Otoczenie organizacji
organizacja i zarządzanie
Sylwia Spychała
Wykład 4
Otoczenie organizacji stanowią wszystkie
elementy wewnętrzne i zewnętrzne,
wchodzące z nią w bezpośrednie lub
pośrednie interakcje.
Sylwia Spychała 2
Otoczenie organizacji
Otoczenie organizacji
Otoczenie zewnętrzne
Otoczenie zewnętrzne
Wszystko poza organizacją, co mo\
e na nią oddziaływać:
- otoczenie ogólne  makrootoczenie, dalsze
- otoczenie zadaniowe  mikrootoczenie, bli\
sze
Otoczenie wewnętrzne
Otoczenie wewnętrzne
Warunki i siły wewnątrz organizacji:
- Właściciele
- Zarząd
- Pracownicy
- Struktura organizacyjna, regulaminy
- Kultura organizacji
Sylwia Spychała 3
Otoczenie dalsze  ogólne
Otoczenie dalsze  ogólne
Zespół szerokich wymiarów i sił, wśród których działa
organizacja, a które tworzą ogólny kontekst dla tych
działań. Organizacja na nie nie wpływa.
Otoczenie bli\
sze  zadaniowe
Otoczenie bli\
sze  zadaniowe
Konkretne organizacje lub grupy, które mogą wpływać
na organizację i wzajemnie  organizacja oddziaływuje
na nie.
Sylwia Spychała 4
Otoczenie ogólne
makrootoczenie
Wymiar ekonomiczny  ogólna kondycja i \
ywotność
systemu gospodarczego, w którym działa organizacja
Wymiar techniczny  metody pozwalające przekształcić
zasoby w produkty i usługi
Wymiar społeczno-kulturowy  obyczaje, nawyki,
wartości i cechy demograficzne społeczeństwa, w
którym funkcjonuje organizacja
Wymiar prawno-polityczny  państwowa regulacja
działalności gospodarczej i ogólne stosunki pomiędzy
gospodarką i państwem
Wymiar międzynarodowy  zakres, w jakim organizacja
uczestniczy w działalności gospodarczej w innych
krajach lub pozostaje pod jej wpływem
Sylwia Spychała 5
Otoczenie zadaniowe
mikrootoczenie
Konkurenci - organizacje, które konkurują o zasoby
Klienci  ci, którzy płacą za nabycie wyrobów lub usług
organizacji
Dostawcy  organizacje, które dostarczają zasobów
innym organizacjom
Regulatorzy  jednostki, które mogą kontrolować,
regulować lub w inny sposób oddziaływać na politykę i
praktyki organizacji
Partnerzy strategiczni - organizacje współpracujący ze
sobą w ramach wspólnego zadania
Sylwia Spychała 6
Otoczenie wewnętrzne
Właściciele  osoby dysponujące prawem własności w stosunku
do organizacji
Zarząd  jest integralną składową wewnętrznego otoczenia wielu
organizacji
Pracownicy
Kultura  zestaw wartości, które pomagają członkom organizacji
rozumieć, za czym organizacja się opowiada, jak pracuje i co uwa\
a
za wa\
ne
Znaczenie kultury  kultura jest potę\
nym czynnikiem w organizacjach,
który mo\
e kształtować ich ogólną sprawność i długofalowe powodzenie
Czynniki określające kulturę  np. zało\
yciel organizacji, sukces firmy,
doświadczenia załogi
Kierowanie kulturą organizacji  kluczem jest zrozumienie przez
mened\
erów aktualnej kultury i ocena, czy nale\
y ją utrzymać czy zmienić
Sylwia Spychała 7
Otoczenie przedsiębiorstwa
Gospodarka Zjawiska
Gospodarka Zjawiska
globalna demograficzne
globalna demograficzne
Mikrootoczenie
Mikrootoczenie
klienci
Technika Środowisko
Technika Środowisko
konkurencja
i technologia naturalne
i technologia naturalne
dostawcy
Realia
Realia
Realia
Realia
społeczno-
społeczno-
polityczno-
polityczno-
kulturowe
kulturowe
prawne
prawne
y
ródło: P. Doyle, Marketing wartości, Felberg, SJA, Warszawa 2003, s. 5.
