Wybrane aspekty dotyczące przystosowania w okresie dojrzewania i dorosłości
Burzliwe dojrzewanie: Mit czy fakt?
Istnieje przynajmniej ziarnko prawdy w stereotypie burzliwego buntownika okresu
dojrzewania. Okres od 12 do 14 roku życia cechuje się często ogromnymi zmianami (Douvan
& Adelson, 1966; Petersen, 1980; Savin - Williams & Demo, 1984 za: L.L. Davidoff, 1987).
Osoby w tym przedziale wiekowym wykazują niezwykle silne emocje a także zmienność
nastrojów (Csikszentmihalyi & Larson, 1984 za: L.L.Davidoff, 1987).
Opierając się na licznych badaniach, można jednak powiedzieć, że obraz burzliwego
buntownika, nie cechuje większości nastolatków. Daniel i Judith Offer (1975), na przykład,
przebadali nastoletnich chłopców i ich rodziny, a na podstawie swoich badań wyodrębnili
różne modele przystosowania. Około 25 % badanych chłopców zakwalifikowano do modelu
ciągłego rozwoju. Mając realistyczną ocenę samych siebie i duże poczucie humoru, chłopcy
zaliczeni do tego modelu ogólnie byli szczęśliwi. Prawie 35 % biorących udział w badaniach
ujawniło model niestabilnego rozwoju . Pomimo okazywania złości i stosowania strategii
defensywnych w przeciwstawianiu się stresom okresu dojrzewania, w sumie chłopcy ci,
radzili sobie i byli dobrze przystosowani. 20 % badanych przypominało młodzież
zakwalifikowaną do grup ciągłego i niestabilnego rozwoju, ale wykazywało cechy nietypowe,
które sprawiły, że trudno ich było gdzieś zaliczyć. Burzliwy stereotyp, zwany modelem
wzburzonego rozwoju miał zastosowanie w odniesieniu do pozostałych 20 % badanych.
Często przejawiali oni zaburzenia emocjonalne i wymagali specjalistycznej pomocy (L.L.
Davidoff, 1987).
Inni badacze uznają, że dla większości nastolatków, obraz siebie pozostaje stabilny a
samoocena wzrasta z wiekiem (Dusek & Flaherty, 1981; Savin - Williams & Demo, 1984;
Wallace et al., 1984 za: L.L. Davidoff, 1987).
Poszukiwanie Tożsamości
Kim jestem? W co ja wierzę? Gdzie ja przynależę? Czym się zajmę w życiu? Jakie życie
prowadzę? W okresie dojrzewania, Erikson zaobserwował, że ludzie zaczynają zadawać sobie
pytania o tożsamość. Młode osoby muszą złączyć wiele wizerunków własnej osoby - jako
uczniów, przyjaciół, przywódców, zwolenników, pracowników, mężczyzn lub kobiet - w jedną
całość i dokonać wyboru celowej kariery zawodowej i stylu życia. Badania sugerują, że ludzie
zmieniają swoje poglądy o sobie w okresie wczesnego dojrzewania (często przed
rozpoczęciem nauki w drugiej klasie szkoły średniej) a definicje własnego "ja" ulegają
poszerzaniu o zawód, cele i ideały (Bachman i in., 1978; Haan, 1974; Martin & Redmore,
1978 za: L.L. Davidoff, 1987).
Aby dowiedzieć się więcej o poszukiwaniu tożsamości, James Marcia (za: L.L. Davidoff, 1987)
przeprowadził wywiad z 86 studentami uczęszczającymi do szkół wyższych., określającymi
swoje kryzysy i zaangażowanie w trzech dziedzinach: praca, religia i polityka. Marcia
wyodrębnił cztery modele radzenia sobie z konfliktami tożsamości.
1. Zdecydowani z góry (z tożsamością przyjętą od innych)-przyjęli bezkrytycznie standardy
hołdowane przez innych, zwykle rodziców. Nie budzi żadnego zdziwienia fakt, że ich
tożsamość nie rozwijała się harmonijnie wraz z osobowością.
