Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
1
Wprowadzenie
Zarządzanie jakością jest to pojęcie, które pojawiło się w latach osiemdziesiątych
ubiegłego wieku na określenie specyficznego sposobu zarządzania organizacjami zachodnimi
będącymi liderami na rynkach światowych. Przyjmowały one charakterystyczną filozofię
postępowania oparte o wspólne zasady, wynikające z rozumienia jakości jako  spełnienie
potrzeb i wymagań klientów , do których należą:
1. pełne zaangażowanie zarządu ( przywództwo) oparte na strategii,
2. nakierowanie na klienta,
3. pełne zaangażowanie pracowników w działalność organizacji,
4. nakierowanie na procesy organizacji,
5. holistyczne (systemowe) spojrzenie na organizacjÄ™,
6. ciągłe doskonalenie, jako wynik skupienia się na jakości,
7. działania oparte na faktach (pomiar wykonania),
8. partnerstwo z dostawcami, klientami i społeczeństwem.
Obecnie w ramach nauki o zarządzaniu jakością prowadzone są badania w trzech
obszarach:
1. filozofii zarządzania jakością,
2. normalizacji zarządzania jakością,
3. technik i metod doskonalenia jakości.
Filozofia zarządzania jakością i normalizacja systemów zarządzania jakością będą
głównymi tematami wykładu. Wybrane techniki i metody omówione zostaną na zajęciach
ćwiczeniowych i laboratoryjnych (klasyczne i nowe techniki doskonalenia jakości, metoda
FMEA, metoda QFD, SPC, rachunek kosztów jakości i in.).
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
2
Wybrana literatura polska z zakresu zarządzania jakością:
PODSTAWOWA:
PODSTAWOWA:
1. Dahlgaard J.J., Kristensen K., Kanji G.K.,  Podstawy zarządzania jakością , PWN, Warszawa 2000.
1. Dahlgaard J.J., Kristensen K., Kanji G.K.,  Podstawy zarządzania jakością , PWN, Warszawa 2000.
2. Grudowski P.,  Księga jakości według normy ISO 9001: 2000. Przykład z komentarzem. Metodyka
opracowania , ODDK Gdańsk 2004.
3. Grudowski P., Jakość, środowisko i bhp w systemach zarządzania, AJG-OPO Bydgoszcz 2003.
4. Hamrol A.,  Zarządzanie jakością z przykładami , Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
4. Hamrol A.,  Zarządzanie jakością z przykładami , Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
5. Norma PN-EN ISO 9001:2009,  System zarządzania jakością - wymagania , Polski Komitet
5. Norma PN-EN ISO 9001:2009,  System zarządzania jakością - wymagania , Polski Komitet
Normalizacyjny, Warszawa 2009.
Normalizacyjny, Warszawa 2009.
6. Zymonik J. (red)  Normy ISO serii 9000. Skrypty Studium Podyplomowego, część 2 . Wydawnictwo
Wrocławskie Centrum Transferu Technologii. Politechnika Wrocławska, Wrocław 2003.
DODATKOWA:
DODATKOWA:
1. Bank, J.,  Zarządzanie przez jakość , Gebethner i Sp. Warszawa 1996.
2. Hamrol A, Mantura W.,  Zarządzanie jakością- teoria i praktyka . PWN, Warszawa-
Poznań 2005 (2002).
3. !Hernas A., Gajda L., Systemy zarządzania jakością, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej,
Gliwice 2004.
4. Konarzewska-Gubała E. (red).,  Zarządzanie przez jakość. Koncepcje, metody, studia
przypadków , Wyd. AE we Wrocławiu 2003.
5. Karaszewski R.,  TQM- teoria i praktyka, Tonik , Toruń 2001.
6. Karaszewski R.,  Zarządzanie jakością. Koncepcje, metody i narzędzia stosowane przez
liderów światowego biznesu . Dom organizatora Tonik, Toruń 2005.
7. Karaszewski R,  Nowoczesne koncepcje zarządzania jakością . Dom organizatora Tonik,
Toruń 2006
8. A
ańcucki J.(red.),  Podstawy kompleksowego zarządzania jakością TQM , Wydawnictwo
Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2006.
9. A
unarski J.,  Systemy jakości, normalizacji i akredytacji w zarządzaniu organizacjami ,
Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, 2006.
10. Sikora T. (red),  Zarządzanie jakością według normy ISO 9001 serii 9000: 2000. PWE,
Kraków 2005.
11. Thompson J.R., Techniki zarządzania jakością: od Shewharta do metody "Six Sigma",
Akademicka Oficyna Wydawnicza Exit, Warszawa, 2005.
12. Urbaniak M.,  Systemy zarzÄ…dzania w praktyce gospodarczej", Difin Warszawa 2006
13. Wawak S.,  Zarządzanie jakością: Teoria i praktyka . Helion, Gliwice 2006.
14. Wiśniewska M.,  ISO serii 9000: 2000, wymagania , analiza, wdrażanie . ODDK, Gdańsk
2002.
15. Zymonik Z.,  Koszty jakości w zarządzaniu przedsiębiorstwem . Oficyna Wydawnicza
Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2003.
Zagadnienia z zakresu zarżadania jakością są omawiane również w czasopismach:  Problemy jakości ,
Zagadnienia z zakresu zarżadania jakością są omawiane również w czasopismach:  Problemy jakości ,
 Qjakości ,  Zarządzanie jakością ,  Normalizacja ,  ABC jakości ,  Organizacja i kierowanie ,  Marketing
 Qjakości ,  Zarządzanie jakością ,  Normalizacja ,  ABC jakości ,  Organizacja i kierowanie ,  Marketing
i rynek ,  PrzeglÄ…d organizacji ,  Quality Progress .
i rynek ,  PrzeglÄ…d organizacji ,  Quality Progress .
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
3
POJ
CIE JAKOÅšCI
POJ
CIE JAKOÅšCI WEDA
UG FILOZOFÓW
Platon (427-347 p.n.e.)  greckie: POIOTES:
Platon (427-347 p.n.e.)  greckie: POIOTES:
"  Jakość to pewien stopień doskonałości
"  Jakość to pewien stopień doskonałości
"  Jakość jako piękno jest sądem wartościującym, wyrażanym przez użytkownika. Jeżeli nie ma
"  Jakość jako piękno jest sądem wartościującym, wyrażanym przez użytkownika. Jeżeli nie ma
użytkownika, nie ma takiego sądu
użytkownika, nie ma takiego sądu
Arystoteles (384-322 p.n.e.):
Arystoteles (384-322 p.n.e.):
" 10 grup logicznych: ilość, relacja, substancja, miejsce, czas, położenie, dyspozycja, czynność, jakość,
" 10 grup logicznych: ilość, relacja, substancja, miejsce, czas, położenie, dyspozycja, czynność, jakość,
" Jest to cecha bÄ…dz
zespół cech odróżniająca go od innych.
" Jest to cecha bÄ…dz
zespół cech odróżniająca go od innych.
Cyceron (106-43 p.n.e)  łacina  QUALITAS = właściwość, własność przymiotu
Cyceron (106-43 p.n.e)  łacina  QUALITAS = właściwość, własność przymiotu
Daleki Wschód
Filozof Lao TSU w dziele TEO TE CING ( Złota Księga ):
Filozof Lao TSU w dziele TEO TE CING ( Złota Księga ):
 Jakość jako doskonałość, ideał bez żadnych wad, do którego należy ciągle dążyć
 Jakość jako doskonałość, ideał bez żadnych wad, do którego należy ciągle dążyć
WSPÓA
CZESNE PODEJÅšCIA DO DEFINIOWANIA JAKOÅšCI
1.jakość absolutna (transcendentalna)
1.jakość absolutna (transcendentalna)
2.jakość zorientowana na klienta
2.jakość zorientowana na klienta
3.jakość zorientowana na wytwarzanie
3.jakość zorientowana na wytwarzanie
4.jakość zorientowana na wyrób
4.jakość zorientowana na wyrób
5.jakość zorientowana na wartość
5.jakość zorientowana na wartość
Jakość absolutna
" Według tej koncepcji  prawdziwa jakość nie może być precyzyjnie zdefiniowana, ale może być rozpoznana
" Według tej koncepcji  prawdziwa jakość nie może być precyzyjnie zdefiniowana, ale może być rozpoznana
w drodze doświadczenia"
w drodze doświadczenia"
"  Są to warunki doskonałości zakładające dobrą jakość jako przeciwieństwo złej jakości. Jakość jest to
 Są to warunki doskonałości zakładające dobrą jakość jako przeciwieństwo złej jakości. Jakość jest to
osiąganie wyższego standardu jako satysfakcjonującego w przeciwieństwie do niedbałości albo
osiąganie wyższego standardu jako satysfakcjonującego w przeciwieństwie do niedbałości albo
oszukańczości (B.W. Tuchman)
oszukańczości (B.W. Tuchman)
Jakość zorientowana na klienta
Zgodność z wypełnieniem oczekiwań klienta"
Zgodność z wypełnieniem oczekiwań klienta"
Wyrób, który najbardziej satysfakcjonuje klienta jest uważany za wyrób o najwyższym poziomie jakości.
Wyrób, który najbardziej satysfakcjonuje klienta jest uważany za wyrób o najwyższym poziomie jakości.
E.W. Deming -  jakość powinna zostać wyznaczona na podstawie potrzeb klienta, obecnych i przyszłych".
E.W. Deming -  jakość powinna zostać wyznaczona na podstawie potrzeb klienta, obecnych i przyszłych".
Jakość zorientowana na wytwarzanie
W podejściu tym zakłada się, że satysfakcja klienta jest bezpośrednio związana z precyzją
wykonania specyfikacji produktów i usług oraz z precyzją przebiegu procesów realizujących
wyrób.
Ph.B. Crosby -  zgodność ze specyfikacją" (ang.  Confomance to specyfication )
Jakość zorientowana na wyrób
Identyfikuje specyficzne mierzalne czynniki (atrybuty), które wskazują na wyższy poziom jakości wyrobu.
J.M. Juran - jakość to  zgodność z cechami użytkowymi (ang.  Fitness for purpose or use ).
J.M. Juran - jakość wyrobu:
" Jakość typu (użytkowa)
" Jakość wykonania
A.V. Feigenbaum  jakość jest  określana poprzez charakterystyki nadane przez marketing, projektantów
(inżynierów), wytwarzanie i utrzymanie ruchu, poprzez które produkt i usługa w czasie użytkowania spełnią
oczekiwania klienta".
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
4
Jakość zorientowana na wartość
Jakość jest to:
Jakość jest to:
-  poziom doskonałości oparty na akceptowalnej cenie i sterowaniu zmiennością na akceptowanym
-  poziom doskonałości oparty na akceptowalnej cenie i sterowaniu zmiennością na akceptowanym
poziomie ,
poziomie ,
-  satysfakcja stosowna do ceny"
-  satysfakcja stosowna do ceny"
- Jakość= atrybut wartości wyrobu.
- Jakość= atrybut wartości wyrobu.
Przyjmuje się w nim, że na satysfakcję klienta z zakupywanego wyrobu ma wpływ jego subiektywna ocena
Przyjmuje się w nim, że na satysfakcję klienta z zakupywanego wyrobu ma wpływ jego subiektywna ocena
wartości produktu, na którą składa się subiektywna ocena jakości wyrobu oraz cena
wartości produktu, na którą składa się subiektywna ocena jakości wyrobu oraz cena
Model wartości Gala
PRODUKT
JAKOŚĆ
WARTOŚĆ
USA
UGA
CENA
DEFINICJE FILOZOFÓW JAKOŚCI
D
" E.W. Deming -  jakość powinna zostać wyznaczona na podstawie potrzeb klienta, obecnych i przyszłych".
" E.W. Deming -  jakość powinna zostać wyznaczona na podstawie potrzeb klienta, obecnych i przyszłych".
" J.M. Juran - jakość to  zgodność z cechami użytkowymi (ang.  Fitness for purpose or use ).
" J.M. Juran - jakość to  zgodność z cechami użytkowymi (ang.  Fitness for purpose or use ).
" Ph.B. Crosby -  zgodność z wymaganiami" (ang.  Confomance to requirements"
Ph.B. Crosby -  zgodność z wymaganiami" (ang.  Confomance to requirements"
" A.V. Feigenbaum - jakość produktu i usługi jest  określana poprzez charakterystyki nadane przez marketing,
A.V. Feigenbaum - jakość produktu i usługi jest  określana poprzez charakterystyki nadane przez marketing,
projektantów (inżynierów), wytwarzanie i utrzymanie ruchu, poprzez które produkt i usługa
projektantów (inżynierów), wytwarzanie i utrzymanie ruchu, poprzez które produkt i usługa
w czasie użytkowania spełnią oczekiwania klienta".
w czasie użytkowania spełnią oczekiwania klienta".
NORMA TERMINOLOGICZNA PN-EN ISO 9000:2001
Jakość to stopień w jakim zbiór inherentnych właściwości spełnia wymagania
Jakość to stopień w jakim zbiór inherentnych właściwości spełnia wymagania
" Właściwość (cecha, atrybut)- przypisana do wyrobu, procesu lub systemu (np. cena, właściciel)
" Właściwość (cecha, atrybut)- przypisana do wyrobu, procesu lub systemu (np. cena, właściciel)
" Inherentny- istniejący sam w sobie, stały
" Inherentny- istniejący sam w sobie, stały
" Wymagania  potrzeba lub oczekiwanie, które zostało ustalone, przyjęte zwyczajowo lub jest
" Wymagania  potrzeba lub oczekiwanie, które zostało ustalone, przyjęte zwyczajowo lub jest
obowiÄ…zkowe
obowiÄ…zkowe
PODEJŚCIE DO JAKOŚCI W ZALEŻNOŚCI OD FAZ REALIZACJI WYROBU
(D.A. Garvin)
FAZY REALIZACJI WYROBU
Faza
Faza badań Faza Faza
wytwarzania
rynkowych projektowani sprzedaży
a wyrobu (dystrybucji)
Jakość Jakość
Jakość Jakość
oparta na oparta na
oparta na oparta na
produkcji wartości
kliencie wyrobie
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
5
HISTORIA I ROZWÓJ ZARZ
DZANIA JAKOÅšCI

STAROŻYTNOŚĆ
Fakty świadczące o zarządzaniu jakością
Fakty świadczące o zarządzaniu jakością
" Wysoka jakość wyrobów:
" Wysoka jakość wyrobów:
" Piramidy w Gizie
" Piramidy w Gizie
" Mur chiński
" Mur chiński
" Systemy miar (Egipt, Mezopotamia 3000 l.p.n.e)
" Systemy miar (Egipt, Mezopotamia 3000 l.p.n.e)
" Pierwsze znaki towarowe
" Pierwsze znaki towarowe
" Regulacje prawne (Kodeks Hammurabiego, Chiny)
" Regulacje prawne (Kodeks Hammurabiego, Chiny)
Kodeks Hammurabiego - regulacje dotyczące jakości wykonania usługi budowlanej:
Kodeks Hammurabiego - regulacje dotyczące jakości wykonania usługi budowlanej:
 Jeśli zbudowany przez majstra dom był słabej konstrukcji i zawalił się, to musi go majster odbudować na koszt
 Jeśli zbudowany przez majstra dom był słabej konstrukcji i zawalił się, to musi go majster odbudować na koszt
własny. Jeśli zawalony dom zabił właściciela, należy również zabić majstra. W przypadku śmierci niewolnika
własny. Jeśli zawalony dom zabił właściciela, należy również zabić majstra. W przypadku śmierci niewolnika
właściciela, zobowiązuje się majstra do oddania własnego niewolnika o tej samej wartości
właściciela, zobowiązuje się majstra do oddania własnego niewolnika o tej samej wartości
ÅšREDNIOWIECZE
" Rozwój rzemiosła  organizacje cechowe
" Rozwój rzemiosła  organizacje cechowe
(konsekwencja lichej jakości to wykluczenie z cechu -  Partacz )
(konsekwencja lichej jakości to wykluczenie z cechu -  Partacz )
" Handel międzynarodowy
" Handel międzynarodowy
" Znaki kupieckie
" Znaki kupieckie
" Urzędowe testowanie produktów, np. przegląd szafranowy ("Safranschau")
" Urzędowe testowanie produktów, np. przegląd szafranowy ("Safranschau")
REWOLUCJA PRZEMYSA
OWA W ANGLII
XVII i XVII w.  Początki przejścia do produkcji przemysłowej,
XVII i XVII w.  Początki przejścia do produkcji przemysłowej,
XVIII i XIX w.  rewolucja przemysłowa w Anglii,
XVIII i XIX w.  rewolucja przemysłowa w Anglii,
" nadzór nad pracą robotników przez brygadzistę i majstra lub mistrza.