Sylwia Spychała 8
Otoczenie wewnętrzne
model Leavitt a
Organizacja stanowi wewnętrznie zintegrowaną całość
(system), zło\
oną
z czterech podstawowych części:
- celów i zadań
- ludzi (ich dą\
eń i wzorców zachowań)
- wyposa\
enia materialno-technicznego
- formalnej struktury
Sylwia Spychała 9
Jak otoczenie oddziałuje na
organizację ?
Do opisu oddziaływania otoczenia na organizacje
mo\
na u\
yć trzech podstawowych charakterystyk:
" zmienności i zło\
oności otoczenia
" sił konkurencyjnych
" zakłóceń otoczenia
Sylwia Spychała 10
Zmienność i zło\
oność otoczenia
Stopień zmienności to zakres, w jakim otoczenie jest
względnie stabilne lub względnie dynamiczne
Stopień jednorodności to zakres, w jakim otoczenie jest
względnie proste lub względnie zło\
one
Niepewność  wa\
na siła wynikająca ze zmienności i
zło\
oności otoczenia, która wpływa na wiele działań
organizacji
Sylwia Spychała 11
Zmienność i zło\
oność otoczenia
Sylwia Spychała 12
Pięć sił konkurencji - wg Portera
Są to następujące siły - zagro\
enie ze strony nowych konkurentów, próby
wymanewrowania rywali, zagro\
enie substytutami, siła nabywców, siła
dostawców
Zagro\
enie ze strony konkurentów to łatwość wejścia na rynek lub jego
segment nowych konkurentów
Próby wymanewrowanie rywali nale\
ą do samej istoty konkurencyjnych
stosunków pomiędzy dominującymi firmami w bran\
y
Zagro\
enie substytutami to zakres, w jakim alternatywne wyroby lub usługi
mogą zastąpić lub zmniejszyć zapotrzebowanie na dotychczas
sprzedawane wyroby czy usługi
Siła nabywców to zakres, w jakim nabywcy produktów lub usług w danej
bran\
y są w stanie wywierać wpływ na dostawców
Siła dostawców to zakres, w jaki dostawcy mogą wywierać wpływ na
potencjalnych nabywców
Sylwia Spychała 13
Czynniki zmian w przedsiębiorstwach
Czynniki zmian w przedsiębiorstwach
Odejście od produktu masowego (seryjnego)
Krótki cykl \
ycia produktów
Liberalizacja i globalizacja rynków
Du\
e tempo rozwoju technologicznego
Społeczeństwo informacyjne
Sylwia Spychała 14
Jak organizacje reagują na swe otoczenie ?
Zarządzanie informacją  łącznik z otoczeniem,
śledzenie otoczenia, systemy informacyjne
Odpowiedz
strategiczna  mo\
e polegać na braku
jakichkolwiek działań, na pewnej korekcie strategii lub na
przyjęciu zupełnie nowej strategii
Fuzje, przejęcia, zakupy, sojusze
Projektowanie organizacji  struktura mechanistyczna,
struktura organiczna
Bezpośredni wpływ na otoczenie  np. podpisywanie
długoterminowych umów o stałych cenach, lobbies
handlowe, negocjacje zbiorowe
Sylwia Spychała 15
Jak organizacje reagują na swe otoczenie?
Informacja  zarządzanie informacją
Informacja to treść komunikatu przekazywanego za pomocą
danych.
Ta sama treść mo\
e być przekazywana przy pomocy ró\
nych
danych (znaki, mowa, wykres itp.). Informacja jest więc pojęciem
szerszym ni\
dane, chocia\
potocznie często u\
ywa się tych
określeń zamiennie.
