SEJM KONWOKACYJNY			SEJM ROZBIOROWY 1773
KOMISJA SKARBOWA	KOMISJA WOJSKOWA		K.E.N	RADA NIEUSTAJĄCA
Podskarbi wielki, podskarbi nadworny, 12-16 komisarzy na 2 lata wybierani przez sejm z 4x liczby króla, 700 urzędników -ogólne funkcje fiskalne, zarząd skarbem, uporządkowanie finansów, zwiększenie budżetu, rozbudowa komunikacji, sąd skarbowy i handlowy	Hetman wielki, hetman polny, 16 komisarzy, organizacja, zaopatrzenie i wyszkolenie armii, sąd wojskowy		Administracyjna władza oświatowa, podporządkowanie szkół, wprowadzenie jedności zarządu, szkoły: parafialne,podwydziałowe,wydziałowe,szkoły główne, ujednolicono programy nauczania, funkcje sądownicze w zakresie jej majątków i gospodarcze w administracji dóbr pojezuickich	Rząd tymczasowy, 36 konsyliarzy, król, członkowie powoływani przez sejm na 2 lata, marszałek rady z posłów, 5 departamentów: -int.cudzoziemskich - policji -wojskowy -sprawiedliwości -skarbowy kierownictwo i nadzór nad adm.państwa, inicjatywa ustawodawcza, kontrola urzędników, wykładnia prawa
		KOMISJE DOBREGO PORZĄDKU				KOMISJA NAD SZPITALAMI
		Uporządkowanie miast, oczyszczenie, odbudowa ulic i domów wg nowego planu, wybrukowanie ulic, bezpieczeństwo przeciwpożarowe				Zakładanie nowych, reorganizacja starych szpitali, organizacja powiatowej służby zdrowia,powołanie kolegium lekarzy, szczepienia przeciw ospie
SEJM CZTEROLETNI				SEJM GRODZIEŃSKI
								Powrót Rady Nieust. 24 konsyliarzy nieogr.wł.między sejmami, centralizm
Adm.centralna			Adm.lokalna
Straż Praw król, prymas, 5 ministrów (odp.konst i parl, ministrowie pieczęci ds. zagr, pieczęci,policji,wojny,skarbu) następca tronu, marszałek sejmu			Komisje porządkowe cywilno-wojskowe 72 komisarzy honorowo -kompetecje sądowe -podatki, statystyka,pobór, kwatery, bezpieczeństwo dla ziem, powiatów i 2 województw
Komisje Rządowe Obojga Narodów wojska, policji(wydziały), skarbu, edukacji(prowincje)
						Komisje wojewódzkie Komisje powiatowe
20.X.1791 ZARĘCZENIE WZAJEMNE OBOJGA NARODÓW		INSUREKCJA KOŚCIUSZKOWSKA
- wspólny zarząd nad skarbem i wojskiem - równa liczba przedstawicieli w komisji skarbu - tyle samo urzędników centralnych - prezydencja na przemian - osobne kasy skarbowe i sądy skarbowe - potwierdza federację		Adm.centralna
				24.III.1794 Akt powstania Rada Zastępcza Tymczasowa-org.naczelny adm-rządowy Rada Najwyższa Narodowa (maj)- Naczelnik, 8czł., 32 z-ców 8 wydziałów
				Adm.terenowa
				Komisje porządkowe cyw-wojskowe(wydz)
				Dozory dozorcy na czele

MINISTROWIE	RADA MINISTRÓW	RADA STANU
1.Wojny 2.Przychodów i skarbu 3.Sprawiedliwości 4.Spraw wew. i czci 5.Policji Sekretarz stanu Słaba pozycja, przedkładają królowi projekty,kontrasygnaty aktów króla, wykonywanie ich i ustaw	XII 1807 trzecorzędne kompetencje, msc spotkań ministrów, RM nie podejmuje wiążcych decyzji	Organ konstytucyjny, królewski o charakterze doradczym, przewodniczy król, wicekról lub prezes RS, wspólna kancelaria z RM, podobny skład. Ministrowie, 6-12 radców stanu, ministrowie stanu i referendarze(4-6) jako funkcjonariusze RS
				Przygotowywanie projektów aktów prawnych, ustaw, król za pomacą RS realizował inicjatywę ust., informowała króla o niedociągnięciach w adm., sąd administracyjny, kompetencyjny i kasacyjny, wnioskowała o pociągnięcie do odp. ministrów i urzędników,
			1810 podczas nieobecności króla, w sprawach nagłych RM może podejmować wiążące decyzje
KRÓL
Unia personalna z Saksonią, -rząd w osobie króla -pełnia wł.wykonawczej -nominacja urzędników, -wł.wojskowa -inicjatywa ustawodawcza -nadawanie orderów -wydaje dekrety
					4 sekcje: -sprawiedliwości -finansów i skarbu -wojny -spraw wew i religinych
		1812 RM bardzo silny organ z kompetencjami monarchy (bez zmian w sądach i nominacji ministrów)
Administracja lokalna
DEPARTAMENTY (6-10) <war,kal,poz,byd,pło,łom,krk,rad,lub,sie> Prefekt na czele, podlega msw, podlegały mu wszystkie działy administracji w terenie, przy prefekcie był komisarz policji z intendentem i adiunktem (min.pol) Rady departamentowe charakter samorządowy, 15 dni w roku, rozkład ciężarów na powiaty, opinie o ulepszeniu adm., zażalenia na urzędników,
POWIATY (60-100) Podprefekt na czele, podlega prefektowi, Rady powiatowe charakter samorządowy, 10 dni w roku, rozkład ciężarów na dwory, miasta i wsie, opinie o potrzebach powiatu, zażalenia na podprefekta
MUNICYPIALNOŚCI <W-wa,Poz,Tor,Kal,Krk,Lub,San> Na czele prezydent lub burmistrz podlegający prefektowi, pomagali im ławnicy mianowani przez msw i intendentów policji, w W-wie ocobny prezydent policji, Rady municypialne charakter samorządowy, 30 osób mianowanych przez króla, zajmowały się majątkiem miejskim i rozkładem ciężarów
GMINY MIEJSKIE Burmistrz na czle mianowany przez króla, pomagali mu honorowo ławnicy mianowani przez podprefekta Rady miejskie charakter samorządowy, 3-10 radców
GMINY WIEJSKIE Wójt na czele, jeżeli miał kilka wsi mianował sołtysa, stanowisko wójta powirzano panom wsi, urząd honorowy, każda wieś była gminą wiejską

