OCENA ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ
PRZEDSI
BIORSTWA
Udzielenie kredytu jest to czasowe udostępnienie przez bank środków płatniczych
kredytobiorcy z przyjęciem sprawdzonego wiarygodnego zobowiązania kredytobiorcy do
zwrócenia udostępnionej kwoty w określonym terminie wraz z ustalonymi odsetkami.
Wśród kredytów, których kredytobiorcą jest osoba prawna, w tym najczęściej podmiot
gospodarczy, można wyodrębnić następujące kryteria:
1) Wg przeznaczenia:
a) na działalność bieżącą (kredyt obrotowy);
b) na cele rozwojowe (kredyt inwestycyjny);
2) wg czasu kredytowania:
a) krótkoterminowe  okres spłaty poniżej 1 roku;
b) Średnioterminowe  okres spłaty od 1 roku do 3 lat;
c) długoterminowy  okres spłaty powyżej 5 lat;
3) wg sposobu przekazania środków pieniężnych:
a) na rachunek kredytobiorcy:
i) na rachunek bieżący,
ii) na rachunek kredytowy,
b) na rachunek dostawcy lub innego wierzyciela;
c) w formie gotówki.
Zanim bank udzieli kredytu bada zdolność kredytową wnioskodawcy. Zdolność kredytowa
jest to zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w
umowie. Jej pozytywna ocena jest warunkiem ustawowym udzielenia kredytu. Obok pojęcia
zdolności kredytowej podmiotu gospodarczego mówimy również o istnieniu ryzyka
kredytowego banku, który udziela kredytu. Oba te pojęcia określane są głównie przez analizę i
ocenę czynników, które decydują
o zdolności kredytowej. Jeśli zdolność kredytowa jest bardzo wysoka to ryzyko kredytowe jest
niskie. A zatem ryzyko kredytowe jest odwrotnie proporcjonalne do zdolności kredytowej
przedsiębiorstwa. y
ródłami ryzyka kredytowego  miejscami jego powstawania są:
kredytobiorca  jego umiejętności i rzetelność;
przedmiot kredytowania proponowany przez potencjalnego kredytobiorcę;
otoczenie wielokierunkowo oddziałujące na przyszłą działalność podmiotu gospodarczego;
jakość oceny przyszłej sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa ubiegającego się
o kredyt;
koncentracja portfela kredytowego;
przypadek losowy.
Niektóre banki kwantyfikują ocenę ryzyka kredytowego polegającą na zestawieniu
wybranych wskaz
ników, mierników uznanych za ważne do tych celów (poniższa tabela).
Możliwa Faktyczna
ocena w ocena w
Lp. Miernik oceny
punktach punktach
1 2 3 4
I Zysk i jego wystarczalność
- wysoki, utrzymujący się 1
- umiarkowany, zapewniający znaczne pokrycie potrzeb rozwojowych 3
umiarkowany, zapewniający pokrycie niezbędnych potrzeb
- 4
rozwojowych
niski, zapewniający pokrycie potrzeb rozwojowych w ograniczonym
- 6
zakresie
- niski, nie zaspokajający pokrycia potrzeb rozwojowych 8
II Struktura kapitałowo-majątkowa
- wysokie pokrycie środków obrotowych (50 % i więcej) 1
- dobre pokrycie (ponad 30%) z tendencją wzrostu 2
- dobre, ale nie wzrastające 3
- przeciętne (ponad 15%), ale z wyraz
ną tendencją wzrostu 4
- przeciętne, stagnacja lub malejące 6
- niskie (poniżej 15%) z tendencją wzrostu 7
- niskie - malejące 10
III Płynność finansowa
- bardzo dobra i wzrastająca 1
- dobra i wzrastająca 3
- słaba - wykazująca stagnację 4
- słaba - wykazująca regres 6
- brak płynności 10
IV Zapewnienie zbytu wyrobów i usług
- pełne zapewnienie zbytu 1
- częściowe zapełnienie (ponad 75%) 3
- częściowe zapełnienie (ponad 50%) 5
niskie zapewnienie zbytu, ale z dużym zaangażowaniem akwizycyjnym
- 7
dającym rękojmię sprzedaży
- brak zapewnienia zbytu i braku aktywności 10
V Perspektywy rozwojowe
- dobra - produkcja ma zbyt i wzrasta 1
dobra - stabilizacja produkcji - kredytobiorca poszukuje
- 3
uatrakcyjnienia oferty
kredytobiorca wprowadza innowacje ze szczególnym technicznym i
- 5
rynkowym ryzykiem
- brak efektywnych działań w kierunku restrukturyzacji asortymentu 8
VI Zabezpieczenie kredytu
- kredytobiorca może być kredytowany bez zabezpieczenia 1
kredytobiorca ma pełnowartościowe zabezpieczenie, które może
- 3
przedstawić na żądanie banku
- pełnowartościowe zabezpieczenie wymagane przez bank 4
- zabezpieczenie wymagane przez bank, ale trudne do uzyskania 6
VII Kierownictwo
- wyróżniające się operatywnością i dynamiką, z efektami 1
- ponadprzeciętne - z efektami 3
- przeciętne, ale aktywne, z pewnymi ograniczeniami efektywności 5
- słabe - pasywne 10
Suma 7-62
Interpretując przytoczone zestawienie podaje się następujące wyjaśnienia:
- im mniej punktów tym mniejsze ryzyko kredytowe;
- im suma punktów zbliża się coraz bardziej do górnej granicy istnieje znikome
prawdopodobieństwo udzielenia kredytu;
- skali ocen nie można traktować jako precyzyjnej metody obliczania ryzyka kredytowego
lecz jako pewną orientację, tendencję badanego zjawiska.
