PPZEPISY PRAWA (AKTY NORMATYWNE REG. DZIAŁALNOŚĆ GOSP.)
-ustawa o swobodzie działalności gosp. z 2 lipca 2004roku
-kodeks cywilny
Przepisy szczegółowe prawa:
-kodeks spółek handlowych
-ustawa o spółdzielczości
-ustawa o przedsiębiorstwach państwowych
działalność gosp.- to zarówno działalność zarobkowa, wytwórcza, budowlana, handlowa bądź usługowa wykonywana w sposób ciągły i zorganizowany
przedsiębiorca- wykonująca we własnym imieniu działalność osoba fizyczna lub prawna
1.mikroprzedsiębiorstwa
-w jednym z dwóch ostatnich lat zatrudniały średnio mniej niż 10 pracowników
-osiągały przychód roczny nie przekraczający w zł 2mln euro
2.małe
-mniej niż 50 pracowników
-roczny obrót nie przekracza 10mln euro
3.średnie
-mniej niż 250 pracowników
-roczny przychó nie przekraczał 50mln euro
4.duże
-powyżej 250 pracowników
Ekonomia:
nauka o procesach gosp. Wykrywa i opisuje prawidłowości rządzące tymi procesami (prawa ekonomiczne)
nauka o gospodarowaniu (problemy ekonomiczne wynikają z ograniczoności zasobów i nieograniczoności ludzkich potrzeb)
zajmuje się badaniem tego, w jaki sposób społeczeństwa używają ograniczonych zasobów do wytwarzania wartości, towarów i jak je dzielą między różne grupy
mikroekonomia- bada poszczególne elementy tworzące gosp. (gosp. domowe, przedsiębiorstwa, sektory gospodarki, rynki określonych produktów i usług)
makroekonomia- analiza gosp. jako całości (wielkości agregatowe dotyczące całej gosp.)
ekonomia pozytywna- wyjaśnienie zjawisk dotyczących rzeczywistości społeczno-gospodarczej w sposób bezstronny przy użyciu naukowych metod, pełni funkcję opisową (jak jest?)
ekonomia normatywna- formuje zalecenia oparte na subiektywnym wartościowaniu zjawisk (jak powinno być?)
polityka gosp.- ekonomia stosowana
rzadkość- nadwyżka potrzeb ludzkości ponad aktualne możliwości producenta
Funkcje ekonomii:
*poznawcza-wiedza o kategoriach i procesach gosp. , pozwala odpowiedzieć na pytanie „co, jak i dla kogo produkować?”
*aplikacyjna- wnioski i wskaźniki
potrzeba- stan braku czegoś, wywołujący tendencje do zaspokojenia
PIRAMIDA MASLOWA: (od najmniej ważnych)
wiedza zrozumienia
samorealizacja
szacunek, uznanie
przynależność, miłość
bezpieczeństwo (życia i pracy)
podstawowe (fizjologiczne, konieczne do utrzymania przy życiu)
koszt alternatywny- koszt jakiejkolwiek działalności wyrażony w kategoriach utraconych korzyści z innej (najbardziej atrakcyjnej) działalności, z której rezygnujemy na rzecz podjęcia tej pierwszej
wybór racjonalny- wybór dokonany na podstawie porównania korzyści z danej działalności z jej kosztem alternatywnym
PRAWNO-ORG. FORMY DZIAŁANIA PRZEDSIĘBIORSTWA
-spółki cywilne i handlowe
-spółdzielnie
-przedsiębiorstwa handlowe
-przedsiębiorstwa jednoosobowe (indywidualne
rynek- proces w wyniku którego podmioty (kupujący i sprzedający) ustalają przedmiot i warunki wymiany dóbr i usług (rodzaj, ilość, cena, forma zapłaty, warunki transportu, gwarancji)
Rodzaje gospodarowania:
*gosp. naturalna-producent wytwarza produkty w celu bezpośredniego zaspokojenia swoich potrzeb
*gosp. towarowa-producent wytwarza produkt z przeznaczeniem do wymiany (na sprzedaż)
wartość użytkowa- zdolność do zaspokajania potrzeb
