PEDAGOGIKA

Wykład 1

Pedagogika - nauka o edukacji, zwana nauką o wychowaniu, zwłaszcza w pedagogice niemieckiej;

- kształcenie, wychowanie i samokształcenie

Kształcenie - osiągnięcie, zdobywanie umiejętności

Samokształcenie - przygotowanie do samodzielnego życia

Edukacja - ogół oddziaływań międzygeneracyjnych formujących czynności życiowe człowieka ( intelektualne, manualne, ruchowo-motoryczne, estetyczne, artystyczne, ruchowe, społeczne, emocjonalne, empatii) w celu ukształtowania z niego jednostkę świadomą, dojrzałą i zdolną do krytycznego myślenia (obrona własnych stanowisk, postanowienie, racji) człowieka jest rozumiana jako wychowanie do oporu i czynienia tego co słuszne.

Krytyczne myślenie (asertywność) - przedstawienie własnych racji i umiejętność przeciwstawiania się czyli powiedzenia NIE!

Wtedy wychowanie człowieka jest rozumiane jako wychowanie do oporu czyli czynienie tego co słuszne.

Ćwiczenie 1

1. Pedagogika

2. Edukacja

3. Środowisko zachowawcze

4. Podmiotowość

5. Diagnoza

Literatura:

1) Pedagogika, podr. akademicki t. II, Kwieciński, Śliwerski

2)Pedagogika ogólna, Hejnicka, Bezwińska

Referaty:

1. Wychowanie w edukacji człowieka (np. dzieciństwo, dorosłość)

2. Kształcenie w edukacji człowieka

3. Pedagogika jako nauka współpracująca z innymi naukami

4. Ideologie wychowania

5. Społeczne warunkowania w edukacji

6. Środowiska wychowawcze człowieka (rodzina, rówieśnicy, szkoła, instytucje poza szkolne)

7. Media e edukacji człowieka

8. Zbieranie danych w badaniach pedagogicznych

9. Rola autorytetów w edukacji człowieka

10. Kompetencje pedagoga (zawodowe, praktyczno-moralne , techniczne, komunikacyjne)

Wykład 2

Przedmiotem pedagogiki jest edukacja. Edukacja jako procesy i dyskusje

Praktyka edukacyjna - są to podmioty, które stanowią społeczny sens edukacji (rodzina, politycy, agenty władzy, media)

Pedagogika zajmuje się procesami edukacyjnymi i dyskursami.

Dyskursy edukacyjne:

Dyskurs - w znaczeniu dosłownym wielokierunkowy ruch, bieg z jednego miejsca w inne w znaczeniu przenośnym omawianie, dyskusja, wypowiedź operująca argumentacją. Dyskurs jest wtedy gdy nie jest jednomyślny, operujemy racjami przeciwnymi.

Typy dyskursów:

1. dyskurs jako obecny w szkole gatunek „mowy”

2. dyskurs jako zdarzenie interakcyjne.

3. dyskurs jako typ wypowiedzi, wytwarzania wiedzy o edukacji w określonych warunkach historycznych.

Procesy edukacyjne jako przedmiot badań pedagogicznych

Najpełniejszą analizą procesów edukacyjnych jest dekoder edukacyjny, ponieważ obejmuje 10 procesów edukacyjnych:

1. hominizacja

2. kształcenie i humanizacja

3. wychowanie i jurydyfikacja

4. inkulturacja i personalizacja

5. socjalizacja

6. polityzacja, biurokratyzacja, profesjonalizacje

7. kolektywizacja

8. nacjonalizacja

9. etatryzacja

Hominizacja - łączące wszystkie procesy edukacyjne

Kształcenie - procesy interaktywnego rozwoju

Humanizacja - proces uczłowieczania

Wychowanie - proces celowościowy unikający analfabetyzmu kulturowego

Jurydyfikacja - wdrażanie do życia w świetle przepisów

Inkulturacja i personalizacja - procesy poczucia zakorzenienia we własnej kulturze

Socjalizacja - proces uspołeczniania

Polityzacja - procesy przygotowujące do konkretnych zawodów

Nacjonalizacja - proces kształtujący umiejętność życia w grupie

Etatyzacja - proces przygotowania do pełnienia roli w państwie

Globalizacja - jest procesem wdrażania osobowego, wdrażania człowieka w struktury społeczeństwa światowego

Kolektywizacja - proces kształtujący umiejętność życia w grupie.

