lf
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Jadwiga A
oin
Wykonywanie pomiarów warsztatowych i trasowanie
722[01].Z1.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Ewa Pogorzelska
mgr inż. Marian Cymerys
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jadwiga A
oin
Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 722[01].Z1.02
Wykonywanie pomiarów warsztatowych i trasowanie zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu modelarz odlewniczy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 12
5.1. Rodzaje i znaczenie pomiarów warsztatowych 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Jakość, dokładność obrabianego przedmiotu w przemyśle maszynowym 14
5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Åšrodki pomiarowe 16
5.3.1. Ćwiczenia 16
5.4. Trasowanie, sprzęt traserski i techniki trasowania 22
5.4.1. Ćwiczenia 22
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 24
7. Literatura 38
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela  Wykonywanie pomiarów
warsztatowych i trasowanie , który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych
w szkole kształcącej w zawodzie modelarz odlewniczy 722[01].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
- pokazu z objaśnieniem,
- metody sytuacyjnej,
- dyskusji dydaktycznej,
- tekstu przewodniego,
- metody projektów,
- ćwiczeń praktycznych.
Podczas planowania i wykonywania ćwiczeń należy zwrócić uwagę na właściwy dobór
metody nauczania, zależnie od założonych celów. Ćwiczenia praktyczne powinny być
realizowane z wykorzystaniem odpowiednio dobranego wyposażenia stanowiska
pomiarowego, z uwzględnieniem wyposażenia pracowni przedmiotowej.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
zestaw zadań wielokrotnego wyboru.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
- instrukcjÄ™ dla ucznia,
- kartÄ™ odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
Miejsce jednostki modułowej w module przedstawiono na schemacie na stronie 4.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 722[01].Z1
Podstawy modelarstwa odlewniczego
722[01].Z1.02
722[01].Z1.01
Wykonywanie pomiarów
Posługiwanie się dokumentacją techniczną
warsztatowych i trasowanie
722[01].Z1.03
Rozpoznawanie oprzyrzÄ…dowania modelowego
722[01].Z1.04
Projektowanie elementów zespołu modelowego
Schemat układu jednostek modułowych
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- wykonywać proste obliczenia matematyczne,
- zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
- korzystać z instrukcji przygotowanych przez nauczyciela,
- stosować zasady prezentacji pracy,
- dobrać przybory i narzędzia do wykonywanych ćwiczeń,
- pracować indywidualnie oraz w grupie,
- uczestniczyć w dyskusji.
- posługiwać się instrukcją przy wykonywaniu ćwiczeń.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- określić znaczenie pomiarów warsztatowych i trasowania,
- zorganizować stanowisko pomiarowe,
- określić jakość powierzchni obrobionego przedmiotu i jego dokładność wymiarową,
- rozróżnić i zastosować tolerancje wymiarów liniowych,
- rozróżnić i zastosować tolerancje i pasowania połączeń,
- rozróżnić i zastosować tolerancje wymiarów kątowych,
- rozróżnić i zastosować tolerancje stożków,
- dobrać odpowiednie przyrządy do kontroli wymiarów,
- przeprowadzić pomiary wymiarów liniowych i kątowych,
- przeprowadzić kontrole dokładności kształtu i położenia,
- dobrać odpowiednie narzędzia do techniki trasowania,
- zorganizować stanowisko traserskie,
- wytrasować osie symetrii, linie prostopadłe, okręgi, łuki oraz osie otworów,
- wykonać trasowanie według wzorników,
- wykonać trasowanie kątów i figur geometrycznych,
- sporządzić wykres modelarski.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Modelarz odlewniczy 722[01]
Moduł: Podstawy modelarstwa odlewniczego 722[01].Z1
Jednostka modułowa: Wykonywanie pomiarów warsztatowych i trasowanie
722[01].Z1.02
Temat: Trasowanie blachy według rysunku.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności trasowania figur geometrycznych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- dobrać narzędzia i przyrządy do trasowania,
- przygotować materiał do trasowania płaskiego,
- przenieść wymiary z rysunku na materiał trasowany,
- natrasować linie równoległe,
- wytrasować osie otworów.
Metody nauczania:
- ćwiczenia praktyczne,
- pokaz z wyjaśnieniem,
- pogadanka.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- indywidualna
Czas: 45min.
Åšrodki dydaktyczne:
- rysik traserski,
- kÄ…townik,
- punktak,
- młotek,
- przymiar kreskowy,
- suwmiarka,
- ołówek,
- materiał do trasowania: blacha stalowa o wymiarach dobranych do wymiarów części
- na rysunku,
- rysunek trasowanej części,
- płyta traserska.
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno - przygotowawcze.
2. Podanie tematu i omówienie celów zajęć.
3. Omówienie czynności i pokazanie sposobów trasowania figur geometrycznych.
4. Wydanie dokumentacji, materiałów i narzędzi.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
5. Przydzielenie stanowiska pracy.
6. Organizacja stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
- Uczniowie indywidualnie zapoznajÄ… siÄ™ z dokumentacjÄ….
- PlanujÄ… przebieg trasowania.
- Dobierają potrzebne narzędzia i przyrządy kontrolne.
7. Trasowanie według dokumentacji zgodnie z ustalonym planem działania.
8. Nauczyciel nadzoruje pracę uczniów, podpowiada i poprawia uczniów w razie potrzeby.
9. Po wykonaniu zadania uczeń prezentuje swoją pracę. Dokonuje oceny wykonanej pracy
pod względem dokładności i poprawności wykonywanych czynności. W przypadku
zaistnienia niezgodności z dokumentacją lub planowanym przebiegiem uzasadnia
zmiany.
