Anglia: Henryk VIII początkowy przeciwnik reformacji w 1534r. Ogłasza akt supernacji (tzn. uznaje sibie z głowę kościoła i ducowieństwa w Anglii, tym samym zrywając z Rzymem. Głównym powodem tego było to, iż Papież nie zgodził się na jego rozwód z Katarzyną Aragońską. Zniesiono celibat, skonfiskowano majątki kościoła, zniesiono zakony, zachowano hierarchię kościelną (z biskupami na czele), do obrzędów wprowadzono język Angielski, komunię przyjmowano pod 2 postaciami. Anglia przez poparcie powstania niderlandzkiego (1571-1581) doprowadziła do osłabienia Hiszpanii i uzyskania niepodległości przez Holandię.
Francja: Zwalczają się dwie rodziny: Walezjusze (katolicy), Burbonowie (kalwini=hugenoci). W 1572 dochodzi do krwawej rzezi w Noc św. Bartłomieja. Kres wojną położył edykt nantejski w którym Henryk IV Burbon przyznjaje hugenotom ograniczone wolności religijne.
Niderlandy: Niderlandy dostały się w panowanie Hiszpanii Wilhelm Orański, był przywódcą opozycji przeciw Hiszpanii. W 1576 dochodzi do pacyfikacji gandowskiej - północ i południe razem walczą przeciw Hiszpanii. Wkrótce oswobodzono kilka prowincji północnych,. Ostatecznie południowe katolickie prowincje Niderlandów (dzisiejsza Belgia), niechętne fanatyzmowi kalwińskiemu północy, pozostały za cenę pewnych ustępstw pod panowaniem Hiszpanii, a północ podpisała w 1579 rozejm z Hiszpanią. Południe na niepodległość będzie czekać, aż do XVII wieku.
Niemcy: Zaczęło się od przybicia przez Marcina Lutra 95 tez na drzwiach katedry w Witenberdze w których potępił powszechnie stosowaną praktykę handlu odpustami, później odrzucił instytucję i hierarchię kościelną. W 1534 przetłumaczył biblię na język niemiecki. Dążył do oderwania niemieckiego Kościoła od papieża, sekularyzacji majątków kościelnych i przebudowy organizacji kościelnej w myśl interesów książąt i mieszczaństwa (nie zależało mu na przeprowadzeniu reform społecznych. Powstały dwa obozy skrajne: reakcyjny obóz feudalno-katolicki, na czele z cesarzem, częścią książąt i patrycjuszowską warstwą mieszczaństwa, oraz rewolucyjny obóz plebejsko-chłopski, którego przywódcą był radykalno-demokratyczny kaznodzieja Tomasz Münzer. W 1524-1525 doszło do powstania chłopskiego, które zagrażało obaleniu systemu feudalnego. Jego przywódcy ujęli swoje żądania w 12 artykułach, w których domagali się zwrotu zagrabionych lasów, łąk i pastwisk, prawa polowania i łowienia ryb, zmniejszenia danin i zwolnienia od pańszczyzny oraz swobodnego wyboru księży i ograniczenia dziesięciny kościelnej. Powstanie zostało krwawo stłumione, wielu chłopów stracono (w tym Tomasza Münzera- jego przywódcy) działo się to za aprobatą i poparciem Lutra. W 1555 Pokój religijny w Niemczech. Sejm Rzeszy w Augsburgu przyznał niezależność wyznaniową i prawo narzucania religii swym poddanym (cuius regio, eius religio - czyja władza, tego religia). Sekularyzowane dobra kościelne pozostały w rękach posiadaczy. Pokój augsburski - to triumf książąt nad cesarzem. Książęta Rzeszy utrzymali niezależność i wzmocnili swą władzę na podległych im terytoriach.
1534- akt supernacji (Henryk VIII)
1572- rewolucja w Niderlandach
1576- pacyfikacja gandowska
1545-1563- Sobór Trydencki
1559- Indeks ksiąg zakazanych
1542- trybunał Inkwizycyjny
1540- powstanie Jezuitów
Filip Melanchton- wprowadził reorganizację niemieckiego szkolnictwa na zasadach humanistycznej pedagogiki
1529- na sejmie Rzeszy zaprotestowano przeciw zabranianiu szerzenia reformacji
1555- pokój w Augsburgu
1572- noc św. Bartłomieja
1598- kres wojen religijnych we Francji
Odkrycia geograficzne
1497-98 Wasco da Gamma dotarł do Indii
1519-1522- Megellan opływa świat.