Wartość użytkową posiadają:
-towary
-dobra wolne
-produkty pracy ludzkiej, które nie są towarami (dobra w ramach gosp. naturalnej)
wartość wymienna- proporcja w jakiej jeden towar jest wymieniany na drugi
cena- ilość pieniędzy, jaką trzeba zapłacić za jednostkę towaru
Rynek: (podział)
*ze względu na zasięg terytorialny
-rynek lokalny- najczęściej utożsamiany z miastem, gminą
-rynek regionalny- obejmujący kilka powiatów, województw
-rynek krajowy- np. rynek Polski
-rynek międzynarodowy- np. europejski, azjatycki
-rynek światowy- czyli globalny
*ze względu na stopień zróżnicowania rynku
-reakcje między ilością danego towaru na rynku, a możliwościami nabywczymi konsumentów, wyróżniamy:
a)rynek producenta-kiedy wielkość zapotrzebowania na towar jest zgłoszona przez kupujących i przewyższa wielkość oferty sprzedaży
b)rynek konsumenta- kiedy wielkość zapotrzebowania na towary zgłaszana przez kupujących jest mniejsza od wielkości oferty sprzedaży
*według podmiotu obrotu
-dóbr i usług konsumenta
-czynników wytwórczych
*z punktu widzenia branżowego
*w zależności od sytuacji rynkowej
-zróżnicowany
-niezróżnicowany
*z punktu widzenia legalności
-legalny
-nielegalny
*ze względu na ilość
-wolnokonkurencyjny
-oligopolistyczny (kilka podmiotów)
-monopolistyczny (1 podmiot kontrolujący rynek)
popyt- wielkość zapotrzebowania na dobro, jakie zgłaszają wszyscy kupujący na rynku w danym okresie i przy określonym poziomie jego ceny
prawo popytu- odzwierciedla trwałą zależność w danym okresie między wielkością rynkowego zapotrzebowania na dobro, a poziomem jego ceny
Pozacenowe determinały popytu:
-dochody kupujących
-poziom cen komplementarnych lub substytucyjnych
-preferencje nabywców
-oczekiwanie co do zmiany cen i dochodów w przyszłości
Paradoksy związane z popytem:
*paradoks spektakularny-jeśli spodziewamy się dalszego wzrostu ceny w przyszłości. Wielkość popytu na dobro rośnie, mimo wzrostu jego ceny.
*paradoks Giffena- „im chleb jest droższy, tym więcej się go spożywa” - chleb staje się substytutem relatywnie droższych dóbr żywnościowych (dóbr podstawowych)
*paradoks Veblena- „efekt snoba”, kiedy wzrost cen dóbr luksusowych powoduje wzrost popytu na te dobra.
Krajowy rejestr sądowy (KRS); skład:
-rejestr przedsiębiorstwa
-rejestr stowarzyszeń innych organizacji społecznych
-rejestr dłużników niewypłacalnych
Formalności związane z podjęciem działalności gospodarczej:
-uzyskanie numeru identyfikacyjnego- REGON
-zawiadomienie organów podatkowych (urząd skarbowy-ustalenie obowiązku podatkowego)
-dokonanie ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych, którym podlegają:
*osoby prowadzące działalność gospodarczą (indywidualni właściciele, wspólnicy spółek cywilnych i osobowych)
*osoby zatrudnione na podstawie umów o pracę i umowy na zlecenie
-założenie rachunku bankowego
Fakt rozpoczęcia działalności zgłosić do:
-Państwowej Inspekcji Pracy
-Państwowa Inspekcja Sanitarna- jeśli prowadzi się działalność w zakresie żywności i żywienia
-Państwowa Inspekcja Handlowa- jeśli prowadzi się działalność w zakresie handlu
Ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym z mocy prawa podlegają:
-osoby zatrudnione na podstawie umów o pracę i umowy na zlecenie