10. Nauczyciel analizuje pracę uczniów i dokonuje oceny.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat trasowania przestrzennego. Na podstawie
posiadanych wiadomości dotyczących podstaw odlewnictwa wyszukaj i zapisz przykłady
prac, które wymagają trasowania przestrzennego.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności,
- wywiad.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Modelarz odlewniczy 722[01]
Moduł: Podstawy modelarstwa odlewniczego 722[01].Z1
Jednostka modułowa: Wykonywanie pomiarów warsztatowych i trasowanie
722[01].Z1.02
Temat: Wykonywanie pomiarów warsztatowych przy użyciu przyrządów
suwmiarkowych.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności posługiwania się suwmiarkowymi przyrządami
pomiarowymi.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- wyjaśnić na czym polega mierzenie,
- wyjaśnić na czym polega sprawdzanie,
- dokonać podziału narzędzi pomiarowych,
- opisać budowę i przeznaczenie suwmiarkowych przyrządów pomiarowych,
- opisać zasadę odczytywania wymiaru z przyrządów z noniuszem,
- zorganizować stanowisko do pomiaru wymiarów liniowych,
- zastosować zasady bhp przy posługiwaniu się warsztatowymi przyrządami
pomiarowymi.
Metody nauczania:
- pogadanka,
- pokaz z objaśnieniem,
- metoda tekstu przewodniego,
- ćwiczenie praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- indywidualna.
Czas: 135min.
Åšrodki dydaktyczne:
- dokumentacja przygotowana przez nauczyciela do ćwiczenia,
- plansze oraz foliogramy związane z tematem zajęć,
- rzutnik pisma,
- przyrzÄ…dy suwmiarkowe,
- przykłady typowych części maszyn do mierzenia,
- katalogi narzędzi,
- regulamin pracy w pracowni szkolnej.
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Celem zadania jest nabycie umiejętności w posługiwaniu się przyrządami
suwmiarkowymi.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
FAZA WST
PNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć, celów, zaznajomienie uczniów
z pracÄ… metodÄ… przewodniego tekstu.
FAZA WA
AÅšCIWA
INFORMACJE
Zapoznaj się z zadaniem, które masz wykonać, dokonaj przeglądu materiałów z
ródłowych,
podobnych rozwiązań zadania. Postaraj się odpowiedzieć na następujące pytania.
1. Czym zajmuje siÄ™ metrologia warsztatowa?
2. Z jaką dokładnością mierzą suwmiarki warsztatowe?
3. Na czym polega mierzenie?
4. Jaka jest różnica pomiędzy mierzeniem a sprawdzaniem?
5. Co to jest zakres pomiarowy przyrzÄ…du?
6. Co to jest błąd pomiaru?
7. Co to jest dokładność pomiarowa?
8. Jakie obowiązują zasady doboru narzędzi pomiarowych?
9. Jakie obowiązują zasady odczytu wymiaru z narzędzia pomiarowego?
10. Jakie sÄ… zasady organizacji stanowiska pomiarowego?
11. W jakich jednostkach odczytuje siÄ™ wymiary liniowe?
12. W jaki sposób sprawdza się stan techniczny narzędzia pomiarowego?
Uczniowie wykorzystujÄ… plansze, foliogramy i katalogi narzÄ…dzi.
PLANOWANIE
1. Ustal, jakie przyrządy pomiarowe wchodzą w skład przyrządów suwmiarkowych.
2. Ustal, jakie przyrządy wybierzesz do pomiaru długości, wysokości i głębokości
przedmiotu.
3. Ustal, jaką dokładność powinny mieć dobrane przyrządy (na jakiej podstawie dobierzesz
przyrzÄ…dy).
4. Opracuj szczegółowy plan operacyjny wykonania zadania.
- Określ liczbę punktów pomiarowych.
- Określ kolejność czynności wykonania pomiaru, odpowiednio długości, wysokości
oraz głębokości.
5. Ustal wyposażenie stanowiska pomiarowego.
6. Ustal sposób rejestracji wyników pomiaru.
7. Określ wymagania bhp jakie powinieneś spełnić przy wykonywaniu pomiarów.
UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Jeżeli były uwagi, sugestie nauczyciela odnośnie ustaleń dotyczących wykonania
ćwiczenia, doboru narzędzia przemyśl je i jeżeli uznasz za potrzebne nanieść poprawki
do własnego opracowania ćwiczenia.
WYKONANIE
1. Wykonaj zaprojektowane zadanie zwracając szczególną uwagę na następujące
zagadnienia.
- sposób ustawienia przedmiotu do pomiaru,
- sposób przygotowania narzędzia do pomiaru,
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
- sposób sprawdzenia stanu technicznego narzędzia,
- właściwy dobór narzędzia do rodzaju wymiaru i oczekiwanej dokładności pomiaru,
- odpowiednie umieszczenie przedmiotu pomiędzy powierzchniami pomiarowymi
narzędzia,
- odczytywanie wymiaru zgodnie z zasadami,
- zachowanie kolejności czynności pomiarowych,
- dokładne notowanie wyników pomiaru,
- posługiwanie się narzędziem zgodnie z jego przeznaczeniem i zasadami bhp,
- właściwą organizację stanowiska pracy.
2. Przygotuj siÄ™ do zaprezentowania swojej pracy.
SPRAWDZANIE
1. Napisz protokół z wykonanego zadania w szczególności uwzględniając:
- dane charakteryzujÄ…ce mierzony przedmiot,
- plan działania związany z wykonaniem pomiaru,
- celowość zastosowanych narzędzi pomiarowych ze względu na przeznaczenie oraz
dokładność pomiarów,
- wnioski z przeprowadzonych pomiarów.
