1)Epikurejczycy:
1.Państwo według epikurejczyków:
Państwo jest formą życia społeczeństwa miejskiego. Ponieważ państwo opiera się na prawie i strachu, przełamuje naturalną
przyjaz
ń między ludz
mi. Stąd epikurejczycy niechętnie odnosili się do państwa, zalecając postawę obojętności, a nawet
okazując mu niechęć. Państwo bowiem dzieli ludzi, gdyż walka o władzę wywołuje zawiść i powoduje podział na
zwalczające się obozy. Państwo powstało w wyniku umowy społecznej, a jego bezpośrednim celem jest przede wszystkim
obrona obywateli przed państwem i innymi ludz
mi.
2.Co unieszczęśliwia epikurejczyków:
-strach przed Bogiem,
-strach przed cierpieniem,
-strach przed prawem, które ze swą sankcją rodzi nowe obawy, strach przed karą,
-obawa przed niemożnością osiągnięcia szczęścia,
3.Cnota według epikurejczyków:
Cnota według epikurejczyków to sztuka osiągania przyjemności- życie jest przyjemne, jeśli człowiek postępuje mądrze,
pięknie i przyjemnie. Uwolnienie się od cierpień i niepokojów. Człowiek może osiągnąć szczęście za pomocą cnoty.
4.Ataraksja-stan całkowite uspokojenia(stan osiągany po uwolnieniu się od trosk i potrzeb).
2)Stoicy:
1.Idealny człowiek według stoików:
Mędrzec, pełen wyniosłego dystansu w stosunku do innych, surowy, wolny od okazywania uczuć, pozostaje w stanie apatii, a
jednocześnie wolny jest od smutku, nieomylny.
2.Cnoty według stoików:
Według stoików cnota jest wartością absolutną, nie ulega stopniowaniu. Skoro cnota jest wiedzą, to ludzie są albo mądrzy,
albo głupi. Cnota jest wewnętrzną siłą człowieka, pozwalająca na zachowanie umiaru i opanowanie pragnień. Cnoty:
kardynalne(przezorność, sprawiedliwość, dzielność, umiarkowanie) , podporządkowane . Wady kardynalne( głupota,
tchórzostwo, niesprawiedliwość, rozwiązłość).
3. Z czego zbudowany jest świat według stoików:
Świat jest złożony z materii, ta zaś z dwóch elementów (biernego tworzywa i aktywnej pneumy. Pneuma jest czynnikiem
ruchu i życia przenikającym świat. Dla stoików cieleśni są ludzie i bogowie. Świat zaś jest ojczyzną zarówno bogów, jak i
ludzi.
4.Zenon z Kition
Założył szkołę stoicką.
5.Człowiek według stoików:
Z natury ludzie są przeznaczeni do życia w społeczeństwie, a społeczeństwo to zbiór jednostek znajdujących się jednocześnie
w centrum pewnych grup: krewni, przyjaciele, naród , ludzkość. Wszyscy ludzie sÄ… krewnymi, a ich matkÄ… natura-Ä…ð idea
równości, negująca istnienie niewolnictwa.
5.Stoicki spokój- wiele spraw człowieka nie zależy od niego, pn.maj.darem losu, jego strata też. Nie można tego zmienić.
Trzeba tak samo znosić rzeczy dobre i złe.
6.Wolność
Zew.-możliwość poruszania się, przemieszczania. Nie wszystkim przysługuje (np. niewolnik).
Wew.-wolność w sferze myśli. Nikt nie odbierze. Stąd stoicyzm wyznawali też niewolnik
3)Polibiusz
1.Formy paostwa według Polibiusza:
-właściwe(królestwo, demokracja, arystokracja),
-niewłaściwe(jedynowładztwo, oligarchia, ochlokracja
2.Dzieła:
Dzieje, Historia, Taktyka, Biografia Filopimena
3.Cyklicznośd paostwa według Polibiusza:
1.monarchiaÄ…ðarystokracjaÄ…ðoligarchiaÄ…ðdemokracjaÄ…ð tyrania
4.Najlepszy ustrój według Polibiusza:
Ustrój mieszany- łączący elementy jedynowładztwa(konsul), arystokracja (senat), demokracja (zgromadzenia ludowe)
4)Cyceron:
1.Dzieła:
O paostwie, O prawach, Mowy przeciwko Katylinie
2.Dlaczego powstało paostwo.
