lf
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Jadwiga A
oin
Stosowanie zasad eksploatacji maszyn i urządzeń
722[01].O1.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
Dr inż. Marian Grabkowski
Mgr inż. Marian Cymerys
Opracowanie redakcyjne:
Mgr inż. Jadwiga A
oin
Konsultacja:
Dr inż. Jacek Przepiórka
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 722[01].O1.02
Stosowanie eksploatacji maszyn i urządzeń zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu modelarz odlewniczy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Fizykochemiczne podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń 15
5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. Stan techniczny i eksploatacyjny maszyn i urządzeń 18
5.3.1. Ćwiczenia 18
5.4. Użytkowanie i obsługa maszyn i urządzeń 21
5.4.1. Ćwiczenia 21
5.5. Przepisy bhp, ochrony środowiska i ochrony ppoż. przy obsłudze
maszyn i urządzeń 24
5.5.1. Ćwiczenia 24
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 26
7. Literatura 42
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela  Stosowanie zasad eksploatacji maszyn
i urządzeń , który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej
w zawodzie modelarz odlewniczy 722[01].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem:
- pokazu z objaśnieniem,
- metody sytuacyjnej,
- dyskusji dydaktycznej,
- tekstu przewodniego,
- metody projektów,
- ćwiczeń praktycznych.
Podczas planowania i wykonywania ćwiczeń należy zwrócić uwagę na właściwy dobór
metody nauczania, zależnie od założonych celów. Ćwiczenia praktyczne powinny być
realizowane z wykorzystaniem odpowiednio dobranego wyposażenia stanowiska
pomiarowego, z uwzględnieniem wyposażenia pracowni przedmiotowej.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym zestaw
zadań wielokrotnego wyboru.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
- instrukcjÄ™ dla ucznia,
- kartÄ™ odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 722[01].O1
Podstawy odlewnictwa
722[01].O1.01
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska
722[01].O1.02
Stosowanie zasad eksploatacji
maszyn i urządzeń
722[01].O1.03
Charakteryzowanie procesu wykonania odlewu
722[01].O1.04
Porównywanie metod wykonania odlewów
722[01].O1.05
Ocenianie jakości odlewów
722[01].O1.06
Organizowanie produkcji odlewów
Schemat układu jednostek modułowych
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- wyszukiwać potrzebne informacje w dokumentach,
- zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
- pracować indywidualnie,
- współpracować w grupie,
- prezentować wyniki pracy własnej i grupowej,
- uczestniczyć w dyskusji,
- interpretować wskazany tekst,
- posługiwać się instrukcją przy wykonywaniu ćwiczeń,
- wykonywać proste obliczenia matematyczne,
- analizować schematy i wykresy,
- analizować rysunki poglądowe,
- rozróżniać jednostki układu SI dotyczące podstawowych wielkości mechanicznych,
- opisywać podstawowe wielkości charakteryzujące prąd elektryczny,
- rozpoznawać prawa opisujące obwody prądu elektrycznego,
- przestrzegać przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- zastosować terminologię techniczną związaną z eksploatacją maszyn i urządzeń,
- rozpoznać podstawowe elementy maszyn i urządzeń eksploatowanych w odlewniach,
- dokonać oceny stanu technicznego użytkowanych maszyn i urządzeń,
- rozpoznać potencjalne zagrożenia związane z eksploatacją maszyn i urządzeń oraz
wskazać sposoby zapobiegnięcia im,
- zinterpretować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, związane
z eksploatacją maszyn i urządzeń.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Modelarz odlewniczy 722[01]
Moduł: Podstawy modelarstwa odlewniczego 722[01].O1
Jednostka modułowa: Stosowanie zasad eksploatacji maszyn i urządzeń
722[01].O1.02
Temat: Ustalanie warunków bezpiecznej eksploatacji obrabiarek skrawających
do drewna.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności interpretowania przepisów bhp związanych
z eksploatacją maszyn i urządzeń.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- posłużyć się dokumentami zawierającymi przepisy bhp przy obsłudze maszyn
i urządzeń,
- zinterpretować przepisy bhp,
- określić warunki bezpiecznej pracy podczas eksploatacji obrabiarki,
- czytać ze zrozumieniem,
- prowadzić selekcje informacji,
- ułożyć plan wypowiedzi,
- słuchać aktywnie,
- wypowiedzieć się na forum grupy,
- współpracować przy realizacji zadania,
- pełnić różne role w grupie.
Metody nauczania:
- praca z tekstem,
- metoda jigsaw (układanka),
- pogadanka.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- grupowa,
- indywidualna.
Czas: 90 min.
Åšrodki dydaktyczne:
- stanowiska do pracy grupowej,
- stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu ,
- tekst rozporzÄ…dzenia RozporzÄ…dzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 paz
dziernika
- 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w
zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (wraz
- z póz
niejszymi zmianami),
- instrukcje bhp użytkowania wybranych obrabiarek skrawających do drewna,
- karteczki z tematami zadań,
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
- poradnik dla ucznia,
- przybory do pisania.
Przebieg zajęć:
Czynności organizacyjno - przygotowawcze.
1. Podanie tematu i omówienie celów zajęć.
2. Podział na grupy i zajęcie miejsc przy stolikach grupowych.
3. Wyjaśnienie istoty metody jigsaw i poszczególnych jej etapów.
4. Rozdanie kartek z tematami (1, 2, 3, 4, 5, 6).
Praca w grupach:
1 etap (20 min.) uczniowie opracowują swoje fragmenty materiału. Jako pomoc służą im
materiały przygotowane przez nauczyciela. Mają do dyspozycji instrukcje bhp i tekst
rozporzÄ…dzenia.
