Podział insulin ze względu
na pochodzenie i stopień oczyszczenia
1. Insuliny pochodzenia zwierzęcego
2. Insuliny ludzkie
3.Analogi insulin
Podział insulin ze względu na czas działania:
1. Insuliny szybkodziałające
analogi insulin - insulina lispro
pocz. 5 - 10 min, szczyt 1,0-3,0 h, czas 4-5 h
2. Insuliny krótkodziałające
pocz. 15-30 min, szczyt 2 - 4 h, czas do 6-8 h
Insulinum Maxirapid WOS, Humulin R
3. Insuliny o pośrednim czasie działania
Pocz. 1-2 h, szczyt 4 - 12 h, czas 12 - 20 h
a) izofanowe: Humulin N
b) cynkowe: Humulin L
4. Insuliny o długim i bardzo długim czasie działania
pocz. 1,5 -3,0 h, czas 26 - 30 h:
Humulin U
pocz. 2-5h, czas 18  24h
glargina (Lantus)
Insuliny szybkodziałające
Novo Nordisk Bioton Lilly
Actrapid HM Gensulin R Humulin R
Insuliny o pośrednim czasie działania
Humulin L
Insulatard HM Gensulin N
Humulin N
Insuliny o długim czasie działania
-
Ultratard HM Hunulin U
Fabrycznie przygotowane mieszanki insuliny krótkodziałającej i o przedłużonym czasie działania
Mixtard 10 (10/90) Mixtard 20 (20/80)
Gensulin M10, M20,
Humulin M2
Mixtard 30 (30/70) Mixtard 40 (40/60)
M30, M40, M50
Humulin M3
Mixtard 50 (50/50)
Analogi insuliny szybko- i krótkodziałające
-
NovoRapid (AspArt) Humalog
Mieszanki analogowe
- HumalogMix 25
NovoMix 30
Humalog Mix50
Analogi insuliny długodziałające
- -
Detemir
Kiedy insulina (cukrzyca typu 2) ?
- wtórna nieskuteczność pochodnych SM
- przeciwwskazania do leków doustnych
hipoglikemizujÄ…cych
- okresowa insulinoterapia
Fabrycznie przygotowane
mieszanki insulin
1.Mieszaniny insuliny lispro i insuliny lispro protaminowej:
pocz. 10-15 min, czas 12 - 15 h
Humalog Mix 25 (25 % insuliny lispro i 75 % insuliny lispro protaminowej)
Humalog Mix 50 (50 % insuliny lispro i 50 % insuliny lispro protaminowej)
Metody podawania insulin
Podskórna
za pomocą strzykawki z igłą (insulinówki)
za pomocą specjalnych wztrzykiwaczy (penów)
za pomocÄ… pomp insulinowych
2. Dożylna (wyłącznie roztwory insulin)
Czynniki wpływające na wchłanianie insulin:
1. Miejsce podania
2. Przepływy krwi w tkance podskórnej
3. Objętość poszczególnych iniekcji
4. Stężenie insuliny w preparacie
5. Obecność przeciwciał przeciwinsulinowych
6. Mieszanie poszczególnych preparatów w jednej strzykawce
Działania niepożądane insuliny
1. Hipoglikemia
2. Odczyny alergiczne
3. Lipodystrofia
4. Insulinooporność
5. Hiperglikemia z odbicia
6. Obrzęki poinsulinowe
Rodzaje insulinoterapii
1. Insulinoterapia konwencjonalna - dwa wstrzyknięcia w ciągu doby
mieszaniny insuliny szybko działającej i insuliny o przedłużonym działaniu
2. Insulinoterapia czynnościowa (intensywna) z wytworzeniem stężenia
podstawowego (insulina długodziałająca) i poposiłkowego za pomocą
wielokrotnych wstrzyknięć tego hormonu lub osobistej pompy insulinowej.