2. Dyfuzorzy (zagubieni)-zmierzali bez celu w różnych kierunkach. Pomimo, że nie udało im
się odnalez
ć zadowalających ról i ideologii, nie przejmowali się tym zbytnio.
3. Moratorium-doświadczyli kryzysu i nie przestawali szukać. Po odrzuceniu wszystkich opcji,
pozostali w stanie niepewności.
4. Zdobywcy, Zwycięzcy (z tożsamością osiągniętą)-jedynie oni wybrali filozofię i cele, które
wykorzystywały ich talent, zaspokajały ich potrzeby, pozwalały na wyrażanie uczuć i
zachęcały do rozwoju.
Osiągnięcie poczucia tożsamości jest często długim i żmudnym procesem. Nawet do wieku
24 lat, duży procent ludzi (więcej niż 40 % w jednych badaniach i 50 % w drugich) nie
uzyskał jeszcze tożsamości (Meilman, 1979; Super, 1985 za: L.L. Davidoff, 1987). Młodzież,
która nie uczęszcza do college u wydaje się uzyskiwać tożsamość (w odniesieniu do pracy,
religii, polityki i wyznawanych idei) wcześniej niż uczniowie college ów (Morash, 1980; Munro
& Adams, 1977 za: L.L. Davidoff, 1987).
Wielu młodych ludzi reaguje na gwałtowne zmiany w społeczeństwach industrialnych
poczuciem niepewności i zagubienia. Nie jest niczym niezwykłym, odrzucenie celów
hołdowanych przez z góry ustanowiony ład społeczny (establishment) i poszukiwanie
zarysów własnej tożsamości w obrębie ruchów młodzieżowych. Kluczową cechą stylu punk
np. jest wyłamanie się z głównego, dominującego trendu obowiązującego w danej
dziedzinie. Punkiodrzucają muzyczne, społeczne i intelektualne konwencje.
Eksperymentowanie z alternatywnymi stylami życia jest uznawane za zgłębienie procesu
poszukiwania własnej tożsamości (Hopkins, 1983). (Paul Conklin/Monkmeyer).
W 1966 roku Elizabeth Douvan i Joseph Adelson stwierdzili wyraz
ne różnice względem płci w
zakresie dylematów tożsamościowych w okresie dojrzewania. Stwierdzili, że dla chłopca
autonomia (dochodzenie swoich praw, niezależność, osiągnięcia) miała kluczowe znaczenie.
W odniesieniu do chłopca bardziej prawdopodobną opcją było określenie własnej tożsamości
przez"odłączenie się od innych i domaganie się swojego prawa do bycia inną, odrębną
jednostką". Dziewczyny, przeciwnie, wykazywały tendencję do osiągnięcia swojej tożsamości
poprzez nawiązywanie kontaktów, znajomości. Kobiety często lekceważyły tożsamość
zawodową, a mężczyz
ni mieli skłonność do przywiązywania mniejszej wagi do kwestii relacji
międzyludzkich (Matteson, 1984). Współczesne ruchy feministyczne i towarzyszące im
zmiany społeczne zmieniają problem tożsamości dla wielu młodych ludzi. Wraz z nowymi
wzorcami kulturowymi, nastoletnie dziewczęta zorientowane na kształcenie mogą
przyjmować standardowe męskie wartości, a zwróceni ku kształceniu mężczyz
ni mają
skłonność do wchłaniania żeńskich wartości (Douvan, 1975; Pleck, 1976 za: L.L. Davidoff,
1987).
Wpływ rodziców
Nastolatki raczej widzą swoje rodziny jako harmonijne a ich relacje z rodzicami jako dobre.
