Klucz odpowiedzi a b
Obraz Ziemi
Oczekiwana odpowiedz

Nr
Kryterium punktowania
zad.
grupa a grupa b
1. c b 1 p. za prawidłowy wybór
2. np. Wyłanianie się najpierw wierzchołków gór np. Kolisty kształt cienia Ziemi widziany 1 p. za prawidłowy przykład
nad horyzontem podczas zbliżania się stat- na Księżycu w czasie jego zaćmienia.
ków do lądów.
3. kolejno: dwuÅ›cienny, poczÄ…tkowego (0°), 0°, kolejno: równika, promieniem ziemskim, 0°, 1 p. za każde dwa prawidÅ‚owe
180° 90° uzupeÅ‚nienia; razem 2 p.
4. a) ogólnogeograficzna, małoskalowa a) tematyczna, średnioskalowa 1 p. za każde prawidłowe
b) tematyczna, małoskalowa b) tematyczna, małoskalowa określenie rodzaju mapy 
c) tematyczna, wielkoskalowa c) ogólnogeograficzna, małoskalowa ze względu na treść oraz
skalÄ™; razem 3 p.
5. c a 1 p. za prawidłowy wybór
6. b, d a, b 1 p. za podkreślenie dwóch
prawidłowych informacji
7. a) izohele, b) izohiety, c) izobary a) izohaliny, b) izotachy, c) izobaty 1 p. za każdą prawidłowo
uzupełnioną definicję;
razem 3 p.
8. Rodzaj metody prezentacji: ilościowa. Rodzaj metody prezentacji: jakościowa. 1 p. za prawidłowe określe-
Metoda kropkowa. Metoda kartogramu. nie metody (rodzaj i nazwa),
Przykłady: hodowla zwierząt, uprawa roślin. Przykłady: przyrost naturalny ludności, 1 p. za dwa prawidłowe
lesistość wg województw. przykłady jej zastosowania
9. a) D, b) B, c) A a) C, b) D, c) B 1 p. za dwa prawidłowe
przyporzÄ…dkowania, 2 p.
za trzy prawidłowe przypo-
rzÄ…dkowania
10. c b 1 p. za prawidłowe zazna-
czenie
11. 1 cm  30 000 cm, czyli 1 cm  300 m 1 cm  30 000 cm, czyli 1 cm  300 m 1 p. za prawidłowe obli-
1 cm²  (300 m)² = 90 000 m² 1 cm²  (300 m)² = 90 000 m² czenia, 1 p. za prawidÅ‚owy
1 cm²  90 000 m² 1 cm²  90 000 m² wynik; razem 2 p.
0,32 cm²  x 0,92 cm²  x
x = 28 800 m² x = 82 800 m²
1 ha  10 000 m² 1 ha  10 000 m²
x  28 800 m² x  82 800 m²
x = 2,9 ha x = 8,3 ha
Powierzchnia Małego Stawu wynosi w terenie Powierzchnia Wielkiego Stawu wynosi
2,9 ha. w terenie 8,3 ha.
12. 920 m n.p.m.  840 m n.p.m. = 80 m 1075 m n.p.m.  925 m n.p.m. = 150 m 1 p. za prawidłowe obli-
2,4 cm · 0,3 km = 0,72 km = 720 m 1,9 cm · 0,3 km = 0,57 km = 570 m czenia, 1 p. za prawidÅ‚owy
J = 80 m : 720 m = 0,111 J = 150 m : 570 m = 0,263 wynik; razem 2 p.
Åšrednie nachylenie wynosi 111 m/km, czyli Åšrednie nachylenie wynosi 263 m/km, czyli
1110 . 2630 .
13. a) północny zachód, b) pod górę, a) punkt GOPR, b) południowy wschód, 1 p. za dwa prawidłowe
c) punkt widokowy c) pod górę podkreślenia, 2 p. za trzy
prawidłowe podkreślenia
14. północno-zachodni  Dom Śląski 1 p. za prawidłowy wybór
Klucz odpowiedzi a b
Ziemia we wszechświecie
Oczekiwana odpowiedz

Nr
Kryterium punktowania
zad.
grupa a grupa b
1. b, c a, c 1 p. za dwa prawidłowe
zaznaczenia
2. B  D  C  A C  B  D  A 1 p. za każde dwa prawidło-
we uzupełnienia schematu;
razem 2 p.