" nadzór nad pracą robotników przez brygadzistę i majstra lub mistrza.
Pocz. XX w. - wzrost wydajności pracy, specjalizacja, niska jakość produktów.
Fredrick Taylor (1856-1915) i wdrożenie koncepcji naukowego zarządzania
Fredrick Taylor (1856-1915) i wdrożenie koncepcji naukowego zarządzania
[ The Principles of Scientific Management" ("Podstawy naukowego zarzÄ…dzania")- 1911 r.]
[ The Principles of Scientific Management" ("Podstawy naukowego zarzÄ…dzania")- 1911 r.]
Idea naukowego zarzÄ…dzania:
Idea naukowego zarzÄ…dzania:
" Badanie pracy (Podział procesu na etapy i dobór najlepszych metod wykonania, wyposażenia i ludzi) -
" Badanie pracy (Podział procesu na etapy i dobór najlepszych metod wykonania, wyposażenia i ludzi) -
zastosowanie taśmy produkcyjnej
zastosowanie taśmy produkcyjnej
" Kontrola etapów procesu produkcji przez  mistrza funkcyjnego - wprowadził urządzenia kontroli jakości
" Kontrola etapów procesu produkcji przez  mistrza funkcyjnego - wprowadził urządzenia kontroli jakości
(zegarki marki Tavlor- Thomson)
(zegarki marki Tavlor- Thomson)
" pomiar czasu pracy (chronometraż)
" pomiar czasu pracy (chronometraż)
" Jego idee zastosowano w Bethlehem Steel Comp. -1898 -1901 - wzrost wydajności na niektórych
" Jego idee zastosowano w Bethlehem Steel Comp. -1898 -1901 - wzrost wydajności na niektórych
wydziałach o 200-300%.
wydziałach o 200-300%.
Działania w zakresie jakości (INSPEKCJA JAKOSCI):
Działania w zakresie jakości (INSPEKCJA JAKOSCI):
" Odzyskiwanie
" Odzyskiwanie
" Sortowanie
" Sortowanie
" Działania korygujące
Działania korygujące
" Identyfikacja z
ródeł niezgodności
Identyfikacja z
ródeł niezgodności
PO I WOJNIE ÅšWIATOWEJ:
" W. Shewhard i rozwój metod statystycznych  SPC (1924)
" W. Shewhard i rozwój metod statystycznych  SPC (1924)
" Kontrola jakości przesunięta na proces
" Kontrola jakości przesunięta na proces
Działania w zakresie jakości (KONTROLA JAKOSCI):
Działania w zakresie jakości (KONTROLA JAKOSCI):
" Księga jakości
" Księga jakości
" Dane o działalności
" Dane o działalności
" Samokontrola
" Samokontrola
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
6
" Badanie wyrobów
" Badanie wyrobów
" Planowanie jakości
" Planowanie jakości
" Stosowanie statystyki
Stosowanie statystyki
" Kontrola dokumentacji
Kontrola dokumentacji
PO II WOJNIE ÅšWIATOWEJ:
" Deming, Juran i rozwój metod zarządzania w Japonii  kaizen
" Deming, Juran i rozwój metod zarządzania w Japonii  kaizen
" Zapewnienie jakości (lata 1950-te):
" Zapewnienie jakości (lata 1950-te):
Certyfikaty III strony
Audity systemu
Planowanie jakości
Księgi jakości
Analiza kosztów jakości
Kontrola nad procesami
Analiza postaci i skutków błędów (FMEA)
Operacje pozaprodukcyjne
zarządzania jakością ISO 9000
" Zarządzanie przez jakość (TQM) - (lata 1980-te)
" Zarządzanie przez jakość (TQM) - (lata 1980-te)
Wizja
Przywództwo w kierowaniu
Ciągłe doskonalenie
Wewnętrzni klienci (Zaangażowanie pracowników)
Pomiary doskonalenia
Zapobieganie błędom
Stosowanie w całej firmie (holistyczne ujęcie jakości)
Zniesienie barier między działami
Partnerstwo z klientami, dostawcami i społeczeństwem
ETAPY ZARZ
DZANIA JAKOÅšCI
W USA I KRAJACH EUROPY ZACHODNIEJ
" Odzyskiwanie
" Odzyskiwanie
Inspekcja jakości (QI)
Inspekcja jakości (QI) " Sortowanie
" Sortowanie
" Działania korygujące
Działania korygujące
- 1910
- 1910 " Identyfikacja z
ródeł niezgodności
Identyfikacja z
ródeł niezgodności
" Księga jakości
" Księga jakości
Kontrola jakości (QC)
Kontrola jakości (QC) " Dane o działalności
" Dane o działalności
" Samokontrola
" Samokontrola
 1924
" Badanie wyrobów
 1924
" Badanie wyrobów
" Planowanie jakości
" Planowanie jakości
" Stosowanie statystyki
Stosowanie statystyki
" Kontrola dokumentacji
Kontrola dokumentacji
" Certyfikaty III strony
" Certyfikaty III strony
Zapewnienie jakości (QA)
Zapewnienie jakości (QA) " Audity systemu
" Audity systemu
" Planowanie jakości
" Planowanie jakości
 1950
 1950 " Księgi jakości
" Księgi jakości
" Analiza kosztów jakości
" Analiza kosztów jakości
" Kontrola nad procesami
" Kontrola nad procesami
" Analiza postaci i skutków błędów (FMEA)
Analiza postaci i skutków błędów (FMEA)
" Operacje pozaprodukcyjne
Operacje pozaprodukcyjne
" Wizja
" Wizja
Kompleksowe zarzÄ…dzanie
Kompleksowe zarządzanie " Ciągłe doskonalenie
" Ciągłe doskonalenie
jakością (TQM)
jakością (TQM)
" Wewnętrzni klienci
" Wewnętrzni klienci
" Miary doskonalenia
" Miary doskonalenia
 1980
 1980
" Zapobieganie błędom
" Zapobieganie błędom
" Stosowanie w całej firmie
" Stosowanie w całej firmie
" Zniesienie barier między działami
Zniesienie barier między działami
" Przywództwo w kierowaniu
Przywództwo w kierowaniu
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
7
STYLE (MODELE) ZARZ
DZANIA PRZEDSI
BIORSTWEM
GENEZA STYLÓW ZARZ
DZANIA
ZARZ
DZANIE JAKOÅšCI

PLATON: Lao TSU :
PLATON: Lao TSU :
ARYSTOTELES:
ARYSTOTELES:
 Jakość jako piękno jest  Jakość jako doskonałość,
 Jakość jako piękno jest  Jakość jako doskonałość,
Jakość =  ....to co
Jakość =  ....to co
sądem wartościującym, ideał bez żadnych wad, do
sądem wartościującym, ideał bez żadnych wad, do
sprawia, że rzecz jest
sprawia, że rzecz jest
wyrażanym przez którego należy ciągle dążyć
wyrażanym przez którego należy ciągle dążyć
rzeczą, która jest .
rzeczą, która jest .
użytkownika.
użytkownika.
Amerykański styl Japoński styl
Europejski styl
zarzÄ…dzania zarzÄ…dzania
zarzÄ…dzania
 liberalny  kazein
 biurokratyczny
AMERYKAC
SKI STYL ZARZ
DZANIA  LIBERALNY MODEL ZARZ
DZANIA
" Właściciel ma pozycję najmocniejszą - ma pełną suwerenność w decyzjach dotyczących kapitału i
doboru kadry kierowniczej. Załoga - najsłabszą
" Zasada zarzÄ…dzania ludz
mi:  Angażuj i zwalniaj
Zaleta: mobilność i elastyczność wolnego rynku pracy, łatwe wprowadzanie zmian
Wada: silne napięcia w firmie, szybka fluktuacja kadr
" Zasada:  Kija i marchewki
" Częste innowacje
" Jakość produkcji - problem techniczny
" Podejście: Wyższa jakość podwyższa koszty
JAPOC
SKI STYL ZARZ
DZANIA  KAZEIN
Idea kazein
Kazein- system praktyk ciągłego ulepszania ( Kai - robić,  Zen - dobrze)
Zasady filozofii:
1. Ciągłe doskonalenie:
 nie wolno się zatrzymywać, a tysiące drobnych kroków może doprowadzić do większego sukcesu
niż skoki innowacyjne
Sam proces dochodzenia do celu jest tak samo ważny jak cel (wynik)
2. Pracownicy  jako dawcy pomysłów, współodpowiedzialni za wyniki:
 Kaizen zaczyna się i kończy na ludziach .
Wymaga ich ciągłego doskonalenia (szkoleń), motywowania, zaangażowania pracowników,
współpracy.
Oparty na pracy kół jakości
Idea kół jakości
Koło jakości - mała grupa zebrana w celu wypracowania rozwiązań w zakresie doskonalenia (ustalania
Koło jakości - mała grupa zebrana w celu wypracowania rozwiązań w zakresie doskonalenia (ustalania
przyczyn problemu, skutków problemu, wypracowania rozwiązań)
przyczyn problemu, skutków problemu, wypracowania rozwiązań)
Zasady pracy kół jakości
1. Zaniechaj konwencjonalnie ustalonych pojęć.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
8
2. Zaprzestań praktyki tłumaczenia się. Spojrzyj krytycznie na obecne schematy i praktyki.
3. Pomyśl jak to zrobić, a nie dlaczego to nie mogło być zrobione.
4. Nie poszukuj perfekcji. Gdy wykonasz zadanie częściowo, to i tak jesteś o kolejny krok do przodu.
5. Jeżeli popełniasz błąd to skoryguj go natychmiast.
6. Użyj swej mądrości, nie wydawaj pieniędzy na Kaizen.
7. Mądrość jest twoim atutem, gdy życie postawi cię na ciężką próbę
8. Poszukuj ciÄ…gle odpowiedzi na  dlaczego?
9. Licz bardziej na mądrość ludzi, niż na wiedzę nawet najmądrzejszego człowieka
10. Idea Kaizen jest nieprzebrana.
Kaizen a innowacje
Kaizen Innowacja
Kaizen Innowacja
Adaptacyjność Kreatywność
Adaptacyjność Kreatywność
Praca zespołowa (podejście systemowe) Indywidualizm
Zorientowana na osoby o ogólnym wykształceniu Zorientowanie na specjalistów
Zorientowana na osoby o ogólnym wykształceniu
Przywiązywanie wagi do szczegółów Przywiązywanie wagi do ogólnych spraw
Zorientowanie na ludzi Zorientowanie na technikÄ™
Informacje: ogólnie dostępne, powszechne Informacje ograniczone do właściwych osób
Zorientowanie międzywydziałowe Zorientowanie na poszczególne działy
Zorientowanie na poszczególne działy
Bazowanie na istniejÄ…cych technologiach Szukanie nowych technologii
Organizacje między funkcjonalne Pracownicy + zarząd
Silne sprzężenie zwrotne Ograniczone sprzężenie
Charakterystyka stylu kaizen
" Ciągłe doskonalenie organizacji,
" Ciągłe wprowadzenie zmian w organizacji (procedury zmian)
" Pracownicy  jako dawcy pomysłów, współodpowiedzialni za wyniki
Wzajemna pomoc pracowników (brak współzawodnictwa pracy)
Idea zbiorowego współdziałania w małych grupkach, decyzje kolektywne, spotkania po godz. pracy z
rodzinami
" Wewnętrzna harmonia pomiędzy pracodawcami a załogą
" Egalitaryzm - równe prawa dla pracowników fizycznych i umysłowych
brak podziału stołówek, parkingów itp, identyczne zasady promocji,
identyczne stroje,
Brak zróżnicowania płacy wśród pracowników o tym samym stażu zatrudnienia,
brak syst. akordowego.
" System promocji oparty o zasadę stażu pracy, główne kryterium to praca w grupie i innowacyjność, powolny
(np. po 10 latach pracy)
" Brak systemu premii i kar  uznanie jako forma nagradzania
" Sieć związków nieformalnych w firmie
" Wielozawodowość i mobilność międzywydziałowa pracowników
" Intensywne szkolenia,
" Jakość jako sposób obniżki kosztów,
" Jakość produkcji sprawą kadry wszystkich szczebli,
" Wzrost efektywności drogą realizacji wniosków racjonalizatorskich,
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
9
Zasady 5S
1. Seiri (organizacja)  staranne organizowanie miejsca pracy,
1. Seiri (organizacja)  staranne organizowanie miejsca pracy,
2. Seiton (schludność)  utrzymywanie czystości na miejscu pracy,
2. Seiton (schludność)  utrzymywanie czystości na miejscu pracy,
3. Seiso (czystość)  usuwanie niepotrzebnych części z miejsca pracy, przejrzystość
3. Seiso (czystość)  usuwanie niepotrzebnych części z miejsca pracy, przejrzystość
4. Seileetsu (porządek)  układanie pozostałych po wykonaniu operacji zdatnych części,
4. Seileetsu (porządek)  układanie pozostałych po wykonaniu operacji zdatnych części,
5. Shitsuke (dyscyplina)  mobilizowanie do utrzymania udoskonaleń.
5. Shitsuke (dyscyplina)  mobilizowanie do utrzymania udoskonaleń.
Przyczyny różnic w kulturze firm japońskich i amerykańskich
Pytanie stawiane przez Amerykanów:  Dlaczego mogą to zrobić Japończycy, a my nie?
Pytanie stawiane przez Amerykanów:  Dlaczego mogą to zrobić Japończycy, a my nie?
1. W Japonii na pierwszym miejscu jest etyka pracy, która pochodzi od samych ludzi i rodziny.
2. Japończycy w większym stopniu należą do przedsiębiorstwa niż tylko świadczenie pracy dla firmy.
3. Są przyzwyczajeni do idei osiągnięcia konsensusu i do zasad nadania uprawnień jednostce niż podejścia  oni
i my , czy narzucania swojej woli przez przełożonych.
4. Planują swoje działania a nie tylko reagują na zdarzenia.
5. Poszukują etapów, faz, filarów i kroków bardziej niż  idz
i zrób to .