WŁADZA WYKONAWCZA				WŁADZA ADMINISTRACYJNA
KRÓL		NAMIESTNIK	KOMISJE RZĄDOWE	KOMISJE WOJEWÓDZKIE
Rząd w osobie króla, wypowiada wojnę, kierunkuje siłę zbrojną, rozporządza dochodami, zatwierdza budżet, obsadza urzędy kościelne i państwowe, ma wyłączną inicjatywę ustawodawczą, powołuje namiestnika, senatorów, zwołuje sejm, sejmiki i zgr.gminne, jego akty z kontrasygnatą ministra		z-ca monarchy w razie nieobecności, przewodniczy RS, ma głos decydujący, przedstawia królowi po 2 kandydatów na urzędy 1818 król przelał na Zajączka większość swoich uprawnień(bez orderów, prawa łaski,zwoływania, zatwierdzania budżetu) 1819 cenzura prasy 1826 kompetencje namiestnika ma RA	Organy adm centralnej -wyznań i ośw. -sprawiedliwości -spraw wew. i pol. -wojny -przychodów minister na czele, czynności naradcze(projekty,instrukcje,sprawozdania) wykonawcze(wykonywanie aktów nam. i króla) Minister sekretarz stanu - łącznik.	Zarządzały województwami, prezes nominowany przez króla i komisarze, wydziały, bezp.porządek publiczny,oświata, gospodarka miast, wystawianie kandydatów
								RADY WOJEWÓDZKIE
								Wybierane przez sejmiki i zgromadzenia gminne, wybór sędziów niższych instancji, prowadzenie ksiąg obywatelskich, informowała rząd o nadużyciach, listy kandydatów na urzędników
								URZĘDY MUNICYPIALNE
								WÓJTOWIE
Naczelne organy rządowe
RADA STANU
Ogólne Zgromadzenie	Rada Administracyjna			DYREKCJE GENERALNE	ADMINISTRACJA TERYTORIALNA
Przewodniczy król lub namiestnik, skład 5 ministrów, 9 radców stanu, 1 sekretarz radca stanu, referendarze stanu i inni, -działalność legislacyjna -przygotowywanie projektów -oddawanie urzędników pod sąd -roztrzyganie sporów kompetencyjnych -rozpatrywanie sprawozdań komisji -od 1822 sąd administracyjny -raporty do króla o nadużyciach adm. -najwyższa izba egzaminacyjna dla urzędników	Zbliżona do RM z Księstwa, przewodniczy namiestnik, 5 ministrów i inni, organ doradczy namiestnika. 1826 przejmuje uprawnienia namiestnika, staje się organem wykonawczym i adm reprezentującym króla
						-poczt -Lasów rządowych -górnicza -generakna Towarzystwa Ogniowego Podlegały komisjom rządowym	8 województw(guberni) 39 obwodów (komisarze obwodowi mianowani prze króla) powiaty i okręgi gminne tylko dla celów wyborczych i sądowych
						NAJWYŻSZA IZBA OBRACHUNKOWA
						Czuwa nad gospodarką finansową
						PROKURATORIA GENERALNA
						Nieprzewidziana przez konstytucje, zajmowała się dochodzeniem roszczę skarbu państwa