3. a) Saturn, b) Jowisz, c) Merkury a) Neptun, b) Mars, c) Wenus 1 p. za każdą prawidłowo
rozpoznanÄ… planetÄ™;
razem 3 p.
4. H = 90°  (23°26'  j) H = 90°  j  23°26' 1 p. za użycie prawidÅ‚owego
H = 90°  (23°26'  1°) = 65°34' H = 90°  30°  23°26' = 36°34' wzoru, 1 p. za prawidÅ‚owe
obliczenie; razem 2 p.
5. a) F, b) P, c) P, d) F a) F, b) P, c) F, d) P 1 p. za każde prawidłowe
określenie; razem 4 p.
6. kolejno: północno, północno, wschodzie, kolejno: równiku, 12, letnie, dłuższe 1 p. za każde dwa prawidło-
zachodzie we uzupełnienia; razem 2 p.
7. Peryhelium  punkt orbity, w którym Aphelium  punkt orbity, w którym odległość 1 p. za podanie prawidłowej
odległość Ziemi od Słońca jest najmniejsza. Ziemi od Słońca jest największa. definicji
8. a b 1 p. za prawidłowy wybór
9. a) strefa międzyzwrotnikowa a) strefa umiarkowana północna 1 p. za prawidłową nazwę
b) P, F b) F, P strefy, 1 p. za dwa prawidło-
we określenia; razem 2 p.
10. 360°, 24, 15°, kÄ…towÄ…, staÅ‚a liniowa, szerokoÅ›ci geograficznej, równiku, 1 p. za każde prawidÅ‚owe
1669 km/h podkreślenie; razem 2 p.
11. a) zaćmienie Księżyca a) zaćmienie Słońca 1 p. za podanie prawidłowej
b) C b) B nazwy, 1 p. za prawidłowy
wybór; razem 2 p.
12. np. odchylenie kierunku wiania wiatrów np. odchylanie kierunków przebiegu prądów 1 p. za prawidłowy przykład
(np. pasatów) morskich
13. 19°55'  15° = 4°55' 20°37'  15° = 5°37' 1 p. za prawidÅ‚owe
1°  4 minuty 1°  4 minuty obliczenie
1°  60' 1°  60'
60'  240 sekund 60'  240 sekund
1'  4 sekundy 1'  4 sekundy
4°55'  19 minut 40 sekund 5°37'  20 minut i 148 sekund,
czyli 22 minuty i 28 sekund
12.00 + 19 minut 40 sekund
Czas słoneczny w Krakowie: 12.19 (40') 12.00 + 22 minuty i 28 sekund
Czas słoneczny w Kielcach: 12.22 (28')
14. b a 1 p. za prawidłowy wybór
15. a c 1 p. za prawidłowy wybór
Klucz odpowiedzi a b
Atmosfera
Oczekiwana odpowiedz

Nr
Kryterium punktowania
zad.
grupa a grupa b
1. b c 1 p. za prawidłowy wybór
2. np. Asymetryczny kształt magnetosfery jest np. Pasy Van Allena stanowią strefy pułapek 1 p. za prawidłowe
skutkiem oddziaływania wiatru słonecznego, magnetycznych w magnetosferze, zatrzymu- wyjaśnienie
który spłaszcza magnetosferę od strony Słoń- jące cząstki wiatru słonecznego.
ca, a rozciÄ…ga jÄ… w kierunku przeciwnym.
3. a) albedo, b) adwekcja, c) promieniowanie a) konwekcja, b) promieniowanie rozproszone, 1 p. za każde dwa prawid-
całkowite, d) turbulencja c) radiacja, d) albedo łowe przyporządkowania;
razem 2 p.
4. 2499 m n.p.m.  835 m n.p.m. = 1664 m 1894 m n.p.m.  835 m n.p.m. = 1059 m 1 p. za prawidłową wartość
100 m  0,6°C 100 m  1°C gradientu, 1 p. za prawidÅ‚owe
1664 m  x 1059 m  x obliczenie i wynik; razem 2 p.
x = 10°C x = 11°C
10°C  10°C = 0°C 5° + 10,6°C = 15,6°C
5. a) F, b) P, c) F, d) F a) P, b) P, c) F, d) F 1 p. za każde prawidłowe
określenie; razem 4 p.