Ludzie łączą się w paostwie, ponieważ wynika to z ich instynktu społecznego. Paostwo: res populi(rzecz ludu)-
zorganizowana masa ludu połączona dla wspólnego pożytku wynikającego ze wspólnego bytowania, zespolona
przestrzeganiem tego samego prawa.
3.Podział prawa
Prawo ludzkie (lex humanum) dysponuje sankcjÄ… zinstytucjonalizowanÄ…
Dzieli siÄ™ na:
ius gentium (zasady prawne całej ludzkości)
ius civile (zasady prawne paostwa)
4.Sprawiedliwośd:
teoretyczna-dążenie, aby zapewnid to, co w świetle prawa mu się należy
praktyczna- zachowanie ludzi sprawujących władzę w granicach swych uprawnieo(złych karad, dobrych wynagradzad).
5)Platon
1.Dzieła
(Paostwo, Prawa, Obrona Sokratesa)
2.Jak powstaje oligarchia:
degeneracje timokracji(ustrój oparty na odwadze). Odwaga jest skażona kłótliwością i arogancją. Ponadto zaczyna pojawiad
się chciwośd.
3.Cechy timokracji.
odwaga, chciwośd, skażona arogancją i kłótliwością.
4.Kolejnośd według Platona
timokracjaÄ…ðoligarchiaÄ…ðdemokracjaÄ…ðtyrania
5.Idealistyczna teoria paostwa :
Paostwo najlepsze winno dążyd do zalet najwyższych i właściwych ideom; za takie Platon uważał powszechnośd i stałośd. Ma
przeto powodowad się nie indywidualnymi pomysłami i aspiracjami, lecz ogólnymi zasadami; program Platona nie
uwzględniał też różnorodnych warunków, w jakich paostwa żyją, i różnorodnych temperamentów, jakie mają ludy; był jeden
dla wszystkich, nie podlegał ani przystosowaniom, ani rozwojowi. Od obywateli wymagał stałości w sposobie myślenia i
odczuwania; poeci, którzy podlegają na ogół zmiennym uczuciom, a przez sztukę swoją mogą w tym duchu oddziaływad na
innych obywateli, powinni byd wydaleni z doskonałego paostwa. Uniwersalny charakter był tedy pierwszą cechą tej teorii.
b) Paostwo doskonałe ma jeden cel obowiązujący wszystkich; nie jest dopuszczalne, aby każdy obywatel dążył na swoją rękę
do swojego dobra. Paostwo ma byd zbudowane jak organizm, a w nim każdy ma "robid swoje", to znaczy to, czego odeo
wymaga wspólny cel wszystkich. Części paostwa muszą zależed od całości, a nie całośd od części: wtedy tylko będzie w nim
Å‚ad.
c) Paostwo musi byd oparte na wiedzy; bo, aby dobro czynid, trzeba dobro znad. Paostwo będzie doskonałe dopiero, gdy na
tronach znajdą się przedstawiciele największej wiedzy, filozofowie. Takie było intelektualistyczne hasło tej teorii paostwa.
d) Do paostwa mogą należed tylko ci, którzy są dlao potrzebni; potrzebni zaś są, oprócz władców - filozofów, strażnicy
paostwa, to jest wojsko, oraz wykonawcy niezbędnych przedmiotów materialnych, to jest rzemieślnicy. Każda z trzech grup
ma inne zadania i musi przeto żyd w innych warunkach; tworzy zatem oddzielny stan społeczny. Paostwo idealne ma więc
byd stanowe. Trzy stany, które doo należą, odpowiadają trzem częściom, z których składa się dusza; istnieje bowiem ścisła
analogia między paostwem a jednostką. Części paostwa powinny mied te same cnoty, co części duszy: cnotą władców jest
mądrośd, strażników - męstwo, rzemieślników - panowanie nad sobą. Gdy każdy stan czyni swoje, wtedy powstaje
harmonijny ustrój paostwa: ustrój sprawiedliwości. Części paostwa, jak części duszy, nie są sobie równe: funkcja władców
jest wyższa od funkcji strażników, a strażników od rzemieślników. Tworzą więc między sobą hierarchię i idealne paostwo
musi byd hierarchiczne.
