Zastosowania placebo w sporcie
M E C H A N I Z M Y D Z I A A
A N I A P L A C E B O
W Y K A
A D 1 5
Sportowcy a placebo
73% sportowców doświadczyło efektu placebo, a 97%
jest przekonanych, że placebo może wpływać na
uzyskiwane wyniki sportowe (Beedie, 2007)
Nawet jeśli sportowcy są poddawani działaniu
aktywnej metody, to odczuwane przez nich skutki
aktywnej metody, to odczuwane przez nich skutki
zależą nie tylko od jej aktywnych składników, ale i
składnika placebo
Przesądy jako placebo
Od 1972 r. ukazało się zaledwie 16 badań, w których
określano skuteczność placebo we wspomaganiu
wyników sportowych, w tym 13 od 2000 r.
(przeglądy w Bąbel, 2008 oraz Beedie i Foad, 2010)
Skuteczność placebo w sporcie
Ariel i Saville (1972) podawali uczestnikom
programu treningowego w podnoszeniu ciężarów
placebo pod pozorem sterydów anabolicznych
Większy przyrost siły w warunku z placebo niż bez placebo
W badaniach Botwiny (2003; Botwina i Starosta,
W badaniach Botwiny (2003; Botwina i Starosta,
2002) siatkarze przyjmowali placebo wraz z
informacją, że jest to odżywka z Tybetu,
poprawiająca sprawność fizyczną
Po zastosowaniu placebo 8 z 9 zawodników uzyskało lepsze
wyniki w próbie skocznościowej, a 6 na 7 siatkarzy osiągnęło
lepsze rezultaty w próbie szybkościowej  rekordy życiowe!
Skuteczność placebo w sporcie
Foster, Felker, Porcari, Mikat i Seebach (2004) nie
stwierdzili istotnej różnicy między rezultatami
uzyskanymi przez biegaczy w dwóch 5-
kilometrowych biegach, chociaż przed jednym
podano im wodę wraz z informacją, że zawiera ona
nowy środek wspomagający (placebo), a przed
nowy środek wspomagający (placebo), a przed
drugim poinformowano ich zgodnie z prawdą, iż piją
wodę (próba kontrolna)
Porcari i in. (2006) badali biegaczy, biorących udział
w 5-kilometrowych biegach
Kiedy poinformowano badanych, że piją wodę tlenową,
uzyskiwali istotnie wyższe wyniki niż zarówno po wypiciu wody
przy braku uprzedniej informacji, iż jest to woda tlenowa, jak i
w biegu, przed którym nie pili wody
Skuteczność placebo w sporcie
Kalasountas, Reed i Fitzpatrick (2007) badali
studentów college u podczas prób podnoszenia
ciężarów
U badanych, którzy otrzymali placebo wraz z informacją, iż jest
to mocna mieszanka aminokwasów, zwiększająca siłę,
to mocna mieszanka aminokwasów, zwiększająca siłę,
stwierdzono znaczące polepszenie wyników w porównaniu do
grupy kontrolnej
Rola informacji we wzbudzaniu działania placebo
MrH
a i SkY
iv�nek (1985) podawali placebo uczniom
szkoły średniej z klasy sportowej
Po zażyciu placebo pod pozorem środka dopingującego badani
wykazywali pobudzenie, wzrosło im ciśnienie krwi i puls, a po
przyjęciu placebo pod pozorem środka uspokajającego 
obniżenie aktywności, zmniejszyło się ciśnienie krwi i puls
obniżenie aktywności, zmniejszyło się ciśnienie krwi i puls
Maganaris, Collins i Sharp (2000) podawali
trójboistom siłowym placebo z informacją, iż są to
sterydy anaboliczne
Po przyjęciu placebo  w porównaniu do prób kontrolnych 
podnieśli wyniki z poziomu krajowego do międzynarodowego!