6. B  E  A  C  D C  B  A  E  D 1 p. za dwie prawidłowo wpi-
sane litery, 2 p. za cztery; 3 p.
za prawidłowo uzupełniony
schemat
7. b d 1 p. za prawidłowe zazna-
czenie
8. a) cirrus, chmura pierzasta a) cumulus, chmura kłębiasta 1 p. za prawidłową nazwę
b) A  F, B  F, C  F, D  P b) A  P, B  F, C  P, D  P rodzaju chmury, 1 p.
za każde dwa prawidłowe
określenia; razem 3 p.
9. a) bora a) bryza nocna (lądowa) 1 p. za prawidłową nazwę
b) kolejno: suchy, zimny, porywisty, wychło- b) kolejno: ciepłej, wybrzeżach mórz (albo wiatru, 1 p. za każde trzy
dzenie, wyżowego, Adriatykiem w strefie brzegowej dużych zbiorników prawidłowe uzupełnienia;
wodnych), podłoża, dobowym, lądu, razem 3 p.
morza
10. A. Alice Springs, zwrotnikowy suchy A. Miami, zwrotnikowy wilgotny 1 p. za każdy prawidłowo
B. Trondheim, umiarkowany chłodny morski B. Godthab, podbiegunowy podpisany klimatogram;
C. Amundsen Scott, biegunowy C. Ateny, podzwrotnikowy śródziemnomorski razem 3 p.
11. a) opady orograficzne, b) opady frontalne a) mgła adwekcyjna, b) mgła radiacyjna 1 p. za każdą prawidłową
nazwÄ™; razem 2 p.
12. b d 1 p. za prawidłowy wybór
Klucz odpowiedzi a b
Hydrosfera
Oczekiwana odpowiedz

Nr
Kryterium punktowania
zad.
grupa a grupa b
1. b c 1 p. za prawidłowy wybór
2. a) P, b) F, c) F, d) P a) F, b) P, c) P, d) F 1 p. za każde prawidłowe
określenie; razem 4 p.
3. a) morze międzywyspowe a) morze międzykontynentalne 1 p. za każdą prawidłową
b) morze oddzielone od otwartego oceanu b) morze powstałe w miejscu spękania odpowiedz
; razem 3 p.
wyspami i archipelagami skorupy ziemskiej, położone między
c) np. Flores, Banda dwoma kontynentami
c) np. Morze Czerwone
4. ograniczona, małe, znaczne, Morze Czerwo- niewielkie, duże, niski, Morze Bałtyckie 1 p. za każde dwa prawidłowe
ne podkreślenia; razem 2 p.
5. a) 1. Prąd Norweski, 2. Prąd Kanaryjski, a) 1. Prąd Peruwiański, 2. Prąd Zatokowy 1 p. za każdą prawidłową
3. Prąd Agulhas, 4. Prąd Peruwiański; (Golfsztrom), 3. Prąd Brazylijski, 4. Prąd odpowiedz
; razem 3 p.
podkreślone: Prąd Kanaryjski, Kanaryjski; podkreślone: Prąd Zatokowy,
Prąd Peruwiański Prąd Brazylijski
b) Ciepły Prąd Norweski powoduje wzrost b) Zimny Prąd Peruwiański powoduje obniże-
temperatury powietrza i zwiększenie opa- nie temperatury powietrza oraz zmniejsze-
dów atmosferycznych na wybrzeżach, nie opadów atmosferycznych na wybrze-
które opływa. żach, które opływa.
6. b, d a, b 1 p. za dwa prawidłowe
podkreślenia
7. np. Pływy syzygijne zachodzą, gdy Ziemia, np. Pływy kwadraturowe zachodzą, gdy 1 p. za prawidłową
Słońce i Księżyc ustawią się w jednej linii. Słońce i Księżyc ustawią się względem Ziemi charakterystykę
Taka sytuacja występuje w czasie nowiu pod kątem prostym. Taka sytuacja występuje
i pełni Księżyca. Tego rodzaju pływy osiągają w I i III kwadrze Księżyca. Tego rodzaju pływy
największe amplitudy. osiągają niskie amplitudy.
