÄ… najczęściej chorujÄ… osoby z zaburzeniami
układu odpornościowego, osoby starsze oraz noworodki. Do zakażenia może dojść
drogą pokarmową po spożyciu skażonej żywności, a szerzeniu się zakażenia sprzyja
zdolność do przeżywania tych bakterii w niskiej temperaturze w lodówkach.
·ð Zakażenie kobiety ciężarnej może zostać przeniesione na płód.
Escherichia coli
·ð główne czynniki zjadliwoÅ›ci: toksyny takie, jak np. werotoksyny
Zakażenia:
ZAKAŻENIA POZAJELITOWE
·ð Zakażenia ran (szczególnie po zabiegach na przewodzie pokarmowym),
·ð Zapalenie pÅ‚uc  u wczeÅ›niaków i noworodków,
·ð Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych  u wczeÅ›niaków i noworodków,
ZAKAŻENIA JELITOWE
Wywoływane przez szczepy enteropatogenne (biegunki z utratą wody z komórek na skutek
zaburzeń wodno-elektrolitowych) i enterotoksyczne (zła absorpcja wody po uszkodzeniu
komórek jelitowych).
·ð Nieżyt żoÅ‚Ä…dkowo-jelitowy,
·ð Krwotoczne zapalenie okrężnicy (krwawa biegunka),
·ð Zespół hemolityczno-mocznicowy.
Rodzaj Salmonella
" większość chorobotwórczych szczepów należy do jednego gatunku Salmonella
enterica.
Zakażenia:
·ð salmonellozy (zapalenia żoÅ‚Ä…dka i jelit),
·ð dur brzuszny wywoÅ‚ywany przez serotyp S. typhi,
·ð posocznica.
Rodzaj Shigella
·ð czynnik zjadliwoÅ›ci: toksyna czerwonkowa (Shiga)
Zakażenia:
·ð Zapalenie jelita Ä…ð krwawe biegunki.
Rodzaj Yersinia
Zakażenia:
·ð Najważniejszy gatunek Yersinia pestis: wywoÅ‚uje dżumÄ™, która wystÄ™puje w dwóch
postaciach klinicznych: jako dżuma dymienicza i dżuma płucna
·ð Yersinia enterocolitica i Yersinia pseudotuberculosis: choroby jelit.
przecinkowiec cholery Vibrio cholerae
·ð czynnik zjadliwoÅ›ci: toksyna choleryczna
Zakażenia:
·ð SÄ… przyczynÄ… biegunkowej choroby  cholery Ä…ð nadmierne wydzielanie wody i
elektrolitów z komórek do Å›wiatÅ‚a jelita Ä…ð charakterystyczna biegunka (ryżowate
stolce).
pałeczka ropy błękitnej Pseudomonas aeruginosa
Zakażenia:
·ð CzÄ™sta przyczyna zakażeÅ„ szpitalnych (1. przenoszonych np. przez niejaÅ‚owy sprzÄ™t
medyczny, 2. po kolonizacji skóry i błon śluzowych hospitalizowanych pacjentów).
·ð Rezerwuarem w szpitalach sÄ… miejsca zwiÄ…zane z wilgociÄ…,
·ð Także zakażenia pozaszpitalne: zwiÄ…zane np. ze stosowaniem soczewek
kontaktowych, piercingiem, stosowaniem iniekcji dożylnych niejałowymi igłami.
Campylobacter jejuni
Zakażenia:
·ð Ostre stany zapalne żoÅ‚Ä…dka i jelit z owrzodzeniami i krwawieniem,
·ð Automimmunologiczne zapalenie stawów,
·ð Zespół Guillaina  Barrego (uszkodzenie nerwów)
Helicobacter pylori
·ð Wytwarzanie enzymu  ureazy rozkÅ‚adajÄ…cej mocznik w amoniak, który chroni
bakterie powłoka neutralizującą kwaśne środowisko żołądka)
Zakażenia:
·ð istotna rola w patogenezie wrzodów żoÅ‚Ä…dka i dwunastnicy oraz raka żoÅ‚Ä…dka.
Haemophilus influenzae
Zakażenia:
Patogenne szczepy otoczkowe powodujÄ… m.in:
·ð PosocznicÄ™ noworodków,
·ð Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Szczepy bezotoczkowe wywołują głównie choroby układu oddechowego.
pałeczka krztuśca Bordetella pertusis
·ð Główny czynnik zjadliwoÅ›ci  toksyna krztuÅ›cowa.
Zakażenia:
·ð WywoÅ‚uje krztusiec. Podstawowym objawem krztuÅ›ca jest silny napadowy suchy
kaszel utrzymujący się długotrwale (bakteria kolonizuje a następnie zakaża błonę
śluzową).