-osoby prowadzące działalności gospodarcze (indywidualni właściciele, wspólnicy spółek cywilnej i osobowej)
elastyczność popytu- stosunek względnej (procentowy) zmiany wielkości popytu do względnej (procentowej) zmiany czynnika, który zmianę popytu wywoła
elastyczność cenowa popytu- stopień reakcji wielkości popytu na określone dobro (usługę) na zmianę ceny tego dobra (usługi)
procentowa zmiana wielkość popytu
Ed=--------------------------------------------
procentowa zmiana ceny
Rodzaje elastyczności cenowej:
*proporcjonalny (Ed=1)
*elastyczny (Ed>1)
*nieelastyczny (0<Ed<1)
*sztywny (Ed=0)
O poziome elastyczności popytu decyduje:
-charakter zaspokajania potrzeb
-brak substytutu
-poziom ceny danego dobra
-struktura rynku
-horyzont cenowy
*dobra absolutnie zbędne (Ed=0)
*dobra podstawowe- mała elastyczność (Ed<1)
*dobra zaspokajające potrzeby standardowe (Ed=1)
*trwałe przedmioty konsumpcji (Ed>1), dobra luksusowe
mieszana cenowa elastyczność popytu- wyraża stopień popytu na dane dobro na zmiany cen innych dóbr
dochodowa elastyczność popytu- miernik reakcji (wrażliwości) popytu na zmianę dochodu . Informuje o ile procent zmieni się popyt, jeśli dochód konsumenta zmieni się o 1%
dobra podstawowe- w miarę wzrostu popyt na nie maleje lub rośnie mniej proporcjonalnie w stosunku do wzrostu dochodu
dobra wyższego rzędu- wzrost dochodu oznacza wzrost popytu na dobra
SPÓŁKI:
Spółki handlowe:
-osobowa
-kapitałowa
Spółki osobowe:
-jawna
-partnerska
-komandytowa
-komandytowo-akcyjna
Spółki kapitałowe:
-z ogr. Odpowiedzialnością (z.o.o.)
-akcyjna
sp. jawna- może być założona przez co najmniej 2 wspólników. Umowa powinna zawierać te same elementy, co umowa spółki cywilnej i powinna mieć formę pisemną. Takie same zasady obowiązują w sp. partnerskiej.
sp. komandytowa
*komplementariusz
*komandytariusz
-polega na tym, że przynajmniej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowiada w niej wobec wierzycieli bez ograniczenia, drugi wspólnik (komandytariusz) ma odpowiedzialność ograniczoną do wysokości wkładu (suma komandytowa)
Umowa sp. handlowej musi być zawarta w formie aktu notarialnego, a wpisowi do rejestru przedsiębiorców podlega wysokość wkładu komandytariusza.
sp. z.o.o.- opiera się na wspólnym zaangażowaniu kapitalnym wspólników i ich ograniczonej odpowiedzialności do wysokości wkładu, wobec wierzycieli. Może ją założyć nieograniczona liczba osób lub tylko 1 osoba. Suma udziałów wszystkich wspólników stanowi kapitał zakładowy, którego wysokość nie może być mniejsza w walucie polskiej niż 50tys. zł.
Do powstania spółki niezbędne są:
-wpis do rejestru przedsiębiorców
-ustanowienie władz spółki (walne zgromadzenie udziałowców)
Rozwiązanie spółki:
-z decyzji wspólników
-w razie upadku
-w razie orzeczenia sądowego
sp. akcyjna (SA)- forma prawno- organizacyjna prowadzenia działalności gospodarczej umożliwiająca tworzenie wielkich przedsiębiorstw i dużą koncentrację kapitałową. Podstawą SA jest kapitał akcyjny pochodzący ze sprzedaży akcji, który wynosi 500tys. zł.
Niezbędne jest:
-sporządzenie statutu
-wpis do rejestru przedsiębiorców
Status SA musi być sporządzany w formie aktu notarialnego.