2. Dokonaj oceny swojej pracy, uzgodnij jÄ… z nauczycielem.
ANALIZA
1. Odpowiedz na następujące pytania:
- Co sprawiło Ci największą trudność w fazie planowania i w fazie wykonania
ćwiczenia?
- Jak poradziłeś sobie z problemami, które wystąpiły w trakcie wykonania ćwiczenia?
- Jaką umiejętność zdobyłeś przy wykonywaniu ćwiczenia?
2. Czy zaplanowany sposób przebiegu ćwiczenia jest według Ciebie najlepszy?
3. Czy chciałbyś wprowadzić zmiany gdybyś musiał powtórzyć ćwiczenie?
4. Jakich elementów, etapów ćwiczenia dotyczyłyby zmiany?
FAZA KOC
COWA
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Uzasadnij jakie czynniki decydują o dokładności pomiaru przyrządami suwmiarkowymi.
Odpowiedz
zapisz w punktach w zeszycie.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności,
- wywiad.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Rodzaje i znaczenie pomiarów warsztatowych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Podaj cechy charakterystyczne metod pomiarów stosowanych przy mierzeniu długości
i kąta. Wykorzystaj do wykonania ćwiczenia tabelę przygotowaną przez nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z metodami pomiaru długości i kąta,
2) do wypisanych metod pomiarów dobrać ich cechy charakterystyczne,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia,
Lp. Metoda pomiarowa Cechy
1 Bezpośrednia
2 Pośrednia
3 Złożona
4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia,
5) zapisać wnioski odpowiadając na pytanie: od czego uzależniony jest wybór metody
pomiaru?
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pogadanka,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne:
- arkusz formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania i przygotowanÄ… tabelÄ… do
wypełnienia przez ucznia,
- przybory do pisania,
- materiał przygotowany przez nauczyciela,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Podaj przykłady pomiarów stosowanych przy mierzeniu długości i kąta.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Praca indywidualna.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z rodzajami i metodami pomiaru długości i kąta,
2) wykonać pracę indywidualnie,
3) podać przykłady pomiarów uzupełniając tabelę:
Lp. Rodzaj pomiaru Przykłady
1 Bezwzględny
2 Względny
3 Porównawczy
4 Stykowy
5 Bezstykowy
4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia, uzasadnić wybrane przykłady.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pogadanka,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- materiał przygotowany przez nauczyciela,
- literatura z rozdziału 7.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Jakość, dokładność obrabianego przedmiotu
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj wymiary zamieszczone na rysunkach otrzymanych od nauczyciela i wypełnij
tabelkÄ™.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Nauczyciel powinien rozdać uczniom materiały
zawierające rysunki wykonawcze części. Praca indywidualna.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się rodzajami wymiarów liniowych i kątowych,
2) wykonać pracę indywidualnie,
3) wpisać do określonych rodzajów wymiarów ich wartości odczytane z rysunku,
4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz,
- pogadanka,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne;
- przybory do pisania,
- materiał przygotowany przez nauczyciela,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj odchyłki kształtu i położenia zamieszczone na rysunkach otrzymanych od
nauczyciela i wypełnij tabelkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Nauczyciel powinien rozdać uczniom materiały
zawierające rysunki wykonawcze części. Praca indywidualna.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobem oznaczania odchyłek kształtu i położenia,
2) wykonać pracę indywidualnie,
3) wpisać do określonych rodzajów odchyłek kształtu i położenia wartości wymiarów, do
których się one odnoszą, odczytując je z rysunku,
4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz,
- pogadanka,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne;
- przybory do pisania,
- materiał przygotowany przez nauczyciela,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Dokonaj zamiany tolerowania symbolowego 50H7 na liczbowe, oblicz wymiary
graniczne.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Praca indywidualna.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobem zamiany oznaczeń tolerowania symbolowego na liczbowe,
2) wykonać pracę indywidualnie,
3) odczytać i wypisać z tablic odchyłki dla wymiaru 50H7,
4) zapisać wymiar jako tolerowany liczbowo,
5) obliczyć wymiary graniczne,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- praca z tekstem z
ródłowym,
- dyskusja problemowa.
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- wyciÄ…g z normy przygotowany przez nauczyciela,
- literatura z rozdziału 7.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.3. Åšrodki pomiarowe
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj pomiarów średnic wałka stopniowego oraz określ dokładność kształtu
mierzonych średnic.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Nauczyciel powinien podzielić uczniów na grupy,
zapoznać z zasadami pracy w grupie i prezentacji wypracowanego materiału. Nauczyciel
powinien przygotować materiały dla każdej grupy w formie umożliwiającej zapisanie
wyników pomiarów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobami pomiaru średnic wałków,
2) zapoznać się ze sposobami określania dokładności kształtu wałków,
3) dobrać narzędzia pomiarowe zależnie od wymiaru przedmiotu,
4) sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego,
5) oczyścić sprzęt pomiarowy ze środka konserwującego,
6) dokonać pomiarów średnic wałka za pomocą: suwmiarki, mikrometru w dwóch
prostopadłych do siebie płaszczyznach i trzech różnych przekrojach,
7) wpisać wyniki pomiarów do karty pomiarowej,
8) sprawdzić dla zmierzonych średnic prostoliniowość i baryłkowość, za pomocą liniału
krawędziowego,
9) ustawić na płycie pomiarowej przyrząd kłowy wraz z zamocowanym wałkiem,
10) ustawić na płycie pomiarowej czujnik zegarowy zamocowany w podstawie,
11) wykonać pomiary dokładności kształtu walca: siodłowości, stożkowości, wygięcia za
pomocÄ… czujnika zegarowego,
12) wyznaczyć niedokładności kształtu,
13) określić graniastość i owalność przekrojów wałka z użyciem pryzmy i czujnika
zegarowego,
14) sprzęt pomiarowy oczyścić i zakonserwować,
15) sporządzić szkice rysunkowe,
16) podać wyniki pomiarów,
17) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne,
- praca z tekstem z
ródłowym.
