GA
ÓWNY URZ
D
NADZORU
BUDOWLANEGO
KATASTROFY BUDOWLANE
w 2009 roku
Warszawa, luty 2010 rok
1.Wstęp
Katastrofą budowlaną jest niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu
budowlanego lub jego części, a tak\
e konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów
formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów (art. 73 ust.1 ustawy - Prawo
budowlane).
Postępowanie wyjaśniające w sprawie przyczyn katastrof prowadzi właściwy
miejscowo organ nadzoru budowlanego I instancji  powiatowy lub wojewódzki inspektor
nadzoru budowlanego (art. 76 ust.1 pkt 1 w związku z art. 74 ustawy - Prawo budowlane).
Postępowanie to mo\
e przejąć organ wy\
szego stopnia  wojewódzki inspektor nadzoru
budowlanego oraz Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (art. 77 ustawy - Prawo
budowlane). Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego tylko dwa razy przejął postępowanie
wyjaśniające  w 1995 r. po wybuchu gazu w piwnicy XI kondygnacyjnego budynku
mieszkalnego w Gdańsku Wrzeszczu, gdzie były 44 ofiary śmiertelne oraz w 2006 r.
po zawaleniu się dachu pawilonu wystawienniczego Międzynarodowych Targów Katowickich
w Chorzowie, gdzie zginęło 65 osób.
Osoby odpowiedzialne za powstanie katastrofy budowlanej podlegają
odpowiedzialności zawodowej oraz karnej. Odpowiedzialność zawodowa dotyczy osób
pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, tj. projektanta, kierownika
budowy (robót), inspektora nadzoru inwestorskiego, którzy posiadają odpowiednie
uprawnienia budowlane i są członkami właściwej okręgowej izby zawodowej.
Informacje o zaistniałych katastrofach przekazywane są do GUNB przez
powiatowych i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego w ramach zadań
i kompetencji określonych w art. 76 ust.1 pkt 2 ustawy - Prawo budowlane. Na podstawie
tych informacji w Urzędzie prowadzony jest rejestr katastrof budowlanych. Od 2008 r.
rejestr prowadzony jest w formie elektronicznej za pomocą systemu e-katastrofy.
2. Katastrofy budowlane w 2009 roku
W 2009 roku zarejestrowano 269 katastrof budowlanych, w tym 2 katastrofy
na terenach zamkniętych.
Postępowanie wyjaśniające przyczyny i okoliczności wystąpienia katastrof
przez organy terenowe nadzoru budowlanego zostało zakończone dla 113 katastrof,
natomiast dla 156 katastrof postępowania nie zostały zakończone, a ostateczne przyczyny
ich powstania zostaną podane w terminie póz
niejszym. Niniejsza analiza została opracowana
z uwzględnieniem zarówno ostatecznych, jak i wstępnie określonych przyczyn katastrof.
Katastrofy budowlane w 2009 r.
z podziałem na województwa
90
78
80
70
60
44
50
40 31
30 21
20
18
17
20
10
9
4 4 4
3 3
2
10
1
0
1
e
e
e
e
e
e
e
e
e
e
i
e
e
e
i
i
e
i
e
i
e
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
s
s
s
z
c
s
s
s
s
s
s
s
c
s
s
s
l
r
l
l
r
a
u
r
r
a
l
d
ą
e
y
e
ą
l
o
i
o
o
l
o
l
o
o
p
b
ó
u
z
b
d
ł
ś
p
ś
p
r
r
z
p
w
u
m
m
o
m
u
o
a
o
l
o
a
k
o
o
l
ł
o
o
o
p
k
z
o
n
k
a
p
p
l
m
l
t
p
d
a
-
-
o
ę
e
o
m
o
i
i
o
i
o
d
m
p
k
n
k
w
w
s
s
ś
d
o
ń
w
i
a
h
j
c
m
u
r
a
a
k
z
w
Spośród 269 katastrof budowlanych zarejestrowanych w 2009 r.:
" 199 spowodowanych było zdarzeniami losowymi, tzn. powstały na skutek działania
sił natury (silnych wiatrów, obfitych opadów śniegu, po\
arów, powodzi), jak równie\

wybuchów gazu (metanu, propan-butanu), uderzenia samochodu w budynek,
wybuchów kotłów c.o., itp.,
" 65 katastrof nie wynikało ze zdarzeń losowych,
" dla 5 katastrof nie ustalono przyczyn.