Podstawowy Preparaty Właściwości Działania Główne p-
mechanizm niepożądane wskazania
działania
DOUSTNE LEKI
HIPOGLIKEMIZUJ
CE
Pochodne ę! wydzielania tolbutamid, długi czas hipoglikemia, choroby
sulfonylomocznika insuliny glikazyd, działania wzrost m.ciała, nerek/wątroby
Ä™! utylizacji glikwidon hiperinsulinemia
glukozy
Meglitynidy ę! wydzielania repaglinid krótko- i hipoglikemia choroby
(glinidy) insuliny szybkodział wątroby
Ä™! utylizacji ajÄ…cy
glukozy
DOUSTNE LEKI
PRZECIWHIPER
GLIKEMICZNE
Biguanidy “! wÄ…trobowej metformin nie powoduje kwasica choroby wÄ…troby,
produkcji hipoglikemii, mleczanowa, nerek, niew.
glukozy, poprawia profil zaburzenia krążenia,
zmniejszenie lipidowy wchłaniania oddechowa, ciężka
m.ciała, ę! witamin anemia, choroba
utylizacji glukozy, niedokrwienna serca
“! wchÅ‚aniania
glukozy z
p.pokarm.
Inhibitory Ä…- “! wchÅ‚aniania akarboza nie powoduje wzdÄ™cia, zespół zÅ‚ego
glukozydaz glukozy z hipoglikemii biegunka wchłaniania, niew.
p.pokarm. nerek, wÄ…troby
Tiazolidynodiony Ä™! utylizacji rozyglitazon “! zapotrzebowanie uszkodzenie choroby wÄ…troby,
(glitazony) glukozy, “! na insulinÄ™, “! kom. niewydolnoÅ›
insulinooporności stężenia wątrobowych, krążenia
tkankowej triglicerydów obrzęki
INSULINY i DOUSTNE LEKI
HIPOGLIKEMIZUJ
CE
INSULINY
Insulina jest hormonem wytwarzanym przez wyspy beta
trzustki, bierze udział w przemianach węglowodanów,
tłuszczów i białek. Niedobór insuliny w organizmie
powoduje cukrzycÄ™.
Ważniejsze działania metaboliczne insuliny:
I. Metabolizm kwasów nukleinowych:
1. Zwiększenie biosyntezy zasad purynowych i
pirydynowych.
2. Zwiększenie biosyntezy DNA.
3. Nasilenie podziałów komórkowych.
Zwiększenie biosyntezy RNA.
II. Metabolizm białek.
1. Zwiększenie transportu aminokwasów do komórek.
2. Hamowanie katabolizmu białek
3. Zwiększenie syntezy białek.
III. Metabolizm węglowodanów:
1. Stymulacja wychwytu glukozy przez komórki
mięśniowe, adipocyty i hepatocyty.
2. Hamowanie glukoneogenezy.
3. Pobudzenie glikolizy.
IV. Metabolizm tłuszczów.
1. Zwiększenie syntezy wolnych kwasów tłuszczowych.
2. Hamowanie lipolizy.
3. Hamowanie ketogenezy.
4. Nasilenie estryfikacji wolnych kwasów tłuszczowych.
1. Insuliny pochodzenia zwierzęcego (wieprzowe).
" insulina wieprzowa różni się od insuliny ludzkiej tylko jednym
aminokwasem: w pozycji 30 łańcucha B w insulinie ludzkiej znajduje
siÄ™ treonina zaÅ› w wieprzowej alanina.
2. Insuliny ludzkie (biotechnologiczne)
" najszerzej obecnie stosowane preparaty insulin, uzyskiwane
drogą biotechnologiczną, wytwarzane przez pałeczki okrężnicy lub
drożdże piekarskie o odpowiednio zmodyfikowanym genotypie
3. Analogi insulin
" biotechnologicznie wyprodukowane czÄ…steczki insulin
wykazujących duże podobieństwo do naturalnego ludzkiego
hormonu, również jej fizjologiczne działanie oraz jednocześnie
różnicę w sekwencji aminokwasowej, umożliwiającej uzyskanie innej
aniżeli charakterystycznej dla insuliny farmakodynamiki preparatów
Podział insulin ze względu na czas działania:
I. PREPARATY INSULIN W ROZTWORZE
1. Insuliny szybko działające
analogi insulin - insulina LisPro lub insulina B28Asp
początek już po 5 - 10 min, szczyt 1,0-3,0 h., cały okres działania 4-
5 h
prep. Humalog, NovoRapid
2. Insuliny krótkodziałające
początek 15-30 min, szczyt 2 - 4 h, cały okres działania do 6-8 h
Insulinum Solutio Neutralis WOS
Insulinum Maxirapid WOS
Humulin R
Actrapid HM
Gensulin R
roztwory insulin mogą być podawane dożylnie !