Statut zawiera:
-nazwę siedziby i przedmiotu działalności spółki
-liczbę wartości i rodzaje akcji
-sposób zarządzania spółką
-wykaz założycieli
-organy władz spółki
WZA- Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy
PRAWO ENGLA- w miarę wzrostu przeciętnego dochodu zmienia się struktura popytu (zmniejsza się udział wydatków na dobra podstawowe, a rośnie popyt na dobra luksusowe)
-poziom życia społeczeństwa jest tym wyższy im niższy jest udział wydatków na dobra podstawowe
PODAŻ- relacje między ilością dóbr i usług dostarczonych na rynek, w ich cenami w określonym czasie
*p. indywidualna- odnosi się do indywidualnego producenta-kiedy
*p. rynkowa- odnosi się do wszystkich producentów danego dobra
prawo podaży- wzrost ceny rynkowej prowadzi do wzrostu oferowanych ilości dóbr na rynku
Pozacenowe determinanty podaży:
-koszty produkcji
-przewidywania producenta co do zmiany cen i popytu w przyszłości
-rozmiary eksportu i importu
-interwencjonizm państwowy
-liczba przedsiębiorców w branży
-warunki naturalne i czynniki losowe
-sezonowość produkcji
-realizowane inwestycje (czynnik czasu)
CENOWA ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY- reakcja wielkości podaży na zmianę ceny
RODZAJE CENOWEJ ELASTYCZNOŚCI PODAŻY:
*podaż sztywna (Es=0)
*podaż doskonale elastyczna
*podaż elastyczna- zmiana ceny o 1% powoduje zmianę podaży o więcej niż 1% (Es>1)
*podaż nieelastyczna (Es<1)
TEORIA KONSUMENTA
-użyteczność jest to miara zaspokojenia potrzeb. Wskazuje sumę zadowolenia z konsumpcji dóbr w określonych ilościach.
Użyteczność całkowita (TU)- całkowite zadowolenie konsumenta z korzystania z pewnej ilości dobra. Wzrasta przez cały czas konsumpcji, aż do momentu zużywania dobra.
Użyteczność końcowa (MU)- odzwierciedla zmianę użyteczności całkowitej, spowodowanej spożyciem kolejnej jednostki dobra
Prawo malejącej użyteczności końcowej- każda następna konsumowana jednostka dobra przynosi coraz mniej zadowolenia z jej korzystania
krzywa obojętności- obejmuje wszystkie możliwe kombinacje ilościowe dwóch dóbr, które przynoszą konsumentowi taką samą użyteczność z ich konsumpcji
Linia ograniczenia budżetowego- obrazuje maksymalne kombinacje ilościowe dwóch dóbr, które może nabyć konsument, przy danym dochodzie i cenach
I= Px*X+Py*Y
I- dochód nominalny konsumenta
Px- cena dobra x
Py- cena dobra y
X- ilość dobra konsumowanego x
Y- ilość dobra konsumowanego y
Równowaga konsumenta- w tym punkcie konsument znajduje maksymalne zadowolenie z konsumpcji przy posiadanym dochodzie, czyli znajduje się w sytuacji optymalnej
Optimum konsumenta- jest graficznie określane jako punkt styczności linii ograniczenia budżetowego z najwyższą możliwą krzywą obojętności
BANK CENTRALNY I POLITYKA MONETARNA
Bank centralny i jego funkcje:
-naczelnym bankiem w całym systemie bankowym jet bank centralny, który spełnia w gosp. 5 funkcji:
emitowanie banknotów- reguluje sposób ilości pieniądza w obiegu rynkowym
pełnienie przez bank roli banku banków-czyli prowadzi on rachunki innych banków i udziela im pożyczek
obsługa skarbu państwa- prowadzenie rachunków bankowych i przeprowadzanie w imieniu rządu operacji finansowych w kraju i za granicą, udziela też pożyczek
pełnienie roli centrum walutowego kraju- decyduje o zapasach złota i walut zagranicznych, czyli pieniędzy innych krajów, przeprowadza operacje interwencyjne w obronie kursu waluty krajowej
wykonywanie pewnych czynności administracyjnych- np. kontrola banków w określonych sytuacjach
POLITYKA MONETARNA (PIENIĘŻNA)- kształtowanie podaży pieniądza
Narzędzia polityki monetarnej:
-wyznaczanie stopy rezerw obowiązkowych
-określenie stopy redyskontowej
-operacje otwartego rynku (polegają na zakupie i sprzedaży papierów wartościowych)
RESTRUKCYJNA POLITYKA MONETARNA
-polega na takim wykorzystaniu narzędzia polityki monetarnej, która prowadzi do zmniejszenia podaży kredytów, a więc do zmniejszenia podaży pieniądza w gosp. tj. :
*podwyższenia poziomu rezerw gotówki
*podniesienia stopy redyskontowej
*sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku
EKSPANSYWNA POLITYKA MONETARNA
-polega na takim wykorzystaniu narzędzi polityki monetarnej, która prowadzi do zwiększenia podaży pieniądza w gosp. tj. :
*obniżenie poziomu rezerw gotówki
*obniżenie stopy redyskontowej
*skup papierów wartościowych na wolnym rynku
bank- jest osobą prawną działającą na podstawie zezwoleń KNB (komisji nadzoru bankowego) uprawniających do wykonywania czynności bankowych
Czynności banku:
-przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub terminowo
-udzielanie kredytów
-udzielanie gwarancji bankowych
-emitowanie bankowych papierów wartościowych
-przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych
Celem banku jest osiągnięcie jak największej marży odsetkowej.