e) Idealne paostwo jest ascetyczne, dąży bowiem do idealnego celu, którego osiągnięcie nie zapewnia obywatelom
bezpośrednich korzyści ani rozkoszy, ani dóbr doczesnych. Przeciwnie, wymaga wyrzeczenia się dóbr doczesnych. Dla dwóch
wyższych stanów zniesiona jest własnośd indywidualna; obowiązuje tam ustrój komunistyczny, w którym jednak wspólne
jest nie posiadanie, lecz wyrzeczenie się. Stan najniższy nie podlega rygorom, ale dlatego, że - w duchu greckiego
arystokratyzmu - nie bierze udziału w dążeniach do doskonałości.
Ta utopia Platooska była oparta na pięknej zasadzie: na podporządkowaniu jednostek paostwu, a paostwa celom czysto
moralnym, idealnym, powszechnym i stałym. Ale realizacja jej była doktrynerska, szczegóły dziwaczne, okrutne, nie liczące
się z wolnością i szczęściem człowieka.
6.Jaskinia u Platona.
Jeśli jednak ściślej brad pojęcie bytu (a było to od eleatów powszechne u filozofów greckich), to jest nim tylko to, w czego
naturze leży, aby byd, i co przeto nie może przestad byd. Przy takim rozumieniu bytu, rzeczy nie są już bytem; bytem są
wieczne i niezniszczalne idee. Jedynie idee istnieją, a o rzeczach można powiedzied co najwyżej, że - stają się. Rzeczy są w
stosunku do bytu tylko tym, czym w stosunku do nich samych sÄ… cienie lub odzwierciedlenia na wodzie: sÄ… jedynie
przelotnymi zjawami. Jesteśmy, jak mówi Platon w słynnej paraboli, podobni do jeoców, uwięzionych w jaskini i zwróconych
twarzami do jej wnętrza, którzy z tego, co się dzieje na zewnątrz jaskini, mogą widzied jedynie cienie. Znamy bowiem
bezpośrednio tylko rzeczy, te zaś są cieniami idei
7. Wizja zreformowanej polis w "Prawach" Platona
8. Wady demokracji wg Platona:
-demokracja formalnie nie gwarantuje równości (przykład z wyrokiem dla O.Jędrzejczak).
-demokracja formalnie nie zapewnia równowagi finansowej i równości szans
-szał wolności- w demokracji wydaje się, że ludzie mają co raz więcej praw i chcą mieć ich jeszcze więcej,
zapominając jednak o obowiązkach, co może doprowadzić do anarchii
-demokracja jest oparta na  grzechu pierworodnym
-demokracja degeneruje ludzi, osobowości(nadmiernie rozbudowana sfera wolności),
-w demokracji liczy się siła głosów, a nie czy, np. dana ustawa jest dobra czy zła oraz jakie są argumenty.
9.Gdzie przebywa dusza według Platona
w świecie idei.
10.Wychowanie młodzieży w idealnym polis u Platona
Dzieci powinny być odbierane rodzicom i wychowywane przez państwo. Nauka powinna rozpoczynać się od 17
roku życia. W 20 roku odbywać się miała pierwsza selekcja. Te dzieci, które przeszły selekcję odbywać miały
naukę ogólną. Po 30 roku życia następna selekcja, po której jednostki przechodzące rozpoczynają 5 letnią naukę
filozofii, następnie przez 15 lat sprawdzali się w praktyce. Dopiero po 50 latach mogli brać udział w sprawowaniu
władzy
6)Tomasz More (Morus)
1.Mieszkańcy utopii.