Wykład 3 

PEDAGOGIKA:

• jest nauką

• przedmiotem akademickim

• praktyka

KRYTERIA SAMODZIELNOŚCI PEDAGOGIKI

1. własny język (zasób leksykalny)

2. własny przedmiot zainteresowań

3. własna struktura

4. własne metody badań

Ad. 1

JĘZYK PEDAGOGIKI - język o edukacji, może on być różny:

• obiektywny, język naukowy inna terminologia, źródło, adresat opiera się na badaniach

• język potoczny - życiowe doświadczenia, subiektywny, emocje, uprzedzenia

• język publicystyczny

• język filozoficzny

• język mityczny

• język religijny

• język prawniczy

• język ideologiczny

Każdy język tworzy odrębny rodzaj wiedzy o edukacji

Ad. 2

Przedmiot badań - wychowanie, edukacja

Ad.3

Pedagogika - dziedziny podstawowe i szczegółowe

PODSTAWOWE:

• ogólna pedagogika

• historia

• teoria wychowania

• teoria kształcenia (dydaktyka)

SZCZEGÓŁOWE - nawiązuje silnie do praktyki i są związane z:

• rodzajem działalności

• konkretną instytucją

• wiekiem wychowanków

• normatywnością rozwoju

Ad. 4

Opiera się na empirycznej analizie edukacji świata. Korzysta z psychologii i kształtologii.

Wykład 4

PEDAGOGIKA - STRUKTURA

PODSTAWOWE NAUKI PEDAGOGICZNE:

Tradycyjnie wyznaczany obszar badań w którym wytwarzana jest teoretyczna wiedza o największym stopniu ogólności. Są nimi:

• PEDAGOGIKA OGÓLNA - jest wstępem do pedagogiki podstawowej edukacji.

• TEORIA WYCHOWANIA - pedagogiczna, analizują koncepcje, doktryny, programy.

• TEORIA KSZTAŁCENIA (dydaktyka) - uczenie się, wykształcenie, samokształcenie.

• HISTORIA WYCHOWANIA I MYŚLI PEDAGOGICZNEJ (doktryn pedagogicznych)

SZCZEGÓŁOWE NAUKI PEDAGOGICZNE:

Zorientowane na praktykę, wytwarzające wiedzę pedagogiczną o niższym stopniu ogólności wg wynikających z teorii a odnoszących się do praktyki kryteriów:

1. Etap rozwoju człowieka

2. Dziedziny (instytucyjne) wychowania

3. Teoretyczność, praktyczność i status metodologiczny

4. Związki i relacje z normatywnością rozwoju (zdolności, specjalna, digofrenopedagogika, tyflopedagogika, surdopedagogika)

5. Aktywność twórcza podmiotów pedagogicznych (porównawcza, historyczna, okresów historycznych)

6. Koncepcja, autorskie programy, nurty prądy pedagogiczne

AD 1 ( prenatalna, małego dziecka, przedszkolna, wczesnoszkolna, szkolna, szkoły średniej, szkoły wyższej, andragogika, gerontopedagogika)

AD 2 (społeczna, rodziny, szkoły, pracy, zawodowa, penitencjarna, artystyczna, sportu czasu wolnego, pedeutologia)

AD 3 ( teoretyczna, praktyczna, prakseologiczna, humanistyczna, normatywna, praktyka oświaty)

AD 6 Steinera (walorofska) krytyczna, emancypacyjna, feministyczna, ekologiczna, postmodernizm, Gestalt, Chontesorii, Frecneta, Korczaka)

Problem wspólnych, a problemy krzyżujących się pól badawczych:

- wytwarzania wiedzy komplementarnej

- ryzyka konfliktu „ internautów poznawczych” innych nauk humanistycznych

- dialog (debata) naukowy oraz badania z pogranicza

Inspiracje pedagogiki innymi naukami:

Nauki pogranicza

• Filozoficzne

• Socjologiczne

• Psychologiczne

• Przyrodnicze

• O kulturze

• teologiczne

Wykład 5

Instytucje i środowisko wychowawcze.

Na wszystkich 3 poziomach społecznych:

1. Poziom mikrostrukturalny ( rodzina, małżeństwo, grupa koleżeńska, sąsiedzka, szkoła)

2. Poziom mezostrukturalny ( poziom grup zawodowych, społecznych, lokalne, wiek, miasteczko, dzielnica)

3. Poziom makrostrukturalny ( klasy, warstwy, kapitały ekonomiczne, pieniądz, polityczny - władza, edukacyjny - wiedza, ideologiczny - religia)

OTWARTOŚĆ vis ZAMKNIĘTOŚĆ

TYPY IDEALNE

Wszystko jest zfuzjowane - wszystko nachodzi na siebie

• Jak przewaga otwartych - społeczeństwo półotwarte

• Jak przewaga zamkniętych - społeczeństwo półzamknięte

Każda struktura globalna jest mocno, jak zamknięta w społeczeństwie globalnym. Przechodzi między otwartością a zamkniętością.

Dorno - społeczeństwo jest z reguły totalitarne.

Pluralizm - wielość

Antyautorytalność - odgórne rządzenie

Liberalność

Policentryzm - rozproszenie

Z danych społeczeństw organizują się dane typy środowiskowe.

