Racjonalność przekonań

• czy „nieracjonalne” znaczy: „fałszywe”?

nie; istnieją przekonania nieracjonalne i prawdziwe, jak i racjonalne i fałszywe [np. jakakolwiek odrzucona teoria naukowa]

• przekonanie nieracjonalne wynika z przecenienia prawdopodobieństwa; sąd racjonalny jest sądem ostrożnym

przekonanie nieracjonalne:

• do orzeczenia o nieracjonalności twierdzenia nie wystarcza ani jego źródło, ani treść, ale niezgodność tego twierdzenia z pewnymi ogólnymi prawdami

• nie można żądać racjonalności od przekonań elementarnych; racjonalne nie są twierdzenia dyktowane przez uczucia, niektóre sądy etyczne, nieudowodnione twierdzenia

• z przekonaniami nieracjonalnymi nie polemizuje się

• a jednak istnieją przekonania nieracjonalne, bez których nie da się żyć; człowiek nie kieruje się racjonalizmem, a racjonalizacją - upraszcza wiele rzeczy (nie ma wyboru, zbyt wiele sądów musiałby zawiesić); przekonania nieracjonalne mogą być źródłem równowagi psychicznej; wiele spośród nich jest wynikiem myślenia życzeniowego [człowiek zdrowy ma zawyżoną samoocenę, przecenia swoją rolę na świecie]

stereotyp - często wpojony, bezpodstawny → uogólnienie

• problem racjonalności wierzeń religijnych (według M.Przełęckiego)

[problem racjonalności jest jednym z podstawowych zagadnień filozoficznych - dlaczego wierzenia religijne mają być od tych rozważań niezależne?]

racjonalność

↓ ↓

logiczna pragmatyczna

oparta na racjach logicznych - uzasadnionych oparta na racjach pragmatycznych - wyborze

przekonaniach korzystniejszej alternatywy [coś logicznie

nieracjonalnego może być korzystniejsze od

samych racji logicznych]

-przekonania religijne nie są racjonalne logicznie, gdyż stopień ich uzasadnienia jest znacznie za niski w stosunku do stopnia pewności tych przekonań;

-racjonalność pragmatyczna przekonań religijnych zależy od systemu wartości podmiotu (wiara może stać w tej hierarchii wyżej niż racje logiczne); za wiarą nie przemawiają ściśle określone względy, ale jej owoce;

przekonanie racjonalne - (definicja cząstkowa) - przekonanie dostatecznie uzasadnione (prawdziwe przesłanki, prawdziwość formalna (dedukcyjna))

LOGIKA