Podstawowym obowiązkiem mieszkańców jest uprawa ziemi, a oprócz tego obowiązuje zasada, że każdy kształci
się w jakimś rzemiośle. Na wyspie nie ma ani biednych, ani bogatych wszyscy korzystają z powszechnej pracy
mieszkańców wyspy. Praca (z wyjątkiem 500 mieszkańców zwolnionych od niej) jest obowiązkiem wszystkich.
Nikt nie musi martwić się o żywność i ubranie(jednakowe dla wszystkich). W Utopii starcy i chorzy otoczeni są
szczególną opieką ze strony państwa. Ponieważ wszyscy mają zaspokojone naturalnie konieczne potrzeby, nikt
nie gromadzi złota i drogich kamieni, którymi się gardzi. Ponieważ utopianie sami nie walczą, w wojnach opłaca
siÄ™ wojska najemne bÄ…dz
przekupuje żołnierzy przeciwników. Mieszkańcy są przeciwnikami wojen i prowadzą je
tylko w ostateczności.
2.y
rodło zła wg Tomasza Morusa.
- z
ródłem zła jest własność prywatna. Uważa, że aby można było stworzyć sprawiedliwy ustrój, to należy znieść
własność prywatną.
-współcześni rządzący.
3.Jaki ustrój panował u Morusa:
-u Morusa panował ustrój demokratyczny(będący zaprzeczeniem stosunków panujących w Europie), sprawujący
władzę powołani są w drodze demokratycznych wyborów; liczące po 30 rodzin grupy społeczne wybierają
urzędnika- filarchę, 10  osobowym zespołem filar chów kieruje protofilarcha. Grupa 200 filarchów wybiera
księcia, spośród 4 kandydatów wskazanych przez lud.
4. Książe w Utopi.
Książe pełni swój urząd dożywotnio, jednak gdyby zaistniało podejrzenie, że zamierza rozszerzyć swe
uprawnienia, przekształcając się w tyrana, pozbawiony zostanie sprawowanej godności. Wyboru księcia dokonuje
200 syfograntów w tajnym głosowanie spośród czterech kandydatów przedstawionych im przez lud.
5. Skąd na Utopii wzięli się niewolnicy.
Niewolnicy wzięli się z jeńców wojennych oraz z osób, które dopuściły się haniebnych przestępstw.
7)Åšw Tomasz z Akwinu:
1.Prawo wg. Świętego Tomasza
Cechy prawa : a)jest rozporządzeniem rozumu, b)ma na celu dobro powszechne, c)zostało ustanowione przez
panującego suwerena, d)promulgował je panujący.
Prawo jest aktem rozumu, a nie woli. Prawo stanowione jest dla osiągnięcia przez człowieka szczęścia. Prawo
jest opatrzone sankcją- karą. Skutkiem istnienia prawa jest to, że czyni ono ludzi dobrymi. Prawo dzieli się na per
se i per particiaptionem:
1)Prawo wieczne- to prawo samo w sobie (per se)  pr. Najwyższe
2)Prawo naturalne- rodzaj prawa per participationem- intelektualne uczestnictwo człowieka w prawie wiecznym
3)prawo ludzkie  drugi rodzaj prawa per participationem  jest skonkretyzowaniem norm prawa naturalnego:
a)ius gentium (prawo pozytywne narodów)
b)ius civ ile (prawo cywilne)
4.Prawo Boże- trzeci rodzaj prawa per participationem. Zawarte w Piśmie św.
a)dawne(niedoskonałe- zawarte w Starym Testamencie
b)nowe(doskonałe)- zawarte w Nowym Testamencie.
2.Kiedy zapłata według św. Tomasza jest wystarczalna:
Sprawiedliwa zapłata pozwala na:
a)zaspokojenie potrzeb bieżących,
b)wspieranie innych
c)pozwala odłożyć coś na przyszłość.
3.Definicja państwa według św. Tomasza
a)Człowiek ma naturę społeczną i jest zwierzęciem politycznym, ma instynkt społeczny,
b)Państwo jest bytem logicznie pierwszym w porównaniu do wszystkich innych form organizacji społeczeństwa-
zarówno koniecznym jak i pożytecznym,
c)zapewnia ono jedność zbiorowości (pokój) i porządek (hierarchię)
d)Połączenie wielu ludzi do osiągnięcia wspólnego celu.