Środowisko społeczne jako środowisko wychowawcze.

Orientacje:

Wyeksponowanie socjologicznego aspektu środowiska i odniesienie go do innych aspektów, czyli ukazanie wybranych właściwości środowiska badanych przez socjologa, a nie zawsze uwzględnionych przez pedagoga.

Środowisko ujmowane ze względu na kogoś na jednostkę.

„Pgół grup i jednostek z którymi w ciągu swego życia osobnik styka się prywatnie lub trwale (…) nazywamy środowiskiem społecznym tego osobnika (Zamiecki)

Wychowawcze funkcjonowanie środowiska (proces uspołeczniania i wywierania wpływu)

W środowisku można wyróżnić co najmniej 3 strefy stymulowania procesu uspołeczniania:

1. System zinstytucjonalizowanej działalności realizującej cele wychowania

2. Systemy wartości i stosunki międzyludzkie

3. Strefa patologii społecznej w wyniku wpływów upadłych moralnie środowisk społecznych.

Stosunek wychowawczy - relacje między ludźmi, którzy wywierają na siebie wpływ wychowawczy.

Środowisko społeczne = środowisko wychowawcze

WYCHOWANIE

- ogół wpływów mających na celu wywołanie pożądanych zmian osobowości wychowanka.

ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE

- 3 główne poziomy środowiska:

1. zinstytucjalizowanej działalności

2. strefa przekonań wartości i ideologii

3. strefa patologii społecznej (zagrożeń)

LEGITYMIZACJA - przyzwolenie jednostki na nierówności w społeczeństwie w celu zachowania równowagi

IDENTYFIKACJA - z rodziną np. zakorzenienie, które potrafi nam określić miejsce w grupie (stosunek jednostki w grupie)

INSTYTUCJONALIZACJA - reguły, kodeksy, normy postępowania, formalne postępowanie

INTERNALIZACJA - reakcja jednostki na reprezentowane przez grupę utożsamianie się ze zdaniem np. grupy (identyfikacja) - społeczeństwo, norm, wartości, wzorów

EKWILIBRUM

Wykład 6

RODZINA - podstawowe środowisko wychowawcze, najszybciej i najdłużej

Patologia (trauma) - chcemy zerwać z korzeniami rodzinnymi.

hobitus - rodzina go wytwarza

Im mniej zaufania tym więcej totalitaryzmu

FUNKCJE RODZINY:

• Prokreacyjna

• Światopoglądowa

• Religijna

• Materialna (finansowa podpora)

• Socjalno bytowa

RODZINA (MODELE):

• Tradycyjna

• W społeczeństwie przemysłowym

• Współczesna - nowoczesna

Ćwiczenia 2

„Wychowanie na co dzień”

- Edukacja pozaszkolna dzieci i młodzieży

Recenzja:

1. Tytuł

2. Informacje o recenzowanym tekście (autor, adres, czasopismo, rok, nr)

3. Krótkie streszczenie

4. Własne uwagi

5. Podsumowanie z tezą.

TEMAT: Rodzina środowiskiem kształtującym osobowość dziecka.

Nr 1-2 (172-173) I-II 2008

Wykład 7

INKULTURYZACJA - poziom edukacyjny obok wychowania i edukacji

ROLA RODZINY:

1. prokreacyjna - seksualne (ciągłość biologiczna)

- podstawowe potrzeby dziecka np. potrzeba bezpieczeństwa, zależność i miłość. Rodzina kształtuje nowe potrzeby poznawcze.

2. materialno-ekonomiczne

3. kontrolna - maleją możliwości kontroli formalnej

4. socjalizacyjno - wychowawcza

- rodzina stanowi teren socjalizacji dziecka, przejmowanie przez nie zadań i obowiązków.

5. rodzina jest dla dziecka polem doświadczalnym

6. rodzina przekazuje dziecku dorobek kulturowy, społeczeństwa

7. Rodzice i inni członkowie rodziny dostarczają dziecku modeli osobowych i wzorów zachowań w konkretnych sytuacjach życia codziennego. Rodzina stanowi podstawową grupę społeczną, elementarną komórkę życia w społeczeństwie

Rodzina wprowadza dziecko w życie społeczne i w życie kultury

8. Funkcje religijne - przekazanie norm i zasad religijnych

KRYTERIA RODZINY:

1. wielkość rodziny

2. wzrost rodziny

3. stosunek do potomstwa

4. zdrowie

5. aktywność zawodowa

6. status materialny, rodziny

7. struktura hierarchi

8. emancypacja - wyzwolenie z ograniczeń, warunków politycznych

9. ekonomiczny - praca na roli

Rola rodziny jako środowisko wychowawcze - nie ogranicza się do wczesnych lat życia dziecka (inkulturacja) trwa aż do momentu osiągnięcia samodzielności, zdobycia wykształcenia i przysposobienie do zawodu.