WOLNE MIASTO GDAŃSK	WIELKIE KSIĘSTWO POZNAŃSKIE
lipiec 1807 traktat FRA-GDAŃSK Gubernator francuski i rezydenci w mieście I SENAT MIASTA (18)-wł.polityczna II ŁAWA MIEJSKA (12)-sąd niższej inst. III TRZECI ORDYNEK (104)-wł.polityczna Centralna Komisja Finansów Kolegium Deputatów Mieszczańskich (organ wykonawczy Gdańska) Kodeks Napoleona, reforma sądownictwa	Nadprezydent prowincji pruski urzędnik Namiestnik A.Radziwiłł Sejm prowincjonalny -przedstawia prośby ludu Sejmiki powiatowe -organy doradcze 1815 granica celna z KP 1824 zamykanie polskich szkół 1831 odwołao namiestnika 1850 WKP prowincją poznańską 1867 włączenie do Związku Niemieckiego
		Podział admistrcyjny
		-REGENCJE (prezydent) -POWIATY (landrat)

RZECZPOSPOLITA KRAKOWSKA
Wolne Niepodległe i Ściśle Neutralne Wolne Miasto Kraków z Okręgiem
Konstytucja z 3.V.1815		Konstytucja z 1818
KOMISJA WŁOŚCIAŃSKA	KOMISJA ORGANIZACYJNA dba o rozwój konstytucji	Kadencja wójta 2 lata, nie określa kompetencji państw opiekuńczych, bardziej liberalna
Zamieniała pańszczyznę na czynsz,wydawała postanowienia wiążące senat, podlegała KO a po 1818 rezydentom (Badeni)
			UNIWERSYTET
		W opozycji do senatu, w 1818 otrzymuje autonomię, otrzymał władzę nad szkolnictwem	Konstytucja z 1833
				Przysłano Komisję Reorganizacyjną miała dokonać reformy ustrojowej. Komisja dokonała czystki w senacie, usunęła mieszczan, skład okrojony do 8 osób, Kacper Wielogłowski na czele, zmniejsza się rola U.J., zapis o neutralności, rezydenci 3 mocarstw roztrzygają spory. Konstytucja dopełniona przez statuty ograniczające rolę organów państwa
SENAT	ZGROMADZENIE REPREZENTANTÓW
Senat był rządem, prezes(Wodzicki) i 12 senatorów, nominowani przez: 1)Zgr.Repr., 2)Kap.Gen.Krk., 3)UJ cenzus: wykształcenie,majątek i zasługi -mianowanie urzędników -mianowanie na beneficja kościelne -inicjatywa ustawodawcza -prawo veta dla Zgr.Reprezentantów	Organ jednoizbowy, 41 członków, Marszałek na czele, deputowani od gmin, delegaci z senatu, deputowani przez kapituły, 4 sędziów pokoju -ustawodawstwo -kontrola rachunków adm.państwowej -budżet -wybór sędziów i senatorów -oskarżenie urzędników
				1846 Powstanie Krakowskie Tyssowski dyktatorem, upadek po 9 dniach, wkraczają Rosjanie, inkorporacja przez AUT

AUTONOMIA GALICJI
1772-1775	1775-1790	NAMIESTNIK
Księstwo Galicji i Lodomerii wraz z Księstwem Oświęcimskim i Zatorekim należy do AUT	SEJM STANOWY
				Siedziba we Lwowie(50os.) -magnaci -mieszczanie -szlachta działał również w latach 1818-1845(doszedł stan duchowny) -repartycja podatków -zarządzał fundusze stanowe -nadawał indygenat -kierował wnioski i deputacje do cesarza
						Organ władzy rządowej, nominowany przez cesarza, odpowiedzialny przed rządem centralnym, jego urząd to namiestnictwo -inicjatywa ustawodawcza -przedkładanie cesarzowi uchwał -wyrażał opinie o uchwale -wysuwał kandydata na ministra ds. Galicji -kierownik adm.politycznej -sprawy wewnętrzne, oświata, wyznania -rolnictwo i obrona kraju
	-instytucje polskie zastępione austriackimi -czterokrotnie wyższe podatki -utrata uprawnień przez średnią szlachtę
				WYDZIAŁ STANOWY
				Organ wykonawczy sejmu, składał się z posłów
GUBERNATOR GALICYJSKI
Stał na na czele spraw administracyjnych i politycznych prowincji, organem pomocniczym było gubernium złożone z radców gubernialnych, podlegało Nadwornej Kancelarii Galicyjskiej w Wiedniu					ADMINISTRACJA LOKALNA
					1849 KONSTYTUCJA OŁOMUNIECKA AUT monarchią złożoną z 13 państw
						Powiat Starosta na czele, przeprowadza wybory do rad gminy i powiatu 1867 Galicja - 74-79 powiaty
Nowy podział administracyjny
6 cyrkułów: starosta i urząd cyrkularny, podlegału mu magistraty miejskie i dominia 59 dystryktów
						ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA
					1850 STATUT DLA GALICJI 3 odrębne sejmy w Krakowie, Lwowie i Stanisławowie
						-gmina 1862 ustawa nakładała obowiązek przynależności do gminy, każda wieś była gminą RADA GMINY z wyborów, 8-36 członków, wybór Zwierzchności Gminnej ZWIERZCHOSĆ i NACZELNIK organy wykonawcze -obszary dworskie: wielki posiadacz ziemski -miasto RADA MIEJSKA MAGISTRAT -powiat RADA POWIATOWA WYDZIAŁ POWIATOWY
				1860 DYPLOM PAŹDZIERNIKOWY Część ustawodawstwa na sejmy krajowe
				1861 PATENT LUTOWY Rada Państwa- Izba Posłów i Izba Panów, patent rozbudowany o statuty
	SAMORZĄD OŚWIATOWY
		SEJM KRAJOWY		WYDZIAŁ KRAJOWY
	XII.1867 ustawa V 1869 ustawa W radach zasiadali reprezentanci adm.rządowej, samorządu, przedtawiciele rządu i nauczyciele RADA SZKOLNA KRAJOWA RADA SZKOLNA OKRĘGOWA RADA SZKOLNA MIEJSCOWA
		Kadencja 6 lat, 149 posłów + 12 biskupi i rektorzy, wybory w 4 kuriach -marszałek krajowy na czele usawodawswo, kontrola i organizacja -ustawodawstwo w dziedzinach: a)kultury krajowej b)rolnictwo, wody c)hodowla, rybołóstwo d)budżet, szkoły e)przepisy służbowe dla wydziału -funkcja organizacyjna a)wybór Wydziału Krajowego -funkcja kontrolna a)możliwość interpelowania namiestnika		-marszałek krajowy na czele zastępca i 6 członków, organ wykonawczy, -inicjatywa ustowadawcza -organ kontroli samorządu -kontrola organów kraju -piecza nad archiwami