6. Dążą do długoterminowego przeprowadzania udoskonaleń, a nie osiągnięcia stałego rezultatu.
7. Wierzą, ze niezbędne wejście da oczekiwane wyniki na wyjściu, a nie zakładają, ze pójdzie w złym kierunku.
8. Są dociekliwi i cieszą ich nowe idee, nie chcą utrzymywać status quo.
9. Przykładają dużą wagę do detali.
EUROPEJSKI STYL ZARZ
DZANIA  BIUROKRATYCZNY MODEL ZARZ
DZANIA
" Wiele przepisów, standaryzacja działań
" Silne zwiÄ…zki zawodowe
" Państwo angażuje się w procesy regulacji rynku pracy
" Załoga współuczestniczy w zarządzaniu firmą
" Pracodawcy zjednoczeni w zwiÄ…zki
" Przedsiębiorca opiera swą pozycję na wypracowanej reputacji jako menedżer
" Słaba innowacyjność przedsiębiorcy, nie przeprowadza głębszych zmian
" Stosunkowo słaba fluktuacja kadr, wyrównane płace (w porównaniu z amerykańskim stylem zarządzania)
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
10
NAUKI FILOZOFÓW ZARZ
DZANIA JAKOÅšCI

WILIAM EDWARDS DEMING (1900-1993)
" Urodził się w 1990 roku w USA, Dr nauk ścisłych (Yale University: matematyka i fizyka
matematyczna).
" Współpracował z dr Shewhartem, 1937 r- pracuje w Biurze Spisów Ludności, II wojna światowa-
szkoli w zakresie  metody statystyczne w przemyśle .
" 1946 r.- pracuje jako konsultant w zakresie spisów ludności w USA, a także w innych krajach (Grecja,
Indie, Japonia).
" 1947 r.- pierwszy kontakt z naukowcami z Japonii (JUSE), 1947-1950 r.  wykłady w Japonii dla
inżynierów w zakresie technik statystycznych, 1952 r.  przemawia na obiedzie do 21 prezesów
największych- wydarzenie rozpoczęło przemiany w stylu zarządzania w Japonii.
" 1956 r. - JUSE ustanawia prestiżową nagrodę  Deminga , 1960 r.  przyznanie orderu Świętego
Skarbca przez Cesarza Japonii
" 1980 r.  program TV:  Jeżeli Japonia potrafi to zrobić, to dlaczego nie my?
" Od 1980 r. - Wykłady w USA (4 dniowe)
" 1986 r.  I wydanie książki  Out of the Crisis (14 zasad zarządzania)
" Inna ważna ksiażka:  The New Economics
" Zmarł w 1993.
" Wszechstronni uzdolniony, komponował, pisał (ok.170 publikacji), Laureat wielu nagród i tytułów
honoris causa na wielu uczelniach
" Więcej: www.Deming.org
14 ZASAD DEMINGA
1. Przyjmij jako cel nieustanne doskonalenie produktów i usług, aby stać się konkurencyjnym i
utrzymać się na rynku, oraz by zapewnić miejsca pracy.
Ò! konsekwencja w dochodzeniu do celu
2.Przyjmij nowÄ… filozofiÄ™ zarzÄ…dzania.
Jesteśmy w nowej ekonomicznej erze. Zarządzanie na zachodzie musi obudzić się i podjąć nowe wyzwania,
Jesteśmy w nowej ekonomicznej erze. Zarządzanie na zachodzie musi obudzić się i podjąć nowe wyzwania,
musi nauczyć się odpowiedzialności i przyjąć przywództwo w przeprowadzaniu zmian.
musi nauczyć się odpowiedzialności i przyjąć przywództwo w przeprowadzaniu zmian.
3.Zaprzestań stosować kontrolę końcową, aby osiągnąć jakość.
Wyeliminuj potrzebę kontroli na masową skalę i zastąp ją wbudowaniem jakości w produkt bezpośrednio w
Wyeliminuj potrzebę kontroli na masową skalę i zastąp ją wbudowaniem jakości w produkt bezpośrednio w
miejscu jego powstawania.
miejscu jego powstawania.
Ò! jakoÅ›ci nie da siÄ™  wykontrolować , trzeba jÄ… wbudować w proces!!!
Ò! jakoÅ›ci nie da siÄ™  wykontrolować , trzeba jÄ… wbudować w proces!!!
4. Zakończ praktykę podejmowania decyzji wyłącznie w oparciu o cenę, zmniejszaj koszty
redukując zmienności w procesach
Ò! ZakoÅ„cz praktykÄ™ nagradzania za wyniki. Zamiast tego minimalizuj koszty caÅ‚kowite.
Ò! Skieruj siÄ™ ku pojedynczemu dostawcy, każdej jednej części i buduj dÅ‚ugookresowe zwiÄ…zki oparte na
Ò! Skieruj siÄ™ ku pojedynczemu dostawcy, każdej jednej części i buduj dÅ‚ugookresowe zwiÄ…zki oparte na
lojalności i zaufaniu.
lojalności i zaufaniu.
5.Poprawiaj ciągle system produkcji i usług, aby udoskonalić jakość i produktywność, a tym samym
5.Poprawiaj ciągle system produkcji i usług, aby udoskonalić jakość i produktywność, a tym samym
zawsze obniżysz koszty.
zawsze obniżysz koszty.
6. Przyjmij nowoczesne metody podnoszenia kwalifikacji wszystkich pracowników
Ò! Ustanów szkolenia na stanowiskach pracy
7. Przyjmij nowoczesne metody przywództwa
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
11
Przełożony (menedżer) powinien być liderem. Jego celem powinna być pomoc ludziom i urządzeniom
wykonywać lepiej pracę. Musi posiadać odpowiednią wiedzę i zrozumienie procesów.
8. Wyeliminuj strach, tak aby każdy mógł pracować efektywnie dla swojej firmy.
 Jeśli nie możesz przeciwstawić się swojemu szefowi, nie jest on godny abyś dla niego pracował
9.Przełam bariery pomiędzy działami. Ludzie z działów badań, projektowania, sprzedaży
i produkcji muszą pracować jako zespół, aby przewidzieć problemy możliwe do napotkania
w czasie produkcji i użytkowania.
10. Wyeliminuj slogany, nawoływanie do osiągania celów w postaci  zero defektów i nowego
poziomu produktywności.
Wywołuje to bowiem tylko sprzeczne stosunki, w większości powodujące niską jakość i niską produktywność w
ramach systemu, a tym samym leżące poza pracownikiem.
Ò! Wyeliminuj normy pracy na wydziale produkcyjnym.
Ò! Wyeliminuj zarzÄ…dzanie przez cele numeryczne (liczbowe).
11.Usuń bariery, które pozbawiają pracowników godzinowych praw do dumy ze swojego
rzemiosła.
Odpowiedzialność przełożonego musi być zmieniona z prostej ilościowej na jakościową.
Odpowiedzialność przełożonego musi być zmieniona z prostej ilościowej na jakościową.
12.Usuń bariery, które pozbawiają menedżerów i pracowników inżynieryjnych praw do
dumy ze swojej pracy.
To oznacza zniesienie rocznych wartościowych wskaz
ników oceny pracy menedżerów i zarządzania
przez cele.
13.Ustanów program edukacji i samodoskonalenia
Ò! Stwórz warunki do wszechstronnego rozwoju pracowników
Ò! Pracownik wszechstronnie wyksztaÅ‚cony jest najlepszÄ… inwestycjÄ… firmy
14.Włącz każdego w organizacji do pracy, aby uczestniczył w transformacji firmy.
Ò! Jakość musi być zadaniem każdego pracownika.
Ò! Aby wdrożyć wszystkie 13 punktów należy stworzyć odpowiedniÄ… strukturÄ™ w ramach
naczelnego kierownictwa, która to umożliwi.
PRZESZKODY W STOSOWANIU FILOZOFII DEMINGA
1. Brak stałości w zarządzaniu
Ò! CiÄ…gÅ‚a zmiana idei, brak konsekwencji w raz ustalonych planach dÅ‚ugookresowych
Ò! RozwiÄ…zywanie jedynie bieżących problemów
Ò! RozwiÄ…zywanie jedynie bieżących problemów
2. Nastawienie na doraz
ny zysk
Ò! Brak dÅ‚ugofalowego planowania  brak realizacja celów dalekosiężnych kosztem utraty doraz
nych
zysków
Ò! Prowadzenie przedsiÄ™biorstwa wyÅ‚Ä…cznie w oparciu o  widoczne dane finansowe
Ò! Prowadzenie przedsiÄ™biorstwa wyÅ‚Ä…cznie w oparciu o  widoczne dane finansowe
Dane finansowe informują jedynie o przeszłości,
Dane finansowe informują jedynie o przeszłości,
Pokazują jedynie wierzchołek góry lodowej (problemów),
Pokazują jedynie wierzchołek góry lodowej (problemów),
Dane finansowe nie pokazują wielu problemów jakościowych.
Dane finansowe nie pokazują wielu problemów jakościowych.
3. Różne formy oceny pracy
Ò! Ocena pracowników wywoÅ‚uje niezdrowÄ… rywalizacjÄ™, sieje strach i niszczy pracÄ™ zespoÅ‚owÄ…
4. Duża rotacja na stanowiskach pracy
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
12
Ò! Szczególnie kierowniczych, zwalnianie ludzi po wykonaniu zadania, ludzi nieuzyskujÄ…cych
zaplanowanych wyników
Ò! Syndrom  BiaÅ‚ego Rycerza .
Cechy dobrego przełożonego (wg Deminga)
Ò! rzetelnie, z dużą rozwagÄ… rekrutuje pracowników,
Ò! dąży do tego, aby podwÅ‚adni mogli czerpać zadowolenie z wykonywanej pracy,
Ò! jest doradcÄ… i konsultantem, a nie sÄ™dziÄ…,
Ò! wykorzystuje obiektywnie dane, by zrozumieć wyniki swoich podwÅ‚adnych,
Ò! rozumie wpÅ‚yw swojej pracy na cele firmy,
Ò! współpracuje z przedstawicielami procesów poprzedzajÄ…cych i nastÄ™pujÄ…cych po realizowanym przez wÅ‚asny
zespół,
Ò! dąży do doskonalenia realizowanych przez swój zespół procesów,
Ò! tworzy atmosferÄ™ zaufania w zespole,
Ò! nie oczekuje perfekcji, a uczenia siÄ™ na bÅ‚Ä™dach,
Ò! dziaÅ‚a tak, że podwÅ‚adni realizujÄ… to, czego on oczekuje, bez poczucia przymusu lub upokorzenia.
KOA
O DEMINGA (PDCA)
P - planuj
D  wykonuj
C - sprawdzaj
A  działaj (poprawiaj, udoskonalaj)
Plan
Planuj
Act Do
Działaj Wykonuj
Check
Sprawdzaj
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
13
PHILIP BERNARD CROSBY (1926-2001)
" Urodził się w 1926r. w USA
" W czasie II wojny służył w armii i skończył szkołę medyczną, służył też w Korei
" Kariera w jakości: od inspektora jakości na linii montażowej, aż po funkcję menedżera jakości w firmach
Crosley (1952-55), Martin-Marietta (1957-65) i ITT (1965-79).
" 1979 r. założył firmę szkoleniowo - doradczą Philip Crosby Associates (PCA)- zatr. 300 osób- przychód 80
mln$USA
" Zmarł w 2001.
" NAJWAŻNIEJSZE PUBLIKACJE
o 1979:  Quality is Free - ( Jakość nic nie kosztuje lub  Jakość jest za darmo )
Przedstawia 14 kroków doskonalenia jakości
 Jakość jest za darmo. Nie jest ona darem, ale jest bezpłatna. Towary, które nie mają jakości kosztują
- są to koszty działań związanych z niewykonaniem pracy dobrze za pierwszym razem. Za każdego
pensa wydanego na wytworzenie złego produktu , uzyskasz w zamian pół pensa ponadnormatywnego
zysku. Jeśli się skoncentrujesz na na podniesieniu jakości, prawdopodobnie Twoje zyski podniosą się
o sumę równą 5-10% Twojej sprzedaży. To dużo pieniędzy otrzymanych za darmo
o 1995 -  Quality is Still Free - (Jakość nadal nic nie kosztuje)
ABSOLUTY JAKOÅšCI
1. Jakość określa się jako zgodność z wymaganiami, a nie jako dobry produkt.
2. Jakość osiąga się poprzez profilaktykę, a nie poprzez ocenianie.
3. Standard jakości oznacza brak usterek i niema tu miejsca na dopuszczalny poziom jakości.
4. Jakość mierzy się kosztem braku zgodności, a nie wskaz
nikami (czy metodami statystycznymi)
14 KROKÓW DOSKONALENIA JAKOŚCI
1. Wzbudz
wśród menedżerów projakościową postawę i zaangażowanie
2. Powołaj zespoły doskonalenia jakości
3. Określ miejsca powstania potencjalnych problemów z jakością
3. Określ miejsca powstania potencjalnych problemów z jakością
4. Oszacuj koszty jakości lub niezgodności i wykorzystaj pomiar jako podstawowe narzędzie zarządzania
5. Uświadom wszystkim pracownikom znaczenie jakości
6. Podejmij działania, by skorygować rozpoznane problemy
6. Podejmij działania, by skorygować rozpoznane problemy
7. Powołaj komitet lub radę, której zadaniem będzie wprowadzenie filozofii wytwarzania bez braków
8. Zorganizuj szkolenie dla kadry kierowniczej, aby zagwarantować, że stanie się ona uczestnikiem procesu
doskonalenia jakości.
9. Wyznacz dzień bez braków w celu uświadomienia wszystkim pracownikom, że zmiana jest możliwa.
10. Zachęcaj pracowników, by ustalali ambitne cele dla siebie i swojej grupy.
11. Zachęcaj pracowników do zgłaszania kierownictwu wszelkich problemów i przeszkód, jakie napotykają w
trakcie realizacji swoich celów.
12. Okazuj uznanie wyróżniającym się pracownikom.
13. Powołaj rady lub grupy jakości, które mają być stałym miejscem przepływu i wymiany informacji.
14. Zrób wszystko jeszcze raz od początku, gdyż doskonalenie jakości nigdy się nie kończy.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
14
Stan dojrzałości kadry kierowniczej wg Crosby ego
L.P Stan Opis
1. Niepewność Nie wiemy dlaczego mamy problemy z jakością
2. Przebudzenie Problemy z jakością muszą być rozwiązane
3. Uświadomienie Identyfikujemy i rozwiązujemy problemy
4. Mądrość Umiemy zapobiegać powstawaniu błędów
5. Pewność Wiemy, dlaczego nie mamy problemów z jakością
JOSEPH MOSES JURAN (1904-2008)
" 1904 r. - Juran urodził się w Rumunii, a w roku 1912 przybywa z rodziną do USA
" 1920-1925 - studiuje na Uniwersytecie Minnesota na wydziale elektrycznym i uzyskuje tytuł inżyniera
elektryka
" 1925- podejmuje pracÄ™ w Western Electric w Departamencie Kontroli w oddziale Hawthorne Works w
Chicago (40 000 pracowników).
" 1926 - Bell Laboratories ustanawia program kontroli Jakości dla firmy Hawthorne Works, obejmujący
nowe narzędzia i techniki niezbędne do programu szkolenia.
" 1937 - zostaje szefem Industrial Engineering w biurze Western Electric w Nowym Jorku
" W czasie II wojny światowej opuszcza Western Electric , po wojnie rozpoczyna pracę na Nowojorskim
Uniwersytecie, gdzie uczy przez wiele lat
" 1979  zakłada Juran Institute, ostatnio przeszedł na emeryturę
" Był konsultantem, pisał książki, założył ASQC (American Society for Quality Control)- obecnie ASQ
(American Society for Quality)
" Laureat nagród państwowych (np. Japonia - Order Drugiego Stopnia Świętego Skarbu )
" Najważniejsza publikacja:
Quality Control Handbook (1951) wielokrtotnie wznawiana.
