Ogólne zasady badania chorych
chirurgicznych
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Wywiad
" Niezwykle ważne znaczenie
" W ostrych chorobach j.brzusznej ,
chociaż są krótkie(kilka-kilkanaście godz.),
wszystkie szczegóły są ważne (uwzględnić
zmiany i ich kolejność zaobserwowane
przez chorego z godziny na godzinÄ™)
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
W I E K
Niektóre choroby są typowe dla
określonego wieku np.:
" wgłobienie najczęściej u dzieci
" ostra nowotworowa niedrożność
mechaniczna: wyjątkowo przed 30r.ż.,
rzadko w wieku 30-40 lat,
zawsze o niej myśleć po 40 r.ż.
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Obraz kliniczny niektórych
chorób zmienia się w zależności
od wieku
" Np.: ostre zapalenie wyrostka u osób
starszych przebiega podobnie do ostrej
niedrożności z zatkania j. grubego
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
PoczÄ…tek choroby oraz
okoliczności towarzyszące
Np.: atak kolki wÄ…trobowej, nerkowej,
ostre zapalenie wyrostka robaczkowego,
często budzą chorego w nocy
ustalić związek początku choroby
z wysiłkiem fizycznymmoże doprowadzić do
uwięz
nięcia przepukliny, perforacji wrzodu,
pęknięcia ciąży pozamacicznej
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Ustalić związek z urazem
" Błahy upadek może być przyczyną
pęknięcia jelita lub narządów miąższowych
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Uzyskać informację o lekach
przyjmowanych
przed wystąpieniem objawów
" Leki przeczyszczajÄ…ce zaostrzajÄ… ostre
zapalenie wyrostka robaczkowego
" NSAID zaostrzajÄ… chorobÄ™ wrzodowÄ…
i sÄ… przyczynÄ… krwawienia z przewodu
pokarmowego
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Sposób wystąpienia ostrego bólu
" Nagły, ostry początek wśród objawów
pełnego zdrowia:
cechuje przedziurawienie wrzodu żołądka
" Nagły, silny ból z omdleniem sugeruje
pęknięcie ciąży pozamacicznej,
skręt torbieli jajnika, może wystąpić w
perforacji wrzodowej i w OZT ( opasujÄ…cy)
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
B ÓL
SOMATYCZNY
TRZEWNY- kolka
Jest ściśle
Nie jest ściśle
umiejscowiony
zlokalizowany
" związany z zajęciem
otrzewnej ściennej
" rozdęcie jelit
drażnienie
" pociÄ…ganie za
toksynami bakteryjnymi
krezkÄ™
lub wydzielinami
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Bóle trzewne
" SÄ… odczuwane w danym narzÄ…dzie ale
` niedokładnie zlokalizowane
" Występują w postaci tzw. kolki
" Chory jest niespokojny, kręci się, zmienia
pozycję, szuka ułożenia w którym ból byłby
najmniejszy najczęściej na boku,
z kolanami podciągniętymi do brzucha
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Ból trzewny
" Ból zjawia napadowo, towarzyszą mu
nudności , wymioty, poty
" Ucisk na brzuch czasami zmniejsza ból
(zjawisko niezwykłe w innych chorobach
jamy brzusznej)
" W czasie bólu brzuch napięty,
między napadami mięknie
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
ból trzewny
" Chory nie jest w stanie dokładnie
umiejscowić bólu. Umiejscawia się on:
" w nadbrzuszu - chor. pęcherzyka,
żołądka,dwunastnicy
" w śródbrzuszu  j. cienkie, wyrostek,
kÄ…tnica
" w podbrzuszu  poprzecznica, zstępnica
" WyjÄ…tek: kolka nerkowa chory podaje
stronę ciała
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Ból trzewny - z
le zlokalizowany
" Typowy, z
le zlokalizowany ból trzewny
wskazuje na zajęcie samego tylko narządu,
bez zajęcia otrzewnej
np.:
ból w nadbrzuszu w chorobie wrzodowej,
bóle w okolicy pępka w pierwszym okresie
zapalenia wyrostka robaczkowego
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Bóle somatyczne
" Powstają wskutek drażnienia zakończeń
bólowych nerwów rdzeniowych
unerwiających czuciowo otrzewną ścienną
oraz zakończeń nerwu przeponowego
" Są wywołane drażnieniem otrzewnej 
toksynami bakteryjnymi, sokiem
żołądkowym, jelitowym, trzustkowym,
żółcią, moczem, krwią itp..