KONSTYTUCJA MARCOWA (17.III.1921)
Główne zasady: Trójpodział władz Władza zwierzchnia dla obywateli Ustawodawstwo: sejm i senat Egzekutywa: prezydent, rząd Sądownictwo: sądy, trybunały Przewaga legislatywy	PREZYDENT
		Zwołuje sejm na sesje Wybierany przez Zgr.Narodowe na 7 lat bezwzględną ilością głosów w głosowaniu tajnym Nie było warunków jakie miał spełniać kandydat Mógł być stawiany w stan oskarżenia przez sejm Nie ma inicjatywy ustawodawczej Zastępcą prezydenta marszałek sejmu Wydawał akty z kontrasygnatą ministra Zwierzchnik sił zbrojnych w okresie pokoju W okresie wojny mianuje na wniosek rządu Naczelnego Wodza Wydawał rozporządzenia wykonawcze, zarządzenia, rozkazy, podpisywał ustawy Reprezentuje państwo Podpisuje umowy międzynarodowe Wypowiada wojnę za zgodą sejmu Miał prawo łaski
SEJM
Tryb sesyjny, zwoływany przez prezydenta Ważniejszy od senatu Inicjatywa ustawodawcza Stawiał prezydenta i ministrów w stan oskarżenia Pociąganie rządu do odpowiedzialności Interpelacje i komisje nadzwyczajne Kontrola nad długami państwa Zmiana konstytucji Orzeka o opróżnieniu urzędu prezydenta Powoływał Trybunał Stanu, 8 członków spoza sejmu
NOWELA SIERPNIOWA (2.VIII.1926)	RADA MINISTRÓW
Wprowadzała terminy rozpatrzenia budżetu dla sejmu i senatu Wprowadzono sankcje za czerpanie korzyści osobistych przez posłów z tytułu koncesji dóbr państwa Nadawała prezydentowi prawo rozwiązania sejmu i senatu przed upływem kadencji na wniosek rządu i tylko raz z tego samego powodu Sejm traci prawo samorozwiązania się Prezydent mógł wydawać rozporządzenia z mocą ustawy w razie nagłej potrzeby państwowej, podczas rozwiąznia izb, za specjalnym przyzwoleniem. Rozporządzenia te nie mogły dotyczyć zmiany konstytucji, ordynacji, budżetu, poboru rekruta, wypowiadania wojny. Wydawane były na wniosek RM podpisywane przez prezydenta i cały rząd. Prezydent mógł regulować wymiar sprawiedliwości, rolnictwo, leśnictwo Rozporządzenia te miały być przedstawiane do akceptacji sejmu w terminie 14 dni Wniosek o votum nieufności dla rządu ma być głosowany na innym posiedzeniu	Premier powołany na wniosek prezydenta, na wniosek premiera powoływani ministrowie Nie było wymogu votum zaufania Rząd miał inicjatywę ustawodawczą Obsada wyższych urzędów wojskowych Wprowadza stan wyjątkowy za zgodą prezydenta Wydaje rozporządzenia wykonawcze, zarządzenia, nakazy i zakazy Odpowiada konstytucyjnie i parlamentarnie

