szkoły terapii
Motywowanie do leczenia to ważny etap w pomaganiu klientowi. Od motywacji klienta zależy powodzenie
terapii, czyli poprawa jakości jego życia. Dlatego wzbogacanie umiejętności terapeutów w zakresie
motywowania do zmiany wydaje się bardzo ważnym zagadnieniem
Olga Mrozowska, Anna Przenzak
dialog motywujący 
budowanie moStu do zmiany
Kilkakrotnie na łamach  Terapii Uza- i pijącymi szkodliwie, została potwier- motywacja to klucz do zmiany. Czę-
leżnienia i Współuzależnienia poja- dzona wieloma badaniami naukowymi sto jednak w lecznictwie odwykowym
wiały się artykuły dotyczące Dialogu (Miller 2009, s.55 56; Miller, Rollnick, przyjmujemy, że motywacja leży po
Motywującego1 (org. Motivational In- 2002, wydanie polskie 2010, s. 255 stronie klienta. Klienta, który wydaje
terviewing), tłumaczonego na język 303) się podatny na porady terapeuty, trak-
polski w niektórych publikacjach jako Na początek proponujemy czytelni- tujemy jako zmotywowanego, nato-
Wywiad Motywujący. Kontynuując ten kom TUiW u jedną z najnowszych de- miast tego, który opiera się diagno-
temat, chciałyśmy podzielić się z czy- finicji Dialogu Motywującego: zie lub odmawia trzymania się zale-
telnikami TUiW naszymi osobistymi ceń, uważamy za niezmotywowanego
Dialog Motywujący to oparta na
doświadczeniami w budowaniu mostu (Miller, 2009). Tak postrzegana moty-
współpracy forma prowadzenia roz-
pomiędzy psychoterapią uzależnień wacja jawi się jako zero  jedynkowa,
mowy, ukierunkowana na wzmac-
a Dialogiem Motywującym. jako cecha, którą klient posiada lub
nianie wewnętrznej motywacji i zo-
Przez ponad rok, przy okazji super- nie, a przecież cechą nie jest. Motywa-
bowiązania osoby do zmiany.2
wizji prowadzonych w ramach szkole- cja to dynamiczny, często zmieniający
nia z zakresu Dialogu Motywującego, Warto jednak zaznaczyć, że definicje się w czasie i uwarunkowany wieloma
spotykałyśmy się jak osoby z dwóch te ciągle ewoluują. Proponujemy, aby zmiennymi proces.
różnych światów. Świata terapeuty poznawanie DM zacząć od przyjrze- Temat zmiany patrzenia na moty-
pracującego z osobami uzależnionymi nia się, jak jego twórcy, W.R. Miller wację klienta lecznictwa odwykowego
i świata terapeuty pracującego w duchu i S. Rollnick, rozumieją motywację podjął m.in. B. Woronowicz. Uważa
Dialogu Motywującego. Na początku do zmiany. on, że niewłaściwe jest przekonanie,
wiele nas różniło w patrzeniu na pro- Otóż wyszli oni z założenia że: że osoba zgłaszająca się na leczenie
blem uzależnienia i współuzależnie- " motywacja to klucz do zmiany, musi mieć odpowiednią motywację,
nia. Dużo czasu zajęło nam znalezie- " motywacja jest wielowymiarowa, a jeśli jej nie ma, leczenie skazane jest
nie wspólnej drogi, ale wydaje się, że " motywacja ma swoją dynamikę, na niepowodzenie. Uważa za rzecz naj-
na ten moment ją znalazłyśmy. Efek- " motywacja pozostaje pod wpły- ważniejszą, aby klient przyszedł, a te-
tem naszych wspólnych spotkań, wy- wem interakcji społecznych, rapeuta ma pomóc mu w znalezieniu
miany refleksji, dyskusji jest pomysł " motywację można modyfikować, motywacji do leczenia, czyli do doko-
napisania cyklu artykułów o Dialogu " motywacja jest pod stałym wpły- nywania zmian w swoim życiu (Woro-
Motywującym i jego praktycznym za- wem stylu klinicysty, nowicz 2009, s.158).