II. PREPARATY INSULIN W ZAWIESINIE
1. Insuliny o pośrednim czasie działania
początek 1-2 h, szczyt 4 - 12 h, cały okres do 12 - 20 h
a) izofanowe
Insulinum Isophanicum WOS
Humulin N
Insulatard
Gensulin N
b) cynkowe
Insulinum Semilente WOS
Insulinum Lente WOS
Humulin L
2. Insuliny o znacznie wydłużonym czasie działania
początek 1,5 -3,0 h, szczyt 8 - 20 h, cały okres działania 26 - 30 h
Insulinum Ultralente WOS
Humulin U
Zawiesiny insulin otrzymuje siÄ™, dodajÄ…c
pewne związki chemiczne do roztworów
insulin, w celu zmiany szybkości ich
wchłaniania z tłuszczowej tkanki
podskórnej. Najczęściej są to jony cynku,
protamina. Obecnie trwajÄ… prace nad
analogami insuliny, które wolniej
uwalniałyby się z tkanki podskórnej.
Uwaga: roztwory i zawiesiny insulin
przygotowane do wstrzykiwaczy (tzw.
penów) charakteryzują się stężeniem 100
j.m./1 ml zaÅ› przeznaczone do podawania
tradycyjną isnulinówką 40 j.m/ml. Lub
rzadziej 80 j.m./ml
Metody podawania insulin
1. Podskórna
za pomocą strzykawki z igłą (insulinówki)
za pomocą specjalnych wztrzykiwaczy (penów)
za pomocÄ… pomp insulinowych
2. Dożylna (wyłącznie roztwory insulin)
3. Domięśniowa (rzadko)
4. Dootrzewnowa (wyłącznie roztwory insulin - rzadko)
Czynniki wpływające na wchłanianie insulin:
1. Miejsce podania (tkanka podskórna brzucha, uda itp.)
2. Przepłwy krwi w tkance podskórnej
3. Objętość poszczególnych iniekcji
4. Stężenie insuliny w preparacie
5. Obecność przeciwciał przeciwinsulinowych
6. Mieszanie poszczególnych preparatów w jednej
strzykawce
Insulina jest eliminowana przez nerki. Śladowe ilości
wydzielane są z żółcią. Okres półtrwania insuliny ludzkiej
wynosi 4 min. Choroby nerek i wątroby mogą opóz
niać
eliminację insuliny i wydłużać jej czas działania.
Działania niepożądane insuliny
1. Hipoglikemia
2. Odczyny alergiczne
" miejscowe odczyny alergiczne w miejscu wstrzyknięć
" uogólnione uczulenie na insulinę
3. Lipodsytrofia
4. Insulinooporność
5. Hiperglikemia (efekt z odbicia)
6. Obrzęki poinsulinowe
Zależnie od typu cukrzycy insulinoterapia spełnia dwa
podstawowe zadania:
1. Substytucja bezwzględnego niedoboru insuliny u osób
chorych na cukrzycę typu 1 (insulinozależną) i u osób z
cukrzycą np. w następstwie pankreatektomii.
2. Uzupełnienie niedoboru insuliny endogennej u osób
chorych na cukrzycę typu 2 (insulinoniezależną).
RODZAJE INSULINOTERAPII
1. Insulinoterapia konwencjonalna - najczęściej są to dwa
wstrzyknięcia w ciągu doby mieszaniny insuliny szybko
działającej i insuliny o przedłużonym działaniu (najczęściej w
postaci gotowych preparatów).
