Patomorfologia układu moczowego
Zaburzenia rozwojowe nerek
• Wrodzony brak zawiązka nerek (Agenesia renum)
• Niedorozwój nerek (Hypoplasia renum)
• Nieprawidłowe umiejscowienie nerek (Ectopia renum)
• Nerka podkowiasta (Ren arcuatus)
Obrazy kliniczne chorób nerek
• Zespół nefrytyczny
• Zespół nerczycowy (zespół nefrotyczny)
• Ostra niewydolność nerek
• Przewlekła niewydolność nerek
• Uszkodzenie cewek nerkowych
Zespół nefrytyczny - Zespół ten występuje typowo w ostrym, postreptokokowym zapaleniu kłębuszkowym nerek.
Cechami zespołu są:
• Krwiomocz
• Białkomocz
• Skąpomocz
• Nadciśnienie tętnicze
• Wzrost poziomu azotu pozabiałkowego i kreatyniny.
ZESPÓŁ NERCZYCOWY
- Zawsze świadczy o chorobie kłębuszków nerkowych.
Przyczyną większości przypadków zespołu nerczycowego są glomerulopatie pierwotne: submikroskopowe zapalenie nerek u dzieci i błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek u dorosłych. U podstaw zmian leży uszkodzenie bariery filtracyjnej (śródbłonków, błony podstawnej i podocytów) z następową utratą średniej wielkości białek osocza (albumin) i wynikającymi z niej reakcjami ustroju zmierzającymi do utrzymania homeostazy.
Objawy zespołu:
• Znaczna proteinuria (>3.5 g/dobę)
• Hipoalbuminemia (<3g/100ml)
• Uogólnione obrzęki
• Hiperlipidemia i lipiduria.
Ostra niewydolność nerek - Zespół objawów związanych z nagłym pogorszeniem się funkcji nerek, w wyniku czego w niedostatecznym stopniu wydalane są z ustroju produkty przemiany materii, znacznym zaburzeniom ulega gospodarka wodno-elektrolitowa i dochodzi do rozwoju ostrej mocznicy.
Postacie ostrej niewydolności nerek:
• Ostra niewydolność nerek przednerkowa - wywołana nagłym pogorszeniem ukrwienia nerek lub zaburzeniami hemodynamiki wewnątrznerkowej;
• Ostra niewydolność nerek w postaci nerkowej - spowodowana pierwotnym uszkodzeniem kłębuszków, naczyń krwionośnych lub cewek i tkanki śródmiąższowej;
• Ostra niewydolność nerek pozanerkowa - spowodowana nagłą trwałą lub przerywaną niedrożnością dróg moczowych.
Choroby kłębuszków nerkowych (Glomerulonephritis; GN)
Patogeneza GN
1.Uszkodzenie typu humoralnego
-Kompleksy immunologiczne (70%)
-PC cytotoksyczne
2.Uszkodzenie typu komórkowego
-Limf. T i Mak.