stosowaniu w pracy z osobami uzależ- " celem klinicysty jest wydoby- Słuchając rozmowy terapeuty z klien-
nionymi od alkoholu i członkami ich cie i wzmocnienie motywacji do tem prowadzonej w duchu Dialogu
rodzin. Mamy nadzieję, że artykuły te zmiany Motywującego, odnosi się wrażenie, że
zainspirują i zachęcą również innych " motywacja do zmiany zaczyna to lekka, wspierająca rozmowa. Kiedy
specjalistów do przyjrzenia się i bliż- się wtedy, kiedy występują odpo- zaczynamy DM stosować w praktyce,
szego poznania tego motywującego po- wiednio duże rozbieżności między widzimy, że jest szczególnym stylem
dejścia do pracy z klientem. stanem obecnym a pożądanym rozmowy i kontaktu, który ma precy-
Naszym zdaniem Dialog Motywu- (Miller, 2009, s.30 31). zyjnie określone:
jący nie jest podejściem konkuren- Przyjęcie takiego punktu widzenia " Zasady
cyjnym, ale świetnie uzupełniającym na motywację utwierdza nas, że po- " Procesy
obecne programy terapeutyczne; po- przez poznawanie zasad stylu pracy " Metody
magającym bardzo wyraz
nie dostrzec, zgodnego z DM, możemy skuteczniej "  Ducha .
że wzbudzanie motywacji do zmiany leczyć klientów, szczególnie tych okre- Fundamentem podejścia motywują-
to czasem długotrwały proces, będący ślanych często mianem  niezmotywo- cego jest tzw. Duch Dialogu Motywu-
wspólną podróżą terapeuty i klienta. wanych . jącego (ang. Spirit). Najnowsza kon-
Skuteczność tego podejścia, w pracy Od dawna wiadomo i chyba więk- cepcja autorów DM przedstawia nastę-
zarówno z osobami uzależnionymi jak szość terapeutów się z tym zgodzi, że pujące elementy Ducha DM (za: W.R.
17
2/2013
szkoły terapii
Miller, wykład w ramach MINT Fo- blemu i jego możliwości, które są koniecz- podejście do komunikacji, której skut-
rum, Sheffield, Wielka Brytania, 2011): nym warunkiem zmiany) kiem jest zmiana naturalna (Rollnick,
" PARTNERSTWO  terapeuta sza- " TROSKA  w pracy z osobą kieru- Miller, 2010). Ze swojego doświadcze-
nuje wiedzę i poglądy klienta. Stwa- jemy się troską o jej zdrowie i dobro- nia możemy powiedzieć, że starając się
rza atmosferę, która stymuluje klienta stan psychofizyczny, z poszanowaniem stosować zasady, metody i Ducha Dia-
do zmiany, ale do niej nie przymusza. jej systemu wartości. logu Motywującego, łatwiej empatycz-
Partnerstwo zakłada, że zarówno te- Aby można było powiedzieć, że dana nie reagować w relacji z klientem, a to
rapeuta jak i klient posiadają wiedzę rozmowa prowadzona jest w Duchu przecież jedna z podstaw pomagania.
i potencjał, który może być skutecznie DM muszą w jej trakcie współistnieć W kolejnych spotkaniach z Czytelni-
wykorzystany do realizacji celu terapii, jego wszystkie elementy składowe. kami chciałybyśmy przedstawić pewne
a interakcja zachodzi między równymi
sobie partnerami.
(Podejście przeciwne do partnerstwa,
którego unikamy w Dialogu Motywują-
cym, to konfrontacja, czyli założenie, że
terapia opiera się na obalaniu wadliwych
poglądów klienta oraz narzucaniu przez
terapeutę świadomości i akceptacji  rzeczy-
wistości , której klient albo nie dostrzega,
albo się z nią nie zgadza. Terapeuta polega
na własnej ocenie problemu klienta, nie do-
ceniając jego wiedzy)
" AKCEPTACJA  obejmuje takie ele-
menty jak:
" uznanie bezwarunkowej wartości
osoby klienta,
" wspieranie autonomii (terapeuta
szanuje oraz podkreśla prawo
klienta do kierowania sobą i jego
zdolność podejmowania własnych W podejściu motywującym inaczej propozycje prowadzenia rozmów
wyborów), rozumiana jest też dyrektywność. z klientami w duchu Dialogu Motywu-
" dowartościowywanie (terapeuta W terapii uzależnień słowo dyrek- jącego. Poprzez ich pryzmat przybliżać
bazuje na mocnych stronach i za- tywność ma swoje z
ródło w medycz- następne zasady, metody i Ducha DM.