Zdolność kredytowa podmiotów gospodarczych, a w konsekwencji również ryzyko
kredytowe banków określane są głównie poprzez analizę i ocenę czynników, które decydują o
zdolności kredytowej. Są to:
1) ocena podmiotu ubiegającego się o kredyt, w tym historii jego działalności;
2) dotychczasowych i przewidywanych na okres kredytowy wyników ekonomiczno-
finansowych;
3) środowiska gospodarczego, w którym działa i przewidywanych w nim zmian.
Dane takie bank powinien znalez
ć we wniosku kredytowym dostarczonym przez
kredytobiorcę. Wniosek kredytowy jest ujętym w ujednoliconej postaci propozycją podmiotu
gospodarczego skierowanym do banku
o udzielenie kredytu. Jego forma i zakres są określone przez bank, a formularz jest
udostępniany, gdy podmiot gospodarczy wyrazi zamiar uzyskania kredytu. Wypełniony
formularz wniosku zawiera podstawowe informacje o ewentualnym przyszłym kredytobiorcy,
kredycie i inne, które bank uznaje za niezbędne. Wniosek kredytowy, treść formularzy oraz
wykaz niezbędnych załączników powinien być zróżnicowany
w zależności od rodzaju kredytu, wielkości i statusu prawnego podmiotu gospodarczego
ubiegającego się o kredyt.
Wniosek kredytowy powinien zawierać:
1. informacje o kredytobiorcy i dotychczasowej jego działalności:
a) status prawny, prawne podstawy działalności i jego rodzaju,
b) zasięg działalności i jej wyniki,
c) skład i podstawowe dane o właścicielach i władzach,
d) o sposobach zarządzania,
2. informacje o kredycie i proponowanych warunkach spłaty:
a) kwota kredytu,
b) rodzaj, przeznaczenie kredytu,
c) termin i formę udostępnienia kredytu,
d) z
ródła finansowe i terminy spłaty kredytu i odsetek,
3. informacje o innych z
ródłach finansowania planowanej działalności w tym własnych,
4. informacje o posiadanym majątku:
a) informacje o składnikach materialnych, niematerialnych i finansowych majątku,
b) poziom nowoczesności majątku,
c) stopień zużycia majątku trwałego,
5. informacje o wszelkiego rodzaju zobowiązaniach:
a) informacje o podstawowym zarysie informacji o zadłużeniu,
b) podział na zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe oraz na zobowiązania
przeterminowane,
c) zobowiązania w stosunku do urzędów skarbowych i ubezpieczeniowych,
d) wykazy wszystkich udzielonych poręczeń i awali wekslowych,
6. informacje o współpracy z innymi bankami
a) posiadane rachunki w innych bankach,
b) zaciągnięte kredyty bankowe, terminy ich spłaty,
c) uzyskane gwarancje, akredytywy,
7. informacje o charakterystyce partnerów handlowych:
a) skala obrotów
b) formy współpracy (stała, dorywcza)
8. informacje o proponowanych zabezpieczeniach:
a) opis formy prawnej każdego zabezpieczenia,
b) wycenienie zabezpieczenia.
Dodatkowo do wniosku kredytowego dołączone powinny być następujące
załączniki:
1. dokumenty założycielskie firmy, pełnomocnictwa do zaciągnięcia kredytów, aktualne
zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej, zaświadczenie o uregulowaniu
zobowiązań podatkowych
i innych, dokumenty dotyczące ustanowienia zabezpieczeń, dokumenty własności i
dzierżawy obiektów
i ruchomych środków służących działalności gospodarczej, umowy zawarte z partnerami
handlowymi dotyczące dostaw potrzebnych surowców, materiałów, urządzeń i innych
niezbędnych środków produkcji oraz sprzedaży wytwarzanych lub dostarczanych towarów i
usług,
2. sprawozdania finansowe sporządzone przez jednostki gospodarcze, informacje finansowe
opisujące przewidywaną działalność,
3. zeznania podatkowe podmiotów nie prowadzących ksiąg rachunkowych, zwolnionych od
obowiązku sporządzania sprawozdań finansowych,
4. informacje finansowe przygotowywane na potrzeby banku, w tym dotychczasowe i
prognozowane analityczne zestawienia wyników działalności w formie uproszczonych
sprawozdań finansowych (bilansu, rachunków zysków i strat, przepływów gotówkowych),
5. informacje przedstawiające prowadzoną i planowaną w okresie kredytowania działalnością
gospodarczą, spodziewane przychody, koszty i efekty, kierunki podziału dochodów,
sytuacje na rynku
i inne istotne obszary działań obecnych i przyszłych (hipoteza),
6. opinie banków oraz innych instytucji finansowych współpracujących z podmiotem
ubiegającym się
o kredyt,
7. kontrakty importowe z określeniem potrzebnych dostaw, potwierdzające ich wartość,
terminy i warunki realizacji.