Åšrodki dydaktyczne;
- płyta pomiarowa,
- przyrząd kłowy,
- pryzmy,
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
- przedmiot sprawdzany,
- liniał krawędziowy,
- suwmiarka o dokładności 0,1 mm i 0,05 mm,
- mikrometr zewnętrzny,
- czujnik zegarowy,
- podstawka do czujnika,
- komplet płytek wzorcowych,
- materiał przygotowany przez nauczyciela,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Dokonaj pomiaru nierównoległości: płaszczyzn za pomocą przyrządu czujnikowego oraz
osi otworów położonych na różnych poziomach.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Dokonać podziału uczniów na grupy i przydzielić grupom
zadania. Nauczyciel powinien nadzorować przebieg pracy uczniów, reagować w przypadkach
naruszenia zasad bhp. Nauczyciel powinien przygotować materiały dla każdej grupy w formie
umożliwiającej zapisanie wyników pomiarów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobami pomiaru równoległości,
2) sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego,
3) oczyścić sprzęt pomiarowy z środka konserwującego,
4) ustawić na płycie pomiarowej przedmiot do pomiarów,
5) wykonać pomiar nierównoległości płaszczyzn za pomocą czujnika zegarowego,
6) wyznaczyć nierównoległość mierzonego wymiaru,
7) wykonać pomiar nierównoległości osi za pomocą czujnika zegarowego
z wykorzystaniem trzpieni kontrolnych,
8) wyznaczyć nierównoległość mierzonego wymiaru,
9) sprzęt pomiarowy oczyścić i zakonserwować,
10) sporządzić szkic rysunkowy,
11) podać wyniki pomiarów,
12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne,
- praca z tekstem z
ródłowym.
Åšrodki dydaktyczne:
- płyta pomiarowa,
- przedmiot sprawdzany,
- mikrometr zewnętrzny,
- średnicówka mikrometryczna,
- trzpienie kontrolne,
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
- czujnik zegarowy,
- podstawka do czujnika,
- komplet płytek wzorcowych,
- materiał przygotowany przez nauczyciela,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Dokonaj pomiaru współosiowości (mimośrodowości): wałka wielostopniowego i tulei
stopniowej za pomocÄ… przyrzÄ…du czujnikowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Dokonać podziału uczniów na grupy i przydzielić grupom
zadania. Nauczyciel powinien nadzorować przebieg pracy uczniów, reagować w przypadkach
naruszenia zasad bhp. Nauczyciel powinien przygotować materiały dla każdej grupy w formie
umożliwiającej zapisanie wyników pomiarów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobami pomiaru współosiowości,
2) sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego,
3) oczyścić sprzęt pomiarowy z środka konserwującego,
4) ustalić wałek, tuleje tak, aby oś odniesienia pokryła się z osią obrotu,
5) ustawić na płycie pomiarowej czujniki zegarowe zamocowane w podstawach (końcówki
pomiarowe stykają się z sprawdzanymi średnicami),
6) odczytać wskazania z czujników podczas pełnego obrotu mierzonego przedmiotu,
7) wyznaczyć niewspółosiowość mierzonych średnic,
8) sprzęt pomiarowy oczyścić i zakonserwować,
9) sporządzić szkic rysunkowy,
10) podać wyniki pomiarów,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne,
- praca z tekstem z
ródłowym.
Åšrodki dydaktyczne:
- płyta pomiarowa,
- przedmiot sprawdzany,
- czujnik zegarowy,
- podstawka do czujnika,
- materiał przygotowany przez nauczyciela,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 4
Dokonaj pomiaru odchyleń płaskości powierzchni za pomocą: przyrządu czujnikowego
oraz płytek interferencyjnych.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Dokonać podziału uczniów na grupy i przydzielić grupom
zadania. Nauczyciel powinien nadzorować przebieg pracy uczniów, reagować w przypadkach
naruszenia zasad bhp. Nauczyciel powinien przygotować materiały dla każdej grupy w formie
umożliwiającej zapisanie wyników pomiarów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobami pomiaru płaskości powierzchni,
2) sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego,
3) oczyścić sprzęt pomiarowy ze środka konserwującego,
4) ustawić na płycie pomiarowej przedmiot do pomiarów,
5) końcówkę pomiarową oprzyj na sprawdzanej powierzchni,
6) wykonać pomiar odchyleń płaskości za pomocą czujnika zegarowego,
7) wyznaczyć niepłaskość mierzonej powierzchni,
8) wykonać pomiar niepłaskości za pomocą płytek interferencyjnych poprzez obserwację
kształtu powstających prążków oraz kierunku ich przesuwania się,
9) narysować kształt powstałych prążków,
10) określić miejsca wklęsłe i wypukłe,
11) sprzęt pomiarowy oczyścić i zakonserwować,
12) sporządzić szkic rysunkowy,
13) podać wyniki pomiarów,
14) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne,
- praca z tekstem z
ródłowym.