marża odsetkowa- różnica między ceną po jakiej bank kupuje pieniądz, a ceną po jej sprzedaży
rachunek bankowy- służy do przechowywania środków pieniężnych
*rachunki bieżące- podstawowe, prowadzone dla przedsiębiorstw
*rachunki pomocnicze- przeznaczone do przeprowadzania przez przedsiębiorstwo rozliczeń w innych bankach, niż w banku, w którym prowadzony jest rachunek bieżący
*rachunki lokat terminowych- do lokowania środków pieniężnych na określony czas, w zamian za wyższe oprocentowanie
*rachunki kredytowe- do wykorzystania przyznanych przez bank kredytów i ich spłaty
papiery wartościowe- dokumenty stwierdzające istnienie określonych praw majątkowych, np. akcje, obligacje, czeki, weksle, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych
KRYTERIUM KLASYFIKACJI::
1. Papiery wierzytelskie
*według charakteru praw majątkowych
-dokumenty stanowiące potwierdzenie wierzytelności pieniężnych (czeki, weksle, obligacje)
-dokumenty uprawniające do współwłasności majątkowej (akcje)
*ze względu na tryb stosowany w obrocie (sposób przenoszenia tytułu własności i innych praw majątkowych)
-na okaziciela
-na zlecenie
-imienne
*ze względu na charakter dochodów, jakie prznoszą
-papiery wierzytelskie przynoszące stały dochód od wartości nominalnej dokumentu
-papiery udziałowe (akcje)
*ze względu na cel
-służące rozliczeniom (czeki)
-papiery wartościowe lokacyjne (akcje, obligacje)
*ze względu na czas, w którym funkcjonują
-papiery wartościowe posiadające określony czas funkcjonowania na rynku (obligacje jednoroczne, trzyletnie)
-papiery wartościowe nie posiadające określonego okresu funkcjonowania (akcje)
*ze względu na rodzaj emitenta
-papiery wartościowe emitenta publicznego (skarb państwa, samorząd)
-papiery wartościowe lokacyjne emitenta prywatnego (banki, spółki akcyjne)
akcje- papiery wartościowe o zmiennym dochodzie. Posiadacz akcji jest więc współwłaścicielem firmy
Prawa:
Prawo do udziału w zyskach wyprowadzonych przez spółkę w części przeznaczonej do podziału między akcjonariuszy
Prawo do współzarządzania spółką akcyjną
Prawo do udziału w majątku spółki akcyjnej
Prawo pierwszeństwa udziału w nowych emisjach akcji w celu podwyższenia kapitału spółki akcyjnej
*ze względu na formę pokrycia równowartości akcji wyróżniamy
-akcje opłacone gotówką
-akcje obejmowane przez akcjonariuszy za wkłady rzeczowe
*według rodzaju uprawnień przysługujących właścicielom wyróżnia się
-akcje zwykłe
-akcje uprzywilejowane dające dodatkowe uprawnienia
Uprzywilejowanie dotyczy tylko głównie prawa:
-głosu (od 2-5 głosów na 1 akcje uprzywilejowaną)
-do wyższej dywidendy
-do podziału majątku w przypadku likwidacji akcji
Wyróżnia się też akcje pracownicze, które sprzedawane są pracownikom nieodpłatnie w wypadku prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.