Funkcje informacji w działalności gospodarczej:
Czynnik produkcji
Towar
Element kreujący bran\
ę informatyczną
i telekomunikacyjną
Sylwia Spychała 16
Skuteczność organizacji
Modele skuteczności organizacji:
podejście systemowo-zasobowe  koncentruje się na zakresie,
w jakim organizacja mo\
e zapewnić sobie potrzebne zasoby
podejście celowe  koncentruje się na stopniu, w jakim
organizacja osiąga swoje cele
podejście od strony procesów wewnętrznych  koncentruje
się na minimalizowaniu napięć, integrowaniu jednostek i
organizacji, bezkonfliktowym i sprawnym wykonywaniu operacji
podejście od strony strategicznego elektoratu  koncentruje
się na grupach zainteresowanych sukcesem organizacji
Sylwia Spychała 17
Cykl \
ycia organizacji
Sylwia Spychała 18
Sylwia Spychała 19
Sylwia Spychała 20
Sylwia Spychała 21
Etyczny i społeczny
kontekst zarządzania
Część II
Etyka indywidualna w organizacjach
Etyka  osobiste przekonania jednostki
dotyczące zachowania słusznego i
niesłusznego
Zachowanie etyczne  zachowanie, które
mieści się w ogólnie przyjętych normach
społecznych
Zachowanie nieetyczne  zachowanie,
które nie spełnia powszechnie przyjętych
norm społecznych
Sylwia Spychała 23
Kształtowanie się etyki indywidualnej
Wpływ rodziny
Wpływ kolegów
Doświadczenia \
yciowe
Osobiste wartości i normy moralne
Czynniki sytuacyjne
Sylwia Spychała 24
Etyka zarządzania
- Obejmuje normy zachowania kierujące
poszczególnymi mened\
erami w ich pracy
- Szczególne dziedziny zainteresowania
etyki zarządzania:
" Stosunek firmy do jej pracowników
" Stosunek pracowników do firmy
" Stosunek firmy do innych podmiotów
gospodarczych
Sylwia Spychała 25
Etyka w kontekście organizacyjnym
Na etyczny kontekst organizacji składają się:
Jednostkowe normy etyczne mened\
erów
organizacji
Wykształcona kultura organizacyjna
Otoczenie organizacji
Sylwia Spychała 26
Kierowanie zachowaniem etycznym
Wzmocnienie etycznego aspektu
postępowania pracowników  przede
wszystkim najwy\
szego szczebla
Szkolenia pracowników
Opracowanie kodeksu postępowania
etycznego
Sylwia Spychała 27
Odpowiedzialność społeczna a
organizacje
Definicja:
Społeczna odpowiedzialność jest to zestaw
zobowiązań organizacji do ochrony i
umacniania społecznego kontekstu, w
którym funkcjonuje.
Sylwia Spychała 28
Historyczne poglądy na społeczną
odpowiedzialność
Era przedsiębiorców  okres w końcu XIX w., kiedy to
nieliczni właściciele przedsiębiorstw (tzw. kapitanowie przemysłu)
zbudowali olbrzymie imperia w ró\
nych bran\
ach.
Era wielkiego kryzysu  okres od 1929 r. do końca lat
trzydziestych, w którym opinia publiczna obcią\
yła kręgi
gospodarcze winą za problemy gospodarcze i dą\
yła do
państwowej regulacji działalności gospodarczej w celu uniknięcia
takich problemów w przyszłości.
Era społeczna  okres wielkich społecznych niepokojów
lat sześćdziesiątych, kiedy to przedsiębiorstwa obcią\
ono
odpowiedzialnością za problemy społeczne i domagano się od nich
ich rozwiązania.
Sylwia Spychała 29
Dziedziny odpowiedzialności
społecznej
 Udziałowcy zewnętrzni organizacji
Osoby i organizacje bezpośrednio dotknięte zachowaniem
organizacji i materialnie zainteresowane jej wynikami
Środowisko naturalne
Ogólny dobrobyt społeczny
np. datki na cele dobroczynne, wspieranie muzeów, wkład w
poprawę zdrowia i oświaty publicznej
Sylwia Spychała 30
Przykład społecznej
odpowiedzialności organizacji
Ekologiczna torba biodegradowalna w ramach kampanii
społecznej "Z miłości do środowiska .
