22.09.2010
WYKA
ADY
Teoretyczne Podstawy Wychowania
Wychowanie w świetle psychologicznych koncepcji człowieka.
Koncepcja wychowania behawiorystycznego ( dyrektywnego):
Wychowanie takie jest przede wszystkim bezpośrednim oddziaływaniem na wychowanków w
formie, np. różnego rodzaju manipulacji połączonej z bogatym zestawem nagród i kar. Polega na
jawnym kierowaniu rozwojem dzieci i młodzieży z pominięciem przysługującego im prawa do
własnej aktywności i samodzielności. Ważniejsza od poszanowania godności wychowanków oraz
uświadomienia sobie kim jest każdy z nich jako człowiek, jest określona technologia oddziaływań
wychowawczych służąca przyswajaniu przez wychowanków pożądanych społecznie zachowań.
Koncepcja psychodynamiczna:
Twórcy i przedstawiciele: Z. Freud, K. Horney, H.S Sullivan, E. Berne, E. Froum.
Zachowanie ludzi należy od wewnętrznych sił dynamicznych zwanych czasem pożądanymi
potrzebami lub dążeniami. Popędy te są z reguły nieświadome; często występują między nimi
konflikty, których człowiek nie umie samodzielnie rozwiązać. Ludzie są niedoskonałymi tworami
natury. Podstawową metodą zmian, która ułatwia człowiekowi rozwiązywanie jego nieświadomych
konfliktów; dzięki nim może się przystosować do otaczającego świata.
Psychologia humanistyczna:
Twórcy koncepcji: C. Rogers, A.H Maslow(piramida maslowa), E.L Shorston, W. Allport.
Psychologowie humanistyczni traktują człowieka jako wolny i odpowiedzialny podmiot zdolny do
indywidualnego rozwoju, doskonalenia się i aktualizacji wewnętrznego potencjału. Człowiek z
natury jest dobry, z tego powodu przysługuje mu prawo do indywidualnego rozwoju, poczynając od
dzieciństwa do póz
nej starości. Wg C. Rogers'a u podłoża wszelkiej motywacji człowieka leży
dążenie do samospełnienia, samorealizacji. Samorealizacja to wrodzona dążność jednostki do
rozwoju wszystkich swoich potencjalności, które obejmują wiedzę, uzdolnienia, zainteresowania.
Samo-aktualizacja jest tendencją do życia i wzrostu do rozwoju i dojrzewania do wyrażania swoich
możliwości. Opiera się na świadomości i wolności w urzeczywistnianiu siebie. Jest przeżywaniem
własnego rozwoju, a także spontaniczną orientację całej osobowości ku celom, jakie jednostka
pragnie osiągnąć. Jest to wychowanie niedyrektywne, rezygnujące z jakiejkolwiek formy przymusu,
ani wymuszania, posłuszeństwa, ani podporządkowaniu się dorosłym. Wychowanie takie ma
stwarzać przede wszystkim odpowiednie warunki, sprzyjające samorealizacji, wychowanków, tzn
ma im pomagać w ich rozwoju i dojrzewaniu, ma im dopomóc w głębszym uświadomieniu sobie
tego co niosą a nade wszystko w stawianiu się tym, kim naprawdę są.
Zadania nauczyciela:
polega na budowaniu atmosfery pozbawionej lęku, frustracji i stresów, czyli na stworzeniu
warunków sprzyjających nabywaniu przez wychowanków cech osoby w pełni funkcjonującej.
W koncepcji humanistycznej mówi się, że wychowawcy(rodzice i nauczyciel) pełnią raczej rolę
facylitatorów lub animatorów niż osób, które poczuwają się do wyłącznej odpowiedzialności za
rozwój powierzonych im dzieci i młodzieży, bez liczenia się z ich naturalną tendencją do
samorealizacji czy samodoskonalenia się.
Centralnym punktem zainteresowań w procesie wychowawczym jest więc wychowanek jako osoba
zasługująca na szacunek bez stawiania wstępnych warunków. W ten sposób zapewnia mu się
większą niezależność, zawierza się jego twórczym pozytywnym możliwościom oraz daje mu się do
zrozumienia , że sam może sobie poradzić z napotkanymi problemami.
DWA MODELE EDUKACJI: TRADYCYJNY I HUMANISTYCZNY.
Tradycyjny model edukacji:
1. Nauczyciel jest posiadaczem wiedzy, uczeń zaś oczekiwanym odbiorcą
2. Nauczyciel sprawuje władzę, uczeń jest posłuszny
3. Nauczyciel jako autorytet jest centralną postacią tej edukacji
4. Nauczyciel nie oczekuje, że uczeń będzie pracował dobrze bez jego kontroli. Uczeń również
nie ma zaufania do nauczyciela, nie wierzy w jego dobre intencje, dobrą wolę, uczciwość
5. Nauczyciel wierzy, że najlepiej się kieruje trzymając go w przerywanym strachu lub stałym
strachu
6. Uczniowie nie decydują o celach, treści, metodach edukacji, nie mają wpływu w sprawie
tego kto ich będzie uczył. Nauczyciele często również nie mają w tych sprawach głosu. Nie
uczy się więc podejmowania decyzji, odpowiedzialności.
7. W szkole nie ma miejsca dla całej osobowości. Jest tam miejsce tylko dla intelektu. Ciało
jest tolerowane natomiast emocje całkiem ignorowane.
Humanistyczny model edukacji:
1. Nauczyciel( facylitator) ma wystarczająco duże zaufanie do siebie i do uczniów, aby
wierzyć,że inni tak jak on sam potrafią myśleć o sobie, uczyć się dla siebie i liczyć na siebie.
2. Nauczyciel dzieli z innymi(uczniami, rodzicami, władzami szkoły) odpowiada za uczenie
się.
3. Nauczyciel dostarcza materiałów do uczenia się, korzystając z własnych wiadomości,
doświadczeń, książek.
4. Uczeń rozwija swój własny program uczenia się sam albo w kooperacji z innymi
5. W klasie stopniowo tworzy się klimat ułatwiający uczenie się
6. Wszystko ogniskuje się wokół utrzymania stałego procesu uczenia się. Treść uczenia się
ważna schodzi na drugi plan.
7. Samodyscyplina zastępuje zewnętrzną dyscyplinę
8. Ocena nauki studenta oceniana jest prze niego samego