10 kroków doskonalenia jakości
1. Uświadom potrzeby i szansy doskonalenia jakości
2. Ustal cele ciągłego doskonalenia
3. Stwórz organizację, która pomoże w ustanowieniu celów, poprzez powołanie rady ds. jakości, określenie
problemów, wybranie odpowiedniego projektu, stworzenie zespołów i wybór koordynatorów
4. Przeszkól wszystkich pracowników
5. Przydziel zadania problemowe
6. Informuj o przebiegu prac
7. Okaż uznanie
8. Ogłoś wyniki
9. Odnotowuj sukcesy
10. Włącz usprawnienia do normalnie stosowanych systemów i procesów firmy, co zapewni podtrzymanie
zapału pracowników.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
15
Trylogia Jurana
Planowanie
Kontrola jakości (podczas pracy)
jakości
Okresowy
40
wzrost
Pierwotny zakres
kontroli jakości
20
Nowy zakres
Poprawa
kontroli jakości
Chroniczne
jakości
marnotrawstwo
(szansa na poprawÄ™)
0
Czas
J.M. JURAN - TRYLOGIA JURANA
" Ustanów cele jakościowe
" Zidentyfikuj swoich klientów  tych, którzy będą wpływali na osiąganie celów
" Wyznacz potrzeby tych klientów
Planowanie
" Zaprojektuj produkt, który będzie odpowiadał tym potrzebom
jakości
" Optymizuj cechy produktu, tak aby produkt spełniał zarówno Twoje potrzeby, jak i
klienta.
" Ustanów proces kontroli oraz sposób transferu wyników planowania na wyniki
operacyjne
" Kształtuj bieżącą jakość wykonania
KONTROLA
" Porównuj bieżące wykonanie z celami jakościowymi
JAKOÅšCI
" Podejmij działanie w przypadku wykrycia różnic
Proces ten oznacza wzrost poziomu wykonania na niespotykany poziom ( przełomowy ).
Kroki doskonalenia:
" Ustanów infrastrukturę, aby zabezpieczała roczną poprawę jakości
" Dla każdego projektu ustal zespół projektowy jasnym zakresem odpowiedzialności, aby
Doskonalenie
przyniosła projekt do satysfakcjonujących rezultatów
jakości
" Zabezpiecz zasoby, motywację, szkolenia potrzebne zespołowi, aby:
- zdiagnozować przyczyny
- stymulować podjęcie działań naprawczych
- ustanowić kontrolę do utrzymania uzyskanych korzyści.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Koszt złej jako
Å›
ci
% bud
ż
etu
Rozpocz
Ä™
ecie
działa
Å„
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
16
TQM - TOTAL QUALITY MANAGEMENT
 w przyszłości będą dwa typy przedsiębiorstw  te, które wprowadziły jakość totalną i te,
 w przyszłości będą dwa typy przedsiębiorstw  te, które wprowadziły jakość totalną i te,
które wypadły z biznesu
które wypadły z biznesu
W.E. Deming
W.E. Deming
Polskie określenia TQM
" Kompleksowe zarządzanie przez jakość
" Kompleksowe zarządzanie przez jakość
" ZarzÄ…dzanie totalne
" ZarzÄ…dzanie totalne
" Kompleksowe sterowanie jakością (TQC)
" Kompleksowe sterowanie jakością (TQC)
" Jakość kompleksowa (TQ - Total Qaulity)
" Jakość kompleksowa (TQ - Total Qaulity)
" Sterowanie jakością w całym przedsiębiorstwie (TQCW- Company Wide Quality
" Sterowanie jakością w całym przedsiębiorstwie (TQCW- Company Wide Quality
Control)
Control)
" i inne
" i inne
DEFINICJA TQM WG NORMY PN-ISO 8402 : 1996
 sposób zarządzania organizacją, skoncentrowany na jakości, oparty na udziale
 sposób zarządzania organizacją, skoncentrowany na jakości, oparty na udziale
wszystkich członków organizacji i nakierowany na osiągnięcie długotrwałego sukcesu
wszystkich członków organizacji i nakierowany na osiągnięcie długotrwałego sukcesu
dzięki zadowoleniu klienta oraz korzyściom dla wszystkich członków organizacji i dla
dzięki zadowoleniu klienta oraz korzyściom dla wszystkich członków organizacji i dla
społeczeństwa
społeczeństwa
Definicja TQM wg L. Wasilewskiego:
 TQM jest filozofią zarządzania, stosowaną przy wprowadzeniu wszystkich przedsięwzięć i
 TQM jest filozofią zarządzania, stosowaną przy wprowadzeniu wszystkich przedsięwzięć i
procesów firmy na zasadach przywódczej roli kierownictwa w organizacji, w której każdy
procesów firmy na zasadach przywódczej roli kierownictwa w organizacji, w której każdy
pracownik współpracuje z zespołem ze swojego środowiska pracy, stosując narzędzia ciągłej
pracownik współpracuje z zespołem ze swojego środowiska pracy, stosując narzędzia ciągłej
poprawy spełnienia lub wyprzedzenia oczekiwań klienta, celem osiągnięcia przez firmę takich
poprawy spełnienia lub wyprzedzenia oczekiwań klienta, celem osiągnięcia przez firmę takich
korzyści jak:
korzyści jak:
" zwiększenie wiarygodności firmy na rynku oraz wzrost zaufania klientów i ich
" zwiększenie wiarygodności firmy na rynku oraz wzrost zaufania klientów i ich
przywiÄ…zania do firmy,
przywiÄ…zania do firmy,
" zwiększenie sprzedaży,
" zwiększenie sprzedaży,
" obniżenie kosztów nie tworzących wartości dodanej,
" obniżenie kosztów nie tworzących wartości dodanej,
" wzrost zaufania pracowników do systemu zarządzania w firmie i zwiększenie
" wzrost zaufania pracowników do systemu zarządzania w firmie i zwiększenie
produktywności poprzez wykorzystanie ich przywiązania do firmy i ich inwencji w
produktywności poprzez wykorzystanie ich przywiązania do firmy i ich inwencji w
sprawę cykli, kosztów i parametrów przebiegu procesu.
sprawę cykli, kosztów i parametrów przebiegu procesu.
Osiem zasad zarządzania jakością
(wg PN-EN ISO 9000:2001 i PN-EN ISO 9004: 2001)
1. Orientacja na klienta
1. Orientacja na klienta
2. Przywództwo
2. Przywództwo
3. Zaangażowanie ludzi
3. Zaangażowanie ludzi
4. Podejście procesowe
4. Podejście procesowe
5. Podejście systemowe do organizacji
5. Podejście systemowe do organizacji
6. Ciągłe doskonalenie
6. Ciągłe doskonalenie
7. Podejmowanie decyzji na podstawie faktów
7. Podejmowanie decyzji na podstawie faktów
8. Wzajemne korzystne powiÄ…zania z dostawcami
8. Wzajemne korzystne powiÄ…zania z dostawcami
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
17
Zasada 1 : ORIENTACJA NA KLIENTA
" Organizacja powinna zrozumieć potrzeby swoich klientów, badać je, oceniać,
" Organizacja powinna zrozumieć potrzeby swoich klientów, badać je, oceniać,
przewidywać oczekiwania klienta
przewidywać oczekiwania klienta
" Cele organizacji powinny być powiązane z celami klienta
" Cele organizacji powinny być powiązane z celami klienta
" Znajomość potrzeb klienta ma być powszechna w organizacji
" Znajomość potrzeb klienta ma być powszechna w organizacji
" Pomiar zadowolenia ma mieć charakter systemowy
" Pomiar zadowolenia ma mieć charakter systemowy
" Kontakt z klientami ma mieć stały charakter
" Kontakt z klientami ma mieć stały charakter
Zasada 2: PRZYWÓDZTWO
" Wywieranie wpływu na ludzi, w celu skłonienia do uczestnictwa drugiej osoby (osób) do
" Wywieranie wpływu na ludzi, w celu skłonienia do uczestnictwa drugiej osoby (osób) do
uczestnictwa (K.H.A. Overstreet)
uczestnictwa (K.H.A. Overstreet)
"  Ten kto sądzi, ze przewodzi, lecz nie ma zwolenników odbywa jedynie spacer, jeśli nie
"  Ten kto sądzi, ze przewodzi, lecz nie ma zwolenników odbywa jedynie spacer, jeśli nie
potrafisz wpłynąć na innych, nie podążą za tobą. A jeśli nie pójdą za Tobą, to nie jesteś
potrafisz wpłynąć na innych, nie podążą za tobą. A jeśli nie pójdą za Tobą, to nie jesteś
liderem. Takie jest prawo wpływu. Bez względu na to, co mówi ktoś inny, zapamiętaj, ze
liderem. Takie jest prawo wpływu. Bez względu na to, co mówi ktoś inny, zapamiętaj, ze
przywództwo oznacza wpływ - ani więcej, ani mniej (J.C. Maxwell)
przywództwo oznacza wpływ - ani więcej, ani mniej (J.C. Maxwell)
PI
Ć MITÓW O PRZYWÓDZTWIE WG J.C. MAXWELLA
1. Mit zarządzania  nieprawda, że przewodzenie = zarządzanie
1. Mit zarządzania  nieprawda, że przewodzenie = zarządzanie
2. Mit przedsiębiorcy  nieprawda, że przedsiębiorcy to liderzy w przewodzeniu
2. Mit przedsiębiorcy  nieprawda, że przedsiębiorcy to liderzy w przewodzeniu
3. Mit wiedzy  nieprawda, że przewodzenie = posiadanie wiedzy i inteligencji
3. Mit wiedzy  nieprawda, że przewodzenie = posiadanie wiedzy i inteligencji
4. Mit pioniera  nieprawda, że przewodzenie= bycie na pierwszym miejscu, przed innymi
4. Mit pioniera  nieprawda, że przewodzenie= bycie na pierwszym miejscu, przed innymi
5. Mit stanowiska  nieprawda, że przewodzenie= stanowisko
5. Mit stanowiska  nieprawda, że przewodzenie= stanowisko
KRYTERIA NAJLEPSZYCH PRAKTYK W PRZYWÓDZTWIE
Wszyscy naczelni przełożeni:
1. wykonują wiele widocznych działań (np. ustanowienie celów, planowanie i
wynagradzanie i nagradzanie za wykonanie i doskonalenie procesu),
2. Są dowody zaadoptowanych zmian w celu doskonalenia efektywności lidera.
Elementy przywództwa w jakości
Ustalona jasna wizja przyszłości organizacji
Określone ambitne cele i zadania
Określone ambitne cele i zadania
o jasno i konsekwentnie wyrażają wartości (nastawienie na klienta, satysfakcja
klienta, rola modelu przywództwa, ciągłe doskonalenie, zaangażowanie
pracowników i optymalizacja wykonania),
o Priorytety doskonalenia sÄ… nakierowane na klienta, wykonanie i wyniki
finansowe
osobiste zaangażowanie kierownictwa naczelnego w doskonalenie wykonania

o poświęcenie znaczącą część czasu na działalność związaną z doskonaleniem
o oświęcenie
jakości i wykonania),
o Decyzje uwzględniają potrzeby wszystkich zainteresowanych stron
o Decyzje uwzględniają potrzeby wszystkich zainteresowanych stron
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
18
o Etyka postępowania!!!
o Etyka postępowania!!!
Wykreowane wzajemne zaufanie, brak strachu, wspierane inicjatywy oddolne
Wykreowane wzajemne zaufanie, brak strachu, wspierane inicjatywy oddolne
(przeprowadzajÄ… regularne spotkania w celu dokonania przeglÄ…du danych o
(
wykonania i obwieścić problemy, sukcesy i efektywne podejścia do doskonalenia
pracy).
o Inspirowanie i zachęcanie ludzi do współdziałania
o Inspirowanie i zachęcanie ludzi do współdziałania
o Umożliwione podnoszenie kwalifikacji pracowników i ich wszechstronny
o Umożliwione podnoszenie kwalifikacji pracowników i ich wszechstronny
rozwój
rozwój
studiujÄ… i uczÄ… o praktykach doskonalenia organizacji,
opierajÄ… swoje decyzje na realnych danych i faktach odnoszÄ…cych siÄ™ do klienta,
procesu operacyjnego oraz wykonania i satysfakcji zatrudnionych,
o kryteria awansu odzwierciedlają wartości organizacji
o
Zasada 3 - ZAANGAŻOWANIE LUDZI
Zasada 3 - ZAANGAŻOWANIE LUDZI
" Chęć współuczestniczenia pracownika w podejmowanych w przedsiębiorstwie
" Chęć współuczestniczenia pracownika w podejmowanych w przedsiębiorstwie
inicjatywach.
inicjatywach.
" TQM wymaga zaangażowania pracowników na wszystkich szczeblach organizacji
" TQM wymaga zaangażowania pracowników na wszystkich szczeblach organizacji
PODEJMOWANE DZIAA
ANIA :
PODEJMOWANE DZIAA
ANIA :
" Doceniać i zrozumieć znaczenie i rolę pracowników jako najważniejszego zasobu
" Doceniać i zrozumieć znaczenie i rolę pracowników jako najważniejszego zasobu
organizacji w realizacji jej celów;
organizacji w realizacji jej celów;
" Identyfikować i usuwać przeszkody w rozwoju pracowników
" Identyfikować i usuwać przeszkody w rozwoju pracowników
" Oceniać rozwój pracowników odpowiednio do ich zadań i celów;
" Oceniać rozwój pracowników odpowiednio do ich zadań i celów;
" Akceptować ich poczucie wartości i odpowiedzialność za rozwiązywanie problemów
" Akceptować ich poczucie wartości i odpowiedzialność za rozwiązywanie problemów
" Szukać możliwości podwyższania kompetencji, wiedzy i doświadczenia pracowników
" Szukać możliwości podwyższania kompetencji, wiedzy i doświadczenia pracowników
" W sposób naturalny dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem
" W sposób naturalny dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem
" Stworzyć system regularnego badania i pomiaru satysfakcji pracowników.
" Stworzyć system regularnego badania i pomiaru satysfakcji pracowników.
Zasada 4 - PODEJÅšCIE PROCESOWE W ZARZ
DZANIU
W ZARZ
DZANIU
Podejście procesowe w zarządzaniu zakłada, że to procesy organizacji, a nie funkcje są
w centrum zainteresowania zarzÄ…dzajÄ…cych.
Model zarzÄ…dzania procesami
Planowanie struktury
i przebiegu procesu
Wykonywanie procesu
Doskonalenie procesu (bieżące
monitorowanie)
Kontrola przebiegu
procesu
(ocena)
Rys. 1. ZarzÄ…dzanie procesami zgodnie z cyklem PDCA
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
19
Definicja procesu wg PN-EN ISO 9000 (p.3.4.1)
 Proces - zbiór działań wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących, które przekształcają
 Proces - zbiór działań wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących, które przekształcają
wejścia w wyjścia
wejścia w wyjścia
STRUKTURA PROCESU
PROCES
PROCES
PODPROCESY
PODPROCESY
CZYNNOÅšCI
CZYNNOÅšCI
ZADANIA (OPERACJE)
ZADANIA (OPERACJE)
[6-8 zadań na 1 czynność]
[6-8 zadań na 1 czynność]
RODZAJE PROCESÓW
" Procesy ogólne
" Procesy ogólne
 obejmują ogólną działalność firmy (np. bhp, ppoż, przyjmowanie pracowników, szkolenia
 obejmują ogólną działalność firmy (np. bhp, ppoż, przyjmowanie pracowników, szkolenia
obowiÄ…zkowe itp.)
obowiÄ…zkowe itp.)