Tematy:
1) Wymagania dotyczące użytkowania maszyn zawarte w rozporządzeniu.
2) Wymagania dotyczÄ…ce uruchamiania i sterowania maszyn zawarte w rozporzÄ…dzeniu.
3) Podstawowe czynności wykonywane przez pracownika przed rozpoczęciem pracy.
4) Czynności wykonywane przed uruchomieniem obrabiarki.
5) Czynności zabronione podczas użytkowania obrabiarki.
6) Czynności wykonywane po zakończeniu pracy przy obsłudze obrabiarki.
2 etap (20 min.) praca w grupach  ekspertów (porządkowanie nabytej wiedzy, układanie
planu, wyjaśnianie wątpliwości itp.).
3 etap (20 min.) powrót do grup macierzystych i wspólne uczenie się.
4 etap (20 min.) prezentacja prac wykonanych w grupach.
1. Nauczyciel nadzoruje pracę uczniów, podpowiada i poprawia wypowiedzi uczniów
w razie potrzeby.
2. Nauczyciel analizuje pracę uczniów i wspólnie z uczniami dokonuje oceny prezentacji
grupy.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w literaturze i wypisz wiadomości na temat zabezpieczeń stosowanych przez
pracownika użytkującego obrabiarkę podaną w temacie zadania realizowanego na lekcji.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności,
- wywiad.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Modelarz odlewniczy 722[01]
Moduł: Podstawy modelarstwa odlewniczego 722[01].O1
Jednostka modułowa: Stosowanie zasad eksploatacji maszyn i urządzeń
722[01].O1.02
Temat: SporzÄ…dzanie charakterystyki eksploatacyjnej urzÄ…dzenia.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności posługiwania się dokumentacją techniczno-
ruchową i terminologią związaną z eksploatacją maszyn i urządzeń.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- zastosować terminologię techniczną związaną z eksploatacją maszyn i urządzeń,
- zanalizować dokumentację techniczno-ruchową maszyny,
- zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami,
- rozpoznać i interpretować parametry techniczne maszyn i urządzeń,
- sklasyfikować urządzenia według pełnionej funkcji, krotności użycia, zmiany miejsca
- pracy, naprawialności, zasilania,
- określić na podstawie dokumentacji główne zespoły funkcjonalne maszyny,
- opisać stanowisko pracy maszyny,
- opisać rodzaj zasilania i stanowisko obsługi,
- opisać dokumenty wchodzące w skład dokumentacji techniczno-ruchowej.
Metody nauczania:
- praca z tekstem,
- pogadanka.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- grupowa,
- indywidualna.
Czas: 90 min.
Åšrodki dydaktyczne:
- kompletna dokumentacja techniczno  ruchowa wybranych urządzeń, po 2
- egzemplarze dla grupy,
- instrukcje dla grup z zapisanymi zadaniami,
- formularze do pracy indywidualnej,
- przybory do pisania,
- papier format A4 dla każdego do sporządzenia charakterystyki,
- tablice dla każdej grupy do prezentacji prac.
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno - przygotowawcze.
2. Podanie tematu i omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowisk pracy, podział na grupy 4 osobowe, losowanie tematów
zadań.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
4. Realizacja tematu:
- Uczniowie zapoznają się z tematem zadania i jego zakresem, zawartością
dokumentacji.
- Szef grupy przydziela zadania poszczególnym osobom do pracy indywidualnej.
- Każdy uczeń opracowuje po 2 elementy układu eksploatacji maszyny, wpisuje je
do przygotowanych przez nauczyciela formularzy.
5. Nauczyciel nadzoruje pracę uczniów, podpowiada i poprawia wypowiedzi uczniów
w razie potrzeby, udziela wskazówek.
6. Uczniowie przechodzą do pracy grupowej, kompletują wypracowane materiały,
dyskutują nad poprawnością zapisów, usuwają błędy, nanoszą poprawki, uzupełniają
informacje.
7. Przygotowane opracowanie umieszczajÄ… na przygotowanej do prezentacji tablicy.
8. Kolejno reprezentanci grup prezentujÄ… wypracowanÄ… charakterystykÄ™, udzielajÄ…
odpowiedzi na pytania kolegów z klasy.
9. Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny pracy i formy prezentacji.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
SporzÄ…dz
charakterystykę techniczną silnika zasilającego maszynę, która była tematem
Twojej pracy na zajęciach. Odpowiedz na pytanie, które z informacji są niezbędne dla
użytkującego maszynę, uzasadnij wypowiedz
pisemnie.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności,
- wywiad.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj podstawowe elementy maszyn i urządzeń.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować zestawy
części dla każdego ucznia i kompletną instrukcję wykonania ćwiczenia. Omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pobrać instrukcję do ćwiczenia od nauczyciela,
2) zapoznać się z różnymi rodzajami podstawowych elementów maszyn,
3) wykonać pracę indywidualnie,
4) zorganizować stanowisko pracy,
5) pobrać przygotowane materiały do ćwiczenia od nauczyciela,
6) rozpoznać przygotowane części maszyn,
7) przykleić do części przygotowane wcześniej karteczki z nazwami,
8) wypełnić tabelę, wpisując przy każdej części jej przeznaczenie,
Lp. Nazwa części Przeznaczenie
1
2
3
4
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pogadanka,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- instrukcja do ćwiczenia przygotowana przez nauczyciela,
- zestaw składający się z 4 różnych części maszyn,
- przygotowany zestaw karteczek z wydrukowanymi nazwami części maszyn,
- tabela do uzupełnienia,
- literatura z rozdziału 7.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj odpowiednie nazwy do określonych działań procesu eksploatacji.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować zestawy
karteczek dla każdego ucznia i dokładną instrukcję wykonania ćwiczenia. Omówić cel
i zakres ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników
ćwiczenia, rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pobrać instrukcję do ćwiczenia od nauczyciela,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zapoznać się z określeniami działań w procesie eksploatacji,
4) wykonać pracę indywidualnie,
5) dopasować odpowiednie nazwy działań procesu eksploatacji do określeń,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pogadanka,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- instrukcja do ćwiczenia przygotowana przez nauczyciela,
- zestaw karteczek z wydrukowanymi nazwami działań procesu eksploatacji,
- zestaw karteczek z wydrukowanymi określeniami działań procesu eksploatacji,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Rozpoznaj na schematach maszyn ich podstawowe zespoły funkcjonalne.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować schemat
obrabiarki dla każdej grupy i dokładną instrukcję wykonania ćwiczenia. Omówić cel
i zakres ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników
ćwiczenia, rozdać materiały do ćwiczenia. Praca grupowa.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pobrać instrukcję do ćwiczenia od nauczyciela,
2) pobrać od nauczyciela przygotowane materiały do ćwiczenia: schemat obrabiarki,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) wykonać pracę w grupie,
5) zapoznać się z ogólną budową obrabiarki,
6) rozpoznać na schemacie wytypowane w instrukcji zespoły funkcjonalne maszyny,
7) poszukać w literaturze informacji dotyczących zadań jakie pełnią rozpoznane zespoły
funkcjonalne,
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
8) scharakteryzować rozpoznane zespoły funkcjonalne obrabiarki,
9) zaprezentować zadanie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pogadanka,
- dyskusja,
- praca z materiałem z
ródłowym,
- prezentacja.
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- instrukcja do ćwiczenia przygotowana przez nauczyciela,
- zestaw karteczek z wydrukowanymi nazwami zespołów funkcjonalnych obrabiarki,
- schematy maszyn, po jednym dla każdej grupy,
- arkusz papieru format A4 dla grupy,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 4
Rozpoznaj na schemacie elementy składowe napędu hydraulicznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować schematy
napędów hydraulicznych, materiały dla każdej grupy i dokładną instrukcję wykonania
ćwiczenia. Omówić cel i zakres ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób
prezentacji wyników ćwiczenia, podzielić klasę na grupy i rozdać materiały do ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pobrać instrukcję do ćwiczenia od nauczyciela,
2) pobrać od nauczyciela przygotowane materiały do ćwiczenia: przykładowe schematy
napędów hydraulicznych,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) współpracować w grupie,
5) zapoznać się z budową napędu hydraulicznego,
6) rozpoznać na schemacie elementy składowe napędu,
7) przykleić karteczki z nazwami elementów w odpowiednie miejsca na schemacie napędu,
8) poszukać w literaturze informacji dotyczących zadań jakie pełnią rozpoznane elementy,
9) scharakteryzować przeznaczenie rozpoznanych elementów układu,
10) zaprezentować wykonane zadanie wykorzystując model napędu hydraulicznego
i rozpoznany schemat z instrukcji do ćwiczenia,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pogadanka,
- dyskusja,
- praca z materiałem z
ródłowym,
- pokaz,
- prezentacja.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- instrukcja do ćwiczenia przygotowana przez nauczyciela,
- zestaw karteczek z wydrukowanymi nazwami elementów układu hydraulicznego,
- schematy układów hydraulicznych, po jednym dla każdej grupy,
- arkusz papieru format A4 dla grupy,
- model napędu hydraulicznego,
- klej,
- literatura z rozdziału 7.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Fizykochemiczne podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj charakterystyki czynników wpływających na zużywanie się części maszyn.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować losy do
podziału na grupy, instrukcję do wykonania ćwiczenia dla każdej grupy. Omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Podzielić klasę na grupy, rozdać instrukcje.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pobrać instrukcję do ćwiczenia od nauczyciela,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) wykonać pracę w grupie,
4) zapoznać się z przyczynami zużywania się części maszyn,
5) wypisać czynniki wpływające na zużycie części maszyn do wylosowanego rodzaju
zużycia części maszyn,
6) przedstawić pracę w formie plakatu,
7) zaprezentować zadanie,
8) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- burza mózgów,
- pogadanka,
- metoda plakatu,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- instrukcja do ćwiczenia przygotowana przez nauczyciela,
- arkusz papieru format A3 dla grupy,
- arkusz papieru format A4 dla grupy,
- tablica do prezentacji plakatów,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj typowe rodzaje obciążenia części maszyn.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować
instrukcję do wykonania ćwiczenia dla każdego ucznia, tabelę do uzupełnienia i zestaw
karteczek z wzorami i oznaczeniami. Omówić cel i zakres ćwiczenia oraz sposób wykonania.