3.Nieprawidłowe białka strukturalne (zespół Alporta (zaburzenie syntezy kolagenu typu IV, ch. cienkich błon)
Biopsja gruboigłowa nerki
1.Mikroskop świetlny (HE, PAS, inne)
2.Ocena kompleksów immunologicznych i fragmentów dopełniacza w:
-IF lub IHC
3.Mikroskop elektronowy
Lokalizacja
- Rozlane(global)
Cały kłębuszek jest zajęty
- Segmentarne (segmental)
Tylko część kłębuszka jest zajęta
CHOROBY KŁĘBUSZKÓW NERKOWYCH
Pierwotne
Wtórne
Pierwotne CHOROBY KŁĘBUSZKÓW NERKOWYCH
Ostre rozlane rozplemowe KZN GN proliferativa diffusa
Zewnątrzwłośniczkowe KZN GN proliferativa extracapillaris; GN rapide progressiva; crescentic GN
Glomerulopatia błoniasta Glomerulopathia membranosa; GN membranosa
Submikroskopowe KZN GN submicroscopica; minimal change disease
Ogniskowe segmentarne stwardnienie KN glomerulosclerosis focalis segmentalis; focal segmental GS, FSGS
Błoniasto-rozplemowe KZN GN membranoproliferativa
Nefropatia IgA Nephropathia IgA
Przewlekłe KZN GN chronica
Wtórne CHOROBY KŁĘBUSZKÓW NERKOWYCH w:
1.SLE
2.Cukrzyca
3.Amyloidosis
4.Zespół Goodpasture
5.Polyangitis microscopica
6.Granulomatosis Wegeneri
7.Choroba Schönleina-Henocha
8.Endocarditis bacterialis
GN submicroscopica MINIMAL CHANGE DISEASE
• wiek przedszkolny (2 - 6 rż),
często po zakażeniu górnych dróg oddechowych lub szczepieniu
Objawy:
-zespół nerczycowy (selektywny białkomocz - albuminy)
Patogeneza:
-Uszkodzenie typu komórkowego: limf.T * cytokiny * (?) neutralizacja ładunków GBM * stopienie wypustek nóżkowatych podocytów
• rokowanie:
-90% odpowiada na sterydy
• 1/3 OK., 2/3 nawroty
• MŚ:
-bz
• IF:
-bz
• EM:
-stopienie wypustek nóżkowatych podocytów
-brak złogów
Glomerulopatia błoniasta - Błoniaste KZN jest zmianą rozlaną, w której dochodzi do pogrubienia błon podstawnych kłębuszków i odkładania się depozytów immunoglobulinowych wzdłuż nabłonkowej strony błony podstawnej.
• 30-50 r.ż
Objawy:
-zespół nerczycowy
-izolowany białkomocz
Patogeneza:
-Kompleksy immunologiczne
• MŚ:
-Pogrubienie ścian naczyń włosowatych („kolce”)
•IF:
-IgG, C3, C9
• EM:
-złogi podnabłonkowe
-stopienie wypustek stopowatych podocytów
Błoniasto-rozplemowe KZN (GN membranoproliferativa) - Charakteryzuje się zmianami w błonie podstawnej, proliferacją przede wszystkim komórek mezangium i naciekami zapalnymi w kłębuszkach.
Objawy:
-Izolowany białkomocz
-Zespół nerczycowy
-Zespół nerczycowy/nefrytyczny
• MŚ:
-GBM gruba z podwójnym okonturowaniem („tory tramwajowe”)
-* liczby kk. mezangium i śródbłonka
-leukocyty w świetle naczyń
-lobulacja kłębuszków
• 6 - 10 rż. *>*
• 1 - 4 tyg. po infekcji *-hemolizującymi paciorkowcami grupy A (gardło, skóra)
zespół nefrytyczny
• miano p-ciał przeciwpaciorkowcowych
• Rokowanie:
-Dzieci: 90% OK, 9% przetrwała hematuria/proteinuria, 1% GN rapide progressiva * ESRD
-Dorośli: 15 - 50% ESRD
• MŚ:
-Zmiany uogólnione i rozlane
• * liczby kk. mezangium i śródbłonka
• Neutr. i Mon. w świetle włośniczek
• Obrzęk i nacieki zapalne w tk. Śródmiąższowej
• IF:
-IgG, C3
• EM:
-Złogi - kompleksy immunologiczne (podnabłonkowe “GARBIKI”)
NEFROPATIA IgA (choroba BERGERA) - Nefropatia IgA jest glomerulopatią, w której ma miejsce odkładanie się złogów IgA w mezangium.