Ustroje dobre: politea, rządy optymatów, monarchia(najlepsza)
Ustroje złe: tyrania, oligarchia, demokracja
4.Grupy społeczne według św. Tomasza
a)optymaci, b)ludzie honoru(klasa średnia), c)ludzie biedni(nie mają majątku i pracują dla tych dwóch warstw
społecznych.
5.Najlepsze ustroju według św. Tomasza
a)politea, b)rządy optymatów, c)monarchia(najlepsza)
6)Prawo naturalne według św. Tomasza
Część prawa wiecznego odciśniętego w duszy człowieka. Może określać czyny i oceniać które są dobre, a które
złe. Posiadają je wszyscy od urodzenia.
7)Władza, a Kościół u św. Tomasza
8.Władza u św. Tomasza
Władza w swej istocie pochodzi od Boga. Jeśli występuje ona przeciw prawom bożym i podstawowym normom
moralnym, można wystąpić przeciw władzy. O tym jednak decyduje sam Kościół katolicki. Niekiedy władza
niesprawiedliwa może być bowiem ustanowiona jako dopust boży dla grzesznych poddanych.
9.Idea hierarchii
Podstawowa myśl przenikająca cały system św.Tomasza zawiera się w uniwersalnym myśleniu
średniowiecznym- idei hierarchii.
10.Relacja państwo  kościół u św. Tomasza
8.Nicollo Machiavelli
1.Jaka forma państwa według Machiavelliego jest najlepsza:
Najlepszy ustrój to republika mieszana. W okresie chaosu i zamętu potrzeba jednak rządów autorytarnych. W
kwestii ustroju podziela poglądu Polibiusza- monarchia, rządy optymatów i rządy ludów są dobre.
2.Machiavelli zakłada w doktrynach
Opracowane przez Machiavelliego zasady polityki i cała działalność nowego księcia służyć miała jedynemu
celowi: zjednoczeniu Włoch i zabezpieczeniu kraju przed najazdem  barbarzyńców  . Gorący patriotyzm i
pragnienie niezawisłości Italii są charakterystycznymi elementami wyrażającymi się w jego poglądach. Po
zjednoczeniu kraju, zapewnienie mu bezpieczeństwa i porządku wewnętrznego władca nie powinien przekazywać
swych uprawnień następcy, lecz zwrócić je prawowitemu właścicielowi- ludowi.
3.Poglądy na państwo oraz na role i funkcje prawa w państwie
4.Co świadczy o degeneracji ustroju według Machiavelliego
5.Machiavelli i trwałość państwa
6.Czego nie powinien robić władca według Machiavelliego
7.Co miał na myśli Machiavelli pisząc:
8.Techniki rzÄ…dzenia u Machiavelliego
Tylko nowy, a nie dziedziczny książe może być skuteczny. Prowadzi go jego silne virtu. Swoją dyktatorską władzę
opiera Machiavelli na przychylności ludu i dobrze zorganizowanej sile zbrojnej. Uważał za niezbędne
uzupełnienie władzy podstępem. W przypadku gdy przemoc i przymus nie prowadzą do zamierzonych rezultatów,
nowy książe może się uciec do podstępu i wiarołomstwa. Niejednokrotnie książę musi naruszać zasady wierności
i miłosierdzia. Nowy władca nie może przestrzegać tych wszystkich rzeczy dla których uważa się ludzi za
dobrych, bowiem by utrzymać władzę musi on częstokroć postępować wbrew wierności, miłosierdziu,
człowieczeństwu czy religii. Władca powinien uważać, by nie naruszać własności ludu i istniejących obyczajów.
Powinien on obrać naturę lwa i lisa, gdyż lew budzi strach u wilków, zaś lis umie unikać zasadzki przygotowanej
przez wilka. Duże znaczenia ma propaganda władzy.
