Skuteczność placebo i czynniki
ją modyfikujące
M E C H A N I Z M Y D Z I A A
A N I A P L A C E B O
W Y K A
A D 4
Lecznicza siła placebo
N A C O P O M A G A P L A C E B O ?
Placebo: lek na wszystko?
Harrington (2002, s. 45) wymienia pozytywne skutki
działania placebo, które pojawiały się w literaturze
od lat pięćdziesiątych do dziewięćdziesiątych
ubiegłego wieku:
zahamowanie ataków astmy, kataru siennego i kaszlu,
złagodzenie napięcia i lęku, nudności (w tym choroby
morskiej), bezsenności,
zmniejszenie wszelkiego rodzaju bólów,
zwiększenie liczby krwinek, wzrost czujności,
zapobieganie przeziębieniom i łagodzenie ich symptomów,
leczenie wrzodów,
zmniejszenie gorączki,
Placebo: lek na wszystko?
zahamowanie symptomów głodu narkotycznego,
polepszenie funkcji żołądkowych,
kontrola poziomu cukru we krwi w przypadku cukrzycy,
zmniejszenie mimowolnego oddawania moczu,
złagodzenie symptomów artretyzmu,
złagodzenie symptomów artretyzmu,
likwidacja brodawek,
zmniejszenie częstotliwości lub siły ataków dusznicy,
zahamowanie lub odwrócenie wzrostu nowotworów złośliwych.
Placebo: lek na wszystko?
Benedetii (2010) dokonuje przeglądu współczesnych
wyników badań nad skutecznością placebo w
różnych schorzeniach:
Ból
Migrena
Migrena
Choroba Parkinsona
Bezsenność
Zespół niespokojnych nóg
Depresja
Lęk
Demencja i choroba Alzheimera
Placebo: lek na wszystko?
Uzależnienia
Zespół napięcia przedmiesiączkowego
Schorzenia serca
Funkcjonowanie układu immunologicznego
Funkcjonowanie układu hormonalnego (w tym cukrzyca)
Funkcjonowanie układu hormonalnego (w tym cukrzyca)
Kaszel
Astma
Zespół jelita drażliwego
Schorzenia układu moczowo-płciowego (w tym funkcje
seksualne)
Redukcja symptomów nowotworów
Reasumując&
Siła działania placebo może być zarówno większa, jak
i mniejsza od skutków działania aktywnych procedur
leczniczych (Hunsley i Westmacott, 2007)
Nie tylko w chorobach o podłożu psychologicznym
Efekty placebo obserwowane na poziomie
Efekty placebo obserwowane na poziomie
organicznym
Farmakologia placebo
Czynniki modyfikujące
skuteczność placebo
O D C Z E G O Z A L E Ż Y S K U T E C Z N O Ś Ć P L A C E B O ?
Skuteczność placebo
Wskaz
niki siły efektu placebo są bardzo
zróżnicowane (także w przypadku badań cytowanych
przez Beechera i Evansa) i wynoszą od 0 do 100%
maksymalnie możliwej poprawy w zależności od
badania (McQuay, Carroll, Moore, 1996; Moerman,
badania (McQuay, Carroll, Moore, 1996; Moerman,
2000; Walach, Maidhof, 1999; Weihrauch, Gauler,
1999)
Ta sama osoba może odmiennie reagować na placebo
w różnych sytuacjach (Liberman, 1964)
Czynniki modyfikujące skuteczność placebo
Rodzaj zaburzenia
Aktywna metoda, pod pozorem której podawane jest
placebo
Zastosowana procedura badawcza
Kultura (Moerman, 2000)
Rok przeprowadzenia badania  pozytywna korelacja
w przypadku leków antydepresyjnych (Walsh,
Seidman, Sysko i Gould, 2002)
Czynniki modyfikujące skuteczność placebo
Skuteczność aktywnego środka, pod pozorem
którego placebo jest podawane - korelacja nawet
0,90 (Kirsch, Sapirstein, 1998; Moerman, 2000;
Walach, Maidhof, 1999; Walach, Sadaghiani, Dehm,
Bierman, 2005)
Skuteczność uprzednio stosowanej aktywnej metody
- korelacja nawet 0,86 (Amanzio, Benedetti, 1999;
Benedetti et al., 1998; Laska, Sunshine, 1973)
Dopasowanie placebo do choroby (Dolińska, 2011)
Wiara, że terapia jest indywidualnie przygotowana
dla badanego (Webb, Hendricks i Brandon, 2007)
Czynniki modyfikujące skuteczność placebo
Miejsce leczenia (de Craen, Tijssen, de Gans i
Kleijnen, 2000; Slutsky i Allen, 1978)
Liczba badań i wizyt kontrolnych (Lowinger i Dobie,
1969)
Dawka - 2 tabletki skuteczniejsze niż jedna
Dawka - 2 tabletki skuteczniejsze niż jedna
(Blackwell, Bloomfield i Buncher, 1972)
Częstotliwość stosowania (de Craen, Moerman,
Heisterkamp, Tytgat i Tijssen, 1999)
Przestrzeganie zalecanego trybu przyjmowania
(adherence) (Czajkowski, Chesney, 1990; Horwitz,
Horwitz, 1993)
Czynniki modyfikujące skuteczność placebo
Forma podania (zastrzyk, kapsułka, tabletka,
pigułka, płyn), wielkość i kolor (de Craen, Roos, de
Vries i Kleijnen, 1996; de Craen, Tijssen, de Gans i
Kleijnen, 2000; Dolińska, 1993; Kaptchuk, Goldman,
Stone i Stason, 2000)
Stone i Stason, 2000)
Cena (Waber, Shiv, Carmon i Ariely, 2008)
Marka (Branthwaite i Cooper, 1981)
Poinformowanie badanych, że mogą otrzymać
placebo (Kirsch i Rosadino, 1993; Kirsch i Weixel,
1988; Pollo i in., 2001)
Reasumując&
Placebo jest metodą obojętną, a z
ródłem jego
działania jest kontekst
Kontekst determinuje skuteczność działania placebo