Matki oceniają jako ważniejsze z
ródło zrozumienia swoich problemów niż ojców (Richardson i
in., 1984; Wright & Keple, 1981 za: L.L. Davidoff, 1987). Rodzice pełnią znaczącą rolę w
poszukiwaniu przez nastolatków własnej tożsamości (Grotevant & Cooper, 1985; Hunter,
1984, 1985 za: L.L. Davidoff, 1987). W niektórych przypadkach, czynią to przez zachęcanie
do odkrywania, badania rzeczywistości i tolerowanie asertywności i niezależności, które są
wymagane, by ukształtować poczucie ja. Często przekazują swoją własną wiedzę. Aspiracje,
nastawienie do kariery, wartości polityczne i religijne oraz wzorce komunikacji
interpersonalnej rodziców służą jako modele do naśladowania przez ich dzieci. Co więcej,
aprobata i dezaprobata rodziców mogą mieć potężny wpływ na zachowanie dziecka i jego
rozwój.
Cechy rodziców wpływają również na poziom zadowolenia z siebie nastolatka (Baumrind,
1980, 1983; Dornbusch i in., 1985; Harris & Howard, 1984; Offer & Offer, 1975; Openshaw i
in., 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Samoocena nastolatka (szczególnie dziewcząt) jest
częściowo uwarunkowania liczbą pochwał i krytycznych uwag pochodzących ze strony
rodziców. Zależy także od przyjętych modeli komunikacyjnych, dyscypliny i podejmowania
decyzji w rodzinie. Nastolatki, które wykazują tendencję do lubienia siebie pochodzą z
domów, w których ojcowie i matki wyrażają zaufanie i zainteresowanie, spełniają ich prośby
z różnych powodów, angażują dzieci w podejmowanie decyzji i sprawy rodzinne oraz
zachęcają do stopniowej niezależności, jednocześnie zachowując optymalne poczucie
odpowiedzialności. Młodzi ludzie czują się mniej pewni siebie, kiedy rodzice wymagają
bezwzględnego posłuszeństwa i kiedy wymuszają karność i dyscyplinę za pomocą gróz
b i
siły. Kiedy, z kolei rodzice zapewniają mało wskazówek i pozwalają na nieograniczoną
wolność, to także prowadzi do problemów.
Cechy osobowości rodziców także mają związek z tym, w jaki sposób przedstawiają się
relacje nastolatków z innymi. Na przykład, dziewczęta, które są traktowane w sposób
demokratyczny, ciepły uczuciowo przez matki, mają tendencję do tworzenia bardziej
intymnych więzi z najlepszymi przyjaciółmi niż inni (Gold & Yanof, 1985 za: L.L. Davidoff,
1987).
Wpływ rówieśników
W okresie dojrzewania ludzie opierają się silnie na kolegach, rówieśnikach celem uzyskania
wsparcia, rad, wzmocnienia poczucia własnej wartości oraz określenia tożsamości (Hopkins,
1983; Jones, 1976 za: L.L. Davidoff, 1987). Wartościując wzajemne opinie o sobie, nastolatki
spędzają wiele czasu ze sobą (Crockett i in., 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Często
dostosowują się do standardów grupowych. Naciski są szczególnie silne w okresie wczesnego
dojrzewania i zaczynają się zmniejszać w wieku 14 lub 15 lat (Coleman, 1980; Costanzo,
1970 za: L.L. Davidoff, 1987).
Nastoletni chłopcy i dziewczynki mają skłonność do kształtowania odmiennych społecznych
układów. Grupy chłopców nastoletnich są duże i stabilne. Członkowie grupy mają skłonność
do bycia homogenicznymi w dziedzinach takich jak: przynależność etniczn, sympatie i
antypatie, zdolności i umiejętności (Savin - Williams, 1980 za: L.L. Davidoff, 1987). Chłopcy
wydają się osiągać poczucie intymności przez dzielenie się doświadczeniami z innymi
(Camarena & Sarigiani, 1985 za: L.L. Davidoff, 1987). Do wspólnych cechujących chłopców
grup tożsamościowych zalicza się smarowaczy (kaptury), sportowców, konserwatystów,
liberałów i żołnierzy. Te jasno określone społeczne grupy pomagają chłopcom osiągnąć
indywidualną tożsamość przez wzmacnianie wartości, które wspierają grupę i osłabianie tych,
które odrzucają.