Kiedy w kolejnej próbie poinformowano część z nich, że
otrzymali wcześniej placebo, nie stwierdzono już poprawy w
stosunku do prób kontrolnych
Rola informacji we wzbudzaniu działania placebo
Beedie, Stuart, Coleman i Foad (2006) podawali
placebo kolarzom, biorącym udział w pięciu 10-
kilometrowych próbach wysiłkowych
W próbach, w których badani byli poinformowani, że otrzymują
kofeinę, uzyskali wyższe wyniki niż w próbach kontrolnych
Najwyższe rezultaty stwierdzono w próbach, w których kolarze
Najwyższe rezultaty stwierdzono w próbach, w których kolarze
zostali poinformowani, że otrzymują dużą dawkę kofeiny
Beedie, Coleman i Foad (2007) badali sportowców,
biorących udział w 30-metrowych biegach, po zażyciu
placebo
W próbach z placebo w grupie poinformowanej, że preparat
poprawia wyniki i wytrzymałość stwierdzono wzrost tempa biegu,
natomiast w grupie poinformowanej, że środek poprawia
wytrzymałość, ale pogarsza wyniki  spadek
Rola informacji we wzbudzaniu działania placebo
Duncan, Lyons i Hankey (2009) dwukrotnie podawali
placebo mężczyznom podnoszącym ciężary,
informując ich, że raz otrzymają kofeinę, a raz
placebo, ale nie będą wiedzieli, kiedy otrzymają
placebo, a kiedy kofeinę
placebo, a kiedy kofeinę
Sportowcy przekonani, że otrzymują kofeinę, byli w stanie
wykonać dwa powtórzenia więcej (wyprostować obciążoną nogę)
i czuli mniejsze zmęczenie niż badani przekonani, że otrzymują
placebo oraz ci, którzy nic nie otrzymali
Placebo jako składnik aktywnych metod
Desharnais, Jobin, C�t�, L�vesque i Godin (1993)
porównywali efektywność 10-tygodniowego
programu treningowego
Zarówno u osób poinformowanych, że program podnosi
wydolność oddechową i poprawia samopoczucie oraz
wydolność oddechową i poprawia samopoczucie oraz
poinformowanych tylko o korzyściach fizycznych stwierdzono
poprawę kondycji fizycznej, ale tylko w grupie pierwszej
stwierdzono poprawę samopoczucia
Placebo jako składnik aktywnych metod
Clark, Hopkins, Hawley i Burke (2000) badali
kolarzy, biorących udział w 40-kilometrowych
jazdach na czas
W grupie poinformowanej, że otrzymała suplement
węglowodanowy stwierdzono wyższe wyniki niż w grupie
węglowodanowy stwierdzono wyższe wyniki niż w grupie
badanych poinformowanych, że przyjmują placebo
W grupie poinformowanej, że otrzymała aktywny środek, lepsze
rezultaty uzyskali ci, którym podano placebo niż ci, którzy zażyli
suplement węglowodanowy
Placebo jako składnik aktywnych metod
McClung i Collins (2007) badali biegaczy w serii
1000-metrowych biegów
Gdy biegacze byli przekonani, że przyjęli aktywną substancję,
chociaż jej nie otrzymali, uzyskali prawie takie same czasy jak
wtedy, gdy rzeczywiście otrzymali dwuwęglan sodu i zdawali
wtedy, gdy rzeczywiście otrzymali dwuwęglan sodu i zdawali
sobie z tego sprawę
Gdy otrzymali aktywny środek, ale nie zdawali sobie z tego
sprawy, nie stwierdzono poprawy wyników
Placebo jako składnik aktywnych metod
Foad, Beedie i Coleman (2008) badali kolarzy,
biorących udział w 40-kilometrowych jazdach na czas
Badacze stwierdzili bardzo prawdopodobny efekt wspomagający
kofeiny i prawdopodobny informacji
Kofeina miała większy wpływ na wyniki, gdy badani byli
Kofeina miała większy wpływ na wyniki, gdy badani byli
poinformowani, że otrzymują placebo (nieco słabszy efekt
kofeiny, gdy badani poinformowani, że otrzymują kofeinę)
Kiedy badani byli poinformowani, że otrzymują placebo i
rzeczywiście je otrzymali, stwierdzono pogorszenie wyników
Placebo wraz z informacją, że to kofeina, nie wzbudziło efektu
placebo
Rola wcześniejszego doświadczenia
Benedetti, Pollo i Colloca (2007)
Czy stosowanie poza zawodami środka
niedozwolonego jedynie w trakcie zawodów
(morfina), można podczas zawodów zastąpić
podawaniem placebo?
podawaniem placebo?