Akcjonariusze czerpią dochód z dwóch źródeł:
-z udziału w podziale zysku spółki (dywidendy)
-z różnicy między ceną nabycia, a ceną sprzedaży akcji
W przypadku akcji możemy mówić o 3 wartościach:
*nominalna- ta, co jest wypisana na akcji
*emisyjna- według której sprzedaje się akcje na rynku pierwotnym
*rynkowa- kurs akcji, jest to aktualna cena akcji na rynku ukształtowania pod wpływem podaży i popytu na tle papierów wartościowych
obligacje- dokumenty, w których emitent potwierdza zaciągnięcie pożyczki o określonej kwocie
*obligacje o stałym oprocentowaniu (do roku czasu)
*obligacje o zmiennym oprocentowaniu (indeksowane)
Podział ze względu na emitenta:
-prywatne
-publiczne
PKB- Produkt Krajowy Brutto- suma dóbr i usług finalnych wytworzonych w gospodarce w danym okresie w ujęciu wartościowym. Jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem
Dobra i usługi finalne- dobra, które nabywa ostateczny użytkownik
Dobra pośrednie- dobra i usługi stanowiące nakład w kolejnych ogniwach procesu produkcji dóbr finalnych. Aby uniknąć podwójnego liczenia, nie są one włączone do PKB.
Metody liczenia PKB:
Produktowa- suma wartości wytworzonych dóbr i usług finalnych
Wydatkowa- suma wartości wydatków, na zakup dóbr i usług finalnych
Dochodowa (wartości dodanej)- suma wartości dochodów właścicieli czynników wytwórczych lub suma wartości dodanej wszystkich przedsiębiorstw
PKB=C+I+G+X
C- wartość dóbr konsumpcyjnych nabywanych przez gosp. domowe
I- dobra inwestycyjne nabywane przez przedsiębiorstw
G- wydatki rządowe i władz lokalnych na dobra konsumpcyjne i inwestycyjne
X- eksport netto
X=Ex-Im
Ex- dobra wytwarzane u nas i sprzedawane za granicą
Im- na odwrót
PKN- Produkt Krajowy Netto
PKN=PKB-Am
Am- amortyzacja liniowa (miara szybkości zmniejszania się wartości istniejącego zasobu kapitału w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia)
Am=F*1/t
F- księgowa wartość środka trwałego zużywanego w produkcji w dłuższym czasie
t- przewidywany okres eksploatacji danego środka trwałego
PNB- Produkt Narodowy Brutto- suma dóbr i usług finalnych wytworzonych przez narodowe czynniki wytwórcze, bez względu na miejsce świadczenia przez nie usług, tzn. w kraju lub za granicą. Jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki wytwórcze.
PNB=PKB+Dzn
Dzn- dochody netto z własności kapitału
PNN- Produkt Narodowy Netto
PNN=PNB-Am
DN- Dochód Narodowy- całość dochodów wypłacanych właścicielom ludzkich i fizycznych zasobów wytwórczych za korzystanie z tych zasobów w produkcji (wynagrodzenia pracowników, renty z tytułu dzierżawy, czynsze z tytułu najmu, zyski z kapitałów, dochody z pracy na własny rachunek).
DN=PNN-Tx pośr.
[DN=(PKB+Dzn-Am)-Txpośr.]
inflacja- wzrost przeciętnego poziomu cen
stopa inflacji- procentowa zmiana poziomu cen, obliczana zgodnie z formułą
poziom cen w r. bieżącym - poziom cen w r.poprzednim
stopa infl.= ------------------------------------------------------*100
poziom cen w roku poprzednim
deflacja- utrzymujący się spadek poziomu cen
Inflację wywołują:
-niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych, np. embargo na import ropy naftowej lub strajki w podstawowych gałęziach produkcji (inflacja kosztowa)- pojawia się w gosp. w wyniku wzrostów kosztów podstawowych
-wzrost zagregowanego popytu w gospodarce (inflacja popytowa)- pojawia się w gosp. w wyniku wzrostów zagregowanego popytu. Poziom cen jest w tym wypadku ciągnięty przez zwiększony popyt nabywców.
Podział inflacji ze względu na tempo wzrostu:
*pełzająca- do 5% w skali roku, nie wpływa ujemnie na gosp.