Udział katastrof budowlanych niewynikających z przyczyn losowych, w ogólnej liczbie
katastrof, wynosi 24%. Podstawową przyczyną tych katastrof był zły stan techniczny
obiektów budowlanych. Zdecydowanie więcej było katastrof spowodowanych przyczynami
losowymi, poniewa\
ich udział w ogólnej liczbie katastrof wynosił 76%. Przyczyną 124 takich
katastrof (czyli 62% wszystkich) były trąby powietrzne i huragany, głównie
w województwach:
- wielkopolskim (59 katastrof w lipcu 2009 r.)
- łódzkim (26 katastrof w lipcu 2009 r.)
- podlaskim (14 katastrof w maju 2009 r.)
Katastrofy budowlane w 2009 r.
spowodowane przyczynami losowymi
140
124
120
100
80
60
40
24
22
20 13
9
7
0
wiatr po\
ary wybuch wybuch prop. powódz
inne
me tanu but.
Katastrofy budowlane w 2009 r.
nie wynikające z przyczyn losowych
40
36
35
30
25
22
20
15
10
7
5
0
zły stan te chniczny brak wykonania ni e przestrzeganie
wymaganych obowiązków te chnologii wykonania
prze z właściciela lub
zarządcę
2
Struktura katastrof budowlanych z uwagi na czas ich wystąpienia przedstawia się
następująco:
" 5 w trakcie budowy obiektu,
" 12 w istniejącym obiekcie podczas rozbudowy, nadbudowy, przebudowy i remontu,
" 6 podczas rozbiórki całego obiektu,
" 246 podczas u\
ytkowania obiektu.
Katastrofy obiektów budowlanych w 2009 r.
wg kryterium czasu ich wystąpienia
300
246
250
200
150
100
50
12
6
5
0
budowa roboty w istn. rozbiórka eksploatacja
obiekcie
Najwięcej katastrof dotyczyło budynków gospodarczych lub inwentarskich (117), tj.
43% wszystkich katastrof oraz budynków mieszkalnych (97) tj. 36%. Znaczna liczba
zniszczeń tych budynków spowodowana była przez trąby powietrzne czy huragany.
Struktura katastrof budowlanych w 2009 r.
wg rodzajów obiektów budowlanych
140
117
120
97
100
80
60
40
24
20
11
10
8
2
0
budynki budynki obiekty obiekty budynki budynki inne budowle
mieszkaniowe zamieszkania przemysłowe u\
yteczności magazynowe gospodarcze
zbiorowego i publicznej
rekreacji
3
Natomiast ze względu na technologię wykonania obiektów, które uległy zniszczeniu,
najwięcej katastrof zarejestrowano dla obiektów budowanych w technologii tradycyjnej 
251, a w uprzemysłowionej - 18. Ze względu na konstrukcję, dominowały katastrofy
obiektów murowanych (142), mniej było katastrof obiektów budowanych w technologii
mieszanej (79) oraz drewnianych (20).
Konstrukcje obiektów budowlanych, które uległy katastrofie w 2009 r.
160
142
140
120
100
79
80
60
40
20
15
20
8
5
0
murowa drewaniana mieszana stalowa \
elbetowa inne
Najwięcej zniszczeń odnotowano w obiektach u\
ytkowanych kilkadziesiąt lat:
" od 30 do 70 lat (122 obiektów),
" powy\
ej 70 lat (70 obiektów).
Czas eksploatacji obiektów budowlanych, które uległy katastrofie w 2009 r.
140
122
120
100
80
70
55
60
40
20 14
0
< 10 lat 10-30 lat 30-70 lat > 70 lat
4
Ze względu na wysokość obiektów budowlanych, najwięcej zniszczeń dotyczyło
obiektów niskich, tzn. do 12 m wysokości nad poziomem terenu (203 obiekty), natomiast
ze względu na kubaturę dominowały zniszczenia w budynkach do 1000 m3 (104 obiekty)
oraz w obiektach niekubaturowych (109 obiektów).