sobach klienta), nej koncepcji uzależnienia  jako zabu- Bibliografia
1. J.Fudała, Skuteczne pomaganie w zmianie
" wyrażanie empatii (terapeuta jest rzenia pierwotnego, chronicznego, pro-
szkodliwych zachowań, 2013
ciekawy świata klienta; okazuje wadzącego do samozagłady, która spo-
2. J.M. Jaraczewska, I. Krasiejko, Dialog Mo-
mu swoje zainteresowanie, stara wodowała utrwalenie się określonych
tywujący w teorii i praktyce. Motywowanie do
się zrozumieć jego perspektywę postaw terapeutów w relacji z osobami
zmiany w pracy socjalnej i terapii, 2012
3. W.R. Miller, Wzmacnianie motywacji do
i wyraża swoje zrozumienie). uzależnionymi. Zgodnie z nią to tera-
zmiany w terapii nadużywania substancji, 2009
(Podejście przeciwne do akceptacji, któ- peuta, po rozpoznaniu uzależnienia,
4. W. R. Miller, S.Rollnick Wywiad Motywujacy,
rego unikamy w Dialogu Motywującym, to jest ekspertem od stawiania przed pa-
Jak przygotować ludzi do zmiany,2010
rola terapeuty jako eksperta, który daje cjentem celu, jakim jest abstynencja
5. B. T. Woronowicz, Uzależnienia. Geneza, te-
rapia,powrót do zdrowia, 2009
sobie prawo do mówienia klientowi, co ten i od wyboru metod osiągania tego celu
6. www.motivationalinterviewing.org
powinien robić, przejmuje kontrolę nad za- (Fudała, 2013, s.43).
7. Revised Global Scales: Motivational In-
chowaniem i wyborami klienta) Koncepcja Dialogu Motywującego
terviewing Treatment Integrity 3.
" WYDOBYWANIE  zakłada się, że dyrektywność rozumie jako ukierun- 8. T.B. Moyers, T. Martin, J.K. Manuel, W.R.
Miller, & D. Ernst ? 2009r.
klient ma zarówno motywację, jak i po- kowywanie. Jak pisze J. Fudała:  Jest
9. materiały z wykładu W.R. Millera w ramach
zostałe zasoby konieczne do wprowa- to ukierunkowanie na zdrowie, lep-
MINT Forum w Sheffield (Wlk. Bryt.), 2011r.
dzenia zmiany. Terapeuta wydobywa sze funkcjonowanie, poprawę. Tera-
1
Tłumaczenie oryginalnego terminu Moti-
cele i wartości klienta, jego powody do peuta stara się wzbudzić i wzmocnić
vational Interviewing, rekomendowane przez
zmiany oraz pomysły na jej wprowa- u pacjenta poczucie dysonansu między
Polskie Towarzystwo Terapii Motywującej,
to Dialog Motywujący.
dzenie. obecnym, szkodliwym zachowaniem
2
Definicja z oficjalnej strony Motivational
(Podejście przeciwne do wydobywania, a jego ważnymi celami i wartościami
Interviewing Network of Trainers: www.moti-
którego unikamy w Dialogu Motywującym, i doprowadzić dzięki temu do zmiany
vationalinterviewing.org .
to edukowanie klienta  w trakcie którego tego zachowania na zdrowsze (Fudała,
Olga Mrozowska
terapeuta stara się dostarczyć klientowi 2013, s.43).
 psycholog, Terapeuta Motywujący
PTTM, członek MINT, trener Dialogu
argumentów przemawiających za zmianą W rozumieniu Ducha Dialogu Mo-
Motywującego.
zamiast wydobyć je z klienta. Ignoruje po- tywującego pomaga nam propozycja
Anna Przenzak
mysły klienta, wyrażając tym samym brak Rollnicka i Millera, aby był to sposób  specjalista i superwizor psychoterapii
uzależnień, WOTUW w Kielcach.
zaufania do jego wiedzy na temat pro- bycia z ludz
mi i dla ludzi, ułatwiający
18
2/2013