Marian Niezgoda

ŹRÓDŁA W BADANIACH SOCJOLOGICZNYCH

1. Pojęcie źródła socjologicznego:

Każdy przedmiot materialny umożliwiający formułowanie wniosków o rzeczywistości społecznej. Należą do nich np. przedmioty materialne (wytwory kultury), utrwalone zachowania ludzi (zdjęcia, filmy, taśmy wideo), utrwalone ludzkie wypowiedzi, dokumenty.

2. Typy źródeł używanych w badaniach socjologicznych:

a. historyczne

b. współczesne: (podział ze względu na udział badacza)

1/ źródła zastane: wszelkiego rodzaju dokumenty będące produktem instytucji, prasa, literatura (w tym naukowa),

(1) powstałe w celach sprawozdawczych o naukowych:

(a) surowe: arkusze spisowe i inwentaryzacyjne, wypełnione kwestionariusze, dane jednostkowe

b) opracowane: . publikacje spisowe, wskaźniki i współczynniki, sprawozdania sumaryczne, opracowania statystyczne,

(2) powstałe w innych celach:

(a) surowe: protokoły sądowe, dane wyjściowe do analiz, ankiety personalne, listy płac,

(b) opracowane: bilanse globalne, informacje globalne, wskaźniki agregatowe,

2/ źródła wywołane, powstałe w wyniku świadomej interwencji badacza: dane z obserwacji, wywiadów, dane ankietowe, pamiętniki pisane na konkurs itp.

(1) stopień ingerencji badacza w badaną zbiorowość: brak ingerencji lub jest ingerencja

(2) kontakt badacza ze zbiorowością:

(a) bezpośredni (eksperyment, wywiad, obserwacja jawna)

(b) pośredni (konkurs na pamiętniki, ankiety rozsyłane, prasowe itp.)

3. Zastosowanie różnych typów źródeł w różnych typach badań:

a. zarysowanie kontekstu sytuacji społecznej: źródła historyczne i zastane,

1/ monografie i ogólne charakterystyki zbiorowości,

2/ analizy trendów i zmian natężenia zjawisk w czasie

3/ poszukiwanie zależności między zmiennymi kontekstowymi,

4/ analizy porównawcze

5/ wyznaczanie obiektywnych determinant zachowań

b. diagnoza, weryfikacja hipotez - źródła wywołane,

1/ weryfikacja hipotez: dane eksperymentalne, ale także źródła historyczne (socjologia historyczna).

4. Krytyka źródeł:

a. w jaki sposób powstały

b. przez kogo zostały zebrane

c. w jakim celu gromadzono informacje

2

1

B

A

---