W wczesnym okresie dojrzewania, dziewczęta częściej niż chłopcy przynależą do paczek
(małych,intymnych grup społecznych). Zwykle, nastoletnie dziewczęta wchodzą w interakcje
w parach i w grupach trzyosobowych, kultywując bliskie uczucia i osobistą wymianę
informacji (Camarena & Sarigiani, 1985; Hunter, 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Grupy
nastoletnich dziewcząt są przyrównywane do systemu wsparcia emocjonalnego, środowisk,
które zachęcają ludzi by być sobą. Widzimy w żeńskich przyjaz
niach skuteczny układ
ćwiczenia umiejętności interpersonalnych, które są niezbędne do odgrywania dorosłych ról
kobiecych.
W okresie póz
niejszego dojrzewania, grupy mieszane ze względu na płeć stają się coraz
bardziej powszechne (Hallinan, 1980; Savin - Williams, 1980 za: L.L. Davidoff, 1987). Każdy,
kto narusza standardy grupowe lub ponosi całkowitą porażkę w relacjach z płcią przeciwną
może być wykluczony z poprzednio akceptującej go paczki. Z kolei, nastolatek, który odnosi
społeczny triumf może wejść do grupy, która go kiedyś odrzucała.
Uwarunkowania popularności w grupach elitarnych, różnią się ze względu na płeć. W
przypadku dziewcząt, pomyślność w osobistych relacjach jest najważniejsza. W jakiejś mierze
ważne jest także funkcjonowanie szkolne. Sprawność fizyczna i wiedza o sporcie wydają się
mieć kluczowe znaczenie dla statusu chłopca. Nastoletni sportowiec jest szczególnie lubiany i
podziwiany. Niezależnie od płci, przyjemna osobowość i atrakcyjny wygląd zwiększają
popularność (Coleman, 1980; Crockett i in., 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Na podstawie
badań nad społecznie wykluczonymi dziewczętami (Poveda, 1975), możemy powiedzieć, iż
ujawniają one zachowania, które są nieakceptowalne dla rówieśników. Do tych zachowań
zalicza się: odmienny sposób ubierania się oraz inny wygląd, krytykowanie innych,
dezaprobatę dla uczestnictwa w przyjęciach oraz zarabianie na złą reputację bez
przejmowania się tym (jedynie dziewczynki).
Rodzice a rówieśnicy
Kiedy rada udzielona przez rodziców i rówieśników spowoduje konflikt, którą radę nastolatki
cenią wyżej? W jednych badaniach 18.000 nastolatków z klas od 7 do 12, większość młodych
ludzi w każdym wieku określało radę swoich matek i ojców jako bardziej wartościową niż ich
kolegów (Curtis, 1975 za: L.L. Davidoff, 1987). Rodzice stanowią istotne z
ródło wsparcia
społecznego, kiedy są postrzegani przez młodzież jako osoby serdeczne i ciepłe
emocjonalnie, zainteresowane, rozumiejące, empatyczne i pomocne (Larsen, 1972;
Pulkkinen, 1982 za: L.L. Davidoff, 1987). Jednak rówieśnicy w okresie adolescencyjnym też
mogą być ważnymi dawcami wsparcia. Około 28 procent chłopców i 50 procent dziewcząt w
badaniach Curtisa przyznało, że znajdowało się pod silnym wpływem poglądów rówieśników.
W okresie od 7 do 10 klasy wpływ rówieśników stopniowo osłabia oddziaływania rodziców.
Natomiast młodzi ludzie ze szczególnie silnym poczuciem lojalności względem przyjaciół są
skłonni do pijaństwa, narkomanii, przestępczości i innych poważnych problemów (Jessor &
Jessor, 1977 za: L.L. Davidoff, 1987).
Rówieśnicy i rodzice zwykle mają swoje własne sfery władzy. Nastolatki mają tendencję do
radzenia się matek i ojców w ważnych osobistych sprawach i do szukania rówieśników kiedy
mają wzajemne kłopoty (McClintock, 1979 za: L.L. Davidoff, 1987).
Relacje z płcią przeciwną
W okresie dojrzewania, wielu młodych ludzi odkrywa zainteresowanie płcią przeciwną.