Åšrodki dydaktyczne;
- płyta pomiarowa,
- przedmiot sprawdzany,
- czujnik zegarowy,
- podstawka do czujnika,
- płasko  równoległa płytka interferencyjna,
- materiał przygotowany przez nauczyciela,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 5
Dokonaj sprawdzenia prostoliniowości za pomocą: liniału krawędziowego, kątownika
krawędziowego, liniału powierzchniowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Dokonać podziału uczniów na grupy i przydzielić grupom
zadania. Nauczyciel powinien nadzorować przebieg pracy uczniów, reagować w przypadkach
naruszenia zasad bhp. Nauczyciel powinien przygotować materiały dla każdej grupy w formie
umożliwiającej zapisanie wyników pomiarów.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobami sprawdzania prostoliniowości,
2) sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego,
3) oczyścić sprzęt pomiarowy ze środka konserwującego,
4) ustawić na płycie pomiarowej sprawdzany przedmiot,
5) wykonać sprawdzenie odchyłki prostoliniowości za pomocą: liniału krawędziowego,
kątownika krawędziowego, liniału powierzchniowego,
6) wyznaczyć ewentualną nieprostoliniowość,
7) sprzęt pomiarowy oczyścić i zakonserwować,
8) podać wyniki sprawdzenia prostoliniowości,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne,
- praca z tekstem z
ródłowym.
Åšrodki dydaktyczne;
- płyta pomiarowa,
- przedmiot sprawdzany,
- kątownik krawędziowy,
- liniał krawędziowy,
- liniału powierzchniowy,
- komplet płytek wzorcowych,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 6
Dokonaj sprawdzenia odchyłki prostopadłości: powierzchni za pomocą kątownika
krawędziowego oraz płaszczyzn za pomocą przyrządu czujnikowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Dokonać podziału uczniów na grupy i przydzielić grupom
zadania. Nauczyciel powinien nadzorować przebieg pracy uczniów, reagować w przypadkach
naruszenia zasad bhp. Nauczyciel powinien przygotować materiały dla każdej grupy w formie
umożliwiającej zapisanie wyników pomiarów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobami sprawdzania odchyłek prostopadłości,
2) sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego,
3) oczyścić sprzęt pomiarowy ze środka konserwującego,
4) ustawić na płycie pomiarowej sprawdzany przedmiot,
5) wykonać sprawdzenie odchyłki prostopadłości za pomocą kątomierza krawędziowego
i czujnika zegarowego,
6) wyznaczyć ewentualną nieprostopadłość,
7) sprzęt pomiarowy oczyścić i zakonserwować,
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
8) podać wyniki sprawdzenia prostopadłości,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne,
- praca z tekstem z
ródłowym.
Åšrodki dydaktyczne;
- płyta pomiarowa,
- przedmiot sprawdzany,
- kątownik krawędziowy,
- czujnik zegarowy,
- podstawka do czujnika,
- komplet płytek wzorcowych,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 7
Dokonaj sprawdzenia chropowatości powierzchni płaskiej płytki stalowej frezowanej za
pomocą wzorców użytkowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Dokonać podziału uczniów na grupy i przydzielić grupom
zadania. Nauczyciel powinien nadzorować przebieg pracy uczniów, reagować w przypadkach
naruszenia zasad bhp. Nauczyciel powinien przygotować materiały dla każdej grupy w formie
umożliwiającej zapisanie wyników pomiarów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobami sprawdzania chropowatości powierzchni,
2) dobrać odpowiednią płytkę wzorcową  wzorzec chropowatości typu WG-3,
3) porównać wzrokowo i dotykowo płytkę frezowaną z wzorcem chropowatości,
4) odczytać klasę chropowatości z płytki wzorcowej,
5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne,
- praca z tekstem z
ródłowym.
Åšrodki dydaktyczne;
- płytka płaska frezowana (przedmiot sprawdzany),
- lupa o powiększeniu 5X,
- wzorce chropowatości typ WG-3,
- literatura z rozdziału 7.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.4. Trasowanie, sprzęt traserski i techniki trasowania
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
SporzÄ…dz
wykres modelarski na podstawie rysunku części i rysunku surowego odlewu.
Rys.1. Rysunek konstrukcyjny części
y
ródło: [2, s.73]
Rys.2. Rysunek odlewniczy
y
ródło: [2, s.73]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Praca
indywidualna.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobem sporządzania wykresu modelarskiego,
2) dobrać odpowiednie narzędzia traserskie,
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
3) przygotować płytę do kreślenia,
4) poprowadzić osie symetrii,
5) przenieść cyrklem wymiary z rysunku części,
6) wykonać wykres modelarski zgodnie z zasadami trasowania płaskiego,
7) zaznaczyć: naddatki na obróbkę, płaszczyznę podziału formy i modelu, części
odejmowane, zbieżności i zarysy rdzeni oraz znaków rdzeniowych,
8) zabezpieczyć wykres przed zabrudzeniem,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne;
- film dydaktyczny,
- rysunek konstrukcyjny części,
- rysunek odlewu,
- arkusz sklejki,
- zestaw narzędzi traserskich: w tym ołówki (grafitowy, czerwony i niebieski),
- materiały do zabezpieczenia wykresu,
- literatura z rozdziału 7.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykonywanie pomiarów
warsztatowych i trasowanie .
Test składa się z 23 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1÷17 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 18÷23 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. d, 4. a, 5. c, 6. b, 7. a, 8. a, 9. b, 10. d, 11. c,
12. a, 13. b, 14. d, 15. b, 16. d, 17. c, 18. a, 19. b, 20. d, 21. c, 22. c, 23. a.