2. Insulinoterapię czynnościową (intensywną) z wytworzeniem
stężenia podstawowego i poposiłkowego za pomocą
wielokrotnych wstrzyknięć tego hormonu lub osobistej pompy
insulinowej.
WYBÓR DAWKI
Nie istnieje żaden uniwersalny sposób wyliczenia dawki
insuliny dla danego chorego. Zazwyczaj dawka wstępna
musi być póz
niej korygowana z godnie z wynikami glikemii
dobowej. Przeciętnie podaje się 0,4 - 0,7 j.m./kg m.c/dobę.
PRZYKA
AD SCHEMATU LECZENIA
Algorytm dwóch wstrzyknięć (najczęściej zapotrzebowanie nie
wyższe od 60 j.m/dobę)
1. przed śniadaniem - isnulina w postaci fabrycznie
przygotowanej mieszaniny insuliny w roztworze i insuliny
izofanowej NPH w proporcjach 30/70, 40/60 lub 50/50 (np.
Humulin M., Mixtard lub Gensulin M.)
2. przed kolacjÄ… - fabryczna mieszanina insuliny w roztworze
i insuliny izofanowej NPH w proporcjach 20/80, 30/70 lub
40/60 - około 40 % dawki dobowej.
GLUKAGON
polipeptydowy hormon produkowany i wydzielany w
ustroju przez komórki alfa wysp trzustkowych
charakteryzuje sięę szybkim działaniem
hiperglikemizujÄ…cym
pobudza glukoneogenezÄ™ i glikogenolizÄ™
w większych dawkach ma działania inotropowo i
chornotropowo dodatnie na mięsień sercowy
Wskazania:
neuroglikopenia u chorych na cukrzycÄ™ typu 1
diagnostyka insulinoma
DOUSTNE LEKI
HIPOGLIKEMIZUJ
CE
I. LEKI BETA-CYTOTROPOWE - BLOKUJ
CE KANAA
POTASOWY ATP
ZALEŻNY KOMÓREK B WYSP TRZUSTKOWYCH, POBUDZAJ

WYDZIELANIE INSULINY:
1. Pochodne sulfonylomocznika
I generacja
talbutamid, prep. Diabetol
glipolamid, prep. Glipolamid
II generacja
glipizyd, preparaty: Minidiab, Glibenese, Glibenese GITS, Glipizide BP
(korzystny wpływ w zaburzeniach gospodarki lipidowej)
gliklazyd, preparaty: Diaprel, Diaprel MR, Diabrezide, Glinormax
(zmniejszają adhezję i agregację płytek krwi, zmiatają wolne rodniki)
glikwidon, prep. Glurenorm (można stosować w niewydolności nerek przy
kreatyninie < 3 mg%)
III generacja
glimepiryd, prep. Amaryl
Pozatrzustkowe działanie pochodnych sulfonylomocznika
(dotyczy II i III generacji):
zmniejszanie adhezji i agregacji płytek
zwiększenie aktywności fibrynolitycznej osocza
(działanie antyagregacyjne i aktywujące plazminogen)
zmiatanie wolnych rodników
hamowanie oksydacji lipoprotein LDL
Pozatrzustkowe działanie pochodnych sulfonylomocznika
(dotyczy II i III generacji):
zmniejszanie adhezji i agregacji płytek
zwiększenie aktywności fibrynolitycznej osocza
(działanie antyagregacyjne i aktywujące plazminogen)
zmiatanie wolnych rodników
hamowanie oksydacji lipoprotein LDL
Działanie niepożądane
hipoglikemia
nietolerancja alkoholu
bóle głowy
zaczerwienienie skóry twarzy
nudności i wymioty
zaburzenia rytmu
zespoły gastroenterologiczne
brak Å‚aknienia