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Ból somatyczny
" Bóle somatyczne mogą być wynikiem
nacieczenia zapalnego, ocierania siÄ™ o
siebie zapalnie zmienionych powierzchni
" Powstają także przy uszkodzeniu nerwów
międzyżebrowych na ich przebiegu od
otrzewnej do rdzenia np.: przy krwiakach,
guzach zaotrzewnowych
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Ból somatyczny
" Bóle somatyczne chory umiejscawia
bardzo dokładnie  jednym palcem
" Ból somatyczny jest stały, ma charakter
kłujący, jakby kłucie nożem
" Chory leży spokojnie  unika ruchów
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Bólom somatycznym towarzyszy
z zasady bolesność uciskowa
i napięcie powłok
" Ból trzewny zmienia się na somatyczny,
gdy:
" nastÄ…pi przedziurawienie trzewi
" zmiany zapalne przejdą na błonę surowiczą
narządu i podrażnią otrzewną ścienną
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Bóle typu mieszanego,
somatyczno - trzewne
" W ok. 25% ból nie odpowiada podanym
schematom
" Niekiedy przykładem może być
ulcus ruptum  ból jest umiejscowiony i
ostry ale chory zamiast leżeć nieruchomo,
jest niespokojny,krzyczy, kładzie się na
boku, jakby ból okresowo narastał, bólom
towarzysza objawy wegetatywne:poty,
piloerectio, zaburzenia naczynioruchowe
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Ból w ostrych zapalnych
chorobach j.brzusznej
" zaczyna siÄ™ powoli
" zwykle w nadbrzuszu lub śródbrzuszu
z dala od chorego narządu póz
niej
umiejscawia siÄ™ w odpowiedniej okolicy
" jest stały lub pulsujący
" nasila siÄ™ przy ruchach
" występuje wzrost ciepłoty i leukocytoza
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Charakter bólu
" W niedrożności z zatkania przewodu
pokarmowego ból jest kurczowy,
występuje nagle, narasta stopniowo,
z czasem osiąga maksymalne natężenie,
po czym ustępuje .Następny ból pojawia
siÄ™ po kilku, kilkunastu minutach.