• 15-30 r.ż., M>K
• 1-2 dni po infekcji górnych dróg oddechowych
Objawy:
• nawrotowy krwiomocz lub krwinkomocz
• białkomocz
Morfologia
• MŚ:
- zmiany ogniskowe lub uogólnione
-* kk. i macierzy mezangium
• IF:
-IgA w mezangium
•EM:
-złogi w mezangium
Zespół Alporta
- Uwarunkowana dziedzicznie glomerulopatia wywołana zaburzeniem syntezy kolagenu typu IV (składnik błon podstawnych kłębuszków). Oprócz zmian w nerkach stwierdza się różnego stopnia upośledzenie słuchu i zmiany w oku (zwichnięcie soczewki, dystrofia rogówki).
• 5 - 20 rż schyłkowa niewydolność nerek
• w wywiadzie rodzinnym: głuchota i NN
• Mutacja w COL4A5 - łańcuch α5 kolagenu typu IV
Objawy:
-Hematuria, wałeczki erytrocytarne, białkomocz
-Głuchota
-Zaburzenia widzenia
• EM:
-GBM: cienka/gruba, rozszczepiona lamina densa
Zewnątrzwłośniczkowe KZN,KZN z półksiężycami(GN proliferativa extracapillaris; crescentic GN) - Kłębuszkowe zapalenie nerek z półksiężycami jest zespołem, który charakteryzuje się szybkim pogarszaniem się czynności nerek ze znaczną oligurią. Nieleczone może doprowadzić do zgonu w ciągu tygodni. Dlatego też nazywane jest gwałtownie postępującym zapaleniem nerek.
TYPY
I - (PC p/w GBM) 20%
Idiopatyczne
Zespół Goodpasture
II - (Kompleksy immunologiczne) 25%
Idiopatyczne
SLE
GN postinfectiosa
Ch.Schönleina-Henocha
III - ANCA associated 55% - p-ciała przeciw antygenom cytoplazmy granulocytów obojętnochłonnych
Idiopatyczne
Granulomatosis Wegeneri
Polyangitis microscopica
Makroskopowo: powiększone, blade nerki z drobnymi wybroczynami krwotocznymi - nerki „pokąsane przez pchły”.
Mikroskopowo: półksiężyce w przestrzeni Bowmana. Powstają one z proliferujących kom. listka ściennego torebki Bowmana, napływowych monocytów, limfocytów i neutrofilów oraz włóknika. Dochodzi do rozplemu fibroblastów i włóknienia. Półksiężyce uciskają pętle naczyniowe kłębuszków.
Wskazania do biopsji nerki:
1.Zespół nerczycowy
2.ONN (pochodzenia nerkowego)
3.Izolowany krwiomocz
4.Izolowany białkomocz
5.Dysfunkcja nerki przeszczepionej
6.Choroby układowe z objawami krwiomoczu, białkomoczu i NN
Wtórne CHOROBY KŁĘBUSZKÓW NERKOWYCH w:
1.SLE
2.Cukrzyca
3.Amyloidosis
4.Zespół Goodpasture
5.Polyangitis microscopica
6.Granulomatosis Wegeneri
7.Choroba Schönleina-Henocha
8.Endocarditis bacterialis
Nefropatia cukrzycowa - Patogeneza związana jest z uogólnioną mikroangiopatią. Zmiany w kłębuszkach nerkowych spowodowane:
• Hipoinsulinemia i hiperglikemia
• Przerost kłębuszków: filtracja kłębuszkowa i ciśnienia
W następstwie hiperfiltracji kłębuszkowej dochodzi do przechodzenia białek osocza do mezangium, w wyniku czego następuje rozplem komórek mezangium i przybytek macierzy. Kłębuszek ulega przerostowi, a pętle naczyniowe ulegają zaciskaniu i szkliwieniu.
• Kłębuszki:
-* grubości GBM
- rozlane stwardnienie międzywłośniczkowe
- guzkowe stwardnienie międzywłośniczkowe; zespół Kimmelstiel-Wilsona)
• Naczynia:
-Stwardnienie tętniczek (arteriolosclerosis)
• Cewki i tkanka śródmiąższowa:
-pyelonephritis
• acuta (martwica brodawek nerkowych)
• chronica