Rodzaj Brucella
Zakażenia:
·ð Powoduje chorobÄ™ odzwierzÄ™cÄ… brucellozÄ™. Do zakażenia dochodzi przez uszkodzonÄ…
skórę (najczęściej u weterynarzy i rolników) i drogą pokarmową po spożyciu mleka
lub sera. Charakterystycznym objawem ostrej postaci brucelozy jest gorÄ…czka o
przebiegu falującym. W przypadku przewlekłej postaci choroby  nieleczona trwa 2
lata i wywołuje spustoszenia w organizmie człowieka.
Francisella tularensis
Zakażenie:
·ð WywoÅ‚uje u czÅ‚owieka chorobÄ™ odzwierzÄ™cÄ… tularemiÄ™.
Rezerwuar zarazka stanowiÄ… dzikie gryzonie, a transmisja choroby odbywa siÄ™ przez wektory
(kleszcze, pchły, wszy). Choroba dotyczy głównie leśników, rolników i myśliwych. Choroba
występuje w postaciach: węzłowej, płucnej, gardłowej, ocznej lub trzewnej.
Legionella pneumophila
Zakażenia:
Powoduje:
vð legionelozÄ™ (chorobÄ™ legionistów)  atypowe zapalenie pÅ‚uc lub
vð gorÄ…czkÄ™ Pontiac  bez zajÄ™cia pÅ‚uc.
Rezerwuar stanowią urządzenia związane z wodą: instalacje klimatyzacyjne, nawilżacze
powietrza, prysznice. Do zakażenia dochodzi poprzez wdychanie drobin aerozolu
zawierających bakterie. Choroba nie przenosi się z człowieka na człowieka.
laseczka wÄ…glika Bacillus anthracis
·ð Zjadliwość bakterii zwiÄ…zana jest z obecnoÅ›ciÄ… otoczki oraz toksyny.
·ð TworzÄ… przetrwalniki, które mogÄ… przetrwać w Å›rodowisku dÅ‚ugi czas (kilkadziesiÄ…t
lat), które w sprzyjających warunkach (np. krew lub tkanki ludzi) zaczynają kiełkować.
Zakażenie:
Choroba wÄ…glik  3 postacie u ludzi:
1. Postać skórna,
2. Postać żołądkowo  jelitowa,
3. Postać płucna.
W przypadku wąglika jest wysoka śmiertelność. Charakterystycznym objawami pośmiertnymi
są szybki rozkład gnilny i wyciek ciemnej krwi z naturalnych otworów ciała.
laseczka tężca Clostridium tetani
Wytwarza spory, które mogą dostać się do organizmu ludzkiego przez uszkodzenia skóry,
najczęściej z gleby lub kurzu.
Zakażenie:
·ð W tkankach bakterie wytwarzajÄ… toksynÄ™ tetanospazminÄ™, która przenika wzdÅ‚uż
nerwów obwodowych do oÅ›rodkowego ukÅ‚adu nerwowego Ä…ð czÄ™ste napiÄ™cia i
kurcze mięśni.
laseczka jadu kiełbasianego Clostridium botulinum
·ð WytwarzajÄ… jednÄ… z najsilniej dziaÅ‚ajÄ…cych neurotoksyn, botulinÄ™.
Zakażenie:
·ð Zatrucie jadem kieÅ‚basianym (botulizm) jest wynikiem spożycia toksyny, objawia
siÄ™ postÄ™pujÄ…cym paraliżem Ä…ð paraliż mięśni oddechowych (lub zatrzymanie akcji
serca) Ä…ð Å›mierć.
Rodzaj Actinomyces
Czynnik etiologiczny promienicy (aktynomykozy): przewlekła choroba ropna przebiegająca z
tworzeniem drążących przetok, np. w okolicy żuchwy
Rodzaj Mycobacterium
Zakażenia:
·ð PrÄ…tki należące do kompleksu Mycobacterium tuberculosis wywoÅ‚ujÄ… u ludzi gruz
licÄ™.
·ð Gruz
lica dotyczy najczęściej płuc (gruz
lica płucna) lecz również może atakować
ośrodkowy układ nerwowy, układ limfatyczny, naczynia krwionośne, układ kostno-
stawowy, moczowo-płciowy oraz skórę.
·ð Zakażenie, którego z
ródłem jest chory prątkujący, szerzy się drogą kropelkową.
·ð NajczÄ™stszÄ… postaciÄ… gruz
licy płuc jest gruz
lica naciekowa.
·ð PrÄ…tki należące do Mycobacterium leprae wywoÅ‚ujÄ… trÄ…d  chorobÄ™ skóry i nerwów.
krętek blady Treponema pallidum
·ð Bakterie spiralnego ksztaÅ‚tu
Zakażenie:
·ð WywoÅ‚uje kiÅ‚Ä™.