Falowy charakter bólu typowy dla ostrej
niedrożności z zatkania
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Promieniowanie bólu
" W kolce wątrobowej poniżej kąta
Å‚opatki
" W kolce nerkowej do narządów
płciowych, wewnętrznej powierzchni uda
" W chorobach nadbrzusza i przepony
do barku, dołu nadobojczykowego
lub obojczyka
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Cechy szczególne bólów
" Bardzo silne bóle nie reagujące na morfinę:
Charakterystyczne dla zatoru t.krezkowej
lub
rozwarstwiającego tętniaka aorty
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Ostre bóle brzucha wymagające
leczenia operacyjnego w trybie
nagłym
" Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
" Zapalenie otrzewnej w następstwie
przedziurawienia przewodu pokarmowego
" Niedrożność jelit
" Zawał krezki jelita
" Ciąża pozamaciczna pęknięta
" Tętniak aorty pęknięty lub rozwarstwiający
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Ostre bóle brzucha
niewymagajÄ…ce leczenia
operacyjnego w trybie doraz
nym
" Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego
" Ostre zapalenie trzustki
" Wrzód drążący
" Kolka nerkowa
" Zapalenie przydatków
" Ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
W Y M I O T Y
" Drugi po bólu najważniejszy objaw
w ostrych chorobach jamy brzusznej
Nudności objaw prawie równorzędny
wymiotom zależny od progu podrażnienia
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Wymioty są następstwem:
" Podrażnienia zakończeń czuciowych
otrzewnej ściennej i krezki
" Niedrożności narządu
" Działania wchłoniętych toksyn
na ośrodki mózgowe
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Stosunek bólów do wymiotów
" W wysokiej niedrożności (dwunastnicy)
wymioty pojawiajÄ… siÄ™ natychmiast (razem
z bólem), są częste i obfite
" W niedrożności z zatkania
jelita końcowego
wymioty dopiero po kilku godzinach
" W niedrożności j.grubego wymiotów
zwykle nie ma lub pojawiają się póz
no
(gdy dojdzie do niewydolności zastawki
Bauchina)
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
W niedrożności z zadzierzgnięcia,
wymioty od razu razem z bólem
" W ostrym zapaleniu wyrostka
bóle zwykle poprzedzają wymioty
" Prawie nigdy
wymioty nie poprzedzają bólów
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Zawartość wymiocin
" W nieżycie żołądka  treść pokarmowa,
czasami z żółcią
" W kolkach  treść żółciowa
" Ileus e strangulatione, torsio cystis ovarii,
częste odruchy wymiotne o skąpej objętości
" W niedrożności z zatkania charakter
wymiocin zmienia się w zależności od:
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" od czasu ,który minął
od chwili wystąpienia niedrożności
" od wysokości przeszkody
( stopniowa zmiana cech wymiocin )
początkowo zielonkawo-żółte, z czasem
ciemnozielone aż do czarnobrunatnych,
cuchnących, tzw. kałowych
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Wypróżnienie, stolec, gazy
" W większości chorób jamy brzusznej
dochodzi do zatrzymania gazów i stolca
" Ustalić czy podobne zaburzenia
występowały kiedykolwiek uprzednio
Czy zaparciomnie towarzyszÄ… biegunki
(często w niedrożności poprzecznicy i lewej
okrężnicy)
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Czy zaparciom i zatrzymaniu gazów i
stolca towarzyszy ból, wzdęcie
ewentualnie wymioty
" Biegunki sÄ… czasami wyrazem toksycznego
podrażnienia otrzewnej  wówczas są
jednym z pierwszych objawów zapalenia
otrzewnej
" W ropniach miednicy mniejszej na tle
zapalenia wyrostka, ropnego zapalenia
jajowodów  może wystąpić biegunka
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
MiesiÄ…czkowanie
" Dokładna data ostatniej miesiączki
(przy podejrzeniu o ciążę pozamaciczną),
przy planowaniu zabiegu operacyjnego
" Zapalenie przydatków
( w odróżnieniu od zapalenia wyrostka)
rozpoczyna się w czasie lub wkrótce po
miesiÄ…czce
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Oddawanie moczu
" Zmiany w rytmie oddawania moczu
towarzyszą chorobom pęcherza i nerek
" Wygląd moczu  niezwykle ważny
po urazach jamy brzusznej i miednicy
krwiomocz
" W żółtaczce mechanicznej ciemny
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Schemat prowadzenia wywiadu
1. Dokładny czas wystąpienia objawów
2. Początek choroby (ostry, przewlekły)
3. Bóle brzucha:
a) umiejscowienie poczÄ…tkowe
b) czy uległo zmianie?
c) charakter
d) czy promieniujÄ…?
e) wraz z nimi przelewania w brzuchu?