" Procesy główne
" Procesy główne
- dotyczą podstawowej działalności firmy, obejmują cały cykl wytworzenia produktu
- dotyczą podstawowej działalności firmy, obejmują cały cykl wytworzenia produktu
(rozpoznanie rynku, przygotowanie produkcji, badania wyrobów, planowanie, zakupy,
(rozpoznanie rynku, przygotowanie produkcji, badania wyrobów, planowanie, zakupy,
produkcję, kontrolę, sprzedaż wyrobu, badanie satysfakcji klientów)
produkcję, kontrolę, sprzedaż wyrobu, badanie satysfakcji klientów)
" Procesy pomocnicze
" Procesy pomocnicze
 dotyczą pomocniczej działalności firmy, która wspomaga procesy główne (utrzymanie
 dotyczą pomocniczej działalności firmy, która wspomaga procesy główne (utrzymanie
ruchu, utrzymanie laboratoriów badawczych, produkcją narzędzi na własne potrzeby)
ruchu, utrzymanie laboratoriów badawczych, produkcją narzędzi na własne potrzeby)
" Procesy zewnętrzne
" Procesy zewnętrzne
 związane z realizacją działań poza firmą, w przypadku kiedy firma oddelegował część
 związane z realizacją działań poza firmą, w przypadku kiedy firma oddelegował część
swoich działań do podwykonawców lub do spółek zależnych.
swoich działań do podwykonawców lub do spółek zależnych.
TECHNIKI OPISU PROCESU
Graficzne techniki opisu procesu:
Graficzne techniki opisu procesu:
 Diagram przebiegu procesu (opisany w normie PN-ISO 9004-4+AC1: 1996)
 Diagram przebiegu procesu (opisany w normie PN-ISO 9004-4+AC1: 1996)
 Mapa procesu
 Mapa procesu
JAK WDROŻYĆ PODEJŚCIE PROCESOWE? (WG PN-EN ISO 9001: 2001)- WAŻNE!!!!
" Zidentyfikować procesy realizowane w ramach organizacji oraz zlecane na zewnątrz,
" Zidentyfikować procesy realizowane w ramach organizacji oraz zlecane na zewnątrz,
" Określić sekwencję tych procesów i ich wzajemne oddziaływanie,
" Określić sekwencję tych procesów i ich wzajemne oddziaływanie,
" Ustalić cele, właścicieli, wejścia, wyjście i strukturę procesów,
" Ustalić cele, właścicieli, wejścia, wyjście i strukturę procesów,
" Zapewnić dostępność zasobów niezbędnych do realizacji i monitorowania tych procesów
" Zapewnić dostępność zasobów niezbędnych do realizacji i monitorowania tych procesów
" Monitorować, mierzyć i analizować procesy,
" Monitorować, mierzyć i analizować procesy,
" Ocenić ryzyko, konsekwencje i wpływ procesów na klientów, dostawców i inne
" Ocenić ryzyko, konsekwencje i wpływ procesów na klientów, dostawców i inne
zainteresowane strony,
zainteresowane strony,
" Stale doskonalić procesy (cykl PDCA).
" Stale doskonalić procesy (cykl PDCA).
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
20
Zasada 5: PODEJÅšCIE SYSTEMOWE DO ORGANIZACJI
DEFINICJA SYSTEMU (WG NORMY PN-EN ISO 9001:2005)
 Zbiór wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałowujących elementów
 Zbiór wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałowujących elementów
Definicja systemu wg prof. J. Zieleniewskiego:
Definicja systemu wg prof. J. Zieleniewskiego:
 Całość składająca się z elementów, pomiędzy którymi zachodzą relacje
 Całość składająca się z elementów, pomiędzy którymi zachodzą relacje
System zarządzania przedsiębiorstwem powinien opierać się na zarządzaniu procesami,
uwzględniać ich wzajemne związki i ustalać ich cele w oparciu o cele całego
przedsiębiorstwa. Problemy pojawiające się w procesie powinny być rozpatrywane z
szerokiej perspektywy- całej organizacji (spojrzenie  systemowe ) z uwzględnieniem
uwarunkowań ogólnych ( systemu ).
Zasada 6: CI
GA
E DOSKONALENIE
" Ciągłe doskonalenie wymaga:
" Ciągłe doskonalenie wymaga:
o Atmosfery w organizacji sprzyjającej ciągłemu doskonaleniu systemu jakości, ludzi,
o Atmosfery w organizacji sprzyjającej ciągłemu doskonaleniu systemu jakości, ludzi,
procesów itp.,
procesów itp.,
o Świadomości ludzi o ich znaczeniu w osiąganiu celów jakościowych w organizacji
o Świadomości ludzi o ich znaczeniu w osiąganiu celów jakościowych w organizacji
o Znajomość metod ciągłego doskonalenia wśród pracowników
o Znajomość metod ciągłego doskonalenia wśród pracowników
o Pomiaru i oceny postępów doskonalenia
o Pomiaru i oceny postępów doskonalenia
o Docenianie efektów doskonalenia
Docenianie efektów doskonalenia
Zasada 7: PODEJMOWANIE DECYZJI NA PODSTAWIE FAKTÓW
" Skuteczne decyzje opierajÄ… siÄ™ na analizie danych i informacji.
" Skuteczne decyzje opierajÄ… siÄ™ na analizie danych i informacji.
" Jakość każdej decyzji jest funkcją jakości informacji będących jej podstawą.
" Jakość każdej decyzji jest funkcją jakości informacji będących jej podstawą.
" Znajomość metod ciągłego doskonalenia wśród pracowników pomaga podejmować
" Znajomość metod ciągłego doskonalenia wśród pracowników pomaga podejmować
racjonalne decyzje takie jak: diagram Pareto-Lorenza, Diagram rozproszenia, metody
racjonalne decyzje takie jak: diagram Pareto-Lorenza, Diagram rozproszenia, metody
statystyczne (SPC) i In.
statystyczne (SPC) i In.
" Krytyczna analiza danych:
" Krytyczna analiza danych:
o Kaoru Ishikawa:  Gdy patrzysz na dane wÄ…tp w nie; kiedy patrzysz na przyrzÄ…d
o Kaoru Ishikawa:  Gdy patrzysz na dane wÄ…tp w nie; kiedy patrzysz na przyrzÄ…d
pomiarowy  nie ufaj mu .
pomiarowy  nie ufaj mu .
Zasada 8 - Wzajemne korzystne powiÄ…zania z dostawcami
" System doboru i weryfikacji kluczowych dostawców
" System doboru i weryfikacji kluczowych dostawców
" Określone zasady współpracy z dostawcami
" Określone zasady współpracy z dostawcami
o uwzględniające zarówno doraz
ne jak i długoterminowe korzyści i związki
o uwzględniające zarówno doraz
ne jak i długoterminowe korzyści i związki
o jasne zasady komunikacji z dostawcami
o jasne zasady komunikacji z dostawcami
o wspólnie wprowadzenie działań doskonalących
o wspólnie wprowadzenie działań doskonalących
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
21
" Traktowanie dostawców jak części własnej organizacji.
Traktowanie dostawców jak części własnej organizacji.
Tab. Relacje z dostawcami
Tab. Relacje z dostawcami
Sposób tradycyjny (zły) Sposób nowy (dobry)
Sposób tradycyjny (zły) Sposób nowy (dobry)
krótkie umowy długoterminowe kontakty i powiązania
krótkie umowy długoterminowe kontakty i powiązania
wybór na podstawie analizy dążenie do ustalenia łącznych kosztów
wybór na podstawie analizy dążenie do ustalenia łącznych kosztów
traktowanie siebie jako rywali ciągłe doskonalenie jakości
traktowanie siebie jako rywali ciągłe doskonalenie jakości
wzajemna nieufność partnerstwo, stała wymiana informacji
wzajemna nieufność partnerstwo, stała wymiana informacji
wzajemne dostosowanie siÄ™ do potrzeb
wzajemne dostosowanie siÄ™ do potrzeb
PODSUMOWANIE ZASAD TQM
Nr
Zasada TQM Charakterystyczne elementy
zasady
Klient w centrum zainteresowania organizacji.
1. Zorientowanie Nakierowanie na realizowanie potrzeb klienta sformułowane w polityce
na klienta organizacji.
Wszyscy pracownicy znają swoich klientów.
Wszyscy pracownicy wiedzą jak ich praca wpływa na osiąganie satysfakcji
pracowników.
Organizacja bada potrzeby swoich klientów w sposób systemowy, regularnie
(np. okresowe ankiety, wywiady itp.).
Kierownictwo naczelne ma jasną wizję organizacji jaką powinna ona się stać.
2. Przywództwo Cele ustalone przez kierownictwo są ambitne i wymagają zaangażowania
pracowników. Cele są znane pracowników i akceptowane przez nich.
Kierownictwo informuje pracowników o zakresie wymaganych działań.
Kierownictwo informuje pracowników o możliwych trudnościach jakie mogą
dotknąć pracowników w czasie dochodzenia do celu.
Kierownictwo dzieli się z pracownikami swoją wiedzą i doświadczeniami.
Kierownictwo w sposób jasny wyznacza zadania dla pracowników.
Kierownictwo docenia zaangażowanie każdego pracownika.
Kierownictwo inspiruje pracowników do podejmowania nowych działań.
Kierownictwo zawsze uwzględnia racje wszystkich zainteresowanych stron
(np. pracowników, dostawców, klientów)
Pracownicy mogą bez stresu informować swoich przełożonych o
trudnościach w swojej pracy.
Przełożonych cechuje wysoka moralność- wszystkie decyzje są etyczne.
Zachowanie kierowników jest wzorem do naśladowania dla pracowników.
Kierownictwo wspiera rozwój swoich pracowników (np. szkolenia, udziłą w
seminariach naukowych).
Pracownicy wszystkich szczebli zarządzania są zaangażowani w
doskonalenie organizacji. Wiedzą co do nich należy, wychodzą z własnymi
3. Zaangażowanie
pracowników inicjatywami.
Kierownictwo informuje pracowników o
System motywacyjny wspiera zaangażowanie pracowników poprzez
uwzględnienie w systemie ocen pracowników i systemie nagród gratyfikacji
za zaangażowanie.
W organizacji ustanowiono system podnoszenia kwalifikacji pracowników
(kwalifikacje są okresowo oceniane i uzupełniane).
W organizacji istnieje system badania satysfakcji pracowników.
Organizacja zrywa z podejściem funkcjonalnym, w którym zarządzanie
4. Podejście opiera się na podziale organizacji zgodnie z realizowanymi w niej funkcjom
(zaopatrzenie, produkcja, zbyt), ale identyfikuje wszystkie procesy
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
22
procesowe organizacji, które przynoszą jej wartość i to one są podstawą zarządzania
organizacjÄ…. Ma to swoje odzwierciedlenie w strukturze organizacyjnej
przedsiębiorstwa.
Organizacja zna wszystkie swoje procesy wewnętrzne i zewnętrzne i ma je
zdefiniowane.
Organizacja planuje przebieg procesów i zasoby niezbędne do ich przebiegu.
Organizacja monitoruje przebieg najważniejszych procesów.
Organizacja mierzy i ocenia przebieg i wyniki procesów (efektywność).
Organizacja cały czas doskonali swoje procesy.
Organizacja jest widziana jako całość składającą się z procesów, pomiędzy
5. Podejście którymi zachodzą pewne relacje. Wszystkie procesy w niej ustanowione są
systemowe rozpatrywane jako części tej całości.
Wszystkie decyzje podejmowane wewnątrz procesów i dotyczące ich
funkcjonowania są rozpatrywane z punktu widzenia całej organizacji. Nie są
podejmowane działania, które optymalizowałyby proces, ale
doprowadzałyby do zakłóceń w pozostałych częściach (procesach)
organizacji.
W organizacji każdy pracownik wie, że powinien ciągle doskonalić swoje
6. Ciągłe stanowisko pracy (świadomość ciągłego doskonalenia).
doskonalenie System zarządzania sprzyja ciągłemu doskonaleniu:
- istnieją procedury, które sprzyjają ciągłemu doskonaleniu pracy,
- metody i techniki doskonalenia organizacji sÄ… powszechnie znane i
stosowane,
- istnieje system pomiaru i oceny ciągłego doskonalenia.
Pracownicy podejmują działania zapobiegawcze, w celu wyeliminowania
zjawisk, które mogłyby doprowadzić do niepożądanych skutków.
Pracownicy są nagradzani za zaangażowanie na rzecz doskonalenia
organizacji.
Organizacja gromadzi dane niezbędne do przygotowania informacji
przydatnych kierownictwu.
7. Podejmowanie
decyzji na Każda decyzja podejmowane w organizacji jest oparte na wnikliwej analizie
podstawie zebranych danych.
faktów W organizacji istnieje znajomość metod i technik wspomagających
podejmowanie decyzji i ich interpretacji (np. metod statystycznych,
klasycznych technik i metod doskonalenia jakości, takich jak: stratyfikacja,
arkusze sprawdzajÄ…ce, analiza Pareto- Lorenza, histogramy, diagramy
Ishikawy, diagramy rozproszenia, karty kontrolne; nowoczesnych technik
doskonalenia jakości, QFD, FMEA i innych ).
W organizacji funkcjonuje system doboru i weryfikacji dostawców.
8. Wzajemne Organizacja starannie dobiera swoich dostawców- główne kryteria: jakość
korzystne dostarczanych wyrobów, elastyczność dostaw, terminowość dostaw.
Umowy podpisywane z dostawcami (kluczowymi) są długookresowe.
zwiÄ…zki z
dostawcami Organizacja traktuje swoich dostawców jako część swojej organizacji.
Organizacja ma określone jasne zasady komunikacji z dostawcami.
Organizacja prowadzi z dostawcami wspólne działania doskonalące.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
23
Normalizacja
POJ
CIE I CEL NIORMALIZACJI
Normalizacja jest to  działalność mająca na celu uzyskanie optymalnego stopnia
uporządkowania w określonej dziedzinie, poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych do
powszechnego wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub możliwych do
zaistnienia problemów technicznych .
Celem normalizacji jest zastosowanie jednolitych wzorców, np. znormalizowanie
niektórych wyrobów pod względem wymiarów i wykorzystywanych materiałów, które
ułatwiają porozumiewania się uczestników obrotu towarowego (klient-dostawca). Takie
działania wpływają na obniżenie kosztów działalności, skracają czas negocjacji pomiędzy
uczestnikami obrotu handlowego (ułatwiają dokonywanie zamówień handlowych),
umożliwiają masową produkcję, współpracę urządzeń różnych producentów i wymianę
zużytych części i in.
TYPY NORM
Norma podstawowa  obejmuje szeroki zakres zagadnień lub zawiera ogóle postanowienia
dotyczące jednej, określonej dziedziny
" Norma terminologiczna  dotyczy terminów, zawiera zwykle także ich definicje oraz, w
niektórych przypadkach, odpowiednie objaśnienia, ilustracje, przykłady itp.
" Norma badań - dotyczy metod badań, w niektórych przypadkach uzupełniona innymi
postanowieniami dotyczącymi badań, np. pobierania próbek, wykorzystania metod
statystycznych.
