KRIOTERAPIA

Polega na obniżaniu temperatury ciała.

Zabiegi miejscowe - obniżanie temp skóry i tkanek okolicznych

Zabiegi ogólne - z oczekiwaniem że zimno za pośrednictwem układu nerwowego wywoła korzystne reakcje i odczyny o charakterze regulującym lub leczniczym. Do krioterapii zalicza się zabiegi z zastosowaniem skrajnie niskich temperatur.

Ważne: jeśli dochodzimy od temperatuty skóry = +10 stopni przerywamy zabieg.

Po zadziałaniu zimnem w badaniach elektromiograficznych jest wykazanie poprawy czynności bioelektrycznej mięśni, zmniejszenie patologicznego napięcia mięśnie przez osłabienie odruchu rozciągania, zmniejszenie wyładowań wrzecion nerwowo-mięśniowych przez blokowanie eferentnego układu gamma.

Zastosowane w badaniach kamery termowizyjne pozwalają na precyzyjną rejestracje rozkładu temperatur na badanych powierzchniach ciałach przed zchłodzeniem i po zabiegu kriorerapeutycznym. Barwne diagramy uwidaczniają wpływ grubości tkanki mięśniowej i tłuszczowej na rozkład temp..

Po zabiegach krioterapeutycznych następuje:

- wzrost ciepłoty miejsca zabiegowego większego od stanu przed zabiegiem z racji przekrwienia, które jest 8 razy większe niż po zadziałaniu bodźca cieplnego.

Zadziałanie bodźca cieplnego ma dwie fazy następujące po sobie:

1. Pierwsze 30s. Odruchowe zwężenie naczyń krwionośnych z racji termoregulacji

2. Następne następuje rozszeżenie naczyń krwionośnych

Obie fazy są naprzemienne i występują w postaci fal zwanych falami Lewisa, łączonych z wpływem zimna na część rdzeniową.

Zaobserwowano ze u pacjentów poddanych krioterapii a nie ćwiczących ocieplenie następowało po 30 40 minutach zaś u os. ćwiczących już po 15 minutach od końca zabiegu. Badania termowizyjne rejestrują również prawidłowości w grze naczyniowej ustroju w tym symptomatyczne zjawisko obniżania się temperatury nie chłodzonej w stosunku do temp początkowej w czasie pięciu minut po zakończeniu zabiegu zimnoleczniczego.

Może to mieć bardzo duże znaczenie w leczeniu wielu chorób w których bezpośrednie dział zimna w miejscu występującej patologii może nie być wskazana.

Krótkotrwałe zabiegi miejscowe o czasie 2-3 minuty przy wykorzystaniu skrajnie niskich temperatur powodują:

- zwiększenie pobudliwości obwodowych nerwów czuciowych i ruchowych

- zwiększenie napięcia mięśni szkieletowych.

U jednego pacjenta można ochłodzić jednorazowo 3-4 miejsca dwa razy w ciągu dnia z 3-4 h przerwą zawsze w połączeniu z kinezyterapią.

Zabiegi powinno się wykonywać w miejscu gdzie warstwa tkanki mięśniowej ma największą grubość. Nie chłodzimy tam gdzie jest mało tego.

Długotrwałe bodźce zimne w zakresie temp -20 stopni i więcej ( tzn. wyższa ) stosowane miejscowo w zabiegach o czasie trwania 10-15 minut powodują:

- podwyższenie progu bólu

- zmniejszenie pobudliwości układu nerwowo-mięśniowego

- obniżenie napięcia mięśni szkieletowych

- wpływ przeciwzapalny i przeciwobrzękowy

Skutki wywołane bodźcem zimna działającym miejscowo czynią niskie temperatury leczeniem z wyboru urazów tkanek miękkich takich jak:

- zwichnięć

- stłuczeń

- krwiaków

Zimno zapobiega narastaniu skutków urazów przez zapobieganie nadmiernemu obrzękowi uszkodzonych tkanek oraz oparzeń 1-go i 2-go stopnia.

Zabiegi miejscowe mogą być wykonywane w punktach lub miejscach szczególnej bolesności, punktach spustowych, punktach okostnowych, w strefach odruchowych ( Heda Mackkienzego.

W czasie zabiegów krioterapetycznych pacjent oraz powierzchnia skóry poddawanych zabiegowi muszą być pod ciągłą kontrolą aby wychwycić sygnały skłaniające do przerwania zabiegu takie jak:

- zblednięcie skóry

- zasinienie skóry

- objaw gęsiej skórki

- występowanie bólu

- występowanie dreszczy.

- pogorszenie samopoczucia

Zaczerwienie skóry po zabiegu zimonleczniczym jest jasno różowe.

Nieprawidłowe odczyny mogą występować u osób:

- ze zmianami chorobowymi naczyń krwionośnym

- z niedokrwistością

- zmarzniętych

- zdenerwowanych

- osłabionych

- wyniszczonych chorobą.

Niekorzystne skutki działania zabiegów zimnoleczniczych to:
1. Utrzymujące się zbyt długo niedokrwienie tkanek

2. Długotrwałe ochłodzenie tkanek

3. Zwiększenie lepkości mazi stawowej.

W planie zabiegów należy uwzględnić:

1. Stopniowe zwiększanie siły bodźca zimna

2. biologiczne rytmy okołodobowe mechanizmów termoregulacji ustroju

3. Unikanie średnich i intensywnych zabiegów krioterapeutycznych w godzinach popołudniowych

4. U chorych ze złą tolerancją na zimno należy zastosować zabiegi o zmiennej temperaturze.

5. W porze zimowej przed zabiegami zimnoleczniczymi należy wytworzyć pewien nadmiar ciepła ale nie za duży.

6. W szczególnych sytuacjach leczenie zimnem należy zaczynać od wykonywania zabiegów z użyciem zimna w miejscach odległych od tych z procesem chorobowym wykorzystując prawo Dastre-Morata i odruchy konsensualen.