8. A. Kongo, deszczowy równikowy A. Wisła, deszczowo-śnieżny 1 p. za każdy prawidłowo
B. Jukon, śnieżny B. Ganges, deszczowy monsunowy opisany wykres; razem 2 p.
9. a) polodowcowe rynnowe a) polodowcowe morenowe 1 p. za prawidłową nazwę
b) kolejno: erozyjnej, długie, dużą, Hańcza b) kolejno: lądolód, moreny dennej, płytkie, typu jeziora, 1 p. za każde
Śniardwy dwa prawidłowe uzupełnienia;
razem 3 p.
10. B  E  A  C  D A  E  B  D  C 1 p. za dwa prawidłowe
uzupełnienia, 2 p. za cztery
prawidłowe uzupełnienia,
3 p. za cały prawidłowo
uzupełniony schemat
11. a) P, b) P, c) F a) F, b) F, c) P 1 p. za prawidłowe określe-
nia; razem 3 p.
12. a) lodowiec alpejski (dolinny) a) lodowiec himalajski (dendryczny) 1 p. za każdą prawidłową
b) lodowiec piedmontowy (podgórski) b) lodowiec fieldowy (norweski) nazwę typu lodowca;
razem 2 p.
13. c d 1 p. za prawidłowy wybór
14. położenie względem form terenu rodzaj przewodów wyprowadzających wodę 1 p. za prawidłowe określenie
na powierzchnię terenu kryterium podziału
Klucz odpowiedzi a b
Wnętrze Ziemi. Procesy endogeniczne
Oczekiwana odpowiedz

Nr
Kryterium punktowania
zad.
grupa a grupa b
1. a) powierzchnia nieciągłości Moho, a) jądro wewnętrzne, b) powierzchnia 1 p. za każde dwa
b) jądro Ziemi, c) astenosfera, nieciągłości Conrada, c) powierzchnia prawidłowe przyporządko-
d) warstwa perydotytowa nieciągłości Wiecherta Gutenberga, wania; razem 2 p.
d) skorupa kontynentalna
2. 1°C  33 m 1°C  33 m 1 p. za przyjÄ™cie odpo-
x°C  1500 m x°C  900 m wiedniej wartoÅ›ci stopnia
x = 45°C x = 27°C geotermicznego, 1 p. za pra-
Temperatura na głębokości 1500 m wynosi Temperatura na głębokości 900 m wynosi widłowe obliczenia i wynik;
45°C. 27°C. razem 2 p.
3. b d 1 p. za prawidłowy wybór
4. Paleontologia to nauka zajmująca się organi- Stratygrafia to nauka badająca wiek skał oraz 1 p. za prawidłowe
zmami żywymi występującymi w minionych ich występowanie w czasie i przestrzeni. wyjaśnienie
epokach geologicznych.
5. c, d b, d 1 p. za dwa prawidłowe
podkreślenia
6. Od dołu tabeli: Od dołu tabeli: 1 p. za każde dwa prawidłowe
okresy  jura, kreda okresy  paleogen, neogen uzupełnienia; razem 3 p.
epoki  dolny, górny, dolna, górna epoki  paleocen, oligocen, pliocen, holocen
7. a) D, b) C, c) B, d) A a) D, b) A, c) B, d) C 1 p. za każde prawidłowe
przyporzÄ…dkowanie;
razem 4 p.
8. a) Sajany, Ałtaj a) Góry Kaledońskie, Góry Skandynawskie 1 p. za każde dwa prawid-
b) Wogezy, Harz b) Ardeny, Masyw Czeski Å‚owe przyporzÄ…dkowania;
c) Andy, Kaukaz c) Kordyliery, Himalaje razem 3 p.
9. a) góry fałdowe a) góra wulkaniczna 1 p. za prawidłową nazwę
b) kolejno: fałdową, kolizji, Andy, subdukcji b) kolejno: wysp, wulkanicznej, płyt litosfery, typu gór, 1 p. za każde dwa
plamami gorąca prawidłowe określenia;
razem 3 p.