f) czy występują przy oddawaniu moczu
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
4. Wymioty
a. Kiedy wystąpiły (wraz z bólem czy
kilka godzin póz
niej)
b. Jak są częste,
c. Wygląd i zawartość wymiocin
5. Nudności (zwłaszcza jeśli nie było
wymiotów)
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
6. Stolec:
a. Czy zawsze regularny
b. Kiedy ostatni,
c. Czy była biegunka,
d. Domieszka krwi, śluzu, ropy
7. MiesiÄ…czka:
a. Dokładna data ostatniej,
b. Czy ostatnia taka sama jak poprzednia
(czy tak samo bolesna i czy o czasie)
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
8. Oddawanie moczu:
a. Czy nastąpiła zmiana rytmu oddawania
moczu: pollakisuria  częstomocz,
nykturia  częstomocz nocny, dysuria 
utrudnione moczenie, retentio urinae -
zatrzymanie, incontinentio-nietrzymanie
b. Składniki patologiczne moczu:
haematuria  krwiomocz, pyuria-
ropomocz
c. Zaburzenia w produkcji moczu:
(oliguria, anuria, polyuria,)
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
9. Choroby przebyte:
a. Przebyte operacje
b. Żółtaczka
c. Krwawe wymioty, stolce lub krwiomocz
d. Gruz
lica, choroby weneryczne
e. Cukrzyca
f. Nadciśnienie
g. Przebyte urazy
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Badanie przedmiotowe
oglÄ…danie
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Wyraz twarzy
" Zabarwienie(bladość, zażółcenie,rumieniec)
" Ocieplenie i wilgotność (zimny spocony nos
i policzki wyrazem zapaści krążenia)
" Rysy twarzy-ostre rysy ze smutnym
wyrazem , z zapadniętymi gałkami ocznymi
 typowa twarz w ostrym zapaleniu
otrzewnej lub znacznym odwodnieniu
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Zachowanie siÄ™ chorego
" Z bólami trzewnymi (kolka) jest
niespokojny, ciÄ…gle zmienia pozycjÄ™,
stęka,najchętniej ułożony na boku z nogami
podkurczonymi
" Z bólem somatycznym (ostre zapalenie
otrzewnej )- leży nieruchomo, unikając
wysiłku lub zmiany ułożenia, ma zgięte
kolana dla zmniejszenia napięcia mięśni
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Z zachowanie chorego nie należy wyciągać
daleko idących wniosków diagnostycznych,
" gdyż wiele zależy od opanowania chorego,
zaawansowania choroby oraz działania
uprzednio podanych leków
" Dlatego do czasu postawienia rozpoznania
nie należy podawać leków p/bólowych
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Tętno
" Wyraz
ne przyspieszenie z reguły
towarzyszy postępowi zapalenia otrzewnej
" Bardzo szybkie, z
le wypełnione
i z
le napięte  zawsze w zaawansowanym
okresie zapalenia otrzewnej
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
oddychanie
" Częstość i typ oddychania
pozwala różnicować między ostrymi
chorobami brzucha i klatki piersiowej
" Można przyjąć zasadę, że oddychanie
dwukrotnie szybsze wskazuje na chorobÄ™
raczej narządów klatki piersiowej
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
temperatura
" Temperatura często zmienia się w przebiegu
różnych chorób
" Objawy brzuszne rozpoczynajÄ…ce siÄ™
gorÄ…czkÄ… 39º lub wyższÄ… cechujÄ…:
ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego,
choroby płuc i opłucnej, zapalenie
przydatków, haemoperitoneum
Wysokiej gorączce często towarzyszą
dreszcze
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
OglÄ…danie brzucha
" Często daje wskazówki rozpoznawcze
" Chory leży na wznak możliwie płasko,
odkryty od brodawek sutkowych
do połowy ud
BadajÄ…cy po stronie prawej
w pozycji siedzÄ…cej
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" U zdrowych mężczyzn brzuch rusza się