*krocząca- 5-10% w skali roku
*galopująca- do 150% w skali roku
*hiperinflacja- powyżej 150% w skali roku
Mierniki inflacji:
Indeks Dóbr Konsumenta (CP)
Indeks Dóbr Produkcyjnych (PP)
Konsekwencje:
*skutki makroekonomiczne
-ograniczenie stabilności (spadek eksportu, niepewność)
-zwiększenie reaktywności cen oraz wielkości produkcji różnych dóbr
*skutki mikroekonomiczne
-inflacja ogranicza dochody stałe
-pełzanie podatkowe
-zwiększenie informacji odnośnie cen
indeksowanie umów- zawarcie w umowie odpowiednich postanowień niwelujących działania inflacji na środki pieniężne, płace,
Działalność banków komercyjnych:
Bank komercyjny- osoba prawna działająca na podstawie zezwoleń KNB (komisji nadzoru bankowego) uprawniających do:
-przyjmowania wkładów na żądanie lub terminowych
-udzielania kredytów
-udzielania gwarancji bankowych
-przeprowadzania bankowych rozliczeń pieniężnych
WIBOR- cena pieniądza na rynku państwowym
Prowadzenie rachunku bankowego:
-przechowywanie środków pieniężnych i przeprowadzanie rozliczń za jego pomocą
Rodzaje rachunków:
-bieżące- dla przedsiębiorstw , obsługuje transakcje powyżej 15000. Przedsiębiorca może mieć tylko 1 taki rachunek
-pomocnicze- rozliczenia po za bankiem w którym prowadzony jest rachunek bieżący
-lokat terminowych- do lokowania na określony czas
-kredytowe-przeznaczone do wykorzystania przyznanych przez bank kredytów i ich spłaty
Dla US i BIK bank może udzielić informacji o stanie konta.
Kredyty bankowe- dług pieniężny zaciągnięty w banku na określony cel, czas i procent.
Umowa kredytowa-kształtowana przez prawo bankowe.
Umowa pożyczkowa- kształtowana przez kodeks cywilny.
Cechy kredytu bankowego- celowość, zwrotność, terminowość, oprocentowanie, zabezpieczenie
Jeżeli kredyt zostanie wykorzystany nie zgodnie z umową bank może ją wypowiedzieć.
Formy zabezpieczeń: *poręczenie osób, *zastaw rzeczy
Klasyfikacja kredytów:
-okres kredytowania:
*krótkoterminowe- do 1 roku
*średnioterminowe 1-3
*długoterminowe
-ze względu na rodzaj:
*obrotowe- finansowanie bieżących potrzeb- dominująca działalność kredytowa
* inwestycyjne- na zakup maszyn, urządzeń
* konsumpcyjne- najczęściej zakupy ratalne przez gospodarstwa domowe
-ze wzglądu na walute:
*kredyty złotowe
*kredyty dewizowe (w walutach obcych)
System podatkowy w Polsce:
Podatek- publiczno prawne, przymusowe, bezzwrotne świadczenie do samorządów terytorialnych lub na rzecz skarbu państwa
Podział (RODZAJE):
Przychodowe:
-według przedmiotu opodatkowania- podatek rolny, leśny
-dochodowe- od osób prawnych, fizycznych
-od dochodów kapitałowych (tzw. Podatek belki)
Majątkowe:
-od nieruchomości, dywidenda od udziału
-od przyrostu majątku (spadki i darowizny)
-od obrotu majątkiem (opłata skarbowa od czynnośći cywilnoprawnych)
Podatki od wydatków
-od towarów i usług(VAT), akcyzowe
-wg stosunku przedmiotu opodatkowania do źródla podatku
-bezpośrednie (podatek od osób fizycznych)
-pośrednie (VAT)
Według podziału dochodów podatkowych:
-państwowe- podatek od towarów i usług, akcyza, oprocentowanie kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu P.
-samorządowe- podatek rolny, leśny, od nieruchomości, opłaty lokalne, spadku i darowizny, opłata skarbowa od czynności cywilno prawnych
-wspólne- podatek dochodowy od osób fizycznych (85% do budżetu państwa a 15% do gminy) podatek dochodowy od osób prawnych którego 95% przypada budżetowi państwa a 5 % gminom.
Elementy systemu podatkowego:
-podmiot podatku -osoba prawna lub fizyczna zobligowana do uiszczenia podatku zwana PODATNIKIEM.
-płatnik podatku
-przedmiot podatku (to czego dotyczy podatek)
-podstawa opodatkowania
-stawka opodatkowania
*procentowe
*kwotowe (*stały (liniowy) * zmienny)
Stawki stałe- jednakowe dla każdej podstawy opodatkowania (opodatkowanie proporcjonalne)
Stawki zmienne (zmieniają się wraz ze zmianą podstawy opodatkowania.