KONSTYTUCJA KWIETNOWA (15.IV.1935)
PREZYDENT		RZĄD
-jednolita i niepodzielna władza państwowa -odpowiedzialny przed Bogiem i historią -podlegają mu organa państwowe: rząd,sejm,senat,siły zbrojne,sądy -wybierany przez Zgr.Elektorów na 7 lat lub wybory powszechne gdy ustępujący wystawił kandydata Reprezentuje państwo na zewnątrz Decyduje o wojnie, ratyfikuje umowy międzynarodowe Wskazuje kandydata na swego następcę Mianuje i odwołuje premiera, prezesa NIK, prezesa SN Mianuje naczelnego wodza Powołuje sędziów do TS, nominuje część senatorów Mianuje szefa i urzędników kancelarii prezydenta Rozwiązuje sejm i senat przed upływem kadencji Oddawanie członków rządu pod TS Prawo łaski, marszałek senatu zastępcą Posiada veto zawieszające (na następnym posiedzeniu) Wydawał dekrety na wniosek RM Wyłączna inicjatywa ustawodawcza w organizacji rządu, ustroju adm.rządowej, zwierzchnictwa sił zbrojnych, org.nacz. władz wojskowych Veto dla projektu konstytucji (na następnej kadencji)		-powołany przez prezydenta -premier powołany przez prezydenta -wnioskuje do prezydenta o powołanie ministrów Kieruje wszystkimi nieprzypisanymi kompetencjami do innych urzędów Premier uzyskuję silną pozycję kanclerza sejm ma ograniczoną kontrolę rządu ministrowie i premier odpowiadają politycznie przed prezydentem, konstytucyjnie przed TS (prezydent lub 3/5 sejmu) wyłączna inicjatywa ustawodawcza jeśli chodzi o budżet, pobór rekruta i umowy międzynarodowe
SEJM	SENAT
-208 posłów -24 lat bierne prawo wyborcze -ograniczenie immunitetu -funkcja ustawodawcza i kontrolna rządu -ustalał budżet i nakładał ciężary na obywateli -15 posłów ma inicjatywę ustawodawczą	-96 senatorów -udział w kontroli rządów -marszałek senatu zastępował prezydenta -przedstawiał pewną liczbę kandydatów do TS

ADMINISTRACJA TERYTORIALNA
ADMINISTRACJA RZĄDOWA				ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA
OGÓLNA (zespolona)		SPECJALISTYCZNA (niezespolona)		WOJEWÓDZTWA POWIATY GMINY
Rozporządzenie prezydenta z 1928r.		Okręgi wojskowe Okręgi szkolne
W sferze zadań ministra spraw wewnętrznych
A) WOJEWÓDZTWA (wojewoda, komisarz rządu) B) POWIATY (starosta powiatowy) C) GMINY MIESKIE (starosta grodzki, organa komunalne) D) GMINY WIEJSKIE
WOJEWÓDZTWO
Wojewoda nominowany przez prezydenta na wniosek RM (wniosek MSW) Podlega osobowo - ministrowi spraw wewnętrznych służbowo - wszystkim ministrom
Jako przedstawiciel rządu			Jako szef administracji ogólnej
Reprezentacja rządu w wystąpieniach Uzgadnia działalność całej administracji na obszarze województwa zgodnie z linią rządu Ogólny nadzór nad sprawami osobowymi funkcjonariuszy państwowych Uzgadnia projekty natury ogólnej (zarządzenia) Może żądać wyjaśnień od naczelników władz, urzęników i naczelników zakładów państwowych w województwie Przewodniczy periodycznym zebraniom, w których uczestniczyli naczelnicy władz i urzędów państwowych Uczestniczył w nomicjach, przyjęcie do funkcji państwowych wymagało jego zgody Jego zgody wymagało odznaczenie urzędników Mógł być upoważniony przez RM do wykonania lub zawieszania zarządzeń państwowych Uzupełnienie i zaopatrzenie armii, współdziałanie władz cywilnych i wojskowych przy uśmierzaniu rozruchów Czuwa nad należytym uwzględnieniem interesów obrony państwa przez wszystkie organy administracji Uprawnienia na wypadek częściowej lub całkowitej mobilizacji i w stanie wyjątkowym - obejmuje kierownictwo całej administracji Prawo bezpośredniego kontaktu z wszystkimi władzami centralnymi i lokalnymi			Administracja spraw wewnętrznych Administracja przemysłu i handlu Administracja rolnictwa Administracja opieki społecznej i pośrednictwa pracy Administracja robót publicznych Administracja spraw wyznaniowych i spraw kultury i sztuki - szef administracji spraw wewnętrznych - wszystkie te sprawy załatwiał przy pomocy Urzędu Wojewódzkiego - był odpowiedzialnym wykonawcą zaleceń ministrów - zwierzchnik władz niższych - organ zarządzający, orzekujący, roztrzygający i stanowiący wnioski - automatycznie przewodniczy ew. radom i komisjom - wydawawał rozporządzenia - część funkcji przekazywał wedle uznania wicewojewodzie (urzęnik Urzędu Wojewódzkiego mianowany przez MSW)
URZĄD WOJEWÓDZKI	RADA WOJEWÓDZKA				WYDZIAŁ WOJEWÓDZKI
- wszyscy funkcjonariusze urzędu traktowani byli za pozostających na etacie MSW. - urząd lustrowany przez delegatów MSW - wojewoda wydawał Dziennik Wojewódzki (rozporządzenia, obwieszczenia, akty władz adm.ogólnej w województwie) Podział: - WYDZIAŁY (łączono zadania jednorodne pod względem faktycznym i prawnym, szczegółowe przepisy wydawał MSW) - ODDZIAŁY	- organ opiniodawczy - składa się z członków wybieranych przez sejmiki powiatowe i rady miejskie miast wydzielonych z powiatu - mandat trwa tyle ile kadencja organu delegującego - posiedzenia min.1 raz w roku, zwoływał i przewodniczył wojewoda - wojewoda 1 raz roku przedstawiał radzie sprawozdania o stanie województwa, sprawozdanie z działalności administracji, założenia na przyszłość -wojewoda musiał wysłuchać opini Rady co do potrzeb - mogła być rozwiązana przez MSW				- posiedzenia zwołuje wojewoda - wojewoda jako przewodniczący (ew.wice) - 2 urzędników państwowych - 3 członków wybranych przez Radę - zastępcy członków wybranych przez Radę - kadencja 4 lata - głos doradczy w sprawach przekazanych mu przez wojewodę - mogła być rozwiązana przez MSW