Regulaminy i instrukcje bankowe w typowych przypadkach przewidują zróżnicowanie
w ocenach zależnie od zakresu dostępnych i wiarygodnych informacji oraz charakteru kredytu.
W odniesieniu do kredytów obrotowych zawartość wniosku kredytowego,
a głównie załączników, różnić się będzie zwykle w zależności od tego, czy podmiot sporządza
sprawozdawczość finansową oraz od wielkości kredytu i jego wpływu na przyszły kształt firmy.
Na chwilę zatrzymam się przy jednym z dokumentów składanych wraz wnioskiem
kredytowym. Mam tu na myśli sprawozdanie finansowe. Składa się ono z:
bilansu, czyli wykazuje wielkość aktywów i pasywów na koniec okresu sprawozdawczego;
aktywa opisują majątek podmiotu a pasywa z
ródła finansowania tego majątku;
rachunku zysków i strat, który wykazuje przychody, koszty, zyski i straty nadzwyczajne
oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego dotyczące danego okresu
sprawozdawczego;
informacji dodatkowej, w tym sprawozdania z przepływu środków pieniężnych,
przedstawiającej nie ujęte w bilansie i rachunku zysków i strat szczegółowe dane
i objaśnienia do wyszczególnionych tam pozycji. W jej skład wchodzi przede wszystkim
sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych. Ujmuje także metody wyceny
i sporządzania sprawozdań, uzupełniające dane o aktywach i pasywach bilansu oraz
elementach rachunku zysków i strat, a także wyjaśnienia pozwalające zrozumieć pozycje
sprawozdań i inne informacje. Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych zawiera
przepływy w trzech obszarach działalności jednostki  operacyjnym, inwestycyjnym i
finansowym.
Średnie i mniejsze podmioty mogą sporządzać mniej szczegółowe sprawozdania. Natomiast
w przypadku, gdy podmiot uczestniczy w jakiejś grupie kapitałowej
w charakterze jednostki dominującej, zależnej lub stowarzyszonej, bank powinien dodatkowo
zażądać skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy. Od jednostek zwolnionych od
sporządzania sprawozdań finansowych bank powinien oczekiwać przygotowania zestawień
danych finansowych, przedstawiających dotychczasową działalność.
Zakres i forma informacji ekonomiczno-finansowych dołączanych do wniosku kredytowego
powinny być także zróżnicowane w zależności od wielkości kredytu i innych jego cech.
Bank otrzymawszy wniosek kredytowy wraz z załącznikami przystępuje do sprawdzenia
(weryfikacji) wiarygodności posiadanych materiałów i informacji. Celem tego jest
potwierdzenie, oparte na dostępnych z
ródłach, że wszystkie posiadane dokumenty, dane o
przyszłym partnerze i jego działalności są prawdziwe lub co najmniej wiarygodne. Nie mniej
ważne jest upewnienie się o przyszłych zamierzeniach, przeprowadzonych w tym zakresie
pracach, zawartych porozumieniach, zapewnionych dostawach, jakości badań rynkowych i
innych. Następnie bank wyjaśnia nasuwające mu się wątpliwości
i doprowadza do koniecznych uzupełnień. Kolejnym etapem jest nawiązanie kontaktu
z współpracującymi dotąd podmiotami w celu potwierdzenia długości i jakości współpracy.
Do interesujących bank partnerów podmiotu gospodarczego należą zwykle:
inne banki, z których usług korzysta kredytobiorca,
urzędy skarbowe,
rejestry niesolidnych klientów banków,
partnerzy handlowi,
stowarzyszenia branżowe i regionalne.
Ponadto bank uzyskuje informacji poprzez:
wywiady środowiskowe,
literaturę fachową i prasę ekonomiczną
ekspertyzy.
Następnym etapem jest bliższe poznanie osób kierujących podmiotem. Inspekcja
u podmiotu ubiegającego się o kredyt i na terenie jego działalności jest niezbędna dla
upewnienia się o prawdziwość informacji zawartych we wniosku. Zakres i liczba wizyt oraz ich
organizacja powinny być dostosowane do potrzeb banku i charakteru działalności podmiotu. Po
każdej wizycie inspektora kredytowego powinien on sporządzić notatkę,
w której powinien zawrzeć:
a) datę wizyty i sporządzenia notatki,
b) kto uczestniczył ze strony banku i klienta,
c) jaki był cel,
d) podstawowe faktu i obserwacje,
e) opis nieprzewidzianych sytuacji,
f) czego nie udało się wyjaśnić lub zobaczyć,
g) wnioski i refleksje dotyczące podmiotu i dalszych wizyt.
Sprawdzenie stanu faktycznego dotyczy także wszystkich osób poręczających, a także
nieruchomości, przedmiotów i praw, na których jest oparte przyszłe zabezpieczenie.