Praca indywidualna.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z typowymi rodzajami obciążenia części maszyn,
2) wykonać pracę indywidualnie,
3) dopisać do przestawionych w tabeli rysunków nazwy obciążenia,
4) dokleić w odpowiednich kolumnach karteczki z wzorami, które będą potrzebne do
wyliczenia naprężeń dopuszczalnych,
5) zaprezentować pracę,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Przykład
obciążenia
Nazwa
obciążenia
Oznaczenie
naprężeń
dopuszczalnych
Wzór na
naprężenia
rzeczywiste
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- pogadanka,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- instrukcja do ćwiczenia przygotowana przez nauczyciela,
- arkusz A4 z przygotowaną tabelą do wypełnienia,
- przygotowany zestaw karteczek z wydrukowanymi wzorami i oznaczeniami,
- klej roślinny,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Oblicz naprężenia rozciągające pręta kwadratowego o boku b =10 mm obciążonego siłą
F = 5000 N.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonywania obliczeń wytrzymałościowych. Praca indywidualna.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobem obliczania naprężeń rozciągających,
2) wykonać pracę indywidualnie,
3) wypisać dane wynikające z treści zadania,
4) oznaczyć wartość szukaną,
5) sporządzić schemat obciążenia,
6) zapisać potrzebne wzory do obliczeń,
7) podstawić dane do wzoru,
8) wyliczyć naprężenie i zinterpretować wynik,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenie przedmiotowe,
- objaśnienie,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- zeszyt przedmiotowy,
- literatura z rozdziału 7.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.3. Stan techniczny i eksploatacyjny maszyn i urządzeń
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj podziału stanów eksploatacyjnych obiektu.
Stany eksploatacyjne obiektu
dotyczące użytkowania dotyczące obsługi
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania i prezentacji wyników. Nauczyciel powinien przygotować
materiały dla każdego ucznia w postaci tabeli do uzupełnienia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pobrać instrukcję i materiały do ćwiczenia od nauczyciela,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) zapoznać się z podstawowymi stanami eksploatacyjnymi obiektu,
4) uzupełnić przygotowaną tabelę,
5) zaprezentować pracę, uzasadnić zapisy w kolumnach,
6) wykonać pracę indywidualnie,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- dyskusja,
- pogadanka.
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- materiał przygotowany przez nauczyciela,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Określ przyczyny uszkodzeń maszyn i urządzeń.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować
instrukcje do ćwiczenia dla uczniów, omówić cel i zakres ćwiczenia oraz sposób wykonania
i prezentacje wyników. Nauczyciel powinien przygotować materiały dla każdego ucznia
w postaci tabeli do uzupełnienia według wzoru poniżej.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pobrać instrukcję do ćwiczenia od nauczyciela,
2) zapoznać się treścią ćwiczenia i jego zakresem,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) wykonać pracę indywidualnie,
5) zapoznać się z czynnikami wywołującymi uszkodzenia maszyn i urządzeń,
6) wpisać do pierwszej kolumny tabeli rodzaj uszkodzenia,
7) wpisać do drugiej kolumny tabeli odpowiednio czynnik wywołujący zapisany rodzaj
uszkodzenia,
8) zaprezentować pracę, uzasadnić zapisy w kolumnach,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Rodzaj uszkodzenia Przyczyna powstania uszkodzenia
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- dyskusja,
- pogadanka.
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- instrukcja do ćwiczenia przygotowana przez nauczyciela,
- materiał przygotowany przez nauczyciela: arkusz formatu A4 z tabelką według wzoru,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Dopasuj określenia do podstawowych pojęć z zakresu diagnostyki.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować materiały
i instrukcje do ćwiczenia dla uczniów, omówić cel i zakres ćwiczenia oraz sposób wykonania
i prezentacje wyników.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pobrać instrukcję do ćwiczenia od nauczyciela,
2) zapoznać się z zakresem ćwiczenia i zawartością materiałów otrzymanych od
nauczyciela,
3) zapoznać się z zadaniami diagnostyki technicznej,
4) wykonać pracę indywidualnie,
5) dopasować do definicji odpowiadające im nazwy lub określenia z zakresu podstawowych
pojęć diagnostyki,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- dyskusja,
- praca z tekstem,
- pogadanka.
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- instrukcja do ćwiczenia przygotowana przez nauczyciela,
- materiały przygotowane przez nauczyciela: karteczki z definicjami lub określeniami
pojęć i osobno karteczki z nazwami pojęć,
- literatura z rozdziału 7.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.4. Użytkowanie i obsługa maszyn i urządzeń
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
SporzÄ…dz
charakterystykÄ™ technicznÄ… wskazanego urzÄ…dzenia lub maszyny.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować
instrukcję i materiały do ćwiczeń. Omówić cel i zakres ćwiczenia oraz sposób wykonania.
Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Praca grupowa.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pracować w grupie 3 osobowej,
2) zapoznać się z wykazem wielkości stanowiących charakterystykę techniczną maszyny,
3) pobrać instrukcję i materiały do ćwiczeń od nauczyciela,
4) zapoznać się z instrukcją do ćwiczenia i załączoną dokumentacją techniczno-ruchową
maszyny,
5) wyszukać w dokumentacji i wpisać do tabeli nazwy parametrów i odpowiadające im
wartości,
6) uzupełnić tabelę podając nazwę i przeznaczenie wskazanego urządzenia,
7) zaprezentować pracę,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Nazwa urzÄ…dzenia & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Przeznaczenie & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Nazwa parametru Wartość parametru
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- metoda przewodniego tekstu,
- praca z tekstem z
ródłowym,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- materiał przygotowany przez nauczyciela,
- dokumentacja techniczno-ruchowa wskazanego urzÄ…dzenia,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Na podstawie instrukcji smarowania maszyny określ, w jaki sposób smarowane są
elementy nośne.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować
instrukcję dla każdego ucznia. Omówić cel i zakres ćwiczenia oraz sposób wykonania.
Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Praca indywidualna
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pobrać materiały do ćwiczenia od nauczyciela,
2) zapoznać się z przykładowa instrukcją smarowania maszyny lub urządzenia,
3) zapoznać się z zawartością instrukcji,
4) wyszukać w instrukcji i wypisać poszczególne rodzaje elementów konstrukcji maszyny,
które podlegają smarowaniu,
5) dopasować do poszczególnych elementów sposób smarowania, posługując się instrukcją
smarowania,
6) zaprezentować wyniki pracy, uzasadnić wskazane zapisy,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pogadanka,
- metoda tekstu przewodniego,
- praca z tekstem z
ródłowym,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja smarowania maszyny lub urzÄ…dzenia,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
SporzÄ…dz
wykaz czynności obsługi codziennej dla dowolnie wybranej maszyny lub
urzÄ…dzenia.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować
instrukcję dla każdego ucznia. Omówić cel i zakres ćwiczenia oraz sposób wykonania.
Podzielić klasę na grupy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pracować w grupie,
2) pobrać materiały do ćwiczenia od nauczyciela,
3) dokonać wyboru maszyny lub urządzenia, dla którego będzie sporządzał wykaz
czynności obsługi codziennej,
4) wypisać wszystkie czynności obsługi codziennej wykonywane podczas eksploatacji
wybranego urzÄ…dzenia,
5) zapisać wyniki pracy w formie plakatu,
6) zaprezentować wyniki pracy, przedyskutować w klasie, uzasadnić wskazane zapisy,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pogadanka,
- burza mózgów,
- metoda plakatu,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne:
- arkusz papieru, format A2,
- przybory do pisania,
- tablica do prezentacji plakatów,
- literatura z rozdziału 7.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.5. Przepisy bhp, ochrony środowiska i ochrony ppoż. przy
obsłudze maszyn i urządzeń
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie instrukcji bhp użytkowania maszyny sporządz
wykaz czynności
zabronionych ze względu na zachowanie bezpieczeństwa pracy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować
instrukcję i materiały do ćwiczeń. Omówić cel i zakres ćwiczenia oraz sposób wykonania.
Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Praca indywidualna.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z wykazem informacji umieszczanych w instrukcjach bhp użytkowania
maszyn,
2) pobrać instrukcję bhp od nauczyciela,
3) zapoznać się z zawartością instrukcji,
4) wypisać w punktach zabronione czynności,
5) zaprezentować wyniki pracy, uzasadnić wskazane zapisy,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- metoda przewodniego tekstu,
- praca z tekstem z
ródłowym,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja bhp,
- przybory do pisania,
- materiał przygotowany przez nauczyciela,
- literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej maszyny wypisz jakie powinna
posiadać zabezpieczenia, aby mogła być użytkowana zgodnie z zachowaniem zasad
bezpiecznej pracy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować
dokumentacje dla grup i materiały do ćwiczeń. Omówić cel i zakres ćwiczenia oraz sposób
wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Praca grupowa.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pobrać materiały do ćwiczenia od nauczyciela,
2) zapoznać się z zawartością przykładowej dokumentacji techniczno - ruchowej maszyny
lub urzÄ…dzenia,
3) wyszukać w dokumentacji i wypisać poszczególne rodzaje elementów
zabezpieczajÄ…cych,
4) określić przeznaczenie wypisanych zabezpieczeń,
5) wyniki pracy nanieść na plakat,
6) zaprezentować wyniki pracy, uzasadnić wskazane zapisy,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- praca z tekstem z
ródłowym,
- prezentacja,
- dyskusja.
Åšrodki dydaktyczne:
- dokumentacja techniczno - ruchowa maszyny lub urzÄ…dzenia,
- arkusz papieru formatu A3,
- przybory do pisania,
- tablica do prezentacji prac,
- literatura z rozdziału 7.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej
 Stosowanie zasad eksploatacji maszyn i urządzeń .
Test składa się z 23 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1÷17 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 18÷23 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. d, 4. b, 5. c, 6. a, 7. c, 8. d, 9. c, 10. a, 11. b,
12. d, 13. a, 14. b, 15. c, 16. a, 17. d, 18. a, 19. a, 20. a, 21. c, 22. a, 23. d.
Plan testu
Cel operacyjny Poprawna
(mierzone umiejętności ucznia) odpowiedz

Klasyfikować maszyny i urządzenia ze względu na rodzaj
1. B P b
wykonywanej pracy
Rozróżnić pojęcia zasilanie i obsługiwanie
2. B P a
Rozpoznać elementy układów napędowych hydraulicznych
3. C P d
Rozpoznać rodzaje przekładni zębatych na rysunkach
4. C P b
Określić przeznaczenie sprzęgła jako części maszyny
5. B P c
Opisać współpracę elementów łożyska ślizgowego
6. C P a
Rozpoznać mechanizmy maszyn i urządzeń na rysunkach
7 C P c
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
celu
Poziom
wymagań
Kategoria
Nr zadania
Określić przyczyny zużycia maszyn i urządzeń
8 B P d
Rozróżnić rodzaje smarowania
9 B P c
Określić rodzaj naprężenia ze względu na kierunek działania sił
10 B P a
zewnętrznych
Określić pojęcie naprężeń dopuszczalnych
11 B P b
Wskazać przyczyny zniszczenia zmęczeniowego materiału
12 B P d
13 Wyjaśnić pojęcie stanu technicznego obiektu B P a
14 Rozpoznać etapy stanu eksploatacyjnego obiektu C P b
15 Rozróżnić pojęcia etapu diagnozowania B P c
16 Opisać zawartość dokumentacji techniczno-ruchowej C P a
17 Wskazać zasady użytkowania i obsługiwania maszyn B P d
18 Opisać zawartość instrukcji smarowania B PP a
19 Określić zakres czynności obsługi codziennej B PP a
20 Wskazać zależność do obliczania wytrzymałości na rozciąganie B PP a
21 Określić warunek sztywności B PP c
22 Rozpoznać rodzaj odkształceń C PP a
23 Określić warunek występowania tarcia ruchowego B PP d
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadania wielokrotnego wyboru.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. 10 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 23 pytania o różnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego
wyboru. Dla każdego pytania są podane 4 odpowiedzi a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz

jest poprawna.