Powiat
		STAROSTA POWIATOWY
- nominowany przez MSW - podległy osobowo wojewodzie lub MSW służbowo ministrom - dla starosty powiatowego stosowało się szereg przepisów dla wojewody - wojewoda mógł za zgodą MSW przekazać część uprawnień staroście - należały do niego wszystkie sprawy administracji niezastrzeżone dla innych na terenie powiatu - był wykonawcą zleceń wydanych mu przez wojewodę - działał przy pomocy starostwa i innych organów
Powiat miejski
-miasta liczące co najmniej 75 tys.ludzi
- starosta grodzki	na czele, mianowany przez MSW
ew.(prezydent miasta) (organy kolegialne)
RADA WOJEWÓDZKA WYDZIAŁ WOJEWÓDZKI SEJMIK POWIATOWY WYDZIAŁ POWIATOWY
Dla województw poznańskiego i pomorskiego: SEJMIK WOJEWÓDZKI (rada) WOJEWÓDZKIE ZW.KOMUNALNE (wydział)
Rozporządzenia wojewody
Rozporządzenia wykonawcze: - na pdstawie ustaw nadających obowiązek wydania lub na podstawie obowiązku dla MSW, ten przekazywał kompetencje Rozporządzenia porządkowe: - zmierzające do ochrony bezpieczeństwa, ochrony porządku publicznego, na część lub całe województwo, mogły nakazywać lu zakazywać (500zł do 14 dni aresztu) - w sprawach o przekroczenia orzekały powiatowe władzy administracji ogólnej a organem odwoławczym były sądy okręgowe Zarządzenia: -wzywano w drodze pisemnej do wykonania zarządzenia, jeśli nie nakaz wykonania czynności na osobę trzecią na koszt pierwszej

WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE
Ustawa z lipca 1920 zawierała Statut Orgniczny Województwa Śląskiego
Województwo - Śląsk Cieszyński i ziemie śląskie na mocy traktatu wersalskiego
Integralna część składowa RP. Odrębna samorządność Odrębny Sejm Śląski Osobny budżet Śląska	SEJM ŚLĄSKI
		- wybrany w wyborach wg ordynacji w RP, kadencja 5 lat - zwoływany przez Naczelnika Państwa, sesje zwyczajne i niezwyczajne - nakładanie podatków - dziedzina skarbowości, system podatkowy - określenie stosunku podatkowego do RP - inicjatywa ustawodawcza - Naczelnik mógł rozwiązać Sejm - miał uchwalić ustawę o wew.ustroju Sejmu Śląskiego: a)nowa ordynacja wyborcza b)sposób uchwalania i ogłaszania ustaw c)publikacja w Dz.U.RP
ORGANY ADMINISTRACJI
WOJEWODA - nominowany przez Naczelnika na wniosek RM - inicjatywa ustawodawcza - nominuje urzędników
RADA WOJEWÓDZKA - wojewoda - zastępca (nominowany jak wojewoda) - 5 członków wybranych przez Sejm - inicjatywa ustawodawczy