Inspektor bankowy sprawdza również dokumenty dotyczące kredytobiorcy i zabezpieczeń
kredytu. Dotyczy to przede wszystkim:
H" stanu prawnego i dokumentów dotyczących kredytobiorcy i poręczycieli,
H" zarejestrowaniu lub wpisu do wykazu podmiotów prowadzących działalność gospodarczą,
H" sprawdzenie osób uprawnionych do podpisywania zobowiązań i wzorów ich podpisów,
H" w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą i poręczycieli
będących osobami fizycznymi  wspólnoty lub rozdzielności majątkowej współmałżonków,
H" własności nieruchomości, rzeczy ruchomych i posiadanych praw,
H" wyrażenia zgody przez współmałżonka do zaciągnięcia zobowiązania,
H" dokumentów dotyczących zabezpieczeń, w tym stanu zapisu w księgach wieczystych.
Ostatnim etapem jest przygotowanie materiałów do oceny zdolności kredytowej. Wiąże się
to ze sporządzeniem informacji i danych ekonomiczno-finansowych. Informacja to powinna
składać się z dwóch części  opisowej i liczbowej (tabelarycznej). Część opisowa ujmuje
tematykę określoną wnioskiem kredytowym, czyli:
opis formy prawnej firmy, charakterystykę właściciela i zarządu,
historię i dotychczasową działalność wraz z podstawowymi wynikami,
charakterystykę branży i partnerów handlowych,
politykę państwa w tej sferze gospodarki,
jakość produktu na tle konkurencji,
rynek i konkurencję,
opis majątku firmy, jego nowoczesności i stopień zużycia,
stan majątkowy właściciela lub osobisty wspólników,
charakterystykę pracowników,
dotychczasowe kontakty z bankami i wywiązywanie się z podejmowanych zobowiązań,
charakterystykę i przeznaczenie kredytu, proponowane warunki jego spłaty,
proponowane zabezpieczenia prawne,
przewidywaną działalność po otrzymaniu kredytu i jej wyniki.
Część liczbowa przedstawia wszechstronną działalność podmiotu w postaci danych
ekonomiczno-finansowych dla okresu poprzedzającego złożenie wniosku, aktualnego
i w przyszłym okresie kredytowym. Sporządzone tak zestawienia mają układ analogiczny dla
sprawozdania finansowego.
Po sprawdzeniu wszystkich danych zawartych we wniosku kredytowym i jego załącznikach,
inspektor kredytowy przystępuje do oceny zdolności kredytowej podmiotu ubiegającego się o
kredyt.
Zdolność kredytowa podmiotu gospodarczego jest to możliwość spłaty zaciągniętego kredytu
wraz z odsetkami w umownych terminach spłaty. Jej pozytywna ocena jest warunkiem
ustawowym udzielenia kredytu.
ETAPY PRACY KREDYTOEWEJ WE WST
PNEJ OCENIEZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ ORAZ
DOST
PNOŚCI KREDYTU:
1. Ocena formalnoprawna podmiotu i jego działalności  ma na celu poznanie podmiotu
ubiegającego się o kredyt pod względem jego formy prawnej, sprawdzenie możliwości
podejmowania czynności prawnych i zakresu oraz charakteru zaciąganych zobowiązań.
Konieczne jest tutaj ustalenie spełnienia niezbędnych warunków wymaganych przez bank:
a) Wpisu działalności do odpowiedniego rejestru sądowego lub innego,
b) Posiadania podstawowych dokumentów, w tym statutu, umowy spółki i innych,
c) Określenie i sprawdzenie stosownych dokumentów określających prawa do posiadanego
przez kredytobiorcę majątku,
d) Występujących w tym względzie ograniczeń i współwłaścicieli,
e) Obciążeń z tytułu już podjętych zobowiązań.
2. Wstępna analiza działalności i zamierzeń. Jej zadaniem jest wydobycie najbardziej
istotnych dla przyszłości mocnych stron podmiotu w jego wewnętrznej strukturze
i pozycji branżowej. Konieczne jest poznanie największych zagrożeń i słabości, szczególnie
tych które wymagają jeszcze dodatkowego wyjaśnienia i pogłębionej wnikliwej oceny.
Analiza ta powinna wskazywać na:
a) Główne czynniki określające realność przewidywanych zamierzeń,
b) Słabe strony w dotychczasowej działalności, zagrażające tym zamierzeniom,
c) Problemy do dodatkowego lub specjalnie uważnego wyjaśnienia i ocen w toku
następnej fazy prac.
Analiza ta obejmuje:
i Analizę sprawozdań i informacji finansowych. Ma na celu określenie
najbardziej istotnych informacji dotyczących ekonomicznej i finansowej działalności
podmiotu ubiegającego się o kredyt. Dotyczy to zarówno wyników uzyskanych w
przeszłości, jak też kształtowania się ich w okresie kredytowania. Analiza ta
obejmuje przede wszystkim badanie zestawień bilansowych, rachunków zysków i
strat oraz przepływów środków pieniężnych.
