I-7. "Myślę, więc jestem", - czy czuję, więc jestem. Które oblicze kultury
oświecenia
klasycystyczne czy sentymentalne bardziej do ciebie przemawia ?
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


W okresie oświecenia wykształciły się dwa główne nurty literackie a zarazem
myślowe
klasycyzm i sentymentalizm. Pierwszy był kierunkiem, który programowo
nawiązywał do teorii poezji antycznej. Odnosiło się to przede wszystkim do
rygoru obecności trzech jedności, jaki obowiązywał w dramacie. Kolejnym
wymogiem był rygor zachowania gatunku, t. j. hymn, odę, epopeję. Klasycyzm
stawił również wymogi co do języka literackiego. Miał on być jasny, zwięzły i
czysty. Zważano na poprawność stylu wypowiedzi. Dbano o piękno mowy. Ideałem
wypowiedzi był język aforystyczny. Drugi spośród rozwijających się kierunków

sentymentalizm
został ukształtowany w opozycji do poprzedniego. Głosił on
bowiem prymat uczuć nad rozumem. Uciekał w świat miłości i melancholii,
nakłaniał wręcz do odrzucenia skostniałego, racjonalistycznego sposobu
myślenia. Sentymentalizm promo-wał powrót ludzkości do pierwotnej prostoty.
Zalecał życie w bliskości z naturą. Sentymentalizm charakteryzowała przesadność
wypowiedzi, wyraża-nia myśli i uczuć, nadmierne rozmarzenie, tkliwość i
czułostkowość.
Obecnie, w dobie szybkiego rozwoju techniki ludzie nie mają czasu na oddawanie
się marzeniom ani też na miłosne miłosne uniesienia. Uczucia zdewaluawały się.
Przetrwanie w �dżungli" życia wymaga zdrowego rozsądku i trzeźwego myślenia.
Odchodzimy od romantycznych ideałów. Miejsce zadumanych pań i panów zajęli
energiczni biznesmeni. Dlatego uważam, że twórczość klasyczna, nakłaniająca do
rzeczowej oceny zjawisk nas otaczających, bardziej do mnie przemawia. Jednakże
jednoznaczna odpowiedź na pytanie postawione w temacie niniejszej pracy nie
jest bynajmniej prosta. Literatura sentymentalna ukazująca ludzkie uczucia:
miłość, wrażliwość w sposób szczególny jest dziś zwyczajnie niepraktyczna.
Trąci myszką i nie przekazuje żadnych pouczeń czy mądrości, a jedynie ogłupia
ludzi wprowadzając ich w wyimaginowany świat miłości i nieskomplikowanych
romansów. Przykładem może być tutaj Starościna, jedna z bohaterek dramatu
�Powrót posła" Niemcewicza, która utożsamiła się całkowicie z bohaterami
sentymentalnych romansów.
Kultura sentymentalizmu była sztuczna, nakłaniała do realizowania literackiej
fikcji w życiu. Doprowadzało to nawet do takich sytuacji że bogaci szlachcice w
ramach �powrotu do natury" urządzali przyjęcia na których przebierali się za
wieśniaków i odgrywali scenki z (w ich mniemaniu) sielankowego życia.
Klasycyzm sprawia wrażenie bardziej wiarygodnego, gdyż opiera się wielowiekowym
doświadczeniu ludzi antyku, sentymentalizm natomiast był nagłym zrywem, �buntem
serca", który dopiero po przejściu w romantyzm zyskał powagę i autorytet.
Literatura klasyczna zgodnie z założeniami utylitaryzmu miała być użyteczna,
miała pouczać i przemawiać do rozsądku czytelników, nie tracić na aktualności
pomimo upływu czasu. I rzeczywiście, twórczość pisarzy oświecenia �trafia" do
współczesnych odbiorców, także i do mnie. Dzieje się tak ponieważ jest ona
praktyczna, niesie ze sobą konkretne morały i pouczenia, przydatne w codziennym
życiu.
Literatura klasyczna �promuje" także postawy krytyczne i sceptyczne,
odpowiednie dla epoki kapitalizmu w której żyjemy, gdyż codziennie zalewani
jesteśmy informacjami, nie zawsze prawdziwymi reklamami, do których powinniśmy
umieć odnieść się z dystansem.
"Myślę więc jestem", czy czuję więc jestem ?
Trudne pytanie. Osobiście
przychylam się do pierwszej ewentualności, gdyż w swoim życiu staram się
kierować rozumem, aczkolwiek uważam że odrobina sentymentalności jeszcze nikomu
nie zaszkodziła.