SAMORZĄD TERYTORIALNY II R.P.
Konstytucja marcowa: - przewiduje utworzenie samorządu, zespolenie na szczeblu powiatu i województwa - postają: Depertament Samorządowy MSW i Komisja Reformy Administracji (1923) - 1924 odrzucenie ustawy
Kongresówka - przedłużono kadencję organów samorządu do 1922 potem do1933 - władze komisaryczne na kresach (org.niewybieralne) Galicja - system AUT, samorząd powiatowy nie funkcjonuje, zarządy powiatowe
Ustawa Scaleniowa (III.1933) organizacja samorządu dostosowana do podziału terytorialnego prawo stanowienia przysługuje wybieralnym radom org.administracji rządowej org.wykonawcze ad.samorządowej połączono na poziomie powiatu i województwa (starosta i wojewoda) jednostki samorządu mają osobowość cywilnoprawną (zakup ziemi) ale także osobowość publicznoprawną (podatki) jednostki samorządu mogą się łączyć w związki (1935 - przymusowe) ujednolicenie kadencji, radni i ławnicy - znajomość polskiego
SAMORZĄD GMINNY
Zabór AUT i PRU: odziedzczono gminę wiejską i obszary dworskie Zabór RUS: gmina zbiorowa (kilka gromad), duża gmina zbiorowa na ziemiach wschodnich (z komisarzem cywilnym ziem wschodnich) USTAWA SCALENIOWA: -gmina jednostkowa lub zbiorowa
Organa stanowiące	Organa wykonujące
GMINA MIEJSKA - Rada Miejska GMINA WIEJSKA - Rada Gminna GROMADA - Rada Gromadzka i Zebranie gromadzkie -organ stanowiący i kontrolujący -powołują i kontrolują org.zarządzający -stanowią normy i zasady dotyczące gminy -uchwalają regulaminy obrad -dzierżawa nieruchomości	Zarząd miejski (d.magistrat) Zarząd gminy Sołtys lub Podsołtys -org.wykonujący i zarządzający -nadzór państwowy nad gminą -zatwierszanie niektórych uchwal -możliwość zawieszania uchwał (nadzór wojewody) -możliwość rozwiązania org.gminy

POWIAT
Zabór AUT i PRU: samorząd powiatowy 1919 dekret Naczelnika: SEJMIK POWIATOWY (starosta na 4lata) RADA POWIATOWA 1933 każdy powiat stanowi powiatowy związek samorządowy, miasta ponad 25000 wyłączono z powiatu
Organ stanowiący		Organ wykonujący
RADA POWIATOWA -przewodniczy starosta powiatowy -zatwierdza budżet -zaciąganie pożyczek -wybór Wydziału		WYDZIAŁ POWIATOWY -przewodniczy starosta powiatowy -6czł wybieranych przez Radę -przygotowywanie spraw pod obrady -decyzje niewymagające uchwał -sprawy budżetowe
STAROSTA POWIATOWY
-zastępcą wicestarosta -kieruje obradami Rady i Wydziału -wykonuje uchwały, sprawy bieżące -składa wnioski do wydziału -mógł sam wykonywać ale później wymagało akceptacji
WOJEWÓDZTWO
PRU - zachowany samorząd 1922 ustawa o samorządzie wojewódzkim dla województw lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego: 2izbowe SEJMIKI, komisja polska, komisja ruska, WYDZIAŁY
Organ stanowiący		Organ wykonawczy
SEJMIK WOJEWÓDZKI -członkowie i zastępcy na 4 lata -wybierani przez R.POWIATOWE i R.MIEJSKIE miast wydzielonych		WYDZIAŁ WOJEWÓDZKI -członkowie wybrani przez sejmik - jest w województwach popruskich
STAROSTA KRAJOWY
-wykonywanie uchwał -sprawy bieżące -wybiera go sejmik na 6-12 lat -reprezentuje samorząd

USTRÓJ WARSZAWY
RADA MIEJSKA (120) nadzór nad nią sprawuje Prezydent RP
Ustawa scaleniowa: -rozwiązanie RADY MIEJSKIEJ -powołamo TYMCZASOWY ZARZĄD MIEJSKI (prezydent,5wice) -powołamie RADY MIEJSKIEJ (36) czlonkowie powołani przez MSW do sierpnia 1938r. Warszawa jest jednostką samorządu terytorialnego gminy, powiatu i województwa, posiada osobowość publicznoprawną RADA MIEJSKA (100) + Rady dzielnicowe ZARZĄD MIEJSKI ( prezydent, 5 wice, 9 ławników)
USTRÓJ GDYNI
Ustawa z listopada 1930r. POWIAT MIEJSKI GMINY (komisarz rządu mianowany przez MSW)
KOMISARZ RZĄDU:	RADA MIEJSKA(48)
-przedstawiciel rządu -wykonywanie poleceń wojewody i ministrów -zwierzchnik podporządkowanych organów
		ZARZĄD MIEJSKI (komisarz,z-ca, 5 ławników)
KOMPETENCJE SAMORZĄDU
WŁASNE	PORUCZONE
- Zarząd majątkiem - rozwój rolnictwa - rozwój handlu - rozwój przemysłu - melioracja - szpitale	- nadzór nad drogami państwowymi - opieka społeczna - rejestracja przedpoborowych - pośrednictwo pracy
DOCHODY: Majątek własny: przedsiębiorstwa komunalne, podatki,opłaty, darowizny ,pożyczki Dodatki do podatków publicznych
SAMORZĄD GOSPODARCZY: izby rolnicze, przemysłowo-handlowe, rzemieślnicze, pracy najemnej. Izby rolnicze w województwach (Rada Izby Rolniczej stanowi). Powołuje RM na wniosek ministra rolnictwa SAMORZĄD ZAWODOWY: izby aptekarskie (Rada i Zarząd) SAMORZĄD GIEŁDOWY: (ogólne zgr., rada, sądy, komisja dyscyplinarna) SAMORZĄD WOLNYCH ZAWODÓW (adwokatów -NRA, izby notarialne, lekarskie)