Zobowiązania podatkowe:
-osoba podatnika i ewentualnie płatnik
-wysokość świadczenia
- ermin zapłaty świadczenia
-miejsce spełnienia świadczenia
Formy powstawania zobowiązania podatkowego:
-z chwila doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania
- bez uprzedniego doręczenia decyzji
Organy podatkowe są 2-u instancyjne:
-urzędy skarbowe, u. celne, wójtowi, burmistrzowie.
-organami podatkowymi wyższego stopnia są organy odwoławcze:
*izby skarbowe i celne jako organy odwoławcze od decyzji urzędów skarbowych
*Minister finansów- najwyższy organ.
Podatek od towarów i usług (VAT)
-pobierany od sprzedaży w każdej fazie produkcji i obrotu towarowego od wartości wytworzonej na danym etapie produkcji i wymiany czyli od tzw. wartości dodanej. Jest to podstawowy podatek pośredni w PL. STAWKI:
-23% stawka podstawowa
-8% stawka obniżona / ulgowa - towary związane z żywieniem, ochrona zdrowia, książki, gazety, czasopisma, usługi transportowe
-0% - eksport oraz wewnątrz wspólnotowa sprzedaż i nabycie towarów
Zwolnienia od PTU: *podmiotowe i *przedmiotowe
Zwolnienie podmiotowe z PTU jeśli wartość sprzedaży nie przekroczyła 150 tyś zł.
Podatek dochodowy od osób fizycznych:
-suma przychodów ze wszystkich źródeł.
Stawki:
18% do 85 528zł przychodu
32% powyżej 85 528zł przychodu
Instrumenty oddziaływania państwa na gospodarke:
-polityka cenowa, budżetowa, monetarna.
P. Cenowa:
Metoda pośrednia- cena ustalona przez popyt i podaż korygowana za pomocą systemu podatkowego.
Metoda bezpośrednia- wyznaczanie cen w sposób administracyjny (ceny max i min).
P. Budżetowa:
-Budżet państwa: plan finansowy obejmujący dochody i wydatki na cele publiczne. Jeżeli budżet nie jest uchwalony to dochody i wydatki prowadzone są na podstawie projektu budżetu tzw. prowizorium budżetowe.
-Pasywna polityka budżetowa: Oparta na założeniu że określone elementy dochodów i wydatków budżetowych cechuje tendencja do automatycznego reagowania na zmiany sytuacji gospodarczej.
-Aktywna polityka budżetowa: ma ona miejsce gdy stosuje się określone środki budżetowe i fiskalne w celu przeciwdziałania wahań koniunkturalnych oraz w celu stabilizacji cen i ograniczenia bezrobocia. *zmiany stawek podatków, * zmiany w poziomie wydatków budżetowych.
Główne źródła dochodów budżetu:
-podatki
-dochody z ceł i opłat granicznych
-dochody z majątku państwowego
* dzierżawa
* sprzedaż (prywatyzacja)
Wydatki budżetowe:
-utrzymywanie strefy budżetowej (administracja, szkoły. Policja, wojsko)
-wydatki na cele gospodarcze
-transfery- wydatki na utrzymanie pewnych grup społecznych lub osób indywidualnych (zasiłki, stypendia, renty, emerytury)
Narzędzia polityki gospodarczej:
-mające charakter nakazowy (nakaz administracyjny, charakterystyczny dla gospodarki nakazowo- rozdzielczej.
-mające charakter parametryczny
II Podział:
-narzędzia oddziaływujące na popyt:
*środki zmniejszające lub zwiększające popyt globalnych.
*środki stymulujące oszczędności
*środki przymusowe (dewaluacja wlasnej waluty, podwyższenie stóp procentowych)
-narzędzi oddziaływujące na podaż;
* środki stymulujące podejmowanie inwestycji (atrakcyjne kredyty, ulgi podatkowe??)
*środki służące ochronie własnego rynku (cła, opłaty wyrównawcze)
Polityka monetarna: kształtuje podaż pieniądza
Narzędzia polityki monetarnej:
-Wyznaczanie stopy rezerw obowiązkowych
-Określanie stopy redyskontowej
-Operacje otwartego rynku.