- Bilans. Podstawową zasadą bilansu jest równość jego aktywów i pasywów. Taka
jest wielkość majątku jak zasobne są z
ródła, które umożliwiają jego
sfinansowanie. Cechą bilansu jest odzwierciedlenie sytuacji istniejącej
w przedsiębiorstwie w danej chwili. W badaniu bilansu zwracamy uwagę na
strukturę aktywów i pasywów, dynamikę zmian zachodzących w kolejnych latach
oraz porównujemy wybrane pozycje aktywów i pasywów. W badaniu bilansu
oceniamy (analiza pionowa i pozioma bilansu):
Wielkość i dynamikę wzrostu sumy bilansowej porównując ją z wielkością
inflacji w danym okresie; im większa jest suma, tym większa jest firma
i jej działalność,
Strukturę i dynamikę podstawowych składników aktywów; wyższy udział
środków obrotowych i jednocześnie malejący stosunek tych środków do
wielkości sprzedaży dobrze świadczy o firmie,
Strukturę i dynamikę zmian podstawowych składników pasywów, przede
wszystkim kapitałów własnych i wyniku finansowego,
Prawidłowość relacji pomiędzy kapitałami własnymi (pasywa) i majątkiem
trwałym (aktywa). Wielkość kapitałów własnych powinna wystarczać na
sfinansowanie całego majątku trwałego i części majątku obrotowego. Granicę
minimalnej pozytywnej oceny wyznacza równość kapitału stałego i majątku
trwałego.
Wielkość kapitału obrotowego netto i jego zmiany oraz kształtowanie się w
stosunku do wielkości sprzedaży w kolejnych latach. Kapitał obrotowy netto
stanowi różnicę pomiędzy kapitałem stałym (pasywa) i majątkiem trwałym
(aktywa) i określa stopień pokrycia kapitałem stałym majątku obrotowego.
Dobrze należy oceniać podmiot, w którym jest on dodatni.
Porównanie kształtowania się poziomu należności (aktywów)
i zobowiązań krótkoterminowych (pasywa).
- rachunek zysków i strat. Jest zestawieniem przychodów pochodzących
z różnych z
ródeł i ponoszonych kosztów tej działalności. Rachunek wyników
wskazuje, czy w bieżącej działalności podmiot gospodarczy uzyskuje dochody. W
ramach tej analizy przeprowadza się analizę:
poziomu przychodów ze sprzedaży, ich strukturę i zmiany w kolejnych
okresach w przeszłości i w okresie kredytowania,
wysokość poniesionych kosztów oraz ich strukturę  koszty wytworzenia
sprzedanych produktów (zużycie materiałów i energii, wynagrodzenia,
amortyzacja), koszty ogólne zarządu i koszty operacji finansowych. Ważne
jest tutaj dokonanie także analizy i porównań branżowych dotyczących
poziomu kosztów ogólnych zarządu (ogólnozakładowych); kształtowanie się
ich na poziomie 10 % kosztów ogółem uznaje się za prawidłowe,
poziom kosztów stałych i zmiennych, które wyznaczają próg rentowności i
jego wrażliwość na zmiany podstawowych parametrów przyszłej działalności
podmiotu. Próg rentowności przedsiębiorstw jest uzależniony od skali
prowadzonej działalności, a także od kosztów stałych. Im większe koszty
stałe, tym mniejsze są zyski przy danej skali produkcji,
wynik finansowy netto i główne z
ródła jego powstawania. Poziom zysku
powinien być znaczący i nie podlegać dużym wahaniom w kolejnych latach.
- Przepływ środków pieniężnych. Opisują przepływy środków pieniężnych,
jakie wystąpiły w okresie sprawozdawczym. Ujmują wszystkie faktycznie
dokonane przychody i wydatki w ich rzeczywistych rozmiarach. Sprawozdanie z
przepływów środków pieniężnych i jego analiz mają wykazać, czy podmiot
gospodarczy ma wystarczająco duże wpływy środków, aby terminowo regulować
swoje zobowiązania.
3. Analiza wskaz
nikowa:
a) Wskaz
niki płynności finansowej  pozwalają określić w jakim stopniu
w działalności podmiotu istnieć będą warunki do wywiązywania się
z podejmowanych zobowiązań finansowych. Miarą tych możliwości są wzajemne
proporcje pomiędzy aktywami bieżącymi i zobowiązaniami krótkoterminowymi.
Nadwyżka bieżących aktywów nad zobowiązaniami krótkookresowymi zapewnia bieżącą
płynność podmiotu.
zapasy + należności + środki pieniężne
wskaz
nik płynności bieżącej =
zobowiązania krótkoterminowe
Lub
aktywa bieżące
wskaz
nik płynności bieżącej =
zobowiązania bieżące
Przyjmuje się, że optymalne wielkości wskaz
nika płynności bieżącej kształtować
się powinny w przedziale od 1,5 do 2,0.
należności + środki pieniężne
wskaz
nik płynności szybki =
zobowiązania krótkoterminowe
Lub
aktywa bieżące - (zapasy + nakłady przyszłych okresów)
wskaz
nik płynności szybki =
zobowiązania bieżące
Przyjmuje się, że optymalne wielkości tego wskaz
nika powinny wynosić od 1,2 do
1,5.
b) Wskaz
niki sprawności działania (wskaz
niki obrotowości)  określają jak
efektywne jest wykorzystanie zasobów majątkowych przedsiębiorstwa lub kapitałów.