uczucie metalicznego smaku w ustach
wzdęcia
uszkodzenie wÄ…troby
Wskazania
cukrzyca typu 2 u chorych, u których nie można
uzyskać euglikemii i aglukozurii za pomocą leczenie
dietetycznego i wysiłku fizycznego
cukrzyca typu 2 leczona nieskutecznie biguanidami lub
akarbozÄ…
cukrzyca typu 2 leczona niewielkim dawkami insuliny
(< 20 j/24 h)
Przeciwwskazania
cukrzyca typu 1 niezależnie od wieku chorego
ciąża
zabiegi chirurgiczne
okresy ciężkich urazów, ostrych chorób
kardiologicznych (zawał mięśnia sercowego, obrzek płuc)
nadwrażliwość na pochodne sulfonylomocznika
niewydolność nerek lub wątroby
1. Glinidy - pochodne - pochodne kwasu
karbamyoilobenzoesowego - repaglinid
leki o szybkim działaniu i krótkim okresie półtrwania, obniżające
głównie hiperglikemię poposiłkową
repaglinid, prep. Novanorm
mechanizm działania: pobudza wydzielanie insuliny przez komórki
beta wysp trzustkowych - podobnie do pochodnych sulfonylomocznika-
przez zamykanie kanałów potasowych zależnych od ATP (wiąże się
jednak z innym miejscem receptorowym)
nie pobudza wydzielania insuliny w środowisku pozbawionym
glukozy
okres półtrwania 1 h, czas działania 3 - 4 h, maskymalne stężenie we
krwi osiąga już po 30 - 40 minutach od chwili podania
Dawkowanie: dawka poczÄ…tkowa 0,5 mg 3 razy dziennie na 15 minut
przed posiłkiem, dawkę można zwiększać co tydzień do dawki
maksymalnej 16 mg/d.
II. LEKI ZWI
KSZAJ
CE WRAŻLIWOŚĆ KOMÓREK
OBWODOWYCH (MI
ÅšNI, W
TROBY, TKANKI
TA
USZCZOWEJ I INNYCH) NA INSULIN
- INACZEJ LEKI
ZMNIEJSZAJ
CE INSULINOOPORNOŚĆ:
1. Biguanidy
substancje wiążące się z błonami mitochondrialnym i
reguluące wiele procesów metabolicznych:
nasilają glikolizę beztlenową i zwiększają wrażliwość
tkanek obwodowych na insulinÄ™,
hamujÄ… wÄ…trobowÄ… glukoneogenezÄ™
zmniejszają wchłanianie wodorowęglanów z
przewodu pokamrowego
zmniejszajÄ… Å‚aknienie
zmniejszają stężenie trójglicerydów
nasilajÄ…jÄ… fibrynolizÄ™ (zmniejszajÄ… PAI)
hamują adhezję i agregację płytek krwi
a) metformina - główny lek z grupy biguanidów
preparaty: Metformax 500, Metformax 850, Siofor 850,
Glucophage)
b) inne biguanidy - rzadko stosowane
Działania niepożądane:
dolegliwości żoładkowo-jelitowe: suchość w jamie ustnej,
metaliczny smak w ustach, brak apetytu, nudności, wzdęcia, bóle w
nadbrzuszu, zaparcia
niedokrwistość: zmniejszenie stężenia kwasu foliowego i witaminy
B12
kwasica mleczanowa: najgroz
niejsze powikłanie - biguanidy
hamujÄ… wytwarzanie ATP i nasilajÄ… glikolizÄ™ beztlenowÄ… oraz
zmniejszają potencjał oksydoredukcyjny cytoplazmy (zwiększenie
ilorazu NADH/NAD) - działanie to jest wspomagane przez różne
czynniki: spożycie alkoholu, upośledzenie czynności wątroby,
niewydolność krążenia itp.