" Norma wyrobu  określa wymagania, które powinien spełnić wyrób lub grupa wyrobów w
celu zapewnienia ich funkcjonalności
" Norma procesu  określa wymagania jakie powinny być spełnione przez proces w celu
zapewnienia jego funkcjonalności
" Norma usługi - określa wymagania jakie powinny być spełnione przez usługę w celu
zapewnienia jej funkcjonalności
" Norma interfejsu - określa wymagania dotyczące kompatybilności wyrobów lub systemów
w miejscach ich wzajemnego Å‚Ä…czenia.
" Norma danych (do dostarczania)  zawiera wykaz właściwości, dla których powinny być
podane wartości lub inne dane w celu dokładnego określenia wyrobu, procesu lub
usługi.
SZCZEBLE DZIAA
ALNOÅšCI NORMALIZACYJNEJ
Normalizacja międzynarodowa
" ISO- Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna, 1947 r.,
" IEC - Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna, 1906 r.,
" ITU  Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna, 1865.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
24
Normalizacja regionalna
W Europie:
CEN- Europejski Komitet Normalizacyjny
CENELEC - Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki
" W skład CEN/CENLEC wchodzi 20 państw zrzeszonych w UE i EFTA,
" Polska została pełnoprawnym członkiem Komitetu 1.01.04 r.
ETSI- Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych
Normalizacja krajowa
BSI (WLK. Brytania), DIN (Niemcy), ANFOR (Francja)
" PKN - POLSKI KOMITET NORMALIZACYJNY
ISO - Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna
ISO (ang. International Organization for Standardization) jest to międzynarodowa
pozarzÄ…dowa organizacja normalizacyjna, majÄ…ca swÄ… siedzibÄ™ w Genewie (Szwajcaria),
założona 1947 roku, zrzesza obecnie (styczeń 2007) członków reprezentantów z 158 państw.
Członkami są  najbardziej reprezentatywne instytucje normalizujące w poszczególnych
krajach. Reprezentantem Polski jest Polski Komitet Normalizacyjny (PKN), który należy do
grupy założycielskiej ISO.
ISO jest organizacją pozarządową, co oznacza, że jej członkowie nie są delegowani
przez rządy, pomimo że niektóre organizacje członkowskie znajdują się w strukturach
rządowych. Stawia to organizację na szczególnej pozycji pomiędzy sektorami państwowym
i prywatnym, szczególnie wobec stowarzyszeń przemysłowych. Każdy kraj reprezentuje
z zasady tylko jedna organizacja.
Skrót "ISO" nie odpowiada oficjalnej nazwie. Skróty nazwy w językach krajów
członkowskich byłyby różne (np. w Polsce "MON", we Francji "OIN" od Organisation
Internationale da Normalisation, itp.) postanowiono więc stosować powszechnie skrót
wywiedziony od greckiego słowa "isos" znaczącego "równy".
Prace organizacji koordynuje Sekretariat Generalny. Decyzje strategiczne podejmuje
Zgromadzenie Ogólne na corocznych spotkaniach. Trzy razy w roku zbiera się Rada ISO.
Na strukturę ISO składa się kilkaset komitetów technicznych i grup roboczych
zajmujących się dyskusjami technicznymi oraz Komitet Główny, w którym po jednym głosie
mają członkowskie kraje. Wszyscy członkowie ISO są równi, w głosowaniu każdy dysponuje
tylko jednym głosem.
Działalność ISO finansowana jest ze składek członkowskich ustanawianych
proporcjonalnie do produktu krajowego brutto. Dodatkowe dochody przynosi sprzedaż norm.
ISO wydaje również podręczniki, poradniki, kompendia, oraz periodyki informujące
o bieżących i planowanych pracach organizacji.
Projekty zmian lub projekty nowych norm zwane draftami może składać każda
organizacja członkowska. Następnie projekty są dyskutowane w grupach roboczych, w
których po uzyskaniu ogólnego konsensusu "draft" zamienia się w "project", który może
uzyskać status oficjalnej normy po tym jak 3/4 członków komitetu głównego zaopiniuje go
pozytywnie.
Respektowanie norm ISO jest dobrowolne. Jako organizacja pozarzÄ…dowa ISO nie
może narzucać, wymuszać ich stosowania. Autorytet organizacji wynika z międzynarodowej
reprezentacji, sposobu ustanawiania norm: na zasadzie konsensu, oraz ze zrozumienia
wpływu normalizacji na ekonomikę gospodarki.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
25
Od chwili powstania do końca roku 2006 ISO opublikowała ponad 16 455 norm. W samym
roku 2006 1388 norm. Zakres norm przyjętych przez ISO jest szeroki. Wynikiem prac ISO są
m.in. standard kodowania znaków (ISO 8859), standard kodowania państw i terytoriów (ISO
3166-1), standard kodowania jednostek administracyjnych państw (ISO 3166-2), standard
zapisu plików na nośnikach CD i DVD (ISO 9660), standard rozmiarów arkusza papieru (ISO
216), standard zapisu daty i czasu (ISO 8601), a także rodzina standardów zarządzania
jakością (ISO 9000) i standard zarządzania środowiskowego (ISO 14001).
PKN
W Polsce państwową jednostką normalizacyjna jest PKN - Polski Komitet
Normalizacyjny, założona już w roku 1924. W swojej historii funkcjonował też pod innymi
nazwami:
" 1972- 1979- Polski Komitet Normalizacji i Miar (PKNM),
" 1979 -1994- Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości (PKNMiJ).
W 1994 roku powrócił do swej historycznej nazwy -Polski Komitet Normalizacyjny.
Podstawę działania PKN w obecnym zakresie regulują przepisy ustawy z 12 września
2002 r. o normalizacji (Dz. U. Nr 169 z 2002 r., poz. 1386).
PKN prowadzi działalność podstawową w zakresie:
% określania stanu i kierunków rozwoju normalizacji, organizowania i nadzorowanie
działań związanych z opracowywaniem i rozpowszechnianiem Polskich Norm i
innych dokumentów normalizacyjnych;
% zatwierdzania i wycofywanie Polskich Norm oraz innych dokumentów
normalizacyjnych;
% reprezentowania Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych i regionalnych
organizacjach normalizacyjnych;
% inicjowania i organizowania pracy komitetów technicznych do realizacji zadań
związanych z opracowywaniem dokumentów normalizacyjnych;
% organizowania i prowadzenia działalności szkoleniowej, wydawniczej, promocyjnej i
informacyjnej dotyczÄ…cej normalizacji i dziedzin pokrewnych oraz opiniowania
projektów aktów prawnych związanych z normalizacją.
W czasach PRL normalizacja była dostosowana do centralnego systemu zarządzania.
Polskie normy były obowiązkowe (obligatoryjne) na mocy prawa bez względu na umowę
między zainteresowanymi stronami. Producent miał obowiązek oznaczania numerem normy
wszystkich wyrobów. Za niestosowanie postanowień obowiązującej Polskiej Normy, na mocy
ustawy o normalizacji z 1961 roku, groziła kara. Normy były powiązane z Systematycznym
Wykazem Wyrobów (SWW), opracowanym przez GUS, a symbol SWW był obowiązkowo
zamieszczany w normach przedmiotowych. System ten różnił się zasadniczo od systemów
normalizacyjnych krajów o gospodarce wolnorynkowej.
Od 1991 roku PKN (wówczas PKNMiJ) był afiliantem Europejskiego Komitetu
Normalizacyjnego CEN i Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego Elektrotechniki
CENELEC, a od 1 stycznia 2004 roku PKN jest pełnoprawnym członkiem obu tych
instytucji.
Od 1 stycznia 1994 roku obowiązuje Ustawa o normalizacji (z 3 kwietnia 1993 roku), która
diametralnie zmieniła polski system normalizacji, zbliżając stan prawny w tym zakresie do
rozwiązań przyjętych powszechnie w krajach wysoko rozwiniętych.
Po wejściu Polski do Unii Europejskiej PKN stworzył Vademecum normalizacyjne, w którym
wyjaśnia rolę normalizacji i swoją rolę w tworzeniu normalizacji europejskiej.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
26
VADEMECUM NORMALIZACJI
" Normy tworzÄ… zainteresowani sami dla siebie i za swoje.
" Każdy ma prawo uczestniczyć w procesie tworzenia norm.
" Polska Norma nie musi być w języku polskim.
" Norma jest dokumentem technicznym do dobrowolnego stosowania.
" Norma europejska ma pierwszeństwo przed norma własną.
" Przyszłe Polskie Normy w większości powstają w europejskich organizacjach normaliacyjnych,
a więc chcąc wpływać na kształt normy należy być zaangażowanym w prace europejskie.
" Globalizacja wymaga wprowadzania rozwiązań międzynarodowych do rozwiązań krajowych.
" Udział w normalizacji kosztuje, ale brak udziału - jest jeszcze droższy.
" Jacy będą eksperci w komitetach technicznych, takie będą normy.
" Norma nie jest efektem działań indywidualnych tylko rezultatem zbiorowego wysiłku.
" Wszystkie różnice zdań rozstrzygane są w drodze konsensu, który polega na uzgodnieniu w
drodze konsultacji i rokowań.
" Dobra norma, to szybka norma - ważniejsze jest szybkie opracowanie normy niż jej styl.
" Dobra norma, to norma stosowana - taka, której chce rynek.
POLSKIE NORMY PN
Polska Norma  dokument należący do zbioru norm opublikowanych i zatwierdzonych
do stosowania przez Polski Komitet Normalizacyjny.
Polskie Normy przeznaczone sÄ… do stosowania w Polsce. Na podstawie ustawy o normalizacji
z dnia 12 września 2002 roku stosowanie norm jest dobrowolne, za wyjątkiem tych, które
zostały wprowadzone odrębnymi przepisami do obowiązkowego stosowania. Poza tym
Polska Norma może być wprowadzeniem do normy europejskiej lub międzynarodowej i
normy mogą być przywoływane w przepisach (jako z
ródło wiedzy technicznej).
W nowym podejściu za obowiązkowe do stosowania uznaje się tylko takie polskie normy (lub
niektóre ich wymagania), które wprowadzone zostały jako obligatoryjne w drodze
rozporządzenia ministra i dotyczy to w szczególności norm związanych z ochroną życia,
zdrowia, mienia, bezpieczeństwem pracy i użytkowania oraz ochroną środowiska) lub zostały
powołane w ustawie (por. pkt. 7.5).Normy na które został nałożony przez ministrów
obowiÄ…zek stosowania, stanowiÄ… znikomy procent wszystkich Polskich Norm.
Od czasu przystÄ…pienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku, Polskie Normy sÄ…
tworzone przede wszystkim na podstawie tłumaczenia i zatwierdzania norm europejskich i
światowych ISO, przyjmując oznaczenie PN EN lub PN ISO. Normy tłumaczone i
zatwierdzone przez Polski Komitet Normalizacyjny mają taki sam status jak normy w języku
oryginału.
Obecnie zbiór norm krajowych obejmuje:
" normy PN identyczne z normami międzynarodowymi, np. PN-IEC 60364-5-523:2001,
" normy PN identyczne z normami europejskimi, np. PN-EN 60073:2000,
" normy PN, będące opracowaniami własnymi, np.
PN-92/E-08106 (numeracja norm ustanowionych przed 1994 rokiem)
PN-E-93201:1997 (numeracja norm ustanawianych od 1994 roku).
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
27
W zbiorze norm szczególną grupę stanowią normy europejskie PN EN ze względu na
to, że część z nich to normy zharmonizowane, których stosowanie jest obowiązujące w całej
Unii Europejskiej.
Znaczna część PN własnych jest zgodna z normami międzynarodowymi. Stopień zgodności
jest podany pod ramką na stronie tytułowej normy.
Polskie normy, w coraz większym stopniu zharmonizowane z normami
międzynarodowymi i europejskimi, pozwalają producentom na wytwarzanie wyrobów
odpowiadających standardom europejskim i międzynarodowym. Pomimo to, że w gospodarce
rynkowej stosowanie norm jest nieobligatoryjne, to dla producentów, którzy chcą budzić
zaufanie klientów i liczyć się na rynku, produkowanie wyrobów spełniających wymagania
norm staje się koniecznością.
NORMALIZACJA OBOWI
ZKOWA
Od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej (2004 rok) musi ona dostosowywać swoje
przepisy prawne do prawa Unijnego. Pewna grupa przepisów unijnych dotyczy
obowiązkowego spełniania wymagań przez grupę wyrobów (maszyn i urządzeń
technicznych) trafiajÄ…cych do obrotu towarowego. NoszÄ… one nazwÄ™ Dyrektyw Nowego
Podejścia i ich celem jest zharmonizowanie przepisów technicznych dotyczących wybranych
wyrobów przemysłowych na terenie całej Unii. Obecnie Dyrektywy Nowego Podejścia
obejmują wykaz ponad 20 wyrobów (tab.7.5), na które producenci (handlowcy) muszą
ubiegać się o certyfikaty ich zgodności z normą unijną.
Dyrektywy Nowego Podejścia zawierają tylko zasadnicze wymagania związane z
bezpieczeństwem, zdrowiem, ochroną konsumenta i ochroną środowiska. Pozostałe szczegóły
techniczne zawarte sÄ… w odpowiednich, zharmonizowanych normach europejskich (EN).
Każda z dyrektyw Nowego Podejścia nakłada obowiązek umieszczenia na podlegających jej
wyrobach oznakowania  CE :
Znak CE nie jest handlowym świadectwem jakości, ani nie potwierdza pochodzenia towaru
z Unii Europejskiej. Nie jest on również certyfikatem bezpieczeństwa, ponieważ jego
znaczenie jest szersze  oznacza zgodność z zasadniczymi wymaganiami, które dotyczą
również na przykład emisji zakłóceń elektromagnetycznych, hałasu albo zużycia energii. W
ten sposób konsument, kupując w dowolnym państwie Unii Europejskiej wyrób
oznakowany CE, zyskuje pewność, że może go bezpiecznie i bezproblemowo używać w
swoim kraju.
Krajowe odpowiedniki dyrektyw europejskich nowego podejścia, wprowadzono do prawa
polskiego na podst. art. 6 ust. z dnia 8 kwietnia 2000r. o systemie oceny zgodności,
akredytacji.
Każda z dyrektyw Nowego Podejścia zawiera pewne podstawowe elementy. Przede
wszystkim definiuje dokładnie zakres wyrobów, które jej podlegają; często zamieszczone są
listy wyjątków. Zasadnicze wymagania bezpieczeństwa, którym musi odpowiadać produkt
podlegający dyrektywie przeważnie zawarte są w załącznikach. Klauzula swobodnego
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
28
przepływu towarów mówi, że państwa członkowskie nie mogą zabronić wprowadzenia na
swój rynek wyrobów, które spełniają zasadnicze wymagania zawarte w dyrektywie i
oznaczone są znakiem  CE . Jednakże, gdy państwo członkowskie uzna, że produkt taki jest
niebezpieczny, ma prawo wycofać go z rynku. W takim wypadku wszczyna się odpowiednią
procedurę wyjaśniającą [Anna Hutyra, Centrum Euro Info w Gdańsku)
Z dyrektywami związane są normy (tzw. zharmonizowane), które są opracowane i
ustanowione przez instytucje europejskie CEN, CENLEC, ETSI. Precyzują one w całości lub
częściowo zasadnicze wymagania bezpieczeństwa zawarte w dyrektywie (w kraju- w
rozporządzeniach Rady Ministrów w sprawie zasadniczych wymagań dotyczących różnych
norm). Najczęściej jednej dyrektywie odpowiada kilka lub kilkanaście lub więcej norm
zharmonizowanych. (np. z dyrektywÄ…  maszynowÄ… wykaz norm obejmuje ponad 250 norm
europejskich, określających m.in. wymagania dotyczące bezpieczeństwa wobec różnych
typów maszyn i urządzeń technicznych [ATEST].