Pokazuje jak częsty jest obrót danymi składnikami.
przychody ze sprzedaży
wskaz
nik obrotowości należności =
przeciętny stan należności
należności krótkoterminowe
cykl należności = * okres w dniach
przychody ze sprzedaży
Cykl należności określa jak długo trwa przeciętny okres ściągania należności od odbiorców
naszych produktów lub usług, mierzony liczbą dni sprzedaży. Mniejszy cykl jest
świadectwem sprawnego działania podmiotu i stąd korzystniejszej jego sytuacji finansowej.
Wielkość współczynnika jest zróżnicowana branżowo.
Zapasy * okres w dniach
Wskaz
nik rotacji zapasów =
Przychody ze sprzedaży
Lub
Przeciętny stan zapasów * liczba dni rozpatrywanego okresu
Wskaz
nik rotacji zapasów =
Koszty działalności operacyjnej
Wielkość zapasów powinna odpowiadać przeciętnym w danym okresie. Mniejsza
liczba dni jest oznaką dobrze prowadzonej działalności, w tym także gospodarki
finansowej. Wielkość tego wskaz
nika jest w dużym stopniu zmienna w zależności
od charakteru sektora.
Zobowiązania krótkoterminowe * okres w dniach
Wskaz
nik rotacji zobowiązań =
Przychody ze sprzedaży
Lub
Wskaz
nik zobowiązania
rotacji =
koszty wytworzenia+zapasy bieżące (zapasy początkowe+ amortyzacja)
zobowiązań
Im wyższy jest ten wskaz
nik, tym lepiej jest oceniana sytuacja i gospodarka
finansowa firmy. Oznacz ona bowiem, że finansuje się ona w większym stopniu z
kapitałów wierzycieli. Pożądane jest aby wskaz
nik ten był nieco wyższy od
wskaz
nika rotacji należności, a stan zobowiązań był porównywalny lub
przewyższał poziom należności.
Sprzedaż netto
Wskaz
nik rotacji aktywów =
Aktywa ogółem
Określa on zależność pomiędzy posiadanym majątkiem i wielkością sprzedaży
produktów. Określa jaką wartość sprzedaży uzyskuje się z każdej złotówki
majątku firmy, stałego i obrotowego. Tak obliczona produktywność firmy
wskazuje, że lepsze wykorzystanie majątku występuje, gdy wyższy jest poziom
tego wskaz
nika. Produktywność aktywów jest zróżnicowana branżowo.
c) Wskaz
niki rentowności  wiążą się z osiągnięciem przez podmiot gospodarczy
dodatniego wyniku finansowego. Rentowność określa w sposób zasadniczy możliwości
finansowe podmiotu. Wskaz
niki rentowności określają efektywność użycia kapitałów
własnych i posiadanego majątku. Do podstawowych zalicza się:
zysk netto
rentowności sprzedaży (stopy zysku) = * 100%
przychody ze sprzedaży
Informuje on o wielkości zysku po opodatkowaniu zawartego w każdej złotówce
przychodów firmy. Wynik rentowności sprzedaży jest zróżnicowany branżowo.
Przyjmuje się, że jego minimalny poziom powinien wynosić około 5 %.
Zysk netto
rentowność aktywów = * 100 %
aktywa
Określa zdolność aktywów do generowania zysku netto. Jest więc miarą
efektywności wykorzystania posiadanego majątku. Wielkość jego jest
zróżnicowana branżowo. Poziomem minimalnym uznawanym za zadowalający
jest 5%.
Zysk netto
rentowność kapitału własnego = * 100%
Kapitał własny
Określa korzyści użycia kapitału własnego w przedsięwzięciach gospodarczych.
Minimalny poziom tego wskaz
nika powinien wynosić co najmniej 15-20%.
d) Wskaz
niki wiarygodności kredytowej (zadłużenia)  określają możliwości spłaty
podejmowanych zobowiązań.
zobowiązania ogółem
Wskaz
nik zadłużenia aktywów =
aktywa
Wskazuje jaki jest udział wszystkich zobowiązań, czyli kapitałów obcych, w
finansowaniu majątku firmy. Wielkość tego wskaz
nika jest zróżnicowana
branżowo. Rosnący poziom wskaz
nika oznacz zwiększony udział kapitałów
obcych. Przyjmuje się, że przeciętnie powinien on wynosić nie więcej niż 60%.
Zobowiązania ogółem
Wskaz
nik zadłużenia kapitału własnego =
Kapitał własny
Określa wielkość zobowiązań na tle kapitału własnego. Pożądany poziom wynosi
poniżej 1,0 tzn. gdy zobowiązania równe są kapitałowi własnemu.
Kapitał własny + zobowiązania długoterminowe
Wskaz
nik pokrycia majątku
=
trwałego
Majątek trwały
Określa z
ródła finansowania majątku trwałego, posiadanego przez podmiot
gospodarczy. Dopuszczalna minimalna wielkość tego wskaz
nika wynosi 1,0.
Zysk brutto + amortyzacja + odsetki
Wskaz
nik pokrycia obsługi długu =
odsetki
Odpowiada na pytanie, czy wielkość potencjalnych wewnętrznych z
ródeł
finansowych będzie wystarczająca do spłaty kredytu i odsetek i na warunkach
przewidzianych umową. Wartość wskaz
nika musi być wyraz
nie większa od 1,0 ,
powinien wynosić co najmniej 1,3.