Wskazania
cukrzyca typu 2 skojarzona z otyłością
w terapii skojarzonej
niezadawalające wyrównanie za pomocą pochodnych
sulfonylomocznika
niezadawalajÄ…ce wyniki w leczeniu insulinÄ…
chorzy z pierwotnÄ… hiperlipoproteinemiÄ… wymagajÄ…cy
stosowania insuliny
Przeciwwskazania
uczulenie na biguanidy
wiek powyżej 75 lat
cukrzyca typu 1
objawy ostrych powikłań cukrzycy - ketoza, odwodnienie,
hipoglikemie
cukrzyca przebiegająca z wyniszczeniem ogólnym
ketoza głodowa
spożywanie alkoholu
wszystkie rodzaje zaburzeń wątroby i nerek
wszystkie kliniczne zaburzenia przebiegajÄ…ce ze wstrzÄ…sem lub
upośledzeniem dostarczania tlenu do tkanek obowodwych (zawał mięśnia
sercowego, wstrząs, niewydolnośc krązenia)
hipoksja, np. choroba obturacyjna płuc, astma oskrzelowa
niedobór witaminy B12
ciąża
stosowanie leków obniżających potencjał oksydoredukcyjny komórek:
pochodne fenotiazyny, kwasu salicylowego, barbiturany
4. Tiazolidinediony
substancje modyfikujące wpływ
jądrowych receptorów (czynników)
transkrypcyjnych PPAR-gamma (proliferative
peroxisome activated receptors gamma)
zwiększających wrażliwość komórek na
insulinę i normalizujących wiele parametrów
metabolizmu
 rozyglitazon i troglitazon
wskazania
cukrzyca typu 2 lub upośledzenie tolerancji glukozy
z towarzyszącą insuinooporniością i podwyższonym
stężeniem insuliny we krwi (zespół polimetaboliczny)
lek zalecany tylko do leczenia skojarzonego, nie
zalecany do monoterapii (również leczenie skojarzone z
insulinÄ…)
Preparaty: Avandia (rozyglitazon)
4. LEKI HAMUJ
CE TRAWIENIE SKROBI I
OLIGOSACHARYDÓW W PRZEWODZIE
POKARMOWYM:
inhibitory alfa-glukozydazy
hamują rozpad węglowodanów w jelicie cienkim
zmniejszając ich wchłanianie i poposiłkowy wzrost glikemii
zmniejszajÄ… u chorych na cukrzycÄ™ typu 2 z
zachowaną funkcją komórek beta poposiłkową
hiperinsulinemiÄ™ i hipertriglicerydemiÄ™
 akarboza
wskazania:
lek wspomagajÄ…cy leczenie dietetyczne
w skojarzenie z lekami doustnymi lub insuliną (również w cukrzycy
typu 1)
przeciwwskazania
ciąża, karmienie piersią
u dzieci
osoby z cukrzycą i niedoborem masy ciała
osoby z cukrzyc i zespołem złego wchłaniania
u chorych na cukrzycÄ™ z towarzyszÄ…cymi chorobami jelita grubego
(uchyłki, owrzodzenie)
objawy niepożądane
występują u znacznego odsetka pacjentów szczególnie w pierwszym
okresie stosowanie:
objawy żoładkowo jelitowe: wzdęcia brzucha, biegunka
preparat: Glucobay
awkowanie: leczenie akarbozą należy
rozpocząć od małych dawek 25 mg raz lub 2
razy dziennie (aby zmniejszyć żołądkowo-
jelitowe działania niepożądane), akarbozę
należy przyjmować z pierwszym kęsem
posiłku. Dawkę można zwiększać o 25 mg co
2 - 4 tygodnie do dawki maksymalnej 75 - 100
mg 2 lub 3 razy dziennie lub dawki mniejszej
ale dobrze tolerowanej.
Leki przeciwwymiotne
Przyczyny: bodz
ce aferentne z górnej części
przewodu pokarmowego  do ośrodka
wymiotnego w rdzeniu przedłużonym lub
pobudzenie chemoreceptorów w area
postrema
W ich powstawaniu biorą udział receptory
D2, 5-HT3, H1
Leki przeciwhistaminowe
-Difenhydramina
Neuroleptyki
- fenotiazyna (blokada receptorów D2 i H1
- metoklopramid i bromopiryd (D2)
Antagoniści 5HT3
-Ondansetron
-Tropisetron
-Cholinolityki