Zakażenie przenosi się bezpośrednio przez kontakt seksualny (kiła nabyta) lub przez
łożysko od chorej matki na płód (kiła wrodzona). Wrotami zakażenia są błony śluzowe
lub uszkodzona skóra.
·ð KiÅ‚a jest przewlekÅ‚ym zakażeniem ogólnoustrojowym. Choroba może siÄ™ rozwijać
nawet kilkadziesiÄ…t lat przebiegajÄ…c bezobjawowo lub przejawiajÄ…c siÄ™ kolejnymi
charakterystycznymi zmianami klinicznymi (kiła objawowa). W przebiegu i rozwoju
kiły objawowej wyróżnia się kilka okresów:
o Kiła pierwszorzędowa (objaw: wrzód pierwotny)
o Kiła drugorzędowa (objawy: osutki, plamki, grudki, zmiany nadżerkowe w okolicy
narządów płciowych)
o Kiła trzeciorzędowa (póz
na), po 2 latach od zakażenia, dotyczy układu sercowo-
naczyniowego i nerwowego.
Zakaz
ność największa w okresie kiły I-rzędowej i II-rzędowej. W okresie kiły póz
nej chory
niezakaz
ny (wyjątek matka - płód).
krętki Borrelia burgdorferi
Zakażenie:
·ð Czynnik etiologiczny boreliozy z Lyme (choroby przenoszonej przez kleszcze),
·ð PrzewlekÅ‚e zakażenie bakteryjne dotyczÄ…ce wielu narzÄ…dów.
·ð 3 stadia choroby:
1. zmiany skórne (rumień wędrujący),
2. zakażenia układowe (OUN, układu sercowo-naczyniowego i układu kostno-
stawowego),
3. zanikowe zapalenie skóry i neuropatia obwodowa.
MYKOPLAZMY
·ð Bakterie pozbawione Å›ciany komórkowej
Zakażenia:
·ð dotyczÄ… najczęściej ukÅ‚adu oddechowego i ukÅ‚adu moczowo-pÅ‚ciowego.
CHLAMYDIE
·ð bakterie, które sÄ… bezwzglÄ™dnymi wewnÄ…trzkomórkowymi pasożytami ludzi i zwierzÄ…t
niezdolnymi do samodzielnego rozmnażania się.
Chlamydia trachomatis
Zakażenia:
" Serotypy A-C wywołują jaglicę będącą główną przyczyną ślepoty w krajach Bliskiego i
Dalekiego Wschodu, Afryce i Ameryce Południowej.
" Serotypy D-K powodują zakażenia układu moczowo-płciowego, przenoszone drogą
kontaktu seksualnego.
" Serotypy L1-L3 przenoszone drogą kontaktów seksualnych wywołują chorobę
określaną jako ziarniniak weneryczny pachwin.
Chlamydia psittaci
Zakażenia:
·ð wywoÅ‚uje chorobÄ™ ptasiÄ… Ä…ð atypowe zapalenie pÅ‚uc
RIKETSJE
·ð charakteryzujÄ… siÄ™ bezwzglÄ™dnym pasożytnictwem wewnÄ…trzkomórkowym
Zakażenia:
Np.:
·ð Rickettsia prowazekii  tyfus plamisty, przenoszony przez wszy lub pchÅ‚y
·ð Rickettsia rickettsii  gorÄ…czka plamista, przenoszona przez kleszcze
·ð Coxiella burnetii  gorÄ…czka Q (objawy ze strony ukÅ‚adu oddechowego i
pokarmowego), zakażenie przez kontakt ze zwierzętami.
3. WIRUSOLOGIA
WIRUSY
1) nie sÄ… organizmami
2) sÄ… tworami organicznymi
3) składają się z kwasu nukleinowego i białka (wyjątkowo mogą zawierać cząsteczki
tłuszczów)
4) mają od kilkudziesięciu do kilkuset nm
5) pasożytują w komórkach Eukariota i Prokariota
6) nie przeprowadzają samodzielnie żadnych procesów metabolicznych
7) poza komórkami nie przejawiają żadnych funkcji życiowych
BUDOWA WIRUSÓW
Genom wirusa to DNA lub RNA zawierające pełną informację o budowie, właściwościach i
innych cechach przekazywanych potomnym generacjom wirusów. Koduje wirusowe białka
strukturalne i enzymy konieczne do ekspresji wirusowych genów i replikacji genomu.
Zazwyczaj wystepuje w postaci jednej cząsteczki, pojedynczej lub podwójnej nici
nukleotydów, może być liniowy lub kolisty.