5. Za każdą poprawną odpowiedz
możesz uzyskać 1 punkt. Za błędną odpowiedz
lub jej
brak otrzymujesz 0 punktów.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
7. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,
natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Po rozwiÄ…zaniu testu sprawdz
czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
11. Na rozwiÄ…zanie testu masz 60 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
I część
1. Maszyny i urzÄ…dzenia do wykonywania form odlewniczych zalicza siÄ™ do
a) urządzeń transportowych.
b) urządzeń technologicznych.
c) przetworników energii elektrycznej.
d) silników napędzanych energią naturalną.
2. Utrzymanie maszyny lub urządzenia w stanie zdatności do danej pracy to
a) obsługiwanie.
b) użytkowanie.
c) zasilanie.
d) przechowywanie.
3. Na schemacie napędu hydraulicznego układ sterujący oznaczono numerem
a) 1.
b) 3.
c) 4.
d) 2.
4. Rysunek przedstawia przekładnię zębatą
a) kÄ…towÄ….
b) równoległą o zazębieniu zewnętrznym.
c) równoległą o zazębieniu wewnętrznym.
d) zębatkową.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
5. Do łączenia wałów maszyn i urządzeń w celu przekazania momentu obrotowego stosuje
siÄ™
a) Å‚Ä…czniki.
b) przekładnie.
c) sprzęgła.
d) cięgna.
6. W łożysku ślizgowym współpracują
a) czop z panewkÄ….
b) panewka z kulkÄ….
c) kulka z czopem.
d) czop z wałem.
7. Rysunek przedstawia mechanizm
a) krzywkowy.
b) tłokowy.
c) śrubowy.
d) zębatkowy.
8. Tarcie jest przyczyną zużycia
a) chemicznego.
b) korozyjno-mechanicznego.
c) korozyjnego.
d) mechanicznego.
9. Jeżeli każdy punkt smarowania ma swój zbiornik napełniany okresowo to jest to
smarowanie
a) ogólne.
b) centralne.
c) indywidualne.
d) pojedyncze.
10. Według wzoru
F
à =
S
w którym:
à (sigma)  naprężenia normalne w megapaskalach [MPa],
S - pole powierzchni przekroju [mm2],
F - siła prostopadła względem przekroju obciążonego elementu w niutonach [N].
oblicza się naprężenia wywołane
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
a) rozciąganiem, ściskaniem i zginaniem.
b) rozciąganiem, ściskaniem i skręcaniem.
c) ścinaniem, skręcaniem i zginaniem.
d) ścinaniem, ściskaniem i rozciąganiem.
11. Naprężenia, które mogą występować w materiale bez obawy naruszenia warunków
wytrzymałości i sztywności to
a) naprężenia rzeczywiste.
b) naprężenia dopuszczalne.
c) naprężenia bezpieczne.
d) naprężenia odpowiednie.
12. Przyczyną zniszczenia zmęczeniowego są
a) odkształcenia złożone.
b) naprężenia zginające i ścinające.
c) naprężenia zginające i skręcające.
d) zmiany występujące w materiale podczas działania okresowo zmiennych odkształceń
lub naprężeń.
13. Określenie stanu technicznego obiektu zapisane jako zdatny określa, że
a) obiekt działa poprawnie.
b) jego stan jest tolerowany.
c) jego stan jest dopuszczalny.
d) obiekt nie może wykonywać niektórych działań.
14. Jeżeli nastąpiło uszkodzenie maszyny lub urządzenia to jego stan eksploatacyjny
a) pozostaje bez zmian.
b) zmienia się ze stanu zdatności do stanu niezdatności.
c) jest tolerowany.
d) jest dopuszczalny.
15. Monitorowanie pracy maszyny polega
a) na ustalaniu stanu technicznego maszyny.
b) ustalaniu przyczyn stanu maszyny.
c) bieżącej obserwacji stanu maszyny za pomocą urządzeń kontrolno-pomiarowych
umieszczonych na tablicy sterujÄ…cej.
d) wyznaczaniu stanów przyszłych, następujących po badaniu.
16. Charakterystyka i dane ewidencyjne maszyny sÄ… zapisane w
a) dokumentacji techniczno-ruchowej.
b) regulaminie pracy.
c) instrukcji bhp.
d) dokumentacji konstrukcyjnej.
17. Przed rozpoczęciem eksploatacji maszyny podstawowym obowiązkiem pracownika jest
a) próbne uruchomienie maszyny.
b) wykonanie próby na biegu jałowym.
c) dokładne zapoznanie się z dokumentacją techniczno-ruchową a w szczególności
z wykazem części zamiennych.
d) dokładne zapoznanie się z dokumentacją techniczno-ruchową a w szczególności
z instrukcją obsługi i użytkowania.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
II część
18. Åšrodki smarujÄ…ce dobiera siÄ™ zgodnie z zaleceniami zawartymi w
a) instrukcji smarowania.
b) instrukcji bhp.
c) schematach funkcjonowania.
d) danych ewidencyjnych maszyny.