W ramach akcji "Carrefour Przyjacielem Lasu"
zapoczątkowanej w 2006r.,
w marcu i kwietniu 2008r. posadzono w sumie blisko 7000
ró\
nego rodzaju drzew.
Sylwia Spychała 31
Argumenty za i przeciw społecznej
odpowiedzialności
Argumenty za społeczną Argumenty przeciwko
odpowiedzialnością społecznej odpowiedzialności
1. Celem działalności gospodarczej w
1. Działalność gospodarcza stwarza
społeczeństwie amerykańskim jest
problemy i dlatego organizacje powinny
przysparzanie zysków właścicielom
uczestniczyć w ich rozwiązywaniu
2. Przedsiębiorstwa są obywatelami w 2. Zaanga\
owanie w programy społeczne
naszym społeczeństwie daje przedsiębiorstwom zbyt wielką władzę
3. Gospodarka często dysponuje zasobami 3. Istnieje mo\
liwość konfliktu interesów
niezbędnymi do rozwiązywania wielu
problemów
4. Przedsiębiorstwa są partnerem w naszej 4. Gospodarce brak doświadczenia w
gospodarce, tak samo jak rząd i kierowaniu programami społecznymi
społeczeństwo
Sylwia Spychała 32
Podejście organizacji do kwestii
społecznej odpowiedzialności
Postawa obstrukcjonistyczna  podejście do społecznej
odpowiedzialności, w której firmy robią mo\
liwie najmniej dla rozwiązania problemów społecznych
czy ekologicznych
Postawa obronna - postawa wobec społecznej odpowiedzialności, polegająca na
tym, \
e organizacje czynią wszystko czego wymaga prawo, ale nic poza tym
Postawa dostosowawcza  organizacja wypełnia swoje podstawowe
obowiązki prawne i etyczne, a w wybranych przypadkach robi więcej
Postawa aktywna  organizacja postrzega siebie jako obywatela w społeczeństwie i
aktywnie poszukuje mo\
liwości przyczyniania się do dobra społecznego
Postawa Postawa Postawa Postawa
obstrukcjonistyczna obronna dostosowawcza aktywna
Stopień społecznej odpowiedzialności
Najni\
szy Najwy\
szy
Rysunek 1. Podejście do społecznej odpowiedzialności
Sylwia Spychała 33
Państwo a społeczna, odpowiedzialność
Regulacja  próby rządu oddziaływania na działalność gospodarczą poprzez
stanowienie praw i przepisów określających, co przedsiębiorstwa mogą, a
czego nie mogą robić w wyznaczonych dziedzinach  regulacja
bezpośrednia, regulacja pośrednia.
Rząd oddziałuje na gospodarkę poprzez:
" Ustawodawstwo chroniące środowisko
Rząd
" Ustawodawstwo ochrony konsumenta
" Ustawodawstwo ochrony pracowników
" Ustawodawstwo dotyczące papierów
wartościowych
" Ustawodawstwo podatkowe
Gospodarka oddziałuje na rząd poprzez:
- Osobiste kontakty i powiązania
- Lobby
- Komitety działań politycznych
Gospodarka
- Przysługi i inne taktyki wpływów
Rysunek 2. Sposób wzajemnych oddziaływania państwa i gospodarki
Sylwia Spychała 34
Kierowanie społeczną
odpowiedzialnością
Formalne wymiary organizacji:
Przestrzeganie prawa
Stosowanie norm etycznych
Działalność filantropijna
Nieformalne wymiary organizacji:
Przywództwo i kultura organizacji
Ujawnianie nieprawidłowości
Sylwia Spychała 35
Ocena społecznej odpowiedzialności
Wprowadzenie do organizacji pojęcia kontroli społecznej
odpowiedzialności
Od czasu do czasu przeprowadzanie analizy
społecznego zachowania firmy
Rewizja społecznych działań firmy  formalna i szczegółowa analiza
efektywności działania firmy na polu społecznym
Sylwia Spychała 36