Dzisiaj, większość 11 i 12-latków już wie orandkach i seksualności(Jackson, 1975 za: L.L.
Davidoff, 1987).
Chodzenie na randki
W naszej kulturze chodzenie na randki służy zarówno funkcjom rekreacyjnym, jak i
kształcącym. Przez ten obyczaj, nastolatki uczą się o swojej seksualności oraz o intymnych
relacjach typu dawania i brania. Poprzez pozwolenie na wyciągnięcie porównań, nastolatki
uznają, że chodzenie na randki także przynosi wgląd w swoją własną osobowość,
interpersonalne potrzeby, oraz w wartości przedstawicieli płci przeciwnej (Hopkins, 1983;
Estap i in., 1977 za: L.L. Davidoff, 1987).
Przy wyborze partnerki na randkę, fizyczna atrakcyjność wydaje się być najważniejsza dla
nastoletnich chłopców, przynajmniej początkowo (Hansen, 1977 za: L.L. Davidoff, 1987).
Kryteria nastoletnich dziewcząt uwzględniane przy wyborze partnera na randkę skupiają się
wokół wartości interpersonalnych (zrozumienie, ciepło, lojalność, sympatia, podobanie się
sobie). Silne romantyczne więzi często kształtują się podczas okresu dojrzewania.
Seksualność
Nastolatki często wyrażają swoją seksualność najpierw w kontekście romansu. Jednak, z
miłości czy bez, większość nastolatków w USAstaje się seksualnie aktywnymi. Badacze
oszacowują, że mniej niż 20 % chłopców i 30 % dziewcząt pozostaje prawiczkami i
dziewicami po osiągnięciu 20 roku życia (Micklin, 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Do chwili
zakończenia nauki w college u, powyżej 85 % nastolatków obojga płci jest seksualnie
aktywnych (Tavris & Wade, 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). Wywiad przeprowadzony na
metropolitalnych obszarach w USA w 1979 roku sugeruje, że tylko połowa seksualnie
aktywnych nastolatków stosuje środki antykoncepcyjne (Bryne & Fisher, 1983 za: L.L.
Davidoff, 1987). Spośród tej liczby, wielu stosuje niepewne metody kontroli urodzeń(Geis &
Gerrard, 1984 za: L.L. Davidoff,1987). Stąd, liczba nastoletnich ciąży - przy najmniej w 80 %
nie chcianych - jest bardzo wysoka.
W USAodsetek seksualnie aktywnych nastolatek, które zaszły w ciążę przed zawarciem
związku małżeńskiego wzrósł w latach 70, pomimo starań wielu z nich, by uniknąć ciąży i
pomimo szerszego zastosowania środków antykoncepcyjnych (Zelnik, 1983 za: L.L. Davidoff,
1987). Niektóre będące w ciąży nastolatki stosowały niepewne metody kontroli urodzeń, a
wiele innych stosowało środki antykoncepcyjne sporadycznie albo nie stosowało ich wcale.
Czynniki psychologiczne takie jak: poczucie winy lub lęku wobec własnej seksualności,
uczucia bezsilności i wyobcowania, bierności, fatalizmu, niska samoocena i małe poczucie
tego, co będzie w przyszłości mogą także tłumaczyć ten wzrost nastoletnich ciąż (Chilman,
1983 za: L.L. Davidoff, 1987). Brak informacji może mieć także znaczenie (Morrison, 1985).
Pomimo, że ciąża i urodzenie dziecka może być uciążliwe i ograniczające dla wielu młodych
kobiet, programy zdrowotne, edukacyjne, zawodowe mogą zmniejszyć nasilenie
potencjalnych problemów (McAnarney & Thiede, 1983; Unger & Wandersman, 1985 za: L.L.
Davidoff, 1987).
Pomimo, że nastolatki w USA są aktywni seksualnie w dużo młodszym wieku niż miało to
miejsce w przeszłości, to dla większości młodych ludzi, stosunek płciowy ma miejsce z
jednym partnerem/partnerką raz w miesiącu lub mniej. Mniej niż 4 procent dojrzewającej
młodzieży nawiązuje stosunki seksualne z sześcioma lub więcej różnymi
partnerami/partnerkami (Lerner & Spanier, 1980 za: L.L. Davidoff, 1987).