przy oddychaniu,
" w zapaleniu otrzewnej
brzuch pozostaje nieruchomy (oddycha
wyłącznie klatką)
" Poszukujemy uwypukleń
- stałych (guzy)
- okresowych, odpowiadajÄ…cych falom
perystaltycznym (stawianie siÄ™ jelit)
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Określamy wzdęcie brzucha
" Stopień wzdęcia określamy poprzez
porównawcze narastanie
" Zarysy wzdętego brzucha przy niedrożności
jelita grubego sÄ… zwykle symetryczne
" W niedrożności j.cienkiego wzdęte raczej
podbrzusze
" zwrócić uwagę na pępek
normalnie jest wciągnięty, przy dużym
wzdęciu i wodobrzuszu uwypuklony
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Oglądając brzuch zwrócić uwagę na blizny
po przebytych zabiegach
(chory często zapomina o przebytych
operacjach w czasie zbierania wywiadu)
" Po oglądaniu polecamy choremu usiąść bez
podpierania się rękami:
Uwidaczniają się wówczas
- przepukliny brzuszne a w wodobrzuszu
uwypukla siÄ™ podbrzusze
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
obmacywanie
" Ma na celu:
1. Stwierdzenie wzmożonego napięcia
mięśniowego tzw.obrony mięśniowej
2. Umiejscowienie i stopień bolesności
uciskowej
3. Stwierdzenie guzów, oporów, tętnień
4. Wywołanie objawu otrzewnowego
5. Obmacywanie wrót przepuklinowych
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Badanie napięcia mięśniowego
(obrony mięśniowej)
" SiedzÄ…c po prawej stronie chorego
obmacywać bardzo delikatnie, ogrzaną ręką
" Badamy całą ręką płasko ułożoną
" PowierzchniÄ… badajÄ…cÄ… jest powierzchnia
dłoniowa wszystkich czterech palców
" Przedramię stanowi przedłużenie ręki
" W czasie badania chory spokojny,
mięśnie rozluz
nione
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Ocena obrony mięśniowej
" Ocena jest bardzo trudna, wymaga
dużego doświadczenia klinicznego
" Mięśnie proste brzucha mają obustronne
unerwienie korowe  zatem dowolny
(niezależny od woli chorego)
skurcz jednego mięśnia prostego jest trudny
WyjÄ…tki: krwiak podtorebkowy,
podrażnienie nerwów międzyżebrowych
przy złamaniu dolnych żeber
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Wrażenie zwiększonego
napięcia mięśniowego na ograniczonym
odcinku może wystąpić jeśli :
1. pod napiętym mięśniem znajduje się
lity guz, naciek, które sprawiają wrażenie
większego oporu
2. Podczas badania, ręka po ucisku strony
zdrowej przesuwa siÄ™ na stronÄ™
bolesnąchory w obawie bólu świadomie
napina oba mięśnie stąd wrażenie
napięcia jednostronnego
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Świadome napięcie mięśniowe,
( zgodne z wolÄ… chorego )
rozluz
nia się w czasie głębokiego wdechu
natomiast
" mięsień napięty odruchowo (mimowolnie)
np.wskutek zapalenia otrzewnej
pozostanie napięty
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Trzeba przyjąć zasadę
" Oceniać zawsze
stopień napięcia mięśniowego brzucha
symetrycznym badaniem oburęcznym
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Bolesność uciskowa i napięcie
mięśniowe w okolicy lędz
wiowej
" W zakÄ…tniczym zapaleniu wyrostka
" W ropniu okołonerkowym
" W naciekach umiejscowionych na przedniej
ścianie mięśnia biodrowo-lędz
wiowego
(m.iliopsoas) dla zmniejszenia bólu
chory zgina udo
(próba Jaworskiego-wyrostek zakątniczy)
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Bolesność uciskowa
" Powierzchowna i głęboka
" Najważniejsza jest bolesność głęboka
" Badanie wykonuje się jedną ręką całą
powierzchnią dłoniowa czterech palców,
najlepiej w czasie wydechu