Plan testu
Cel operacyjny
Poprawna
(mierzone umiejętności ucznia)
odpowiedz

Określić pojęcie pomiaru
1. B P c
Określić dokładność wykonania
2. B P b
Rozpoznać wymiary liniowe
3. C P d
Identyfikować wymiar nominalny
4. C P a
Rozróżnić tolerancję wymiarów liniowych
5. B P c
Określić pojęcie błędu kształtu
6. B P b
Rozpoznać odchyłki położenia
7 B P a
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Nr
celu
zadania
Poziom
wymagań
Kategoria
Wskazać dokładność pomiaru suwmiarką uniwersalną
8 B P a
Dobrać mikrometr do pomiaru zewnętrznego
9 C P b
Opisać budowę i przeznaczenie czujnika zegarowego
10 C P d
Opisać budowę i zasadę działania kątomierza uniwersalnego
11 C P c
Rozpoznać sprawdziany
12 C P a
13 Określić zasady doboru narzędzi pomiarowych B P b
14 Dobrać metodę do zbadania odchyłki płaskości C P d
15 Dobrać narzędzia do sprawdzenia prostopadłości powierzchni C P b
16 Dobrać narzędzia do trasowania brył C P d
17 Określić sposoby przygotowania modelu do trasowania B P c
18 Rozpoznać metody pomiaru B PP a
19 Obliczyć wymiary graniczne C PP b
20 Rozpoznać oznaczenie pasowania D PP d
21 Rozpoznać wzorce miar C PP c
22 Rozpoznać odchyłki walca C PP c
Określić zasady doboru narzędzi pomiarowych ze względu na
23 B PP a
zastosowanÄ… metodÄ™ pomiarowÄ…
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadania wielokrotnego wyboru.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. 10 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 23 pytania o różnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego
wyboru. Dla każdego pytania są podane 4 odpowiedzi a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz

jest poprawna.
5. Za każdą poprawną odpowiedz
możesz uzyskać 1 punkt. Za błędną odpowiedz
lub jej
brak otrzymujesz 0 punktów.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
7. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,
natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Po rozwiÄ…zaniu testu sprawdz
czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
11. Na rozwiÄ…zanie testu masz 60 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
I część
1. Pomiar to zespół czynności w wyniku, których
a) określamy co już zostało wykonane.
b) następuje badanie z określoną dokładnością danej wielkości.
c) następuje doświadczalne wyznaczanie z określoną dokładnością wartości danej
wielkości.
d) stwierdzamy czy wyrób ma odpowiednie własności.
2. Dokładność wykonania obejmuje dokładność
a) kształtu, wymiaru i powierzchni.
b) wymiaru, położenia i kształtu.
c) położenia, długości i kształtu.
d) ustawienia, położenia i kształtu.
3. Długość wałka to wymiar
a) pośredni.
b) mieszany.
c) wewnętrzny.
d) zewnętrzny.
4. W zapisie 12+0,2 , wymiar nominalny wynosi
-0,1
a) 12,00 mm.
b) 12,02 mm.
c) 12,01 mm.
d) 12,03 mm.
5. Tolerowanie 50Ä…0,05 jest
a) dwustronnie asymetryczne.
b) asymetryczne.
c) symetryczne.
d) jednostronnie symetryczne.
6. Błąd kształtu to
a) odstępstwo od wyglądu powierzchni.
b) stopień zgodności kształtu z bryłą geometryczną.
c) stopień niezgodności rzeczywistego kształtu przedmiotu z bryłą geometryczną.
d) stopień niepoprawności kształtu przedmiotu.
7. Do odchyłek położenia zaliczamy odchyłki równoległości, prostopadłości oraz
a) współosiowości, symetrii i przecinania się osi.
b) siodłowości, współosiowości, symetrii.
c) współosiowości, symetrii i owalności.
d) siodłowości, współosiowości, stożkowości.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
8. Suwmiarką uniwersalną można zmierzyć z dokładnością
a) 0,1mm, 0,05 mm, 0,02mm.
b) 0,02mm, 0,05 mm, 0,001mm.
c) 1mm, 0,5 mm, 0,2mm.
d) 0,1mm, 0,05 mm, 0,2mm.
9. Który wymiar zmierzysz mikrometrem kabÅ‚Ä…kowym o zakresie pomiarowym 25 ÷ 50 mm
i dokładności pomiarowej 0,01mm?
a) 50,01 mm.
b) 25,30 mm.
c) 25,343 mm.
d) 50,012 mm.
10. Wskazówki poruszające się po obwodzie tarczy czujnika służą do
a) zabezpieczenia czujnika.
b) odczytania wymiaru.
c) zerowania czujnika.
d) ustalenia wartości odchyłki.
11. Wartość jednej działki noniusza kątownika uniwersalnego wynosi
a) 1 .
b) 50.
c) 5 .
d) 10.
12. Sprawdziany przeznaczone do sprawdzania jednej granicznej wartości wymiaru nazywa
siÄ™
a) jednogranicznymi.
b) pojedynczymi.
c) jednowymiarowymi.
d) jednostronnymi.
13. Przy doborze narzędzia pomiarowego uwzględnia się
a) przeznaczenie, wielkość, dokładność.
b) przeznaczenie, zakres, dokładność.
c) zakres, cenę, trwałość.
d) dokładność, długość, trwałość.
14. Metoda farbowania jest stosowana przy określaniu odchyłki
a) prostoliniowości.
b) siodłowości.
c) owalności.
d) płaskości.