Połozony centralnie genom wirusa osłonięty jest jednostkami białkowymi (kapsomerami)
tworzącymi kapsyd. Niektóre wirusy mają dodatkową strukturę - lipidową osłonkę
zewnętrzną, w której często zakotwiczone są wypustki glikoproteinowe.
Postacie:
Wirusy występują w dwóch postaciach funkcjonalnych:
·ð Pozakomórkowej (spoczynkowej), okreÅ›lanej jako wirion,
·ð WewnÄ…trzkomórkowej (aktywnej), którÄ… jest wirusowy genom pozbawiony
białkowego płaszcza.
W środowisku pozakomórkowym wirusy są szczególnie wrażliwe na działanie czynników
fizycznych i chemicznych:
·ð Podwyższona temperatura,
·ð Wysuszanie materiaÅ‚u zawierajÄ…cego wirusy,
·ð DziaÅ‚anie ultradz
wiÄ™ków Ä…ð mechaniczne uszkodzenie wirusów,
·ð Znaczne zmiany pH Å›rodowiska.
NAMNAŻANIE WIRUSÓW
Wirusy mogą namnażać się tylko w żywej komórce, gdyż same nie są w stanie wytwarzać
energii w postaci ATP, koniecznej do syntezy białek i kwasów nukleinowych. Etapy:
·ð Adsorpcja (przyleganie wirusa do powierzchni komórki, poÅ‚Ä…czenie biaÅ‚ka wirusa ze
specyficznym receptorem),
·ð Wnikanie wirusa przez bÅ‚onÄ™ komórkowÄ… do komórki wraz z utratÄ… osÅ‚onki lipidowej i
białkowego kapsydu,
·ð Replikacja DNA lub RNA wirusa, synteza biaÅ‚ek wirusa,
·ð Dojrzewanie (tworzenie wirionu),
·ð Uwalnianie wirusa przez pÄ…czkowanie lub rozpad komórki.
PATOMECHANIZM ZAKAŻEC
WIRUSOWYCH
Na powstanie i rozwój zakażenia ma wpływ wiele czynników, zarówno wynikających z cech
zarazka, takich jak zjadliwość wirusa i jego dawka zakaz
na, jak i gospodarza, jego
uwarunkowań genetycznych, a przede wszystkim stanu odporności.
WIREMIA
qð pierwotne namnożenie wirusa w miejscu jego wnikniÄ™cia (zakażenie bezobjawowe),
qð namnożony wirus drogÄ… naczyÅ„ chÅ‚onnych lub krwionoÅ›nych (pierwotna wiremia)
zostaje przeniesiony do komórek układu siateczkowo-śródbłonkowego węzłów
chłonnych, śledziony, wątroby lub szpiku kostnego, gdzie następuje dalsza replikacja
wirusa,
qð przedostanie siÄ™ wirusa do krwi (wtórna wiremia).
Mechanizmy obronne wirusów:
Wiele wirusów wykształciło jednak mechanizmy, dzięki którym atak immunologiczny jest
nieskuteczny:
·ð stan latencji (uÅ›pienia wirusa),
·ð zakażenie w miejscach niedostÄ™pnych dla ukÅ‚adu immunologicznego,
·ð tworzenie siÄ™ poÅ‚Ä…czeÅ„ miÄ™dzy komórkami uÅ‚atwiajÄ…cych szerzenie siÄ™ wirusa,
·ð zmienność antygenowa, charakterystyczna dla wielu wirusów RNA,
·ð antygeny wirusów zbliżone do antygenów ukÅ‚adu zgodnoÅ›ci tkankowej, przez co nie
są rozpoznawane jako obce przez komórki układu odpornościowego.
LEKI PRZECIWWIRUSOWE
·ð HamujÄ… namnażanie wirusa na różnych etapach, np. inhibitory enzymów wirusowych
potrzebnych do replikacji wirusa.
·ð SpoÅ›ród naturalnych substancji o dziaÅ‚aniu przeciwwirusowym zastosowanie
terapeutyczne znalazły interferony, które hamują syntezę białek wirusowych.
CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH WIRUSÓW:
WIRUSY DNA
HERPESWIRUSY
·ð Zakażenie pierwotne najczęściej bezobjawowe, w okreÅ›lonych typach komórek
pozostaje DNA wirusa, w sprzyjającej sytuacji w komórce zakażonej latentnie
dochodzi do reaktywacji wirusa
·ð wirus opryszczki pospolitej (zmiany zapalne na granicy skóry i bÅ‚ony Å›luzowej warg
lub narządów płciowych).