19. Usuwanie po skończonej pracy powstałych zanieczyszczeń zalicza się do
a) czynności obsługi codziennej.
b) czynności obsługi okresowej.
c) czynności wykonywanych według uznania obsługującego maszynę.
d) czynności wykonywanych sporadycznie.
20. Posługując się wzorem
Fm
Rm = [MPa]
So
gdzie:
Fm - maksymalna wartość siły rozciągającej, w N
So - pole powierzchni przekroju poprzecznego próbki przed rozerwaniem, w mm2
obliczymy
a) wytrzymałość materiału na rozciąganie.
b) naprężenia rzeczywiste w materiale.
c) naprężenia dopuszczalne w obciążonym materiale.
d) umowną granicę plastyczności.
21. Jak brzmi warunek sztywności uwzględniany przy doborze materiałów na części maszyn
i urządzeń?
a) Odkształcenia elementu muszą mieścić się w granicach plastyczności.
b) Element obciążony nie może ulec zniszczeniu.
c) Odkształcenie elementu musi być małe, mieszczące się w granicach sprężystości.
d) Odkształcenie elementu musi być małe.
22. Odkształcenia plastyczne to takie, które
a) nie znikają po usunięciu obciążenia, które je wywołało.
b) znikają po usunięciu obciążenia, które je wywołało.
c) znikają mimo że obciążenie działa.
d) trwają tak długo jak działa obciążenie.
23. Tarcie ruchowe występuje jeżeli
a) powierzchnie tarcia sÄ… rozdzielone warstwÄ… smaru.
b) między współpracującymi powierzchniami nie ma żadnych ciał obcych.
c) powierzchnie nie przemieszczają się względem siebie.
d) dwa ciała ślizgają się lub toczą po sobie.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..................................................................................
Stosowanie zasad eksploatacji maszyn i urządzeń
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Numer
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
23. a b c d
Razem :
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej
 Stosowanie zasad eksploatacji maszyn i urządzeń .
Test składa się z 23 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1÷17 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 18÷23 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. a, 5. d, 6. b, 7. c, 8. a, 9. c, 10. b, 11. c,
12. a, 13. a, 14. d, 15. b, 16. c, 17. c, 18. a, 19. c, 20. b, 21. a, 22. b, 23. d.
Plan testu
Cel operacyjny Poprawna
(mierzone umiejętności ucznia) odpowiedz

Określić przeznaczenie urządzeń transportowych
1. B P a
Odróżnić pojęcie użytkowanie od obsługiwania
2. C P b
Rozpoznać przekładnie mechaniczne
3. C P d
Rozpoznać elementy składowe przekładni śrubowej
4. C P a
Rozpoznać hamulce na schematach
5. C P d
Rozpoznać łożyska toczne
6. C P b
Rozpoznać mechanizmy maszyn i urządzeń
7 C P c
Określić skutki zużycia maszyn
8 B P a
Rozpoznać rodzaje smarowania
9 C P c
Klasyfikować obciążenia ze względu na kierunek działania sił
10 C P b
zewnętrznych
Określić warunek wytrzymałości materiału
11 B P c
Określić skutki zniszczenia zmęczeniowego
12 `B P a
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Nr
celu
zadania
Poziom
wymagań
Kategoria
13 Wyjaśnić pojęcie parametry nominalne B P a
14 Określić zakres stanu eksploatacyjnego obiektu B P d
15 Określić zakres diagnostyki technicznej B P b
16 Określić zakres obsługi technicznej B P c
17 Określić zawartość dokumentacji techniczno-ruchowej B P c
18 Określić zawartość instrukcji obsługi i użytkowania B PP a
19 Określić skutki tarcia B PP c
20 Rozpoznać rodzaje napędów C PP b
21 Rozpoznać silniki hydrauliczne C PP a
22 Rozpoznać typowe części maszyn C PP b
23 Rozpoznać elementy hamulca C PP d
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadania wielokrotnego wyboru.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. 10 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 23 pytania o różnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego
wyboru. Dla każdego pytania są podane 4 odpowiedzi a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz

jest poprawna.
5. Za każdą poprawną odpowiedz
możesz uzyskać 1 punkt. Za błędną odpowiedz
lub jej
brak otrzymujesz 0.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
7. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,
natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Po rozwiÄ…zaniu testu sprawdz
czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
11. Na rozwiÄ…zanie testu masz 60 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
I część
1. Urządzenia transportowe służą do
a) zmiany położenia, przemieszczania ciał stałych cieczy i gazów.
b) przetwarzania energii mechanicznej.
c) przetwarzania różnych rodzajów energii.
d) zmiany wyglądu surowców lub półfabrykatów.
2. Użytkowanie to
a) dostarczanie do maszyny, urządzenia, materiałów, energii lub informacji.
b) praca sprawnej maszyny, urzÄ…dzenia zgodnie z przeznaczeniem.
c) utrzymanie maszyny, urządzenia w stanie zdatności do danej pracy.
d) przywracanie pierwotnego stanu technicznego maszynom lub urzÄ…dzeniom.
3. Schemat przedstawia przekładnię
a) zębatą.
b) śrubową.
c) ciernÄ….
d) pasowÄ….