15. Prostopadłość powierzchni przedmiotu sprawdza się za pomocą
a) liniału krawędziowego.
b) kątownika krawędziowego.
c) poziomicy.
d) liniału powierzchniowego.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
16. Trasowanie środków powierzchni czołowej wałka wykonuje się
a) liniałem.
b) cyrklem.
c) wzornikiem.
d) środkownikiem.
17. Do trasowania model powleka siÄ™ kolorowym lakierem aby
a) zabezpieczyć go przed zabrudzeniem.
b) wykończyć powierzchnię.
c) linie trasowania były widoczne.
d) odróżnić go od innych modeli.
II część
18. Metoda pomiarowa pośrednia polega na tym, że
a) mierzy się bezpośrednio inną wielkość, a wynik oblicza się.
b) wynik odczytuje się wprost z narzędzia pomiarowego.
c) mierzy się kilka wielkości, które są związane z wynikami pomiarów.
d) odczytuje się całkowitą wartość mierzonego wymiaru.
19. Ile wynosi wymiar graniczny górny wymiaru tolerowanego 25ą0,3?
a) 25,00 mm.
b) 25,03 mm.
c) 25,33 mm.
d) 24,70 mm.
20. W oznaczeniu Ć50H8/m7 klasa dokładności wałka to
a) m7.
b) H8.
c) 8.
d) 7.
21. Wzorce, w których ograniczeniami miary są skrajne powierzchnie lub krawędzie wzorca
nazywa siÄ™
a) skrajnymi.
b) kreskowymi.
c) końcowymi.
d) falowymi.
22. Odchyłki walca wyznaczone w przekroju poprzecznym to odchyłki
a) wygięcia.
b) baryłkowości.
c) okrągłości.
d) stożkowości.
23. Rodzaj użytych narzędzi i przyrządów do kontroli zależy od
a) zastosowanej metody pomiarowej.
b) wskazówek technologa.
c) umiejętności mierzącego.
d) ilości sprawdzanych części.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..................................................................................
Wykonywanie pomiarów warsztatowych i trasowanie
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Numer
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
23. a b c d
Razem :
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykonywanie pomiarów
warsztatowych i trasowanie .
Test składa się z 23 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1÷17 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 18÷23 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. a, 4. b, 5. a, 6. b, 7. a, 8. c, 9. b, 10. d, 11. a,
12. c, 13. a, 14. c, 15. b, 16. a, 17. d, 18. b, 19. c, 20. b, 21. a, 22. a, 23. c.
Plan testu
Cel operacyjny Poprawna
(mierzone umiejętności ucznia) odpowiedz

Określić metody pomiaru
1. B P a
Wskazać cechy określające jakość obrabianego przedmiotu
2. B P c
Wskazać określenie wymiaru tolerowanego
3. B P a
Określić pojęcie luzu
4. B P b
Rozpoznać tolerancję stożka
5. C P a
Wskazać odchyłki kształtu
6. B P b
Wymienić odchyłki odkreślające jakość powierzchni
7 A P a
Opisać budowę suwmiarki
8 C P c
Wskazać przeznaczenie czujnika
9 C P b
Opisać budowę sprawdzianu
10 C P d
Wskazać zastosowanie płytek interferencyjnych
11 B P a
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Nr
celu
zadania
Poziom
wymagań
Kategoria
Dobrać narzędzia do pomiaru współosiowości
12 C P c
13 Opisać wyposażenie stanowiska traserskiego C P a
14 Dobrać przyrządy do ustawienia przedmiotów do trasowania C P c
15 Określić przeznaczenie narzędzi do trasowania B P b
16 Opisać sposób trasowania osi symetrii C P a
17 Opisać sposób przygotowania małych modeli do trasowania C P d
18 Zdefiniować błędy kształtu A PP b
19 Dobrać narzędzie do wymiaru tolerowanego C PP c
20 Wyjaśnić zasadę pomiaru przyrządem z noniuszem C PP b
21 Uzasadnić konieczność punktowania podczas trasowania C PP a
22 Wskazać sposób konserwacji narzędzi pomiarowych B PP a
23 Analizować zasady pomiaru D PP c
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadania wielokrotnego wyboru.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. 10 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 23 pytania o różnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego
wyboru. Dla każdego pytania są podane 4 odpowiedzi a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz

jest poprawna.
5. Za każdą poprawną odpowiedz
możesz uzyskać 1 punkt. Za błędną odpowiedz
lub jej
brak otrzymujesz 0 punktów.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
7. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,
natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Po rozwiÄ…zaniu testu sprawdz
czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
11. Na rozwiÄ…zanie testu masz 60 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
I część
1. Metoda pomiarowa bezpośrednia polega na
a) odczytaniu bezpośredniego wskazania narzędzia pomiarowego.
b) odczytaniu wskazania i przeliczeniu wartości według wzoru.
c) odczytaniu wskazania i porównaniu z odpowiednimi tabelami.
d) dodaniu odczytanych wymiarów.
2. Podstawowe cechy określające obrabiany przedmiot to
a) kolor powierzchni i wymiar.
b) dokładność wykonania.
c) dokładność wykonania i jakość powierzchni.
d) jakość powierzchni.
3. Wymiar tolerowany określamy podając
a) wymiar nominalny, odchyłkę górną i odchyłkę dolną.
b) tylko odchyłkę górną i dolną.
c) tylko odchyłkę górną.
d) tylko odchyłkę dolną.
4. Luz jest to
a) różnica wymiarów otworu i wałka.
b) dodatnia lub równa zeru różnica wymiarów otworu i wałka.
c) różnica dodatnia wymiarów otworu i wałka.
d) różnica ujemna wymiarów otworu i wałka.