·ð Wirus ospy wietrznej i półpaÅ›ca (półpasiec jest nastÄ™pstwem uczynnienia siÄ™ wirusa
latentnie zakażającego zwoje nerwowe),
·ð wirus cytomegalii - powoduje zakażenia pÅ‚odowe i okoÅ‚oporodowe Ä…ð dziaÅ‚anie
teratogenne Ä…ð wady wrodzone.
·ð wirus Epsteina-Barr  wywoÅ‚uje nowotwory (chÅ‚oniak Burkitta, rak jamy nosowo-
gardłowej) lub mononukleozę zakaz
nÄ….
HEPADNAWIRUSY
Wirus zapalenia wÄ…troby typu B
·ð Do zakażenia może dojść po podaniu krwi, w wyniku naruszenia ciÄ…gÅ‚oÅ›ci tkanek,
drogą wertykalną jak również droga kontaktu seksualnego
·ð Choroba może mieć przebieg bezobjawowy, ostry (z żółtaczkÄ… lub bez) lub przewlekÅ‚y
(Ä…ð marskość lub pierwotny rak wÄ…troby).
POKSWIRUSY
Wirus ospy prawdziwej
·ð Tropizm do skóry i bÅ‚on Å›luzowych: zmiany o charakterze krost lub zmiany rozrostowe
·ð OspÄ™ prawdziwÄ… udaÅ‚o siÄ™ caÅ‚kowicie wyeliminować dziÄ™ki skutecznej
immunoprofilaktyce.
·ð WystÄ™powaÅ‚y dwie formy zachorowaÅ„: ospa duża ze Å›miertelnoÅ›ciÄ… 40% i ospa maÅ‚a
ze śmiertelnością 4%.
·ð Zakażenie nastÄ™powaÅ‚o przez bezpoÅ›redni kontakt (droga oddechowa).
PAPILLOMAWIRUSY
Wirus brodawczaka ludzkiego
·ð WywoÅ‚uje zmiany brodawkowate w obrÄ™bie skóry i bÅ‚on Å›luzowych, np. brodawki
skórne, kłykciny kończyste (związane z zakażeniami narządów płciowych i odbytu).
·ð Może wywoÅ‚ywać zmiany nowotworowe.
WIRUSY RNA
ORTOMYKSOWIRUSY
Wirusy grypy
·ð ksztaÅ‚t kulisty lub owalny,
·ð 3 typy wirusa: typy A i B sÄ… przyczynÄ… ciężkich zachorowaÅ„, które mogÄ… osiÄ…gać
rozmiary epidemii, a typ C powoduje zachorowania o lżejszym przebiegu i nie
wywołuje epidemii.
·ð nukleokapsyd okrywa glikoproteinowa osÅ‚onka z charakterystycznymi wypustkami,
w których znajdują się ważne antygeny wirusowe (hemaglutynina i neuraminidaza),
·ð wirus grypy typu A wykazuje ogromnÄ… zmienność antygenowÄ… na skutek czego
zawsze część populacji ludzkiej jest na niego wrażliwa.
Grypa jest ostra chorobą układu oddechowego, jedną z najbardziej zakaz
nych, szerzy siÄ™
drogą kropelkową. Na zakażenie narażone są wszystkie grupy wiekowe, ale powikłania
(m.in. zapalenie płuc, mięśnia sercowego) obserwuje się przede wszystkim u dzieci i osób
starszych.
PARAMYKSOWIRUSY
Wirus świnki (nagminnego zapalenia ślinianek przyusznych)
·ð wirus odpowiedzialny za zakażenie cechujÄ…ce siÄ™ przede wszystkim obrzÄ™kiem
ślinianek przyusznych,
·ð zakażenie szerzy siÄ™ drogÄ… kropelkowÄ… i dotyczy głównie dzieci w wieku
przedszkolnym i szkolnym.
Wirus odry
·ð czynnik etiologiczny odry - ostrej, bardzo zakaz
nej choroby wysypkowej występującej
zwykle u dzieci, której najpoważniejszym powikłaniem są zapalenia mózgu mogące
powodować zgon.
KORONAWIRUSY
·ð odpowiedzialne za objawy przeziÄ™bienia, także infekcje dolnych dróg oddechowych i
zapalenie mięśnia sercowego,
·ð w 2003 roku do tej rodziny zaliczono nowo odkryty wirus SARS wywoÅ‚ujÄ…cy u ludzi
ciężki ostry zespół oddechowy (współczynnik śmiertelności około 10%).
·ð także odkryty w 2012 nowy koronawirus (zachorowania głównie wÅ›ród osób na
Półwyspie Arabskim).