Katastrofy budowlane według kryterium wysokości obiektu
250
203
200
150
100
50
50
12
2 2
0
< 12m 12 - 25 m 25 - 55 m > 55 m nie dotyczy
Katastrofy obiektów budowlanych w 2009r. według kryterium kubatury
120
109
104
100
80
60
47
40
20
9
0
< 1000 m3 1000 -10 000 m3 >10 000 m3 niekubaturowe
W roku 2009 w wyniku zarejestrowanych katastrof budowlanych 39 osób poniosło
śmierć, 76 zostało rannych. Ogólna liczba poszkodowanych wynosiła 115 osób. Na tak
wysoką liczbę poszkodowanych znaczący wpływ miał po\
ar budynku socjalnego w Kamieniu
Pomorskim w kwietniu 2009 r., w którym zginęło 21 osób, a 21 zostało rannych.
5
4. Podsumowanie i wnioski
Analiza katastrof budowlanych, które zarejestrowano w 2009 roku, a tak\
e wyniki
działań inspekcyjno  kontrolnych prowadzonych przez organy nadzoru budowlanego
wskazują, \
e decydujący wpływ na skalę i zakres katastrof miały, podobnie jak w latach
ubiegłych, zdarzenia losowe.
Wśród zdarzeń losowych dominowały w roku 2009 katastrofy związane z bardzo
silnym wiatrem. W trzech ostatnich latach zaobserwowano znaczne zwiększenie liczby takich
katastrof. W roku 2006 było ich 55 (16% wszystkich katastrof), w roku 2007 - 401 (77%
wszystkich katastrof), natomiast w roku 2008 ich liczba wyniosła ju\
912 (82% wszystkich
katastrof). Wprawdzie w roku 2009 liczba ta zmalała do 124, ale ich udział w ogólnej liczbie
katastrof był znaczny (62%). Potwierdza to słuszność obserwacji klimatologów, którzy
uwa\
ają \
e gwałtowne zjawiska przyrodnicze, typu trąby powietrzne i tym podobne,
są skutkiem globalnego ocieplenia i nale\
y się liczyć z tym, \
e w przyszłych latach nie tylko
wzrośnie ich liczba, ale równie\
gwałtowność. W tym kontekście mo\
na stwierdzić,
\
e na występowanie katastrof spowodowanych zdarzeniami losowymi, w szczególności
wynikających z oddziaływania sił natury, wpływ działań człowieka jest nieznaczny, poniewa\

podczas projektowania obiektów budowlanych nie uwzględnia się obcią\
eń mogących
występować w sytuacjach ekstremalnych.
W związku z występowaniem w ostatnich latach znacznej liczby katastrof
spowodowanych silnym wiatrem, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego uznał za celowe
podjęcie działań przyspieszających przyjęcie pakietu Eurokodu 1 do przepisów
obowiązujących w Polsce, poniewa\
posiada on parametry obliczeniowe o ok. 40% wy\
sze ni\

obowiązująca  Polska Norma PN-77B-02011 Obcią\
enia w obliczeniach statycznych.
Obcią\
enia wiatrem i wystąpił w 2008 r. do Ministra Infrastruktury z prośbą
o przyspieszenie tych działań. W ostatniej nowelizacji rozporządzenia Ministra Infrastruktury
z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie, która weszła w \
ycie 8 lipca 2009 r. w załączniku nr 2, powołano
jako obowiązującą normę PN-EN 1991 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje. Nale\
y
jednak zauwa\
yć, \
e stosowanie zwiększonych parametrów nie zabezpieczy nas całkowicie
przed skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych, choć oczywiście mo\
e w znacznym
stopniu zabezpieczyć przed bardzo silnym wiatrem dachy tych budynków, które będą
projektowane wg znowelizowanej normy.
Opracowanie:
Departament Prawno-Organizacyjny GUNB
6