10. A. sille A. lakolit 1 p. za każde dwa prawidłowe
B. lopolit B. dajka podpisy; razem 2 p.
11. podział ze względu na kształt wulkanu podział ze względu na rodzaj produktów 1 p. za podanie prawidłowego
erupcji kryterium
12. a) F, b) P, c) F, d) P a) F, b) P, c) F, d) P 1 p. za każde prawidłowe
określenie; razem 4 p.
13. np. Powstają w wyniku ruchu płyt litosfery, są np. Powstają w wyniku zapadania się stropów 1 p. za prawidłową
najczęstsze i najsilniejsze. jaskiń na obszarach krasowych lub chodni- charakterystykę
ków w kopalniach na terenach górniczych.
14. c d 1 p. za prawidłowy wybór
15. a) P, b) F, c) P, d) F a) F, b) P, c) F, d) F 1 p. za każde prawidłowe
określenie; razem 4 p.
Klucz odpowiedzi a b
Procesy egzogeniczne
Oczekiwana odpowiedz

Nr
Kryterium punktowania
zad.
grupa a grupa b
1. a) uwęglanowienie, b) wietrzenie insolacyjne, a) wietrzenie solne, b) wietrzenie ilaste, 1 p. za dwa prawidłowo
c) zamróz, d) rozpad ziarnisty c) uwadnianie, d) eksfoliacja przyporządkowane terminy,
2 p. za wszystkie prawidłowo
przyporzÄ…dkowane terminy
2. a) M, b) D, c) D a) D, b) M, c) M 1 p. za prawidłowe wykonanie
całego zadania
3. dużym, mniej, większą, wgłębna, dna, wzrasta, maleje, mniejsze, górnym, w nurcie, 1 p. za każde dwa prawidłowe
V-kształtnej meandry podkreślenia; razem 3 p.
4. a) lejki krasowe a) stalaktyt 1 p. za prawidłową nazwę
b) Powstają w wyniku intensywnego rozpusz- b) Powstaje wskutek wytrącania się węgla- formy, 1 p. za prawidłowe
czania skał na powierzchni lub zapadania nu wapnia z wody ściekającej po stropie wyjaśnienie genezy; razem
siÄ™ podziemnych pustek krasowych. jaskini. 2 p.
5. b c 1 p. za prawidłowy wybór
6. A. koryto, B. terasa nadzalewowa, C. dolina A. łożysko, B. zbocze doliny, 1 p. za podanie trzech
C. terasa zalewowa prawidłowych nazw
7. b a 1 p. za prawidłowy wybór
8. a) muton (baraniec) a) dolina U-kształtna 1 p. za każde prawidłowo
b) Powstał w wyniku egzaracji (żłobienia b) Powstała na skutek detrakcji i egzaracji wykonane polecenie;
podłoża) skał o różnej odporności skał podłoża doliny V-kształtnej, która razem 2 p.
na erozję. uległa pogłębianiu i poszerzaniu.
9. sandr, kem rynna polodowcowa, pradolina 1 p. za dwa prawidłowe
podkreślenia
10. a) deflacja, b) ripplemarki, a) saltacja, b) korazja, c) graniaki wiatrowe, 1 p. za każdy prawidłowy
c) wydma gwiaz
dzista, d) jardangi d) misy (niecki) deflacyjne termin; razem 4 p.
11. a) P, b) F, c) F, d) P a) F, b) P, c) P, d) F 1 p. za każde prawidłowe
określenie; razem 4 p.
12. a) A. wybrzeże fiordowe, B. wybrzeże a) A. wybrzeże dalmatyńskie, B. wybrzeże 1 p. za podanie trzech
lagunowe, C. wybrzeże zalewowe szkierowe, C. wybrzeże riasowe prawidłowych nazw typów
b) Wybrzeże fiordowe powstało w wyniku b) Wybrzeże dalmatyńskie powstało w wyniku wybrzeży, 1 p. za prawi-
zalania przez morze dolin polodowcowych. częściowego zalania przez morze silnie dłowe wyjaśnienie genezy;
rozczłonkowanych grzbietów górskich. razem 2 p.