9.Idea zmiany i koncepcja człowieka u Machiavelliego
Rządzące światem prawa, od których zależny jest bieg dziejów, nie wykluczają bynajmniej możliwości człowieka
w kształtowaniu swego losu. Człowiekiem rządzą:
a)necessita (konieczność dla człowieka niezmieniana, lecz przewidywalna)  (wiemy, że coś się wydarzy, ale nie
mamy na to wpływu), np. upływ czasu, pory roku
b)occasione  sposobność, aczkolwiek nieprzewidywalna; nie wiemy, że coś się wydarzy, ale trzeba to
wykorzystać), np.kryzys gospodarczy- utrzymać złotówkę, gdzie reszta walut spada
c)fortuna- to los, niosący i dobre, i złe. Aktywność człowieka pozwala jednak wpływać na los; pisał:  Być może to
prawda, że los jest w połowie panem naszych czynności. Lecz jeszcze pozostawia nam kierowanie drugą ich
połową lub niewiele mniejszą ich częścią . Fortuna zatem w części poddaje się człowiekowi, w części zaś jest
odporna na wpływy. Wyrażają ją z jednej strony szczęście, z drugiej pech.
d)virtu- osobnicza siła, która charakteryzuje i kształtuje przywódcę i pozwala mu odnalez
ć się zarówno w
necessita, occasione jak i w dwuwymiarowej fortunie.
Człowiek jest z natury zły i trzeba go okiełznać.
10.Polityka Machiavelliego
11.Dzieła:
Mowa o organizacji sił zbrojnych Florencjii, Książę, O złotym ośle.
9.Cynicy
1.Antystenes
Słuchał Gorgiasza, potem Sokratesa, obok Platona uważany za jego najwybitniejszego ucznia; krytykował
demokrację, gdyż łatwo ulega demagogom,
2.Krates
Pierwszy wśród cyników, który porzucił swój majątek i stanowisko, aby praktycznie realizować założenia
szkoły cynickiej
3.Diogenes
Według legend żył w beczce, a jego jedynym okryciem był płaszcz, uważał, że kobiety powinny być wspólne,
jedynie dobre państwo to takie, które objęłoby cały świat,
4.Szczęście u cyników
Szczęście polega wyłącznie na praktykowaniu cnoty, ta zaś zależy tylko od woli człowieka. Prawdziwie wolnym
człowiekiem jest ten, kto potrafi powstrzymywać swoje namiętności.
5.Koncepcja człowieka:
Człowiek jest naturalnie wolną jednostką mającą żyć zgodnie z naturą. Człowiekowi jedyną potrzebą do życia jest
cnota. Człowiek jest obywatelem świata. Obywatelami świata są także barbarzyńcy. Człowiek może żyć własnym
życiem i kształtować swą osobowość bez oglądania się na jakiekolwiek formy licencjonowane przez państwo.
6.Państwo, prawo, życie społeczne u cyników.
Cynicy nie stworzyli systematycznej nauki o społeczeństwie i państwie, stąd głosili ideał społeczności ludzi
wolnych. Mieli oni żyć bez pieniędzy, wojska, własności i państwa. Państwo jest złe, ponieważ stanowi twór
nienaturalny. Odrzucali także prawo stanowione podobnie jak wszelkie konwencje (zwyczaje,
obyczaje).Odwoływali się do autorytetu praw natury przeciwstawiając je prawom pisanym Proponowali zrównanie
w prawach niewolników oraz kobiet.
10.Marek Aureliusz
1.Koncepcja podwójnego obywatelstwa.
Człowiek przynależy zawsze do swojego państwa, będąc jego obywatelem i posiadając prawa i obowiązki
wynikające z tego faktu, ale również jest obywatelem wspólnoty światowej. To drugie obywatelstwo według Marka
Aureliusza odnosi się bardziej do świadomości, do pewnej kultury filozoficznej, nie jest konkretne i namacalne jak
obywatelstwo danego państwa. Ze względu na to, że to Opatrzność ukształtowała współistnienie obywatelstwa
państwowego i światowego człowiek nie ma wyboru i musi podporządkować się zasadom ogólnoludzkiej
wspólnoty, w ten sposób wypełnia się prawa natury.