4. Analiza SWOT (Strong Weak Opportunity Teart). Celem tej analizy jest poznanie i ocena:
a) Mocnych i słabych stron firmy, czyli wnętrz firmy:
i Reputacja firmy
ii Sytuacja finansowa
iii Potencjał firmy- zasoby materialne i niematerialne
iv Stosowana technika i technologia
v Organizacja i zarządzanie  ocena jakości i funkcjonowania struktur
organizacyjnych
vi Wyroby (usługi)  wysoka jakość i dostosowanie do gustów klientów, niskie koszty
ich wytworzenia i akceptowalna cena
vii Strategia cenowa  prawidłowa powinna uwzględniać dochody konsumentów i
stanowić narzędzie do walki z konkurencją
viii Marketing, promocja, dystrybucja  jakość prowadzenia badań rynku.
b) Szans i zagrożeń ze strony otoczenia, a więc zewnętrznych uwarunkowań
funkcjonowania firmy. Otoczenie wielokierunkowo oddziałuje na przedsiębiorstwo 
historycznie ukształtowane uwarunkowania kulturowe i społeczno-polityczne, aktualna
polityka gospodarcza, postęp techniczny, rodzaj klientów i ich specyfika, cechy sektora
gospodarki, w którym działa podmiot. Najważniejsze obszary tej analizy to:
i rynek  analiza jest dokonywana pod kątem nabywcy, dostawcy i od strony
konkurencji
ii sektor (branża)  dynamika wzrostowa oraz bariery związane z wejściem
i bariery ograniczające wyjście; może tutaj istotnie oddziaływać polityka państwa
iii konkurencja  obejmuje istniejącą już konkurencję bezpośrednią, konkurencję
substytucyjną i konkurencję potencjalną
iv pozycja konkurencyjna firmy.
Badając zdolność kredytową sprawdzamy dotychczasową historię firmy, jej formę
prawną oraz reputację. Okresem branym pod uwagę jest zwykle okres 3 lat dotychczasowej
działalności. Bank ocenia uzyskane w tym czasie wyniki, dokonany postęp, sprawdza istnienie
niekorzystnych i korzystnych zdarzeń oraz sposób rozwiązywania zaistniałych trudności.
Inspektor bankowy ocenia też wiarygodność współpracy kredytobiorcy
z bankiem. Korzystną ocenę uzyskuje firma posiadająca rachunki bankowe, która regularnie
wywiązywała się z podjętych zobowiązań kredytowych i innych, mających dobre opinie banków
z nią współpracujących. Pod uwagę brana jest rzetelność dotychczasowej współpracy,
terminowe dostarczanie informacji finansowych, powiadamianie banku
o zmianach w firmie, podejmowaniu nowej działalności i innych tego typu faktach. Przy ocenie
kwalifikacji i doświadczenia zawodowego zarządu (właściciela) ważne jest wykształcenie,
praktyka zawodowa i umiejętności zarządzania w działalności gospodarczej. Biorąc pod ocenę
produktu ważnym czynnikiem w jego ocenie jest niewielka liczba reklamacji jakościowych.
Bank ocenia również uzależnienie kredytobiorcy od dostawców i odbiorców. Uzależnienie od
partnerów handlowych powinno być oceniane odwrotnie proporcjonalnie do ich liczby. Wielość
partnerów pozwala uniknąć kłopotów
w przypadku awarii, nieszczęśliwych zdarzeń i innych tego typu sytuacji. Przy ocenie zdolności
kredytowej decydujące znaczenie ma dynamika rozwoju danej branży, w której działa podmiot
gospodarczy. Jeśli wzrost produkcji jest wyższy od inflacji, a rentowność jest wysoka,
niewątpliwie sprzyjać to będzie działającym w jej ramach firmom. Ważna jest też stabilność
panujących pozytywnych trendów oraz życzliwa polityka państwa. Natomiast poziom
stosowanej techniki i technologii jest tym wyższy, im nowszej generacji są urządzenia
użytkowane przez podmiot gospodarczy, małe ich zużycie, a stosowane technologie
reprezentują poziom porównywalny z najlepszymi firmami zagranicznymi.
ZASADY DOKONYWANIA A

CZENEJ OCENY ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ PODMIOTU:
1. METODA PUNKTOWA  Polega ona na:
a) Ustaleniu zestawu czynników (elementów), które wyznaczają najpełniej zdolność
kredytową podmiotu gospodarczego,
b) Wskazaniu, w przypadku oceny wskaz
nikowej, metody ich obliczania oraz wyboru
danych,
c) Przypisaniu każdemu z nich znaczenia (udziału, wagi) w ocenie łącznej
w postaci minimalnej i maksymalnej liczby punktów możliwej do nadania
w zależności od poziomu tego czynnika,
d) Określeniu cech czynników lub wielkości wskaz
ników wyznaczających konkretną
liczbę punktów w zależności od jakości czynnika,
e) Podaniu zasad ewentualnego korygowania liczby punktów, np. z tytułu zmian danego
czynnika w kolejnych latach, charakteru działalności podmiotu, kształtowania się
wybranych pozycji sprawozdania finansowego i innych,
f) Określeniu wymogów punktowych, pozwalających stwierdzić występowanie lub brak
zdolności kredytowej oraz poziom ryzyka banku.