4. Przekładnia śrubowa składa się
a) ze śruby i nakrętki.
b) ze śruby i koła zębatego.
c) z nakrętki i zębatki.
d) z dwóch kół zębatych.
5. Na rysunku przedstawiono schemat hamulca:
a) dwukierunkowego.
b) talerzowego.
c) cięgnowego.
d) jednokierunkowego.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
6. Na rysunku przedstawiono łożysko toczne
a) baryłkowe.
b) kulkowe.
c) stożkowe.
d) igiełkowe.
7. Na schemacie mechanizmu krzywkowego, krzywkÄ™ oznaczono numerem
a) 3.
b) 2.
c) 1.
d) 4.
8. Zużywanie części zespołów powoduje
a) utratę własności użytkowych maszyny.
b) podniesienie sprawności urządzenia.
c) wzrost wydajności.
d) obniżenie kosztów produkcji.
9. Jeżeli wiele punktów smarowania jest zasilanych ze wspólnego zbiornika to jest to
smarowanie
a) zbiorowe.
b) indywidualne.
c) centralne.
d) okresowe.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
10. Na rysunku przedstawiono obciążenie części maszyn w przekroju 1-1 przez
a) ściskanie.
b) rozciÄ…ganie.
c) ścinanie.
d) skręcanie.
11. Warunek wytrzymaÅ‚oÅ›ci materiaÅ‚u à d" k oznacza, że
a) naprężenia rzeczywiste są zawsze mniejsze niż naprężenia dopuszczalne.
b) naprężenia rzeczywiste są zawsze większe niż naprężenia dopuszczalne.
c) naprężenia rzeczywiste są mniejsze lub co najwyżej równe naprężeniom
dopuszczalnym.
d) naprężenia dopuszczalne są zawsze mniejsze lub co najwyżej równe naprężeniom
rzeczywistym.
12. Skutkiem zniszczenia zmęczeniowego jest
a) zmniejszenie wytrzymałości, trwałości, całkowite zniszczenie.
b) obniżenie wydajności.
c) wzrost naprężeń, spadek odkształceń.
d) wzrost odkształceń, spadek naprężeń.
13. Parametry nominalne pracy maszyny to takie
a) dla których była projektowana i zostały podane w dtr.
b) które można uzyskać podczas pracy maszyny.
c) które powinny być przekroczone podczas pracy.
d) które ustala operator maszyny.
14. Konserwacja stała jest stanem eksploatacyjnym
a) obsługi.
b) likwidacji.
c) transportu.
d) użytkowania.
15. Diagnostyka techniczna to określanie stanu technicznego maszyny
a) przy całkowitym demontażu maszyny.
b) bez demontażu zespołu.
c) przy demontażu części zespołów.
d) według możliwości pracownika.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
16. Podtrzymywanie lub przywracanie stanu zdatności maszyny lub urządzenia do
przewidywanych zadań nazywa się obsługą
a) jednokrotnÄ….
b) organizacyjnÄ….
c) technicznÄ….
d) wielokrotnÄ….
17. Wykaz faktycznie posiadanego wyposażenia maszyny zawiera
a) schemat kinematyczny.
b) schemat funkcjonowania.
c) dokumentacja techniczno-ruchowa.
d) rysunek zewnętrzny.
II część
18. Wykaz przeglądów technicznych z uwzględnieniem terminu wykonania zawiera
a) instrukcja obsługi i użytkowania.
b) charakterystyka maszyny.
c) instrukcja bhp.
d) instrukcja smarowania.
19. Niepożądanymi skutkami tarcia są
a) opory ruchu i wzrost wydajności.
b) zmniejszenie zużycia energii.
c) straty energii, zużywanie części maszyn.
d) dopasowanie części współpracujących.
20. Napęd elektryczny to taki, w którym energia
a) mechaniczna jest zamieniana na energiÄ™ elektrycznÄ….
b) elektryczna jest zamieniana na energiÄ™ mechanicznÄ….
c) potencjalna czynnika jest zamieniana na energiÄ™ mechanicznÄ….
d) kinetyczna czynnika jest zamieniana na energiÄ™ mechanicznÄ….
21. Urządzenia, w których energia potencjalna cieczy jest zamieniana na energię
mechanicznÄ… nazywamy
a) silnikami hydrostatycznymi.
b) silnikami hydrokinetycznymi.
c) silnikami pneumatycznymi.
d) siłownikami pneumatycznymi.
22. Sprzęgło umieszczone jest pomiędzy silnikiem a przekładnią, wałek od reduktora jest
członem
a) napędzającym.
b) napędzanym.
c) pośrednim.
d) nieruchomym.
23. Hamulec jako urządzenie mechaniczne składa się z członów
a) nieruchomego i stałego.
b) hamowanego i ruchomego.
c) hamujÄ…cego i nieruchomego.
d) hamowanego i hamujÄ…cego.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..................................................................................
Stosowanie zasad eksploatacji maszyn i urządzeń
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Numer
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
23. a b c d
Razem :
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
7. LITERATURA
1. Bożenko L. : Maszynoznawstwo dla zasadniczych szkół zawodowych. WSiP,
Warszawa 1994
2. Górecki A., Grzegórski Z. : Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń
przemysłowych. WSiP, Warszawa 1994
3. Grzegórski Z.: Eksploatacja i naprawa maszyn i urządzeń. WSiP, Warszawa 1984
4. Legutko S. : Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń. WSiP, Warszawa 2004
5. Orlik Z. , Rutkowski A. : Części maszyn  część 2. WSiP, Warszawa 1985
6. www.pip.gov.pl
7. www.udt.gov.pl
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42