ENTEROWIRUSY
vð wirus polio - powodujÄ…cy zakażenia objawiajÄ…ce siÄ™ w postaci nagminnego porażenia
dziecięcego (poliomyelitis).
vð Wirusy Coxsackie  przyczyna m.in. choroby rÄ…k, stóp i jamy ustnej (HFMD).
vð Wirusy ECHO  powodujÄ… epidemie zapalenia opon mózgowych, zachorowania
gorączkowe połączone z wysypką i/lub biegunką.
TOGAWIRUSY
Wirus różyczki
·ð czynnik etiologiczny różyczki (powiÄ™kszenie wÄ™złów chÅ‚onnych oraz bladoróżowa
wysypka) przebiegającej głównie u dzieci,
·ð zakażenia pÅ‚odu: wirus przeniesiony na płód może prowadzić do jego obumarcia lub
powstania wad wrodzonych.
HEPATOWIRUSY
Wirus zapalenia wÄ…troby typu A
·ð Zakażenie : droga fekalno-oralna przez kontakt z wydzielinami chorego lub
produktami zakażonymi
FLAWIWIRUSY
·ð Do tej grupy zaliczane sÄ… przenoszone przez wektory (komary lub kleszcze) takie
wirusy, jak:
o wirus gorÄ…czki Denga,
o wirusy kleszczowego zapalenia mózgu,
o wirus gorÄ…czki zachodniego Nilu,
o wirus żółtej gorączki.
·ð Do tej grupy zaliczany jest także wirus zapalenia wÄ…troby typu C (zakażenie głównie
przez transfuzję krwi, zabiegi medyczne, używanie niesterylnego sprzętu).
RABDOWIRUSY
Wirus wścieklizny
·ð czynnik etiologiczny wÅ›cieklizny,
·ð w wiÄ™kszoÅ›ci przypadków zakażenie szerzy siÄ™ przez ukÄ…szenie zwierzÄ™cia, czasami
wystarcza zadrapanie lub tylko wdychanie cząstek zakażonego materiału,
·ð jest przykÅ‚adem wirusa wykazujÄ…cego neurotropizm,
·ð zakażenie prowadzi do degeneracyjnych zmian w komórkach nerwowych,
·ð prawie zawsze choroba koÅ„czy siÄ™ zejÅ›ciem Å›miertelnym.
Wirusy gorÄ…czek krwotocznych
Cechy:
o bardzo wysoka śmiertelność,
o podobne objawy chorobowe u zakażonych osób, m.in. skaza krwotoczna,
Przykłady:
1) wirus gorączki Marburg: zakażenie przez kontakt z płynami ustrojowymi,
2) wirus gorączki Ebola: zakażenie drogą kropelkową,
3) wirus krymsko-kongijskiej gorączki krwotocznej: zakażenia ludzi przez ukłucie
kleszcza lub kontakt z krwiÄ… chorej osoby.
RETROWIRUSY
HIV - ludzki wirus nabytego niedoboru odporności
·ð WywoÅ‚uje zespół nabytego upoÅ›ledzenia odpornoÅ›ci  AIDS.
·ð HIV cechuje duża zmienność antygenowa (znaczne różnice wÅ›ród szczepów
pochodzących z różnych regionów świata).
·ð W patomechanizmie zakażenia szczególnÄ… rolÄ™ odgrywa uszkodzenie limfocytów T
CD4.
·ð Zakażenie przez kontakt seksualny, krew lub przez Å‚ożysko.
Fazy zakażenia:
o pierwotne zakażenie HIV (od momentu zakażenia do pojawienia się przeciwciał anty-
HIV, w ciągu 1-3 tygodni od wniknięcia HIV do organizmu u większości pacjentów
pojawiajÄ… siÄ™ objawy tzw. ostrej choroby wirusowej),
o faza zakażenia utajonego (faza bezobjawowego nosicielstwa mogąca trwać całe lata)
o faza zakażenia objawowego (kompleks chorób związanych z AIDS, w fazie tej
następuje przełamanie sił obronnych organizmu, pojawiają się wyraz
ne objawy takie
jak m.in. zakażenia oportunistyczne i inne symptomy AIDS  choroby wskaz
nikowe).
4. PRIONY
PRIONY to infekcyjne białka, występujące powszechnie w każdym organizmie i całkowicie
niegroz
ne. W sytuacji, gdy zmieniają one swoją naturalną konformację, stają się białkiem
prionowym infekcyjnym - uszkadzającym komórki nerwowe.
Białko prionowe infekcyjne kodowane jest przez ten sam gen, posiada tę samą sekwencję
aminokwasów, różni się jedynie ukształtowaniem przestrzennym - ma kształt pofałdowanej
kartki papieru i jest nierozpuszczalne.