Stale aktualizowane wykazy polskich wersji norm zharmonizowanych do
poszczególnych dyrektyw są publikowane w kolejnych obwieszczeniach Prezesa Polskiego
Komitetu Normalizacyjnego.
Wykaz wyrobów objętych obowiązkowa Dyrektywą (obowiązkowe oznakowanie CE) [y
ródło: Anna
Hutyra]
Numer dyrektywy
L.p. Nazwa urzÄ…dzenia
(pierwsza wersja i zmiany)
1. Niskonapięciowe wyroby elektryczne 73/23/EWG, 93/68/EWG
od 16.01.2007 zastÄ…piona przez 2006/95/WE (tekst
ujednolicony, bez zmian merytorycznych)
2. Proste zbiorniki ciśnieniowe 87/404/EWG, 90/488/EWG, 93/68/EWG
3. Zabawki 88/378/EWG, 93/68/EWG
4. Wyroby budowlane (materiały 89/106/EWG, 93/68/EWG
konstrukcyjne)
5. Kompatybilność elektromagnetyczna 89/336/EWG, 92/31/EWG, 93/68/EWG
Będzie zastąpiona przez nową 2004/108/WE (termin
przeniesienia do prawodawstw krajowych: 20.01.2007)
6. Maszyny 98/37/WE, 98/79/WE
Będzie zastąpiona przez nową 2006/42/WE (termin
przeniesienia do prawodawstw krajowych: 29.06.2008)
7. Åšrodki ochrony indywidualnej 89/686/EWG, 93/95/EWG, 93/68/EWG, 96/58/WE
8. Nieautomatyczne urzÄ…dzenia wagowe 90/384/EWG, 93/68/EWG
9. Aktywne implanty medyczne 90/385/EWG, 93/42/EWG, 93/68/EWG
10. UrzÄ…dzenia gazowe 90/396/EWG, 93/68/EWG
11. Sprawność energetyczna kotłów wodnych 92/42/EWG, 93/68/EWG, 2004/8/WE
12. Materiały wybuchowe do użytku cywilnego 93/15/EWG
13. UrzÄ…dzenia medyczne 93/42/EWG, 98/79/WE, 2000/70/WE
14. Wyposażenie używane w atmosferach 94/9/WE
potencjalnego wybuchu
15. Jachty (Å‚odzie) rekreacyjne 94/25/WE
16. Dz
wigi 95/16/WE
17. Sprawność energetyczna chłodziarek i 96/57/WE
zamrażarek
18. Urządzenia ciśnieniowe 97/23/WE
19. Wyposażenie terminali telekomunikacyjnych 1999/5/WE
20. UrzÄ…dzenia diagnostyczne in vitro 98/79/WE
21. Urządzenia linowe do przewozu osób 2000/9/WE
22. Emisja hałasu przez urządzenia używane na 2000/14/WE, 2005/88/WE
zewnątrz pomieszczeń
23. Efektywność energetyczna stateczników do 2000/55/WE
oświetlenia fluorescencyjnego
24. PrzyrzÄ…dy pomiarowe 2004/22/WE
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
29
Geneza norm ISO serii 9000
1956 r.  norma MIL-Q-9858 pt.  Wymagania Programu Jakości (Departament Obrony
USA- norma przemysłu obronnego USA),
1963 r.  nowelizacja normy, póz
niej przyjęta jako norma  NATO- AQAP , która
obligowała dostawców dla armii, lotnictwa marynarki do wdrożenia
programu zapewnienia jakości w zakresie zawartych wymagań,
1971 r.  Brytyjski Instytut Normalizacyjny (BSI) podjął próby zaadoptowania AQAP do
potrzeb innych przemysłów,
1972 r.  norma BS 4891-  Przewodnik w dziedzinie zapewnienia jakości , póz
niej jÄ…
modyfikowano - powstała trzyczęściowa norma systemowa BS 5750.
1979 r.  powołanie na wniosek strony niemieckiej Komitetu Technicznego TC 176,
wchodzącej w skład Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej
(International Organization for Standarization - ISO) w siedzibie w
Genewie, która zaczęła opracowywać jedną normę zarządzania,
1986 r.  norma ISO 8402: Terminologia jakości
1987 r.  seria międzynarodowych norm ISO 9000-9004 -  Zarządzanie jakością, systemy
zapewnienia jakości , Biuro Techniczne Europejskiego Komitetu
Normalizacji (CEN) ustanowiły ją jako europejską normę EN serii 29000;
przyjęły ja kraje członkowskie EWG i EFTA, USA, Japonia (1991), Polska
w roku 1993 jako PN-EN seria 29 000.
1994 r.  nowelizacja normy, opracowanie dodatkowych norm wspomagajÄ…cych, tzw.
arkuszowych (przewodniki i wytyczne), seriÄ™ norm ISO 10000, w tym normÄ™
dotyczącą auditów jakości (ISO 10011-1,2,3). W Polsce normy przyjęto jako
PN-EN ISO 9000  9004: 1996.
2000 r- nowelizacja normy ISO serii 9000-  Zarządzanie jakością, systemy zarządzania
jakością - zawarcie wymagań dotyczących przede wszystkim zarządzania
procesowego i ciągłego doskonalenia. (15 .12.2000)
2001 r. - Przyjęcie normy ISO serii 9000 w Polsce.
2005 r- nowelizacja normy ISO 9000
RODZINA ISO 9000:2000
" ISO 9000 - Systemy zarządzania jakością. Podstawowe zasady i terminologia.
" ISO 9001- Systemy zarządzania jakością. Wymagania.
" ISO 9004  Systemy zarządzania jakością. Wytyczne dotyczące doskonalenia
funkcjonowania.
" ISO 19011- Wytyczne do auditowania systemów zarządzania jakością oraz systemu
zarządzania środowiskiem
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
30
MODEL PROCESU ZARZ
DZANIA WG NORMY PN-EN ISO 9001: 2001
Ciągłe doskonalenie systemu
zarządzania jakością
Odpowiedzialność
S
S
S
S
kierownictwa
A
A
A
A
K
K
K
K
T
T
T
T
W
W
W
W
K
K
K
K
L
L
L
L
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
ZarzÄ…dzanie Pomiary, analiza
L
L
L
L
I
I
I
zasobami doskonalenie I
S
S
S
S
M
M
M
M
I
I
I
I
E
E
E
E
F
F
F
F
A
A
A
A
E
E
E
E
N
N
N
N
A
A
A
A
G
G
G
G
N
N
N
N
T
T
T
T
Realizacja wyrobu
K
K
K
K
A
A
A
A
wyrób
T
T
T
T
N
N
N
N
ZASADY TQM, NA KTÓRYCH OPARTE S
WYMAGANIA NORMY ISO 9000
Zródło: Zymonik J.:  Zarządzanie jakością, Cz.2- Normy ISO serii 9000 , Skrypt Studium Podyplomowego,
Wrocławskie Centrum Transferu Technologii, Politechnika Wrocławska, 2003.
Orientacja na klientów - Organizacje są zależne od swoich klientów i dlatego zaleca się,
aby rozumiały obecne i przyszłe potrzeby klienta, spełniały wymagania oraz
podejmowały starania, aby wykraczać ponad jego oczekiwania.
Przywództwo - Przywódcy ustalają jedność celu i kierunku działania organizacji. Zaleca
się, aby tworzyli oni i utrzymywali środowisko wewnętrzne, w którym ludzie mogą w
pełni zaangażować się w osiąganie celów organizacji.
Zaangażowanie ludzi - Ludzie na wszystkich szczeblach organizacji są istotą organizacji
i ich całkowite zaangażowanie pozwala na wykorzystywanie tych zdolności dla dobra
organizacji.
Podejście procesowe -Pożądany wynik osiąga się z większą efektywnością wówczas,
gdy działania i związane z nim zasoby są zarządzane jako proces.
Podejście systemowe do zarządzania  Zidentyfikowanie, zrozumienie i zarządzanie
wzajemnie powiązanymi procesami jako systemem przyczynia się do zwiększenia
skuteczności i efektywności organizacji w osiąganiu celów.
Ciągłe doskonalenie -Zidentyfikowanie, zrozumienie i zarządzanie wzajemnie
powiązanymi procesami jako systemem przyczynia się do zwiększenia skuteczności o
efektywności organizacji w osiąganiu celów.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
31
Podejmowanie decyzji na podstawie faktów - Skuteczne decyzje opierają się na
analizie danych i informacji.
Wzajemne korzystne powiÄ…zania z dostawcami - Organizacja i jej dostawcy sÄ… od
siebie uzależnieni, a wzajemne korzystne związki zwiększają zdolność obu stron do
tworzenia wartości.
STRUKTURA NORMY ISO 9001:2000
Norma składa się z 8 rozdziałów.
0. Wprowadzenie
0.1 Postanowienia ogólne
0.2. Podejście procesowe
0.3. PowiÄ…zanie z ISO 9004
0.4. Kompatybilność z innymi systemami zarządzania
1. Zakres normy
1.1. Postanowienia ogólne
1.2. Zastosowanie
2. Norma powołana
3. Terminy i definicje
4. System zarządzania jakością
4.1 Wymagania ogólne
4.2 Wymagania dotyczÄ…ce dokumentacji
5. Odpowiedzialność kierownictwa
5.1 Zaangażowanie kierownictwa
5.2 Orientacja na klienta
5.3 Polityka jakości
5.4 Planowanie
5.5 Odpowiedzialność, uprawnienia i komunikacja
5.6 PrzeglÄ…d zarzÄ…dzania
6. ZarzÄ…dzanie zasobami
6.1. Zapewnienie zasobów
6.2. Zasoby ludzkie
6.3. Infrastruktura
6.4. Åšrodowisko pracy
7. Realizacja wyrobu
7.1. Planowanie realizacji wyrobu
7.2. Procesy zwiÄ…zane z klientem
7.3. Projektowanie i rozwój
7.4. Zakupy
7.5. Produkcja i dostarczanie usługi
7.6. Nadzorowanie wyposażenia do pomiarów i monitorowania.
8. Pomiary, analiza i doskonalenie
8.1. Postanowienia ogólne
8.2. Monitorowanie i pomiary
8.3. Nadzór nad wyrobem niezgodnym
8.4. Analiza danych
8.5. Doskonalenie
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
32
ZAKRES PROJEKTOWANIA SYSTEMU ZARZ
DZANIA JAKOÅšCI
ISO 9001: 2000
" zarzÄ…dzanie procesami
" dokumentacja systemu
" ustanowienie polityki jakości i celów dotyczących jakości
" zarzÄ…dzanie zasobami
" realizacja wyrobów
" pomiar i analiza doskonalenia
ZARZ
DZANIE PROCESAMI
W zakresie zarzÄ…dzania procesami (rozdz. 4.1) organizacja powinna:
 Zidentyfikować procesy potrzebne w systemie zarządzania jakością i ich zastosowanie w
organizacji;
 Określić sekwencję tych procesów i ich wzajemne oddziaływanie;
 Określić kryteria i metody potrzebne do zapewnienia skuteczności zarówno przebiegu, jak i
nadzorowania tych procesów;
 Zapewnić dostępność zasobów i informacji niezbędnych do wspomagania przebiegu i
monitorowania tych procesów;
 Monitorować, mierzyć i analizować te procesy;
 Wdrażać działania niezbędne do osiągnięcia zaplanowanych wyników i ciągłego
doskonalenia tych procesów.
DOKUMENTACJA SYSTEMU
Dokumentacja systemu zarządzania jakością powinna zawierać:
" Udokumentowane deklaracje polityki jakości i celów dotyczących jakości;
Polityka jakości  ogół zamierzeń i ukierunkowanie organizacji, dotyczące jakości,
formalnie wyra\
one przez najwy\
sze kierownictwo.
Za ustanowienie polityki i celów jakościowych, spójnych z polityką jakości odpowiada
najwyższe kierownictwo.
" Księgę jakości;
Księga jakości  dokument, w którym określono system zarządzania jakością organizacji.
" Udokumentowane procedury;
Procedura  ustalony sposób przeprowadzenia działania lub procesu
" Dokumenty potrzebne organizacji do zapewnienia skutecznego planowania,
przebiegu i nadzorowania jej procesów;
" Zapisy wymagane postanowieniami normy.
Zapis  dokument, w którym przedstawiono uzyskane wyniki lub dowody przeprowadzenia
działań.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
33
Rys. Hierarchia dokumentacji w Systemie zarządzania jakością. [y
ródło: A.Hamrol, W. Mantura]
Zakres niezbędnych procedur wg norm ISO 9001:2000
Procedura Opis
Procedura wymaga określenia sposobu nadzoru nad dokumentacją, w celu:
Nadzorowanie
% zatwierdzenia dokumentów przed wydaniem,
dokumentacji
% przeglądu i niezbędnych aktualizacji oraz ponownego zatwierdzenia dokumentów,
(4.2.4)
% zapewnienia, ze zmiany oraz bieżący status przeglądu dokumentów są określone,
% zapewnienia, ze odpowiednie wydania stosownych dokumentów są dostępne we
wszystkich miejscach, w których mają zastosowanie,
% zapewnienia, ze dokumentacja jest czytelna i Å‚atwo identyfikowalna (system
numeracji, dat)
% zapewnienia, ze dokumenty pochodzÄ…ce z zewnÄ…trz sÄ… identyfikowalne,
% zabezpieczenia wszystkich nieaktualnych dokumentów przed przypadkowym
wykorzystaniem, zastosowanie odpowiedniego ich oznaczenia, jeżeli są
przechowywane.
Procedura wymaga określenia sposobu postępowania z zapisami.
Nadzorowanie
Zapisy powinny być czytelne, łatwo identyfikowalne i łatwo dostępne.
zapisów
dotyczÄ…cych
jakości (4.2.4)
Procedura wymaga określenia sposobu auditowania systemu.
Audity
Audit  systematyczny, niezależny i udokumentowany proces pozyskiwania dowodu z
wewnętrzne
auditu oraz jego obiektywnej oceny w celu określenia stopnia spełnienia kryteriów
auditu
Procedura wymaga określenia sposobu postępowania z wykrytymi niezgodnościami:
Nadzorowanie
ustalanie przyczyn niezgodności, ustalenia niezbędnych działań, oceny działań, które
niezgodności
zapewnią, ze niezgodności nie powtórzą się,
(8.5.1)
Niezgodność -
Procedura wymaga określenia sposobu podejmowania działań korygujących.
Działania
Działania korygujące  działanie w celu wyeliminowania przyczyny wykrytej
korygujÄ…ce
niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji
Procedura wymaga określenia sposobu podejmowania działań zapobiegawczych.
Działania
Działania zapobiegawcze - działanie w celu wyeliminowania potencjalnej przyczyny
zapobiegawcze
wykrytej niezgodności lub innej potencjalnej niepożądanej sytuacji
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
34
ZARZ
DZANIE ZASOBAMI
Zasoby: ludzkie, infrastruktura i środowisko pracy.