Psycholog Robert Sorensen (1973) wyodrębnił dwa odmienne style wśród seksualnie
aktywnych nastolatków. Seryjni monogamiści są w związku tylko z jedną osobą w danym
okresie czasu. Kiedy związek zostaje zakończony, wtedy szukają następnego partnera.
Seksualni poszukiwacze przeciwnie, postrzegając stosunek płciowy jako przyjemność, która
nie wymaga ani miłości, ani poczucia emocjonalnej intymności. Aktywność seksualnych
poszukiwaczy nie polega jedynie na wykorzystywaniu partnera za partnerem, ale chodzi o
postrzeganie sexu jako znaczącego elementu osobistej wolności w opartym na otwartości i
naturalności związku. Seksualni podróżnicy odbywają stosunki płciowe z dużą liczbą
partnerek. Seryjni monogamiści, mają częstsze relacje seksualne ze swoją jedną wybranką.
Mniejszość dojrzewającej młodzieży, która wierzy  w czekanie aż do zawarcia małżeństwa,
by wtedy dopiero uprawiać seks ma tendencję do eksperymentowania z innymi niż sam
stosunek płciowy formami aktywności seksualnej (Conger, 1975 za: L.L. Davidoff, 1987).
Należy w tym miejscu podkreślić, że istnieje tzw. podwójna moralność wobec seksu. W
okresie przedmałżeńskim, jak wykazują sondaże, chłopcy przyznają się do większej liczby
seksualnych partnerek, częstszych stosunków płciowych i mają mniejsze poczucie winy niż
dziewczęta (Hendrick i in., 1985; Tavris & Wade, 1984 za: L.L. Davidoff, 1987).
Stan dorosłości
Wyzwania jakie stawia przed nami dorosłość są bardzo podobne wszędzie na świecie. Od
ludzi dorosłych wymaga się samodzielnego funkcjonowania i przyjmowania
odpowiedzialności za swoje działania. W wielu społeczeństwach, przejście ze stanu
dojrzewania do stanu dorosłości jest hucznie celebrowane. W krajach wysoce
uprzemysłowionych, status dorosłości jest uzyskiwany stopniowo. Dla niektórych jednostek,
dorosłość zaczyna się w momencie uzyskania specjalnych przywilejów na przykład: prawa do
prowadzenia rodzinnego samochodu, spożywania alkoholu i głosowania w wyborach do
parlamentu. Ukończenie szkoły średniej i wyższej jest także momentem przełomowym. Dla
niektórych, wyprowadzenie się od rodziców lub wyjazd z domu są istotnymi oznakami
dorosłości. Dla innych jest to praca, małżeństwo lub urodzenie pierwszego dziecka.
Miłość i jej znaczenie w życiu człowieka
Jak sądzi, A. Reber (1985, s. 409), "Psychologowie byliby prawdopodobnie mądrzejsi, gdyby
wyzbyli się odpowiedzialności za analizę terminu "miłość" i pozostawili to poetom. Mając na
względzie istniejącą wielość często wprowadzających w stan zagubienia interpretacji tego
zjawiska można z dużą dozą pokory, a zarazem śmiałości przyjąć następujący schemat
klasyfikacyjny.
Po pierwsze, dwa najbardziej powszechne znaczenia tego określenia to:
1. Darzenie silną sympatią lub uczuciem (afektem) jakiegoś specyficznego obiektu lub jakiejś
osoby.
2. Trwały sentyment względem jakiejś osoby wywołujący pragnienie do przebywania z tą
osobą oraz troskę o szczęście i zadowolenie tej osoby.