" W ocenie najważniejsza jest stałość bolesności
uciskowej na pewnym obszarze 
najważniejszy objaw
ostrych chorób jamy brzusznej
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Badanie głębokie
" Można wybadać guzy lub większe opory
(zapalne i niezapalne )
" Guz zapalny z
le odgraniczony, niewyraz
ne zarysy
wyczuwa się jako wzmożony opór
" Guz niezapalnygładki,okrągły, napięty =
torbiel (cysta)
"  nierówny, niebolesny,twardy =
nowotwór
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Oceniamy:
ruchomość guza (zaotrzewnowe duże
guzy sÄ… nieruchome)
Ruchomość oddechową  jeśli występuje to
guz nie jest zwiÄ…zany z sÄ…siadujÄ…cymi
narzÄ…dami
Guz zupełnie nieruchomy przy badaniu i
oddechowo jest zapewne złośliwym guzem,
którego inwazja objęła sąsiednie narządy
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Najczęstsze błędy przy
obmacywaniu
Jako guz można przyjąć:
" Napięty brzeg mięśnia prostego
" Wypełniony pęcherz
" Powiększoną macicę
" AortÄ™
" Wzgórek kości krzyżowej
" Masy kałowe w esicy
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Objaw otrzewnowy
" Zwany objawem Blumberga  jest to
reakcja po stopniowym ucisku określonego
punktu przedniej ściany brzucha a następnie
dość szybkim cofnięciu ręki
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Objaw Blumberga
" Jest wynikiem nagłej zmiany ciśnienia
w jamie brzusznej i następstwem
gwałtownego mechanicznego podrażnienia
zapalnie zmienionej otrzewnej ściennej
" Objaw ten występuje najczęściej w tej
samej okolicy co wzmożone napięcie
mięśniowe
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Objaw otrzewnowy
" Jest jednym z objawów zapalenia otrzewnej
" Może on ale nie musi
decydować
o wskazaniach do operacji
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Objaw otrzewnowy może wystąpić ale
nie ma wskazań do operacji :
w kolce nerkowej,
wÄ…trobowej,
W niedrożności porażennej w mocznicy,
w zatruciach
w zapaleniu płuc i opłucnej,
w chorobie wieńcowej,
W ostrym nieżycie żołądkowo jelitowym,
w porfirii, w cukrzycy
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Osłuchiwanie
" Szmery perystaltyczne uważamy za
prawidłowe jeśli słyszymy je raz na kilka
oddechów
" Jeden odgłos na kilkanaście oddechów
oceniamy jako osłabienie perystaltyki
" Po laparotomii szmery pojawiajÄ… siÄ™
dopiero na drugi, trzeci, dzień
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Brak szmerów-cisza w brzuchu
" Przede wszystkim przy zapaleniu otrzewnej na tle
przedziurawienia np. wyrostka., wrzodu itp.,
" Porażenie perystaltyki wywołują także wylewy
krwi, żółci, moczu  powodujące zapalenie
otrzewnej
" W rozwiniętym zapaleniu otrzewnej szmery
jelitowe ustają  słychać wówczas tętnienie aorty
b.dobrze przewodzone przez płyn i gaz
znajdujÄ…cy siÄ™ w jelitach
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Wzmożona perystaltyka
" We wczesnym okresie niedrożności
mechanicznej, wówczas gdy jelito stara się
przepchać zawartość znajdującą się powyżej
przeszkody dz
więczna perystaltyka
charakterystyczna dla
pierwszego okresu niedrożności mechanicznej
" Charakterystyczny jest stosunek szmerów do bólów
między napadami bólów  brak szmerów,
pojawiają się dopiero tuż przed wystąpieniem bólów
i narastają wraz z narastaniem bólu
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Najgłośniejszą serię szmerów jelitowych
słyszy się po ustąpieniu bólu kurczowego
" Gdy ból minie punkt szczytowy,
szmery jelitowe przechodzÄ…
w głośne przelewania
to zawartość jelita cofa się