W zakresie zasobów ludzkich organizacja powinna zapewnić:
" identyfikacjÄ™ potrzeb w zakresie kompetencji personelu,
" identyfikację celów szkolenia,
" planowanie szkoleń i dobór metod szkolenia,
" odpowiednie kwalifikacje personelu szkolÄ…cego,
" zasoby, warunki szkolenia i materiały szkoleniowe,
" ocenę skuteczności szkolenie;
" ciągłe doskonalenie.
Wymagania w zakresie infrastruktury i środowiska pracy:
" zapewnienie środków ochrony osobistej,
" bezpieczeństwo i odpowiednią konserwację urządzeń,
" transport wewnętrzny,
" warunki otoczenia,
" zasady ergonomii stanowisk pracy,
" bezpieczne i dobrze utrzymane pomieszczenia.
REALIZACJA WYROBÓW
Wymagania w stosunku do wyrobów
Organizacja powinna określić:
" wymagania wyspecyfikowane przez klienta, w tym działania dotyczące dostawy i działań
po dostawie,
" wymagania nie ustalone przez klienta, ale niezbędne do wyspecyfikowanego lub
zamierzonego zastosowania wyrobu, jeśli jest ono znane,
" wymagania ustawowe i przepisy dotyczÄ…ce wyrobu,
" wszystkie dodatkowe własne wymagania.
Projektowanie i rozwój wyrobu
" zaplanowanie procesu projektowania i rozwoju,
" określenie danych wejściowych i przyjęcie ustaleń wobec danych wyjściowych,
" przeprowadzanie zgodnie z planem przeglÄ…du, weryfikacji i walidacji,
" ustalenie zasad wprowadzania zmian i ich nadzorowania.
Proces zakupów
Należy ustalić jakie wyroby organizacja chce nabywać, określić kryteria w
odniesieniu do zakupów, ustalić metody oceny dostawców i dokonywać
weryfikacji każdego nabywanego wyrobu lub usługi.
Proces produkcji i dostarczania produktów
" Zapewnienie dostępności potrzebnych informacji i instrukcji pracy tam, gdzie jest to niezbędne,
" stosowanie odpowiedniego wyposażenia,
" pomiary i monitorowanie procesów i wyrobów,
" walidacja niektórych procesów, gdy jest to uzasadnione,
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
35
Identyfikacja i identyfikowalność wyrobów
Należy dokonać ustaleń w tym zakresie, w oparciu o rzeczywiste potrzeby wynikające m.in. z::
" wymagań umowy,
" wymagań przepisów prawnych i innych,
" zamierzonego użytkowania lub zastosowania,
" stosowania niebezpiecznych materiałów,
" konieczności zmniejszenia zidentyfikowanego ryzyka,
" statusu wyrobu i jego części składowych,
" statusu i zgodności procesów,
" danych z marketingu i benchamarkingu.
Nadzorowanie wyposażenia do monitorowania i pomiarów
Organizacja powinna stworzyć system nadzoru nad wyposażeniem,
który zapewni uzyskiwanie wiarygodnych wyników pomiarów.
POMIAR SYSTEMU ISO 9001: 2000
Najważniejszy pomiar - percepcja klienta, co do spełnienia jego wymagań przez
organizacjÄ™.
Ocena stopnia zadowolenia klienta (wewnętrznego i zewnętrznego) w sposób ciągły,
sformalizowany, dobór odpowiednich metod postępowania (rzetelność i reprezentatywność
uzyskiwanych informacji).
Audity wewnętrzne  dostarczanie informacji dotyczących zgodności systemu
zarządzania jakością z wymaganiami normy oraz z własnymi wymaganiami i ustaleniami
przyjętymi przez organizację podczas ustanawiania systemu.
Mają wykazać, czy system jest skutecznie wdrożony i utrzymywany.
Pomiar ma obejmować tylko istotne parametry i cechy poszczególnych procesów i
wytwarzanych wyrobów.
Organizacja ma ustalić zasady postępowania z wyrobem niezgodnym.
DOSKONALENIE SYSTEMU ISO 9001: 2000
CI
GA
E DOSKONALENIE poprzez wykorzystanie takich elementów, jak:
" polityka jakości i cele dotyczące jakości,
" wyniki auditów i wyniki analizy wszelkich rodzajów danych,
" system działań korygujących i zapobiegawczych.
Działania związane z zapobieganiem:
" analiza i ocena istniejącej sytuacji w celu identyfikacji obszarów doskonalenia,
" ustalenie celów doskonalenia,
" szukanie rozwiązań umożliwiających osiągniecie celów,
" ocenę tych rozwiązań i ich selekcję,
" wdrożenie wybranych rozwiązań,
" pomiary, weryfikację, analizę i ocenę wyników wdrożenia w celu sprawdzenia, czy cele
zostały osiągnięte,
" formalne wprowadzenie zmian.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
36
Normy serii ISO 14000
1993 r. - utworzenie Komitetu Technicznego ISO/TC 207  ZarzÄ…dzanie
1993 r. - utworzenie Komitetu Technicznego ISO/TC 207  ZarzÄ…dzanie
Środowiskowe do opracowania norm w zakresie ochrony środowiska
Środowiskowe do opracowania norm w zakresie ochrony środowiska
ISO serii 14000.
ISO serii 14000.
1996 r. - przyjęcie norm ISO serii 14001:
" ISO 14001, ISO 14004
wskazania dotyczące zasad systemu zarządzania środowiska oraz systemów i technik
pomocniczych
" ISO 14010, ISO 14011, ISO 14012, ISO 14015
wytyczne prowadzenia auditów środowiskowych, łącznie z kryteriami do auditów,
" ISO 14020, ISO 14021-14023, ISO 14024
zasady znakowania wyrobów wraz z symbolami, testowaniem oraz zasadami i
procedurami przyznawania etykiet
" ISO 14031, ISO 14032
zasady oceny wyników zakładu w dziedzinie ochrony środowiska oraz w dziedzinie
ochrony środowiska systemu zarządzania i jego związku ze środowiskiem
" ISO 14040- ISO 14043
ocena cyklu życia z uwzględnieniem zasad, analizy zakresu, oszacowania wpływu na
środowisko, planów korygujących
" ISO 14050 - słownictwo i definicje
" ISO 14060  uwzględnianie aspektów ekologicznych w normalizacji produktów
2005 r.- aktualizacja normy ISO 14001
NORMA ISO 14001  SYSTEMY ZARZ
DZANIA ÅšRODOWISKOWEGO.
SPECYFIKACJA I WYTYCZNE STOSOWANIA
Wymagania:
1. Zobowiązanie do prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z wymaganiami
prawnymi w zakresie ochrony środowiska
2. Zobowiązanie do ciągłej poprawy w oddziaływaniu na środowisko
3. Zapobieganie zanieczyszczaniu środowiska w zakresie: emisji powietrza, zrzutów do
wody, gospodarki odpadami, zanieczyszczenia gruntów, oddziaływania na społeczność,
wykorzystanie surowców i zasobów naturalnych.
Norma jest:
" ogólnego zastosowania,
" dobrowolna,
" ogólna,
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
37
" rozwojowa.
MODEL SYSTEMU ISO 14001
Ciągłe doskonalenie
Przegląd Zaangażowanie
wykonywany przez kierownictwa oraz
kierownictwo polityka
środowiskowa
Planowanie
Sprawdzanie oraz
Wdrażanie i
działania
funkcjonowanie
korygujÄ…ce i
zapobiegawcze
1. Polityka środowiskowa
deklaracja najwyższego kierownictwa organizacji, wyrażająca jego zobowiązanie do
postępowania zapewniającego ochronę środowiska naturalnego. Powinna zawierać
długoterminowe cele organizacji wobec jego proekologicznej działalności.
2. Planowanie
2.1. Aspekty środowiskowe
2.2. Wymagania prawne i inne
2.3. Cele i zadania środowiskowe
2.4. Programy środowiskowe
Deklaracje z polityki jakości przekładane są na konkretne cele i zadania środowiskowe i
działania niezbędne do ich osiągnięcia (programy środowiskowe). Plan działania
powinien obejmować priorytety, zakresy odpowiedzialności i kompetencji oraz alokacje
zasobów (ludzkich, finansowych i in.)
3. Wdrażanie i funkcjonowanie
3.1. Struktura i odpowiedzialność
3.2. Szkolenie, świadomość i kompetencje
3.3. Komunikowanie siÄ™
3.4. Dokumentacja systemu
3.5. Nadzór nad dokumentacją
3.6. Sterowanie operacyjne
3.7. Gotowość na wypadek awarii i postępowanie awaryjne
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
38
4.Sprawdzanie oraz działania korygujące i zapobiegawcze
4.1. Monitorowanie i pomiary
4.2. Niezgodności oraz działania korygujące i zapobiegawcze
4.3. Zapisy
4.4. Audity systemu zarządzania środowiskowego
5. PrzeglÄ…d wykonywany przez kierownictwo
Ma na celu ocenę prawidłowości funkcjonowania systemu zarządzania środowiskowego
przy uwzględnieniu zmieniającego się otoczenia.
KORZYŚCI Z WDROŻENIA SYSTEMU ISO 14001
KORZYÅšCI DLA ÅšRODOWISKA:
" czysta woda,
" czyste powietrze,
" mniej odpadów,
" mniejsza uciążliwość lokalna.
KORZYÅšCI DLA PRZEDSI
BIORSTWA:
" ekonomiczne
oszczędność energii,
zmniejszenie zużycia surowców,
zmniejszenie zużycie odpadów,
mniejsze opłaty za korzystanie ze środowiska,
ułatwiony dostęp do funduszy ekologicznych.
" w public relations
lepszy wizerunek firmy,
poprawa kontaktów z lokalnymi władzami,
poprawa kontaktów z lokalną społecznością,
spełnienie wymogów firm ubezpieczeniowych.
" w sprzeda\
y i marketingu
czystszy produkt,
większa konkurencyjność
spełnienie wymogów rynku
zwiększenie udziału w rynku
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
39
System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy
PN-N-18001: 1999, 2005
Model systemu
Ciągłe
doskonalenie
Przegląd Zaangażowanie
wykonywany kierownictwa oraz
przez polityka bhp
kierownictwo
Planowanie
Sprawdzanie oraz
Wdrażanie i
działania
funkcjonowanie
korygujÄ…ce i
zapobiegawcze
STRUKTURA SYSTEMU
1. Zaangażowanie kierownictwa oraz polityka bhp
Kierownictwo powinno wykazywać silne zaangażowanie w działania na rzecz bhp.
Polityka bhp obejmuje cele związane z bezpieczeństwem i higieną pracy oraz sposoby ich
osiągnięcia.
Powinna wyrażać zobowiązania organizacji do:
" zapobiegania wypadkom przy pracy,
" stałej poprawy warunków pracy,
" spełniania wymagań przepisów prawnych,
" ciągłego doskonalenia w zakresie bhp,
" podnoszenie kwalifikacji oraz uwzględniania roli pracowników i ich zaangażowania
wobec działań na rzecz bhp.
2. Planowanie
Plany powinny uwzględniać sposoby osiągniecie celów z zakresu bhp i powinny
obejmować:
" wyznaczenie odpowiednich służb, szczebli organizacji, grup lub osób odpowiedzialnych
za osiągniecie celów,
" określenie zasobów niezbędnych do osiągnięcia celów,
" wyznaczenie terminów osiągnięcia celów,
" wyznaczenie wskaz
ników umożliwiających ocenę stopnia realizacji planów i osiągniecie
określonych celów.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
40
3. Wdrażanie i funkcjonowanie
Kierownictwo musi:
" wyznaczyć swojego przedstawiciela,
" zapewnić niezbędne zasoby (środki finansowe i rzeczowe, sprzęt techniczny,
technologię, zasoby ludzkie, wiedze i umiejętności specjalistyczne),
" ustanowić i utrzymywać procedury dotyczące:
uświadomienia pracowników co do rodzajów zagrożeń występujących w całej
organizacji i na poszczególnych stanowiskach pracy,
korzyści dla pracowników i organizacji wynikających z eliminacji zagrożeń i
ograniczenia ryzyka zawodowego,
zadań i odpowiedzialności pracowników w osiąganiu zgodności działań z polityką
bhp i procedurami oraz wymaganiami systemu zarządzania BHP (gotowość do
reagowania na wypadki),
potencjalnych konsekwencji nieprzestrzegania ustalonych procedur
4.Sprawdzanie oraz działania korygujące i zapobiegawcze
Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać:
" udokumentowane procedury monitorowania bhp,
" procedury planowania i prowadzenia okresowych auditów systemu zarządzania bhp,
które mają być prowadzone w celu:
określenia, czy system zarządzania bhp jest zgodny z planowanymi działaniami,
właściwie wdrożony i utrzymany,
dostarczenia kierownictwu informacji dotyczÄ…cych funkcjonowania system
zarzÄ…dzania bhp,
" procedury identyfikacji, utrzymywania i dysponowania zapisami dotyczÄ…cymi bhp,
" procedury postępowania z niezgodnościami.
5. PrzeglÄ…d wykonywany przez kierownictwo
W określonych odstępach czasu kierownictwo powinno przeprowadzać przeglądy
systemu zarządzania bhp w celu oceny i zapewnieniu jego stałej przydatności i skuteczności
w zakresie spełnienia wymagań normy, ustanowionej polityki i celów bhp.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
41
AUDIT SYSTEMU ZARZ
DZANIA
"audit jakości to systematycznie i niezależne badanie, mające określić, czy działania
dotyczące jakości i ich wyniki odpowiadają zaplanowanym ustaleniom i czy te ustalenia są
skutecznie realizowane i pozwalają na osiągnięcie celów".
Przedmiotem auditów jakości może być:
" system jakości lub jego elementy - "audit systemu jakości",
" procesy - "audit jakości procesu ,
" wyrób -  audit jakości wyrobu"
" usługa - "audit jakości usługi".
Norma ISO 19011 - "Wytyczne do auditu systemu jakości":
Rodzaje auditów systemu jakości:
- audit pierwszej strony, zwany również auditem wewnętrznym,
- audit drugiej strony, będący auditem zewnętrznym,
- audit trzeciej strony (tzw. audit niezależny), mający również charakter auditu
zewnętrznego.
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska
Wykład: Normalizacja i zarządzanie jakością. Rok akademicki 2009/2010
W2
42
Certyfikacja systemów zarządzania
Certyfikację systemów jakości w Polsce przeprowadza Polskie Centrum Badań i Certyfikacji
(PCBC) oraz inne jednostki certyfikujÄ…ce.
Ocenę systemu jakości w PCBC przeprowadza Biuro ds. Certyfikacji Systemów Jakości wg
ustalonej procedury.
SCHEMAT PROCESU CERTYFIKACJI SYSTEMU JAKOÅšCI (WG PCBC)
Kontakt z PCBC
Przesłanie kwestionariusza
Wspólna decyzja dotycząca procesu certyfikacji
wniosek, umowa,
księga jakości,
procedury,
Formalne wystÄ…pienie o certyfikacjÄ™ systemu
opłata wstępna
Uzgodnienie i powołanie zespołu auditorów
poprawki,
Wizytacja wstępna
uzupełnienia
Merytoryczna ocena dokumentacji systemu
Działania
Audit wstępny korygujące
Audit certyfikujÄ…cy
Działania
korygujÄ…ce
Orzeczenie komitetu
Działania
Decyzja
korygujÄ…ce
Wydanie certyfikatu,
rozlicznie kosztów, nadzór
Opracowała: dr in\
. Anna Dobrowolska