13. np. Typ klimatu wpływa na rodzaj i tempo np. Wody płynące erodują podłoże, 1 p. za prawidłowy przykład
wietrzenia kształtującego powierzchnię Ziemi. powodują powstanie dolin V-kształtnych.
Wiatr jest czynnikiem rzez
botwórczym  Wody morskie modelują wybrzeża.
zarówno niszczy podłoże, jak i buduje formy
terenu.
Klucz odpowiedzi a b
Gleby. Biosfera
Oczekiwana odpowiedz

Nr
Kryterium punktowania
zad.
grupa a grupa b
1. b d 1 p. za prawidłowy wybór
2. a) F, b) F, c) P, d) F a) F, b) P, c) F, d) P 1 p. za każde prawidłowe
określenie; razem 4 p.
3. np. Żyzność to naturalna zdolność gleby np. Niewłaściwa działalność rolnicza (z
le 1 p. za prawidłowe
do zaspokajania życiowych potrzeb roślin. prowadzone melioracje, zbyt intensywne wyjaśnienie
Natomiast urodzajność to zdolność naby- nawożenie, niewłaściwa orka) zwiększają
ta  modyfikowana rolniczą działalnością intensywność erozji gleby oraz powodują jej
człowieka. Zatem nawet mało żyzne gleby, jałowienie. Prawidłowa orka i właściwe zabie-
odpowiednio uprawiane i nawożone, mogą gi agrotechniczne sprzyjają rozwojowi gleby.
przynosić wysokie plony.
4. c a 1 p. za prawidłowy wybór
5. b d 1 p. za prawidłowy wybór
6. a) A. czarnoziemy, B. mady a) A. gleby brunatne, B. gleby górskie 1 p. za każde prawidłowo
b) A. strefowa, B. astrefowa b) A. strefowa, B. astrefowa wykonane polecenie;
razem 2 p.
7. Gleby bielicowe są typowe dla obszarów Czarnoziemy są typowe dla obszarów o kli- 1 p. za prawidłowe określenie
o klimacie umiarkowanym chłodnym. Wystę- macie umiarkowanym ciepłym kontynental- warunków
pujÄ… na utworach polodowcowych (np. pia- nym. PowstajÄ… na utworach lessowych, przy
skach, żwirach), w strefie lasów iglastych. udziale roślinności trawiastej.
8. a) wilgotny las równikowy, b) strefa klimatów a) makia, b) strefa klimatów podzwrotniko- 1 p. za każde prawidłowo
równikowych, c) np. mahoniowec, drzewo wych (typ śródziemnomorski), c) np. dąb wykonane polecenie;
hebanowe, storczyki, d) czerwonożółte gleby korkowy, sosna pinia, oliwka, d) gleby cyna- razem 4 p.
ferralitowe monowe
9. np. Piętro turni i lodowców w Andach wystę- np. Liczba pięter klimatyczno-roślinnych 1 p. za dwa prawidłowe
puje niżej niż w Himalajach. W Andach nie w Górach Skandynawskich jest mniejsza niż wnioski, 2 p. za trzy prawid-
występuje piętro lasów iglastych. Piętro w Andach. Piętro turni w Górach Skandy- łowe wnioski
wiecznie zielonych lasów sięga wyżej niż nawskich występuje zdecydowanie niżej niż
odpowiednik tego piętra w Himalajach. w Andach. Pionowa rozpiętość lasów miesza-
nych w Górach Skandynawskich jest zdecy-
dowanie mniejsza niż w Andach.
10. c c 1 p. za prawidłowy wybór
11. 1. litoral, 2. pelagial, 3. epipelagial, 4. abisal 1. batial, 2. hadal, 3. epipelagial, 1 p. za każde dwie prawidłowe
4. batypelagial nazwy; razem 2 p.
12. Strefa monsunowa  herbata i bawełna, Selwa  intensywne wietrzenie chemiczne, 1 p. za prawidłowe przypo-
bambusy. brak pór roku. rządkowanie cech do każdej
Tajga  świerk zwyczajny i modrzew, Tundra  brzoza karłowata, Eskimosi. ze stref; razem 3 p.
wieloletnia zmarzlina, torfowiska. Step  ostnica, piołun, czarnoziem.
Sawanna  Masajowie, baobaby i akacje,
pora sucha i deszczowa.