Wskazania do zabiegów miejscowych:

1. ostre stany zapalne

2. przewlekły i podostry RZS i ZZSK

3. obrzęki pourazowe

4. podostre i przewlekłe stany zapalne tkanych miękkich i około stawowych.

5. stany zwyrodnieniowe chrząstki stawowej

6. Liszaj rumieniowaty

8. Zespoły bólowe narządu ruchu

7. Przykurcze, ograniczenie ruchu w stawach i spastyczne napięcie mieśni.

Przeciwskzania:

1. Zaburzenia czucia powierzchownego

2. Zaburzenia mikrokrążenia krwi

3. Porażenie mięśniówki ścian naczyn krwionośnych

Ogólno zabieg krioterapeutyczny polega na:

1. Kilku sekundowym pobycie w przedsionku gdzie temp. w przedziale -60 do -110.

2. W 2-3 minutowym pobycie w komorze właściwej gdzie temp. w przedziale -110-160.

Powoduje to spadek ciepłoty skóry tułowia od 0,5 do 3,5 stopni cencjusza.

Spadek ciepłoty skóry kończyn dolnych w zakresie od 3,5 do 11 stopni cencjusza. Spadek temperatury części korowej następuje przy stałej temperaturze części rdzeniowej o czym świadczy normalna ciepłota w jamie ustnej.

Kliniczne działania krioterapii ogólnoustrojowej:

W okresie od 10 do 30 minut po zabiegu następuje znamienny wzrost w surowicy krwi poziomu:

- adrenaliny

- noradrenaliny

- betaendorfin

- u męszczyzn testosteronu

Następuje zmniejszenie odczucia bólu w całym ustroju, wzrost odporności ustroju. Pojawia się zwiększona chęć działalności ruchowej, wykonywania ćwiczeń, zwiększona tolerancja na zimno, lepsza reakcja na zmiany temperatury, pobudzenie układu odpornościowego. znika uczucie zmęczenia. Intensywny przepływ krwi przez powłoki i narządu wewnętrzne ciała powoduje uczucie gorąca i zaróżowienie skóry; następuje poprawa nastroju.

Wymienione wyżej zjawiska kliniczne utrzymują się co najmniej 3 h od chwili wykonania zabiegu. Chorzy zakwalifikowani do kuracji niskotemperaturowej są poddawani rutynowemu bardzo dokładnemu badaniu lekarskiemu.

Przeciwsksakanai do krioterapii ogólnoustrojowej to:

1. Choroba Rejno

2. Ropne zmiany skórne

3. Choroby oślrodkowego układu nerwowego

4. Mielopatie

5. Neuropatie układu współczulnego

6. Niedoczynność tarczycy

7. Miejscowe zaburzenia ukrwienia

8. Alkochol

9. Wyniszczenie i wychłodzenie org.

10. Klaustrofobia

11. Nadmierna labilność emocjonalna

12. Niewydolność krążenia szczególnie po wysiłkowa

13. Nietolerancja na zimno

14. Wady aparatu zastawkowego

15. Zaburzenia rytmu serca

16. Ciężkie przypadki dusznicy bolesne

17. Ostre schorzenia dróg oddechowych

18. Przebyte zakrzepy żylne i zastój tętnic obwodowych

Każdy pacjent powinien być poinformowany o konieczności:

1. Wytarcia się ręcznikiem przed wejściem do kriokomory w celu usunięcia poty

2. Powolnego i niezbyt głębokiego oddychania w czasie pobytu w kriokomorze. Na twarz maseczkę hirurgiczną wyłożona gazikami.

3. Dodatkowego zabezpieczenia w postaci wełnianych skarpet rękawiczek, drewnianych sabotów, nałuszników, bawełnianego kostiumu kąpielowego.

Tak przygotowani pacjenci są wprowadzane do przedsionka komory gdzie następuje adaptacja organizmu do niskich temperatur Potem wchodzą do komory właściwej pozostają w niej 2, 3 minuty, i poruszają się wchodząc w kółko. Pacjent przez ten czas pozostaje w kontakcie głosowym i wzrokowym z osobami obsługującymi. W czasie pobytu w kriokomorze pacjenci nie odczuwają zimna w potocznym tego słowa znaczeniu, doznają za to uczucia delikatnego kłucia lub pieczenia.

Wskazania podobne jak do miejscowej

Skutki kliniczne stos. krańcowo niskich temp. wskazują na możliwości wykorzystywania tych zabiegów w ramach restytucji w sporcie w celu:

- likwidowania ujemnych celów treningu

- leczenia kontyzuji

- przygotowania do znoszenia większych obciążeń fizycznych

- poprawy kondycji

- umożliwienia pełnego cyklu treningowego.

Jednak ze względu na podwyższenie poziomu testosteronu stos. przed zawodami kriokomory może mieścić się w definicji dopingu.

Seryjne stosowanie zabiegów utrwala korzystne efekty stos. zimnych temp. Konieczne jest jednak zasady indywidualnych wskazań do leczenia i jego optymalizacji.

---