Podstawowe pojęcia i przedmiot ekonomii
Ekonomia jest nauką badającą i wyjaśniającą zachowania ludzi, zmierzającą do ustalenia
tego, w jaki sposób społeczeństwo rozwiązuje problem wykorzystania rzadkich zasobów w
celu uzyskania maksymalnych możliwych do osiągnięcia w danych warunkach korzyści
( a więc skupiającą się na określeniu zasad racjonalnego gospodarowania).
Przedmiotem ekonomii jest obszar ludzkich zachowań obejmujący produkcję, wymianę dóbr i
usług oraz czyniony z nich użytek.
Wśród podstawowych założeń przyjmowanych w analizie ekonomicznej znajdują się te
dotyczące:
" racjonalności działań ludzkich
" optymalizacji decyzji gospodarczych
" dążenia do stanu równowagi
Kluczowym dla ekonomii jest problem rzadkości wynikający z rozbieżności między
potrzebami ludzi, które są nieograniczone i ograniczonymi możliwościami ich zaspokajania
(dostępnych dóbr jest bowiem zbyt mało w stosunku do potencjalnych sposobów
wykorzystania). Rzadkość zasobów pociąga za sobą konieczność dokonywania wyborów
między konkurencyjnymi celami. Wybór celów oraz środków umożliwiających ich
osiągnięcie stanowi istotę procesu gospodarowania. Gospodarowanie oznacza ciągłe
dokonywanie wyborów o charakterze ekonomicznym, czyli podejmowanie decyzji o
sposobie rozdysponowania posiadanych zasobów.
Mikroekonomia koncentruje się na decyzjach indywidualnych podmiotów gospodarujących
(czyli producentów i konsumentów), natomiast makroekonomia analizuje określone
problemy na poziomie gospodarki jako całości, przy czym jednym z istotnych jej aspektów
jest określenie potrzeby i zakresu ingerencji państwa w działanie mechanizmu rynkowego.
Problem rzadkości zasobów i konieczność dokonywania wyborów implikują
występowanie kosztu alternatywnego.
Koszt alternatywny ponoszony jest zawsze, gdy pojawia się konieczność dokonania wyboru
i odzwierciedla wartość najcenniejszej spośród odrzuconych alternatyw.
Z uwagi na fakt, iż dokonanie każdego wyboru wiąże się z jednoczesnym uzyskaniem
korzyści i ponoszeniem określonych kosztów, w procesie gospodarowania pojawia się
kwestia optymalizacji podejmowanych decyzji. Optymalna decyzja oznacza osiągnięcie
najlepszego z możliwych w danych warunkach (tj. przy istniejących ograniczeniach) poziomu
działalności gospodarczej, stanowiącego tzw. punkt równowagi podmiotu gospodarczego.
W rzeczywistości podmioty gospodarujące podejmują decyzje na podstawie ograniczonych
informacji, co czyni rezultaty ich działań niepewnymi i obarczonymi ryzykiem. Działalność
ludzi polega zatem raczej na przybliżaniu się do optimum niż na jego realizacji.