11.Arystoteles
1.Dzieła.
a)Polityka, b)Ustrój społeczny Aten, c)Etyka Nikomachejsa
2.Co według Arystotelesa przesądza o ustroju:
-położenie geograficzne, ponieważ terytorium wpływa na rozwój. Państwo nie powinno być ani za duże ani za
małe. Za duże utrudni komunikację i zarząd, zaś za małe nie zaspokoi wszystkich potrzeb.
-klimat (państwo powinno być położone w klimacie umiarkowanym)
-struktura społeczna(w państwie powinna rządzić klasa średnia)
3.Jak Arystoteles dzieli władzę:
ustawodawcza, wykonawcza, sÄ…downicza
4.Na jakie grupy podzielił Arystoteles ludzi:
a)bardzo ubodzy, b)bardzo biedni, c)klasa średnia
5.Arystoteles podzielił ustroje na:
a)kryterium dobra ogółu:
-właściwe (królestwo, arystokracja, politea),
-niewłaściwe(tyrania, demokracja, oligarchia),
b)kryterium ilościowe:
-jednostka(tyrania, monarcha),
-grupa (oligarchia, arystokracja),
-większość(demokracja, politea)
c)kryterium jakościowe:
-biedni:demokracja
-bogaci-oligarchia
6.Autarkia
Państwo wyłoniło się z rodziny i jest urządzone na jej wzór. Następnie połączenie wielu rodzin utworzyło gminę.
Pewna liczba gmin tworzy państwo. Wraz ze wzrostem zorganizowania wzrasta stopień
autarkii(samowystarczalności).
7.Przyczyny upadku ustroju według Arystotelesa.
8.Co popierał Arystoteles:
a)zasada złotego środka,
b)państwem rządzi klasa średnia
9.Zoon politikon
arystotelesowska definicja człowieka jako "istoty państwowej", tj. stworzonej z natury do życia w
państwie. Z natury swej człowiek może żyć w pewnym wymiarze swego człowieczeństwa jedynie w
społeczeństwie. Jedynie tylko w nim osiąga autarkię, samowystarczalność, która wiedzie go ku
eudajmonii- szczęściu.
10.Państwo według Arystotelesa
Państwo jest tworem natury, celem państwa jest zapewnienie obywatelom dobrego życia,
szczęścia- zarówno w sferze materialnej, jak i duchowej :  wspólnota rodów i miejscowości dla
wzajemnego bytowania .
11.Politea według Arystotelesa
Politea- rząd ludu sprawowany ku ogólnemu pożytkowi, w praktyce oligarchia o bardzo szerokiej
podstawie społecznej; jest to forma najlepsza, gdyż realizuje zasadę złotego środka.
Zalety:
a)politea jest ustrojem praworzÄ…dnym,
12. Wady i zalety złotego środka
Wady: nie zawsze można znalez
ć złoty środek,
Zalety:
13.Koncepcja prawa według Arystotelesa
Arystoteles dzielił prawo na:
a)prawo naturalne-to wyraz głosu wewnętrznego, poczucie słuszności
b)prawo stanowione- coś zewnętrznego, heteronomicznego, zaopatrzonego sankcją
Nadrzędność prawa natury nad pozytywnym prawem państwa.
Prawo stanowione powinno być odpowiednie do poszczególnych rodzajów ustrojów, a nie na odwrót.
12.Święty Augustyn
1.Władza według świętego Augustyna
Władza zawsze pochodzi od Boga i nigdy nie można się jej sprzeciwiać, bo wiem nawet niesprawiedliwa władza
może być bożym zamiarem, np. karą dla ludzi za grzechy. Wyróżnia władców :tyranów i opiekunów. Władza to
zbiór obowiązków (podobnie mówił Platon oraz Cyceron).
W działalności nie liczy się tylko władza i stanowisko, ale to dzieło, które tworzymy dzięki temu stanowisku
(kochajcie dzieło- nie władzę).(Sędzia powinien cieszyć się, że skazując oskarżonego doprowadzi do jego
resocjalizacji, a nie, że skazał go na więzienie).
2.Św. Augustyn- państwo boże i państwo ziemskie.