Symulacja zawodów sportowych, w których cztery
drużyny zdrowych ochotników, konkurowały ze sobą
w wytrzymałości na ból wzbudzany
eksperymentalnie
Rola wcześniejszego doświadczenia
Procedura
Drużyna A nie była poddawana żadnemu oddziaływaniu
(kontrolna)
Drużyna B otrzymała placebo tylko w dniu zawodów wraz z
informacją, że jest to morfina (oczekiwania)
Badanym z drużyn C i D podano morfinę w drugim i trzecim
Badanym z drużyn C i D podano morfinę w drugim i trzecim
tygodniu, a w dniu zawodów obie drużyny otrzymały placebo
wraz z informacją, iż jest to morfina, przy czym drużynie D
podano jako placebo nalokson (antagonistę opiatów)
(warunkowanie i oczekiwania)
Wyniki
Zawody wygrała drużyna C, na drugim miejscu B, następnie A i
D (brak różnic między A i D oraz B i D)
Rola wcześniejszego doświadczenia
Wnioski
Warunkowanie na morfinę (w połączeniu ze wzbudzeniem
oczekiwań, że placebo to morfina) wywołało najsilniejszy efekt
placebo, kiedy przed zawodami zastosowano placebo (drużyna
C), chociaż słabszy niż podanie samej morfiny
Placebo bez wcześniejszego warunkowania, ale ze
Placebo bez wcześniejszego warunkowania, ale ze
wzbudzeniem oczekiwań, że jest to morfina, wywołało
niewielki, choć istotny statystycznie efekt placebo (drużyna B)
Nalokson zahamował działanie placebo wywołane
wzbudzeniem oczekiwań i warunkowaniem, ale nie całkowicie
(drużyna D) => w wywołanie efektu placebo w drużynie B
zaangażowane były nie tylko mechanizmy opiatowe
Rola wcześniejszego doświadczenia
Pollo, Carlino i Benedetti (2008)
Eksperyment 1 (oczekiwania)
U osób, które otrzymały placebo wraz z informacją, że podano
im wysoką dawkę kofeiny, stwierdzono polepszenie pracy
mięśnia czworogłowego (kJ/liczba wyprostów nóg) (w
mięśnia czworogłowego (kJ/liczba wyprostów nóg) (w
porównaniu z grupą bez placebo i próbami bez placebo)
Brak spadku spostrzeganego zmęczenia po otrzymaniu placebo
(w porównaniu z próbami bez placebo)
Rola wcześniejszego doświadczenia
Pollo, Carlino i Benedetti (2008)
Eksperyment 2 (oczekiwania i warunkowanie)
U osób, u których wcześniejszemu podaniu placebo pod
pozorem kofeiny towarzyszyło ukryte zmniejszenie wagi ciężaru,
po otrzymaniu placebo stwierdzono polepszenie pracy mięśnia
po otrzymaniu placebo stwierdzono polepszenie pracy mięśnia
czworogłowego (kJ/liczba wyprostów nóg) oraz zmniejszenie
zmęczenia (w porównaniu z grupą, która nie otrzymała placebo,
choć uprzednio także zmniejszano w niej wagę ciężaru po
przyjęciu placebo oraz z próbami bez placebo)
Wyniki badanych z grupy z oczekiwaniami i warunkowaniem
lepsze niż badanych z grupy placebo (same oczekiwania) w 1
eksperymencie
Podsumowanie
Wpływ placebo na wyniki sportowe stwierdzono w
badaniach:
Z udziałem sportowców, ochotników, studentów i uczniów
Obejmujących kolarstwo, podnoszenie ciężarów, biegi,
siatkówkę, trójbój siłowy
siatkówkę, trójbój siłowy
Placebo podawanego pod pozorem kofeiny, sterydów
anabolicznych, morfiny, aminokwasów, suplementów
węglowodanowych, dwuwęglanu sodu
Placebo rozumianego jako informacja przekazywana
sportowcom
Podsumowanie
Najczęściej stwierdzano efekt placebo, choć
występowały także negatywne skutki działania placebo
W większości badań wykorzystywano mechanizm
oczekiwań do wzbudzenia działania placebo
Wykazano istotną rolę informacji nie tylko w działaniu
Wykazano istotną rolę informacji nie tylko w działaniu
placebo, ale i aktywnych metod
Stwierdzono istotny wpływ uprzedniego doświadczenia
(warunkowanie) na skuteczność placebo (silniejszy
efekt placebo przy połączonym działaniu oczekiwań i
warunkowania)
Brak danych dotyczących roli lęku
Wnioski
Zastosowanie placebo jest metodą wspomagania
wyników sportowych dającą wymierne rezultaty, a
niekiedy przynoszącą nawet bardzo spektakularne
efekty jak rekordy życiowe czy podnoszenie wyników z
poziomu krajowego do międzynarodowego
poziomu krajowego do międzynarodowego