5. Tolerancję stożka zapisujemy w następujący sposób:
a) 300 Ä… 8'30'' .
b) 300 Ä… ATh.
c) 300 Ä… 0,01.
d) 300 - ATh.
6. Do odchyłek kształtu zaliczamy odchyłki płaskości, prostoliniowości oraz
a) kołowości i graniastości.
b) kołowości i walcowości.
c) graniastości i walcowości.
d) siodłowości i walcowości.
7. Jakość powierzchni jest określona przez odchyłki
a) kształtu, chropowatości i falistości.
b) nachylenia, chropowatości i falistości.
c) kształtu, bicia i falistości.
d) bicia, chropowatości i nachylenia.
8. Noniusz suwmiarki znajduje siÄ™ na
a) prowadnicy.
b) poprzeczce.
c) suwaku.
d) wysuwce.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
9. Przyrządy czujnikowe służą do określenia odchyłek
a) wymiaru pośredniego.
b) od wymiaru nominalnego.
c) większego wymiaru.
d) środkowego wymiaru.
10. Każdy sprawdzian dwugraniczny na stronę
a) przechodniÄ… i wychodzÄ…cÄ….
b) nieprzechodnią i wyjściową.
c) przechodnią i wejściową.
d) przechodniÄ… i nieprzechodniÄ….
11. Płytki interferencyjne służą do
a) sprawdzenia płaskości powierzchni o niewielkich wymiarach.
b) sprawdzenia płaskości bardzo dużych powierzchni.
c) mierzenia płaskości powierzchni o niewielkich wymiarach.
d) mierzenia płaskości bardzo dużych powierzchni.
12. Współosiowość sprawdza się za pomocą
a) trzpieni kontrolnych.
b) czujników zegarowych.
c) czujników zegarowych i trzpieni kontrolnych.
d) liniału krawędziowego i czujników zegarowych.
13. Trasowanie przeprowadza siÄ™ na przedmiotach umieszczonych na
a) płycie traserskiej.
b) płaskim stole.
c) stanowisku modelarskim.
d) stanowisku do formowania.
14. Do podpierania wałków do trasowania używa się
a) kątowników.
b) klinów nastawnych.
c) pryzm.
d) skrzynek traserskich.
15. Do kreślenia linii prostych podczas trasowania używa się
a) cyrkli.
b) rysików.
c) macek.
d) punktaków.
16. Trasowanie osi głównych symetrii wykonuje się
a) dzieląc cyrklem przeciwległe boki przedmiotu na połowę.
b) dzielÄ…c cyrklem oba boki przedmiotu.
c) odmierzajÄ…c odcinki prostych.
d) wykreślając wzajemnie prostopadłe linie.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
17. Małe modele do trasowania należy przymocować do
a) klinów nastawczych.
b) płyty traserskiej.
c) kątowników i klocków.
d) kątowników lub klocków.
II część
18. Błędem kształtu nazywamy
a) odstępstwo od wyglądu powierzchni.
b) stopień zgodności kształtu przedmiotu z bryłą geometryczną.
c) stopień niezgodności rzeczywistego kształtu przedmiotu z bryłą geometryczną.
d) stopień niepoprawności kształtu przedmiotu.
19. W celu sprawdzenia, czy średnica wykonanego wałka mieści się w granicach tolerancji
stosuje siÄ™
a) sprawdzian tłoczkowy.
b) sprawdzian Å‚opatkowy.
c) sprawdzian szczękowy dwugraniczny.
d) szczękowy jednograniczny.
20. Podczas wykonywania pomiarów suwmiarką warsztatową na noniuszu odczytuje się
wartość, którą wskazuje
a) strzałka przesuwająca się po podziałce.
b) kreska noniusza pokrywająca się z kreską podziałki prowadnicy.
c) ostatnia kreska podziałki noniusza.
d) zawsze zero noniusza.
21. Aby odtworzyć miejsca trasowania w przypadku zatarcia linii stosuje się
a) punktowanie.
b) znaczenie rysikiem.
c) znaczenie farbÄ….
d) znaczenie znacznikiem.
22. Płytki wzorcowe po skończonej pracy należy zabezpieczyć
a) smarujÄ…c czystÄ… wazelinÄ… bezkwasowÄ….
b) wycierajÄ…c tylko czystÄ… flanelÄ….
c) przecierajÄ…c benzynÄ….
d) osuszajÄ…c starannie szmatkÄ….
23. Wybór dokładności narzędzia zależy od
a) umiejętności mierzącego.
b) ogólnych zasad pomiaru.
c) oczekiwanej dokładności pomiaru.
d) dostępnych narzędzi pomiarowych.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..................................................................................
Wykonywanie pomiarów warsztatowych i trasowanie
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Numer
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
23. a b c d
Razem :
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
7. LITERATURA
1. Andrzejewski H.: Obróbka ręczna 1. WSiP, Warszawa 1980
2. Brodowicz W. : Technologia budowy maszyn. WSiP, Warszawa 1977
3. Górecki A. : Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 1984
4. Górecki A. : Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłowych. WSiP,
Warszawa 1989
5. Malinowski J. : Pasowania i pomiary. WSiP, Warszawa 1995
6. Okoniewski S. : Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1996
7. Praca zbiorowa: Poradnik metrologa warsztatowego. WNT, Warszawa 1973
8. Struzik Cz. : Pracownia techniczna. WSiP, Warszawa 1972
9. Zawora J. : Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001
10. Zbiór norm przedmiotowych. : PN EN 22768-1, PN EN 22768-1, PN EN 12890, PN-EN
20286-2, PN/M-02136, PN/M-01145, PN/M-04251, PN ISO 1302
11. www.pkn.pl
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38