Schemat postępowania przy dokonywaniu łącznej oceny zdolności kredytowej podmiotu i
ryzyka kredytowego baniu jest zwykle następujący:
i Ocena punktowa poszczególnych czynników określających podmiot i jego
działalność,
ii Obliczenie wskaz
ników ekonomiczno-finansowych,
iii Obliczenia łącznej liczby punktów, polegające na ich podsumowaniu
z uwzględnieniem ewentualnych korekt,
iv Ocena spełnienia wymogów ujętych w metodyce banku i stwierdzenie posiadania
lub nieposiadania zdolności kredytowej przez podmiot,
v Określenie poziomu (klasy) ryzyka kredytowego banku.
Dla przeprowadzenia wymienionej oceny wykorzystuje się normatywne skale punktowe,
ustalane dla tych celów przez bank. Każdemu kryterium cząstkowemu przypisana jest
indywidualna skala punktowa o określonej rozpiętości. Czynniki charakteryzujące działalność
badanego podmiotu, z punktu widzenia precyzji dokonywania ocen cząstkowych, można ująć w
dwie grupy, a mianowicie:
1. Czynniki obiektywne, jak:
a) Rentowność,
b) Płynność finansowa,
c) Sprawność działania
d) Zadłużenie (wiarygodność kredytowa)
Elementy tej grupy czynników są wymierne, można je wyrazić liczbowo, np. w postaci
wskaz
ników obliczanych w ramach analizy wskaz
nikowej.
Poniżej przedstawiam przykładową ilustrację zastosowania skali punktowej dla obszaru
rentowności:
RENTOWNOŚĆ
wartość wartość wartość wartość wartość
Treść wskaz
nika - wskaz
nika - wskaz
nika - wskaz
nika - wskaz
nika -
liczba punktów liczba punktów liczba punktów liczba punktów liczba punktów
rentowność
> 2 = 7 pkt 1 - 2 = 5 pkt 0,5 - 1 = 3 pkt 0 - 0,5 = 2 pkt < 0 = 0 pkt
sprzedaży netto
rentowność
> 2 = 5 pkt 1 - 2 = 4 pkt 0,5 - 1 = 3 pkt 0 - 0,5 = 2 pkt < 0 = 0 pkt
aktywów
rentowność
> 2 = 5 pkt 2 - 2 = 4 pkt 0,5 - 1 = 3 pkt 1 - 0,5 = 2 pkt < 0 = 0 pkt
kapitału własnego
2. Czynniki subiektywne, jak:
a) Pozycja badanego podmiotu na rynku,
b) Charakter branży,
c) Jakość kadry zarządzającej,
d) Wiarygodność firmy.
Ocenę elementów tej grupy czynników trudno wyrazić liczbowo. Można ją w zasadzie
wyrazić opisowo. Na przykład na podstawie informacji i rozeznania, którymi dysponuje
pracownik kredytowy banku.
Poniżej przykładowa ilustracja zastosowania skali punktowej dla czynniku subiektywnego:
Pozycja podmiotu na rynku
Ocena Ocena
Treść Ocena słaba Ocena zła
wysoka dobra
Możliwość zbytu 4 pkt 3 pkt 2 pkt 1 pkt
Nowoczesność, konkurencyjność
4 pkt 3 pkt 2 pkt 1 pkt
produktu (usługi)
Otoczenie konkurencji 3 pkt 2 pkt 1 pkt 0 pkt
Uzależnienie od dostawców i
2 pkt 1 pkt 1 pkt 0 pkt
odbiorców
Po przeprowadzeniu ocen cząstkowych dotyczących czynników obiektywnych
i subiektywnych  przystępuje się do ustalania końcowej, syntetycznej, ostatecznej
(sumarycznej) zdolności kredytowej.
Zabieg ten polega na zsumowaniu ocen cząstkowych, a następnie porównani uzyskanego
wyniku z klasami sytuacji ekonomiczno-finansowej ustalonymi przez bank. Mogą się one
przedstawiać następująco:
- klasa bardzo dobra - liczba wymaganych punktów  81  90
- klasa dobra - liczba wymaganych punktów  68-80
- klasa przeciętna - liczba wymaganych punktów  51-67
- klasa słaba - liczba wymaganych punktów  51-50
- klasa zła  mniej niż 40 punktów.
Przyjmuje się w praktyce, że badany podmiot, którego sytuacja ekonomiczno-finansowa
została oceniona jako bardzo dobra, dobra lub przeciętna posiada zdolność kredytową.
Po stwierdzeniu, że podmiot wnioskujący udzielenie kredytu ma zdolność kredytową, właściwe
jest określenie poziomu ryzyka kredytowego banku. Podmiot o wysokiej ocenie ekonomiczno-
finansowej i dobrze umocowany na rynku łatwiej otrzyma kredyt, a warunki mogą być
korzystniejsze od przeciętnych. Natomiast podmiotowi, który uzyskał niewiele ponad minimum
punktów, bank stawia dość rygorystyczne warunki współpracy.