Oryginalność rodziny w odniesieniu do kwestii narodowych dostrzec można malejący patriotyzm. Ludzie coraz mniej skłonni są do poświęceń dla ojczyzny i coraz mniej cenią poświęcenie innych. Są coraz mniej skłonni do wyrzeczeń w imię racji wyższych coraz bardziej cenione są wartości służące jednostce i własnej rodziny.

Wykład 8

RODZAJE PATOLOGII:

Patologie społeczne - wynikają z zachwiania porządku normatywnego ( z tego co być powinno a jest) wtedy osiągnięte cele opierają się na środkach, metodach, dochodzenia nieprawdy to rodzi sytuacje napięcia.

RODZAJE PATOLOGII 4 (wg napięć strukturalnych - teorii Anoni)

1. DEWIACJA KLASYCZNA

- wtedy gdy pojęcie sukcesu życiowego jest zbyt wysokie do posiadanych środków. Człowiek doznaje frustracji i sięga po rzeczy niedozwolone.

2. WYCOFANIE SIĘ Z ŻYCIA SPOŁECZNEGO

- kiedy człowiek rezygnuje z ambicji i samorealizacji i dostosowuje swoje potrzeby do posiadanych środków.

3. WYKLUCZENIE SPOŁECZNE

- rodzi się ze systematyzacji i prowadzi do wyłączenia osób poza nawias społeczny. Często wynika to także z postawionych celów swoich i poszukiwanych środków.

4. BUNT (KONFENSTACJA)

- nie mam środków, nie mam celów, ale to nic bo ten porządek świata mnie nie interesuje. Rodzi się bunt, sprzeciw ( co oni zrobili, jak oni rządzą) Rozwiązanie siłowe. Rewolucja stawia nowy porządek. Najgorsza forma patologii, nie ma od niej ucieczki.

Wykład 9

Rodzaje dewiacji:

Stary: napięcia, oporu (przemoc, niezgoda z prawem)

TEORIA INTERAKCJONIZMU SPOŁECZNEGO - teoria wywierania wpływu na siebie

Dewiantem czyni nas środowisko w którym jesteśmy.

DEWIANT - osoba w sytuacji mało komfortowej (pozwala sobie na utrwaleni piętna)

Teoria patologii i dewiacji według teorii konfliktu.

Prawomocne normy pojęcie sukcesu i prawomocnych środków ustanawiają głównie elity.

Patologią społecznym ulegają społeczeństwa często bez własnej winy - nie maja kompletnie wpływu na regulowanie prawo.

Patologie społeczne wymagają więc nie tylko stałej uwagi ale przyjęcie równych przeciwstawnych perspektyw i ciągłego powątpiewania.

POJĘCIA:

PEDAGOGIKA - nauka zajmująca się wychowaniem człowieka

WIEDZA POTOCZNA

• niestrawność i niedokładność terminów

• język potoczny jest wieloznaczny

• twierdzenia i sądy nie stanowią spójnego systemu mogą być oparte o autorytet osobisty

WIEDZA NAUKOWA

• Rozwija nasze potoczne wyobrażenie o świecie

• Cechuje się jednoznacznością terminów

• Język jest ścisły

• Twierdzenia muszą być sprowadzalne, powinny stanowić wspólny system, powinny być logiczne i racjonalne, powinny być źródłem nowej wiedzy

• Wiedza naukowa nie jest dogmatyczna, teorie i systemy się zmieniają, różne teorie mogą być zastępowane przez inne, lepsze.

ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE

• Całokształt wpływów i bodźców środowiskowych, zarówno celowo organizowanych, jak i samorzutnych, mających wpływ na jego rozwój, jego świadomość i działanie.

DIAGNOZA

• To ustalenie aktualnego stanu rzeczy lub zjawiska społecznego, aby dojść do przyczyny tego stanu rzeczy.

PODMIOTOWOŚĆ

• to poczucie bycia kimś, posiadanie tożsamości odróżniającej jednostkę od innej. Aby stać się podmiotem trzeba dokonać własnych założeń dotyczących samego siebie i wybrać własną drogę rozwoju. Poczucie podmiotowości rozszerza możliwości edukacyjne człowieka i pozwala na rozkwit jego osobowości.

PROCES WYCHOWANIA

• określenie planowanych czynności przez nas podejmowanych w celu wychowania dziecka (naturalny i powszechny)

AUTORYTET

• wzór czy swoistych przymiotów i kompetencji wychowawców, zwiększających ich możliwości oddziaływania na wychowanków, przekazywania im wiedzy, postaw, wartości i formowania określonych umiejętności.

Policentryczne

Pluralistyczne

WOLNOŚC

Monocentryczne

Autorytarne

Totalitarne

ZNIEWOLENIE

---