Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
Seminarium V
18.03.2008
GRUy
LICA
Nazwa:
Gruz
lica
Polska nazwa gruz
lica pochodzi od zmian widocznych w badaniu histopatologicznym w
tkance zmienionej gruz
liczo - tzw. gruzełków. U\
ywany jest tak\
e skrót TB (patrz ni\
ej).
Tuberkuloza
Nazwa obecnie nieu\
ywana. A
aciński odpowiednik tuberculosis wywodzi się od tuberculum,
czyli tłumacząc dosłownie: guzka.
Suchoty
Dawna nazwa suchoty (Å‚ac. phthisis z gr. ! Ć¸Å»ÃÄ…Â) nie jest ju\
u\
ywana; została
wprowadzona przez Hipokratesa ze względu na wyniszczający ("wysuszający") przebieg
choroby.
Etiologia:
Bakterie gruz
licy sa pozbawione ruchu pałeczkami. Ze względu na ich wewnatrzkomórkowe
przetrwanie w jednojądrowych fagocytach mogą uniknąć humorlnych mechanizmów
odpornościowych zaka\
onego.
Glikolipidy i woski ściany komórkowej powodują m.in. kwasooporność i zdolność
przeciwstawiania się substancjom, które mogłuby je uszkodzić.
Czynnik wiązkowy powouje tworzenie się ziarniaków, co odzwierciedla udane często próby
ograniczenia ogniska zakaz
nego przez zaka\
ony organizm.
3 gatunki Mycobacterium:
M. tubrculosis (zarazek występujący u nas)
2 bardzo rzadko spotykane gatunki: M. Bovis i M. Africanum
Okres wylęgania: 4-12 tygodni
Zaka\
enie:
Następuje drogą kropelkową od człowieka do człowieka. Drogi oddechowe są praktycznie
najwa\
niejszymi wrotami zaka\
enia (rzadko przewód pokarmowy).
" Zaka\
enie pierwotne: pierwszy kontakt z Mycobacterium
"  póz
ne zaka\
enie pierwotne: pierwszy kontakt z Mycobacterium w wieku dorosłym.
Cecha szczególna: od początku przebiega jako pierwotna gruz
lica płuc.
" Nadka\
enie: prątki trafiają z zewnątrz do ustroju, który reaguje dodatnio na
tuberkulinę. Występuje stosunkowo rzadko
" Reinfekcja zewnątrzpochodna: prątki trafiają do ustroju, który ju\
kiedyś uległ
zaka\
eniu gruz
licą i reagował dodatnio na tuberkulinę, a następnie zarazki obumarły
w odosobnionych, nieczynnych ogniskach. Ustrój taki znów reaguje w okresie
reinfekcji ujemnie na tuberkulinÄ™. Mo\
e występować u osób starszych.
" Reinfekcja endogenna: czynniki zmniejszające odporność mogą doprowadzić do
reaktywacji \
ywych prątków, które  drzemią w zwapnianych bliznach. Większość
przypadków gruz
licy w Niemczech występuje wskutek reinfekcji endogennych.
Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
Patologia:
1. postać wysiękowa zapalenia gruz
liczego:
cechy: wysięk i martwica (serowacenie)
zmiany wtórne: rozmiękanie, tworzenie jam (przez dołączenie oskrzela
odprowadzajÄ…cego).
2. postać wytwórcza zapalenia gruz
liczego:
cecha: gruzełki.
wewnątrz: warstwa komórek nabłonkowatych z komórkami olbrzymimi Langhansa
(wokół martwicy)
Na zewnÄ…trz: warstwa limfocytowa
Uwag. Gruzełki nie są absolutnie swoiste dla gruz
licy, mo\
na je znalez
ć równie\
w
sarkoidozie ( tu jednak nigdy z centralną martwicą) i w niektórych innych chorobach
(beryloza, węzły chłonne w obszarze spływu zmian nowotworowych).
Zmiany wtórne: zbliznowacenie i zwapnienie.
Pierwotna styczność z Mycobacterium powoduje odpowiedz
wysiękową w postaci zespołu
pierwotnego, tzn. Ogniska pierwotnego oraz ogniska w węzłach wnękowych. W dalszym
przebiegu gruz
licy przez wszystkie okresy choroby mogą powstawać wszystkie 3 odczyny
tkankowe w rozmaitym wymiarze.
Objawy kliniczne
Układ oddechowy:
" Duszność
" Kaszel i wykrztuszanie
" Krwioplucie
" trzeszczenia
" gorÄ…czka
Rozsiew pozapłucny:
Skóra
" Toczeń zwykły
" Ośrodkowy układ nerwowy
" Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
" Pora\
enie nerwów czaszkowych
Układ kostno-mięśniowy
" TBC kręgosłupa
" Du\
e stawy (przewlekłe zapalenie stawów)
Gruz
lica nerek
" Krwiomocz
" Ropomocz bez bakterii
" Przewlekła niewydolność nerek
Gruz
lica prosówkowa
" Złe samopoczucie i zmęczenie
Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
" Spadek masy ciała
" Niewielka gorÄ…czka
Wysiękowe zapalenie opłucnej
Występowanie:
Jest to najczęstsze umiejscowienie gruz
licy pierwotnej. U młodszych chorych poni\
ej 30 roku
\
ycia gruz
lica jest najczęstszą przyczyną wysięku opłucnowego.
Leczenie
Leczenie lekami przeciwgruz
liczymi - podstawowy typ leczenia. Stosuje siÄ™ w nim
długotrwałą (zazwyczaj trwającą 6 miesięcy) kurację kilkoma (trzema lub czterema)
antybiotykami przeciwprÄ…tkowymi.[ rifampicyna, izoniazyd, streptomycyna, pyrazynamid,
etambutol] Ma to na celu zabicie prątków o specyficznych cechach (np. gwałtownie
rozmna\
ających się, utajonych w gruzełkach itp.), a tak\
e zapobiega wytworzeniu
lekooporności.
W leczeniu gruz
licy stosuje sie leki przeciwgruz
licze pierwszego rzutu: etambutol, izoniazyd,
antybiotyki ansamycynowe; oraz leki przeciwgruz
licze drugiego rzutu: streptomycynÄ™,
wiomycynę, cykloserynę, kwas aminosalicylowy. Za kryterium podziału na leki pierwszego i
drugiego rzutu przyjęto skuteczność i toksyczność.
leczenie operacyjne w niektórych przypadkach
leczenie klimatyczne - stosowane od staro\
ytności
Leczenie gruz
licy w Polsce jest przymusowe. Normalizuje to USTAWA z dnia 6 września
2001 r. o chorobach zakaz
nych i zaka\
eniach (Dz. U. z dnia 31 paz
dziernika 2001 r.). Polskie
prawo nakazuje hospitalizację we wstępnym okresie leczenia choroby.