Bóg decyduje o tym kto jest mieszkańcem państwa bożego, a kto państwa ziemskiego, państwa szatana. Cała
ludzkość dzieli się bowiem na bożych wybrańców civitas dei, i grzeszników, bezbożnych, obywateli civitas
terrena.
Państwo boże: niewidzialny Kościół z Chrystusem jako królem. Jego ojczyzną jest niebo. Członkowie państwa
bożego są zaledwie pielgrzymami na ziemi. Przenika miłość Boga tak głęboko, iż posunięta jest do pogardy
samego siebie. W państwie bożym właściwa jest pokora. Stworzył je Abel.
Państwo ziemskie- przenikają egoizm i ziemska pożądliwość. Przeważa wyniosłość i miłość samego siebie. Na
ziemi członkowi obu państw są przemieszani. Są tu i obywatele państwa ziemskiego, i państwa bożego. Stworzył
je Kain.
3.Wolność według św. Augustyna
Św. Augustyn dwojako rozumie wolność.
Wolność formalna- możliwość działania zgodnego z własną świadomością, jest ona wówczas wyrazem woli
człowieka.
Wolność istotna- wolność moralna, która polega na wewnętrznej konieczności dobra i zależna jest od łaski bożej.
Jest to najwyższa forma wolności.
4.Relacja państwo-kościół u św. Augustyna(z uwzględnieniem koncepcji walki z herezjami).
Zmusić innych do wyznawania chrześcijaństwa(wyprawy krzyżowe, inkwizycja). Można przymuszać innych, ale to
przymuszenie musi mieć pozytywny cel i znaczenie (rodzice, gdy zmuszają dzieci do nauki).
5.Człowiek u św. Augustyna
Człowiek jest z natury dobry, jest jednak skażony grzechem pierworodnym. Stworzony przez Boga jako byt
doskonały, początkowo żył zgodnie z prawami bożymi. Wyposażony w wolną wolę chciał sam kierować swoim
postępowaniem. Doprowadziło go to do grzechu pierworodnego. Człowiek ma wolny wybór drogi: może przyjąć
drogę miłości lub drogę pożądliwości. Wolna wola człowieka jest jednakże ostatecznie narzędziem w rękach
Boga. Predystynacja- Bóg decyduje o tym czy człowiek przeznaczony jest do zbawienia, czy potępienia.
6.Państwo i prawo u św. Augustyna
Państwo- wspólnota obywateli, zorganizowana ku wzajemnemu pożytkowi, przestrzegająca tego samego prawa.
Św. Augustyn był zwolennikiem małych państw, a nie państwa ogólnoświatowego. Cechą państwa jest
sprawiedliwość, zaś celem zapewnienie pokoju, porządku, jedności. Państwo może osiągnąć te cele dzięki prawu
bożemu.
Prawo układa hierarchicznie:
a)prawo wieczne- jest ono boskÄ… wolÄ… i rozumem.
b)prawo naturalne (intymne)- norma uniwersalna, zapisana przez Boga w ludzkiej duszy.
c)prawo ludzkie- wywodzi siÄ™ z prawa naturalnego.
Celem prawa jest zapewnienie pokoju i porządku w rodzinie i państwie.
7.Kreacjonizm
Koncepcja stworzona przez św. Augustyna; zakładała, że świat został stworzony przez Boga z nicości.
13.Sokrates
-jako pierwszy uczynił człowieka przedmiotem badań,
-człowiek w centrum,
-ojciec etyki(co jest dobre, a co złe),
-wiedza determinuje to, co jest sprawiedliwe (wiedzieć co jest sprawiedliwe, to być sprawiedliwym),
-ludzie postępują niesprawiedliwie, bo nei mają rozeznania co jest dobre, a co złe,
-lepiej świadomie czynić zło niż nieświadomie,
-krytycznie odnosił się do demokracji(ustrój pozorów, krytykował sposób obsady za pomocą losowania),
-Sokrates krytykuje demokracje, ale jÄ… szanuje. Gdy zostaje skazany na wyrok, nie uchyla siÄ™ od niego.