17.11.2014
Definicja myślenia
Myślenie jest to proces poznawczy, polegający
na łączeniu elementarnych składników wiedzy
Wykład 6
(pojęć, wyobrażeń) w dłuższe ciągi
Myślenie i
rozwiązywanie
problemów
Rodzaje myślenia Myślenie ukierunkowane
Austystyczne Reproduktywne
Marzenia senne Nie tworzące nowej wiedzy
Marzenia dzienne  wyciągnąć pierwiastek kwadratowy z 256
Wolne skojarzenia  zaprojektować most
Produktywne
Ukierunkowane
Tworzące nową wiedzę
Prowadzące do jakiegoś celu
Myślenie produktywne Funkcje myślenia
Nietwórcze
Modelowanie rzeczywistości
Przynosi nową wiedzę tylko dla podmiotu
Model = uproszczony zastępnik
Np. dowód na to, że suma kątów w trójkącie wynosi
Umysł jako model świata
180
Myślenie jako narzędzie modelowania
Twórcze
Rozwiązywanie problemów
Przynosi nową wiedzę dla innych
Społeczne kryteria nowości
1
17.11.2014
Co to jest problem? Rodzaje problemów
Problemy otwarte i zamknięte
Problem to sytuacja, w której dążymy do
W jaki sposób można by wybierać władze
jakiegoś celu, ale nie dysponujemy środkami,
Czy lepsza jest ordynacja proporcjonalna, czy
aby go osiągnąć
większościowa?
Problemy dywergencyjne i konwergencyjne
Wymień jak najwięcej słów na L
Jaki jest synonim słowa  samochód
Rodzaje problemów (2) Przeszkody w rozwiązywaniu
problemów
Fiksacja funkcjonalna ( sztywność funkcji )
Problemy dobrze i z
le określone
Zaprojektować optymalny harmonogram zajęć na
kierunku  psychologia
Karl Duncker  problem świecy
Mamy do dyspozycji świecę, pudełko zapałek,
stojącą drewnianą tablicę i pinezki. Wszystkie te
Zapewnić wszystkim chętnym dostęp do wiedzy
przedmioty są w tekturowym pudle. Zadanie
polega na umocowaniu palącej się świecy na
wysokości 1 m nad podłogą, w odległości 5 cm od
tablicy.
Karl Duncker: Problem świecy Czynniki wpływające na siłę fiksacji
funkcjonalnej
Doświadczenie indywidualne
Sztywność ekspertów
Kontekst
sposób pokazania przedmiotu (zapałki w pudełku)
Obecność innych przedmiotów
Wcześniejsze użycie przedmiotu w nietypowej
funkcji
2
17.11.2014
Przeszkody w rozwiązywaniu Eksperyment Luchinsa
problemów (2)
Inercja mentalna 21 127 3 100
Eksperyment Luchinsa 14 46 5 22
Mamy trzy dzbany o pojemności 21, 127 i 3 litrów.
18 43 10 5
W jaki sposób możemy odmierzyć dokładnie 100
7 42 6 23
litrów?
20 57 4 29
23 49 3 20
Odpowiedz
: 127  21  (2 x 3) = 100
15 39 3 18
12 67 7 19
Co decyduje o efekcie Luchinsa? Przeszkody w rozwiązywaniu
problemów (3)
 Mechanizacja procesu myślenia Ukryte założenia: połączyć cztery kropki trzema
odcinkami, wracając do punktu wyjścia i nie
Automatyzacja
odrywając ołówka od kartki
Uwalnianie  zasobów uwagi
Całościowe spostrzeganie problemu
Efekt Gestalt
Pojedyncze zadanie jest częścią większej całości
Rozwiązanie poprzez odrzucenie Rozwiązywanie problemów
ukrytych założeń
Stan wyjściowy (problematyczny)
Stan docelowy (idealny)
Rozwiązywanie problemu do zbudowanie ścieżki
między stanem wyjściowym a docelowym
Operacje
Ograniczenia
3
17.11.2014
Rodzaje problemów Problem dziewięciu kropek:
prosty, ale trudny
Proste lub złożone
Jak złożona musi być reprezentacja problemu
Dobrze lub z
le określone
Jak dokładnie są określone parametry stanu
wyjsciowego i docelowego
np.jak zwiększyć bezpieczeństwo ruchu drogowego?
Problem 9 kropek: prosty, ale z
le
Myślenie a rozumowanie
określony
Rozumowanie = wyciąganie wniosków z
przesłanek
Rozumowanie formalne
Przesłanki są dane explicite
Rozumowanie nieformalne
Przesłanki są domyślne, ukryte
Błędy w rozumowaniu Błąd modus tollens
Błąd  atmosfery
Jeśli będzie deszcz, wystąpi dużo stłuczek
Niektóre krowy błądzą bez celu
Nie ma deszczu
Niektórzy inteligentni ludzie błądzą bez celu
Więc nie wystąpiło dużo stłuczek
Więc niektóre krowy są inteligentne
Błąd konwersji
Nie wystąpiło dużo stłuczek
Wszystkie psy mają cztery łapy
Mam cztery łapy
Więc nie było deszczu
Więc jestem psem (Myśli kot)
4
17.11.2014
Rozumowanie poprawne Zadanie Wasona
Jeśli A to B Każda karta ma z jednej strony liczbę, a z drugiej
literę
A
Istnieje reguła, że jeśli z jednej strony jest
Więc B
samogłoska, to z drugiej  liczba parzysta
G A 5 8
Jeśli A to B
Które karty trzeba odkryć, żeby sprawdzić, czy
Nie B
reguła jest spełniona?
Więc nie A
Zadanie Wasona: wersja Zadanie Wasona:
realistyczna Wersja społeczna
Do Zakopanego jez
dzimy zawsze autobusem Jeśli posprzątasz swój pokój, będziesz mógł
pograć na komputerze
Zakopane Warszawa autobus pociąg
Jeśli ktoś pije piwo, musi mieć co najmniej 18 lat
Piwo cola 17 lat 25 lat
Zadania izomorficzne Wnioski
Kontekst i doświadczenie osobiste ułatwia
5,0
rozwiązywanie abstrakcyjnych problemów
4,5
Rozumowanie formalne jest trudne, bo
4,0
oderwane od kontekstu i doświadczenia
3,5
3,0
abst rakcyjna ko nk re tna sp oł e czn a
we rsja testu
5
Średnia liczba poprawnych odpowiedzi
17.11.2014
Myślenie twórcze Twórczość a wybitne osiągnięcia
Definicja: Elitarne i egalitarne podejście do twórczości
Twórczość to aktywność, przynosząca wytwory
Aktywność potencjalnie twórcza
nowe
wartościowe (cenne)
Twórczość jako cecha i jako rodzaj aktywności
Relatywność kryteriów nowości i wartości
Fazy myślenia twórczego Wgląd
Przygotowanie Nagłość
(eksploracja, czynności pomocnicze) ( natchnienie )
Inkubacja
(myślenie nieświadome) Przerwa inkubacyjna
Olśnienie (doświadczenie impasu)
(iluminacja, wgląd)
Weryfikacja Zmiana percepcji problemu
(sprawdzenie poprawności lub skuteczności) (redefinicja sytuaci problemowej)
Twórcze operacje intelektualne Twórczość a praktyka
psychologiczna
Odległe skojarzenia Treningi twórczości
Analogie
Metafory Twórcze rozwiązywanie problemów
Paradoksy, sprzeczności, absurd
Percepcja fizjonomiczna Diagnoza zdolności twórczych
Transformacje
Nietypowe kategoryzowanie Klimat sprzyjający twórczości
6