Choroby prionowe:
qð Zakaz
ne: przenoszÄ… siÄ™ przez kontakt.
qð Dziedziczne: przechodzÄ… z pokolenia na pokolenia wraz z punktowÄ… mutacjÄ…
sprzyjającą zapadnięciu na chorobę.
Choroby prionowe nie sÄ… uleczalne.
Mechanizm szkodliwości prionów zakaz
nych polega na gromadzeniu się ich w komórkach w
błonach powiększających się pęcherzyków, zwanych wakuolami oraz gromadzeniu się
prionów zewnątrzkomórkowo w postaci złogów.
Choroby prionowe charakteryzują się zmianami neurodegeneracyjnymi w obrębie
ośrodkowego układu nerwowego.
Przykłady:
1) Kuru
2) Creutzfelda - Jacoba
3) Śmiertelna rodzinna bezsenność
5. MYKOLOGIA
GRZYBY DROŻDŻOPODOBNE
Rodzaj Candida
·ð Drobnoustrój oportunistyczny
·ð U osób z grup ryzyka przy istnieniu czynników predysponujÄ…cych powoduje
powstawanie kandydozy narządowej lub uogólnionej zagrażającej życiu.
Rodzaj Pityrosporum
·ð objawy Å‚upieżu pstrego
GRZYBY PLEÅšNIOWE
Rodzaj Aspergillus
·ð Aspergiloza narzÄ…dowa najczęściej dotyczy ukÅ‚adu oddechowego i jest jednÄ… z
najczęściej występujących grzybic układu oddechowego w Polsce.
·ð Inne postaci zakażenia to:
o Zapalenie zatok obocznych nosa
o Zapalenie gałki ocznej
o Aspergiloza skóry gładkiej
o Aspergiloza OUN
o Posocznica - jako uogólnienie grzybicy płuc u osób wyniszczonych chorobą
nowotworowÄ….
GRZYBY DERMATOFITOWE
·ð Grzyby te posiadajÄ… zdolność do asymilacji kreatyny.
·ð WywoÅ‚ujÄ… zakażenia skóry , paznokci i wÅ‚osów o różnym nasileniu.
·ð Grzybicy wywoÅ‚anej przez te grzyby zwanej dermatomykozÄ… sprzyja obniżenie
wydolności układu odpornościowego gospodarza oraz obecność ogólnoustrojowych i
miejscowych czynników predysponujących.
PNEUMOCYSTIS CARINII (JIROVECI)
·ð Grzyby te wywoÅ‚ujÄ… pneumocystozÄ™ - chorobÄ™ ukÅ‚adu oddechowego u osób z
HIV i noworodków o małej masie urodzeniowej (zapalenie płuc).
6. PARAZYTOLOGIA
CHOROBOTWÓRCZOŚĆ WYBRANYCH GATUNKÓW PASOŻYTÓW CZA
OWIEKA:
PIERWOTNIAKI
Rzęsistek pochwowy Trichomonas vaginalis
·ð w narzÄ…dach moczowych i pÅ‚ciowych czÅ‚owieka
·ð rzÄ™sistkowica: stany zapalane tych narzÄ…dów
Giardia lamblia
·ð w jelicie cienkim i dwunastnicy (w inwazjach przewlekÅ‚ych w przewodach żółciowych
wÄ…troby i drogach wyprowadzajÄ…cych trzustki)
·ð najczęściej u dzieci
·ð giardioza: objawy jelitowe (biegunka) lub narzÄ…dowe (dolegliwoÅ›ci ze strony trzustki i
wątroby ); pierwotniaki przylegające do ściany dwunastnicy lub jelita powodują
skracanie i zanik kosmków jelitowych Ä…ð upoÅ›ledzenia trawienia, niedobory wit. A i
B12.
Plasmodium vivax
·ð w krajach strefy subtropikalnej i tropikalnej
·ð wektor: komary z rodzaju Annopheles
·ð u czÅ‚owieka zimnica (malaria):
·ð pasożyt w wÄ…trobie  bezobjawowo
·ð w erytrocytach - objawy: 1) dreszcze, uczucie zimna, 2) gwaÅ‚towny wzrost
temperatury 3) zlewne poty. Po ustąpieniu tych objawów powiększenie wątroby,
śledziony, zmiany we krwi
Toxoplasma gondii
·ð u czÅ‚owieka wewnÄ…trzkomórkowo w tkankach i narzÄ…dach
·ð u kota w jelicie
·ð czÅ‚owiek zaraża siÄ™ spożywajÄ…c surowe miÄ™so (głównie woÅ‚owe) lub żywność
zanieczyszczonÄ… pierwotniakami wydalanymi przez kota
·ð toksoplazmoza nabyta: głównie bezobjawowo, objawy u osób z obniżonÄ…
odpornością
·ð toksoplazmoza wrodzona: dziaÅ‚anie teratogenne na płód -
wodogłowie/małogłowie, zapalenie siatkówki i naczyniówki, zwapnienie
śródmózgowe.