Należy zauważyć, że rozumienie miłości nr 1 i 2 może ale, nie musi pociągać za sobą
seksualnych konotacji. Na pewno, rozumienie nr 1 jest często stosowane w odniesieniu do
kotów, tenisa, nauczycieli lub przedmiotów szkolnych, a znaczenie nr 2 odnosi się do
rodziców lub dzieci - z wyłączeniem seksualnych i erotycznych konotacji. Jednak, znaczenie
nr 1 może mieć zastosowanie w stosunku do kochanków a nr 2 do żon i mężów lub par
zakochanych. Zasadniczą rolą jaką pełni miłość w każdym z tych dwóch znaczeń jest to, że
jest ona stanem afektywnym, który ubarwia wszystkie interakcje z obiektem lub osobą, którą
się kocha a także percepcję kochanego obiektu lub osoby. To jest ten komponent,
oczywiście, który sprawia, że miłość jest tak atrakcyjna dla psychologów.
W teorii psychoanalitycznej, zamiast nadziei na krystalizację znaczeniową tego pojęcia
znajdujemy, jak np. sądzi brytyjski analityk C. Rycroft, "tak dużą trudność w zdefiniowaniu
tego ulotnego znaczeniowo pojęcia, jak nigdzie więcej". Pojęcie miłości jest stosowane
różnorodnie jako:
3. Jakikolwiek stan afektywny, który zasadniczo stoi w sprzeczności do stanu zwanego
nienawiścią.
4. Emocję odpowiedzialną za sublimację lub zahamowanie oraz
5. Pojęcie równoznaczne z pojęciem Eros i instynktową siłą bliższą raczej życiowym lub
seksualnym popędom - w zależności od tego, czy jednostka wkroczyła we wczesne, czy też
póz
niejsze stadium Freudowskie (w tym znaczeniu miłość to po prostu inaczej "libido").
Tymczasem znaczenie nr 3 wydaje się mieć małą wartość dla psychologów. Takie rozumienie
miłości słabo różnicuje zobowiązania definicyjne. Znaczenia nr 4 i 5 są bliskie klasycznemu
rozumieniu psychoanalitycznemu miłości, a w szczególności temu, że wszystkie te
manifestacje miłości - miłość własna, do dzieci, do ludzkości (miłość chrześcijańska,
Chrystusowa), do kraju, do ojczyzny lub nawet do abstrakcyjnych idei - są widziane jako
podstawowa, instynktowna siła i, stąd, podlegająca działaniu mechanizmów obronnych.
Jednak, komplikacje powstają naprawdę wtedy, gdy niektórzy teoretycy zgłębiają znaczenie
pojęcia miłości obiektu i dokonują ponownej interpretacji myśli zawartych w znaczeniach nr 4
i 5, rozumiejąc miłość jako manifestację potrzeby odnoszenia się, czy też zależności
względem obiektów lub ludzi.
Używanie określenia miłość na płaszczyz
nie naukowej wywołuje różne rodzaje konfliktów,
które tutaj wyszczególniono, nie podejmując próby ich rozwikłania. Po pierwsze, jest to
kwestia seksu i ekspresji seksualnej; czy seks i ekspresja seksualna są podstawowymi
komponentami miłości, czy też miłość może istnieć całkowicie bez seksu i ekspresji
seksualnej? Po drugie, jest to kwestia instynktu; czy miłość jest wrodzoną, czy też nabytą
reakcją emocjonalną? Po trzecie, istnieje problem manifestacji emocji; czy uczucie może być
niezwiązane z zachowaniem lub czy też emocje zawsze wywierają ujemny wpływ na
zachowanie?" (A. Reber, 1985; s. 409).
Niezależnie od wieloznaczności pojęcia miłość, nieuchronnych konfliktów związanych z
interpretacją naukową miłości, a także atmosfery cynizmu, fałszu i manipulacji wytworzonej
wokół tego zjawiska przez media, można z pokorą stwierdzić, że człowiek nie może bez
miłości istnieć, żywi się nią i ona nadaje sens jego całemu życiu.
LITERATURA:
L. L. Davidoff: Introduction to Psychology. McGraw - Hill Book Company. New
York...Toronto, 1987
A.S. Reber: Dictionary of Psychology. Penguin Books London, 1985.
Piotr Alfred Gindrich, ostatnia aktualizacja w 2008 roku Powrót
Piotr Alfred Gindrich