nie pokonawszy przeszkody
Objaw  patrzę  słucham
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" W niedrożności trwającej 2-3 dni, gdy
mięśnie gładkie jelit są wyczerpane, jelito
ulega rozdęciu wówczas pod wpływem
pojedynczych skurczów jelita, powstają
metaliczne odgłosy
(rezonują w jelicie wypełnionym gazem,
sprawiają wrażenie spadającej kropli)
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Podobne metaliczne pluskania słyszy się w
okresie ustępowania wzdęcia po laparotomii
lub
w okresie cofania siÄ™ zapalenia otrzewnej
(wówczas jest to objaw pomyślny
wskazuje na powrót
prawidłowego napięcia w ścianie jelita )
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Pobudzenie perystaltyki
" Krew w świetle jelita pobudza perystaltykę
i niekiedy chory oddaje smolisty stolec
wkrótce po zasłabnięciu
z powodu krwotoku
do przewodu pokarmowego
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Osłuchiwanie w puchlinie
brzusznej
" Pojedyncze uderzenie po jednej stronie
brzucha osłuchiwane po przeciwnej
stronie fonendoskopem
wówczas
słychać podwójny odgłos uderzenia
ponieważ
fala uderzenia przenosi siÄ™ szybciej
przez płyn niż fala płynu
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Podział brzucha na okolice
" Najczęściej dzielimy dwoma liniami
pionowymi i dwoma poziomymi
" Pionowe biegną przez środki więzadeł
pachwinowych
" Poziome: górna przez dolne krawędzie
łuków żebrowych
dolna przez grzebienie kości
biodrowych
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Linie te dzielÄ… brzuch na 9 okolic
dwie okolice podżebrowe
  lędz
wiowe
  pachwinowe
oraz nadbrzusznÄ…
pępkową
nadłonową
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Inny podział:
stosuje dwie linie krzyżujące
się pod kątem prostym w pępku
powstają wówczas
dwa kwadranty górne
oraz
dwa kwadranty dolne
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Badanie per rectum
" Najlepiej wykonać
w pozycji kolankowo-Å‚okciowej
Wg następującego schematu :
1. Przed wprowadzeniem palca obejrzeć
okolice odbytu ( obecność guzków
krwawniczych, przetok, szczelin ,
krwi, ropy),
2. wprowadzić palec i ocenić drożność
kanału i stan napięcia zwieracza
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
Badanie per rectum
" ObowiÄ…zuje we wszystkich ostrych
chorobach jamy brzusznej
" U ciężko chorych z konieczności w pozycji
leżącej, chory zgina prawe udo, badający
wprowadza prawy wskaziciel do odbytu,
lewa ręka badającego uciska delikatnie nad
spojeniem Å‚onowym
" Wygodniej dla badającego jeśli miednica
uniesiona jest na poduszce
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Kierujemy palec ku przodowi i ku górze
u mężczyzn dochodzimy do zagłębienia
odbytniczo  pęcherzowego
u kobiet : do zagłębienia
odbytniczo  macicznego
Oceniamy ewentualne obniżenie zachyłków
Przyczynami obniżenia mogą być:
płyn, naciek nowotworowy
lub przerzuty
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Oceniamy błonę śluzową szukając
owrzodzeń, zgrubień, stwardnień, czy na
całej powierzchni przylega do podłoża
" Po badaniu palcem oceniamy powierzchniÄ™
rękawiczki czy nie ma krwi, ropy, śluzu
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/
" Najważniejsze
w ostrych chorobach jamy brzusznej
jest poruszanie palcem przez odbytnicÄ™
otrzewnej miedniczej
w przypadkach zapalenia otrzewnej
miedniczej, jej dotknięcie wywołuje
ból otrzewnowy
Po prawej zapalenie wyrostka
Po lewej  uchyłków
PDF stworzony przez wersjÄ™ demonstracyjnÄ… pdfFactory www.pdffactory.pl/