PA
AZIC
CE
Tasiemiec uzbrojony Taenia solium
·ð żywiciel ostateczny: czÅ‚owiek (w jelicie cienkim)
·ð żywiciel poÅ›redni: Å›winia, może być czÅ‚owiek (w narzÄ…dach)
·ð czÅ‚owiek, który bÄ™dzie żywicielem poÅ›rednim zaraża siÄ™ spożywajÄ…c pokarm z jajami
lub jajami własnego tasiemca
·ð tasiemczyca (pasożyt w jelicie): bóle brzucha, utrata masy ciaÅ‚a
·ð wÄ…grzyca  objawy ze strony narzÄ…dów np. mózgu: zaburzenia Å›wiadomoÅ›ci, bóle
głowy, śmierć
Tasiemiec nieuzbrojony Taenia saginata
·ð czÅ‚owiek  wyÅ‚Ä…cznie żywiciel ostateczny (u czÅ‚owieka w jelicie cienkim)
·ð żywiciel poÅ›redni  bydÅ‚o
·ð czÅ‚owiek zaraża siÄ™ spożywajÄ…c surowe lub niedosmażone miÄ™so woÅ‚owe
Tasiemiec bÄ…blowcowy Echinococcus granulosus
·ð żywiciel ostateczny: psowate (w jelicie cienkim), żywiciel poÅ›redni: m.in. czÅ‚owiek (w
narzÄ…dach)
·ð czÅ‚owiek zaraża siÄ™ przez kontakt z psem (jaja tasiemca)
·ð BÄ…blowica: w narzÄ…dach czÅ‚owieka (wÄ…troba, pÅ‚uca, mózg) tasiemiec tworzy pÄ™cherze
bąblowcowe wypełnione torebkami lęgowymi
OBLEC
CE
Glista ludzka Ascaris lumbricoides
·ð w jelicie cienkim (dorosÅ‚e pasożyty)
·ð w pÅ‚ucach (larwy)
·ð Glistnica: podwyższona temperatura, kaszel, dusznoÅ›ci (pasożyt w pÅ‚ucach); bóle
brzucha, zgrzytanie zębami (w jelicie).
Owsik ludzki Enterobius vermicularis
·ð wyÅ‚Ä…cznie u czÅ‚owieka, głównie u dzieci
·ð w jelicie grubym
·ð Owsica: nadpobudliwość, zaburzenia snu, zgrzytanie zÄ™bami, zadrapania wokół
odbytu.
Włosień kręty Trichinella spiralis
·ð zarażenie czÅ‚owieka poprzez spożycie surowego lub niedosmażonego miÄ™sa, w
którym są otorbione larwy.
·ð postaci dojrzaÅ‚e pasożyta pod nabÅ‚onkiem jelita cienkiego, larwy w mięśniach
·ð WÅ‚oÅ›nica: podwyższona temperatura, bóle mięśniowe przy żuciu i poÅ‚ykaniu, obrzÄ™k
twarzy, wybroczyny dospojówkowe i podpaznokciowe, nieleczona - w ciągu 4 tygodni
zgon.
STAWONOGI
Kleszcz pospolity Ixodes ricinus
·ð pasożyt krwiopijny
·ð po ukÅ‚uciach odczyny alergiczne
·ð wektor patogenów wywoÅ‚ujÄ…cych m.in. choroby takie jak: borelioza, babeszjoza,
tularemia, kleszczowe zapalenie mózgu
Åšwierzbowiec ludzki Sarcoptes scabiei
·ð pasożytuje w zrogowaciaÅ‚ej warstwie naskórka
·ð choroba - Å›wierzb: stany zapalne naskórka
Wesz ludzka Pediculus humanus
·ð owad krwiopijny
·ð 2 odmiany: wesz gÅ‚owowa (na skórze gÅ‚owy, skÅ‚ada jaja na wÅ‚osach) i odzieżowa (na
całym ciele, składa jaja na szwach ubrań)
·ð wesz odzieżowa przenosi m.in. zarazki duru epidemicznego
Wesz Å‚onowa Pthirus pubis
·ð owad krwiopijny
·ð może być też na rzÄ™sach (!)
·ð nie przenosi chorób
Pluskwa domowa Cimex lectularius
·ð owad krwiopijny
·ð bolesne ukÅ‚ucia
·ð nie przenosi chorób
Pchła ludzka Pulex irritans
·ð owad krwiopijny
·ð wektor zarazków (np. dżumy, duru plamistego), żywiciel niektórych tasiemców (np.
psiego).