1.IX.1939 Niemcy atakują Polskę. Złamano zasadę o nieagresji.
PREZYDENT wprowadza stan wojenny na całym terytorium może wydawać dekrety bez zgody izb ustawodawczych może przedłużyć kadencję sejmu i senatu może zwołać izby w zmniejszonym składzie może zarzucać odbywanie sesji w stosownym terminie
PREZYDENT mianuje Naczelnego Wodza, który: może wydawać RM instrukcje w sprawach zbrojnych może wydawać postulaty wiążące w sprawach ogólnopaństwowych
PREZYDENT powołuje urząd Głównego Komisarza Cywilnego, który: miał on wykonywać uprawnienia wszystkich władz naczelnych w zakresie całej administracji rządowej bez administracji wojskowej, kolejnictwa, poczty, telegrafów, wymiaru sprawiedliwości
Komisarze cywilni: powoływani w celu utrzymania łączności między wojewodami a lokalnymi dowódcami wojskowymi
PREZYDENT wprowadza stan wyjątkowy na całym terytorium RM może zawiesić swobody obywatelskie, nietykalność mieszkania, wolność prasy, zrzeszeń, słowa, zasady tajemnicy korespondencji Wprowadzono tryb doraźny w sądach powszechnych w sprawach, które stanowiły czyny grożące bezpieczeństwu państwa Władze wojskowemogły żądać od ludności cywilnej świadczeń rzeczowych lub cywilnych na cele wojenne
PAKT RIBBENTROP - MOŁOTOW (23.08.1939)
Był to pakt o nieagresji z tajnymi protokołami, mówiącymi o podziale Europy na strefy wpływów. Istniała możliwość zostawienia kadłubowego państwa polskiego.
PISA - NAREW - WISŁA - SAN
GER	RUS
- Litwa	- Łotwa - Estonia - Besarabia - część Rumunii
TRAKTAT O GRANICACH I PRZYJAŹNI (28.09.1939)
PISA - NAREW - BUG - SAN
Część województwa warszawskiego i lubelskiego przechodziło pod okupację niemiecką. W zamian Rusja otrzymała Litwę. Protokół o zwalczaniu polskiego podziemia.

ADMINISTRACJA NIEMIECKA

1IX.1939 Ustawa o ponownym zjednoczeniu Wolnego Miasta Gdańska z Rzeszą Niemiecką - zniesienie konstytucji miasta - zwierzchnik ma wyłączną władze ustawodawczą i wykonawczą w mieście - Wolne Miasto Gdańsk stanowi integralną częśc Rzeszy Niemieckiej - dotychczasowe prawa bez konstytucji są utrzymane do początku 1940 gdy wejdzie prawo Rzeszy i prawo pruskie - MSW Rzeszy zajmuje się zjednoczeniem miasta z Rzeszą, upoważniono go do uzupełnienia ustaw

25.IX.1939 Dekret fuhrera: O organizacji wojskowej administracji na okupowanych byłych obszarach Polski Głównodowodzący Wojsk Lądowych pełni władzę wykonawczą Głównodowodzący ma utworzyć administrację wojskową na czele której miał stać Głównodowodzący Wschód (feld.Romstedt) Podział adm.wojskowej na 4 okręgi wojskowe (dowódca wojskowy na czele): Prusy Zachodnie Poznań Łódź Kraków Dowódca wojskowy: - stał na czele okręgu - dowódcom miał być dodany szef administacji podporządkowany naczelnikowi - kierowanie i organizowanie administracji okręgów wojskowych - wykonywał zarządzenia Powiatami zarządzali komisarze miejscy i wiejscy (wyznaczani przez Głównodowądzecego Wojsk Lądowych W większych miast na czele prezydent policji lub dyrektor policji Administracją w gminach dowodzili dowódcy wojskowi Akt wspominał o wydaniu osobnej regulacji o polskich sądach Możliwość pozostawienia polskiego personelu po potwwierdzeniu zatrudnienia Miały być wydawane akty wykonawcze publikowane w Dz.Rozp.dla obszaru w okupowanej Polsce Naczelne organy Rzeszy mogły wydawać zarządzenia w sprawach ziem zaborczych

8.X.1939 dekret fuhrera: O podziale i administracji obszarów wschodnich - powstają 2 nowe okręgi Rzeszy: Prusy Zachodnie i Poznań, na czele namiestnik Rzeszy - namiestnik przysługuje zarząd przy współdziałaniu administracji - okręgi te podzielono na obwody rejencyjne, powiaty wiejskie (starosta) i miejskie (burmistrz) - mówił o kwestiach obywatelstwa, pozostawiał dotychczasowe prawo - centralną placówką dla ukształtowania obszarów wschodnich był MSW Rzeszy

12.X.1939 dekret fuhrera: O administracji okupowanych polskich obszarów - powstaje GG z ziem niewcielonych i niepodzielonych na okręgi - generalny gubernator w Krakowie dr Hans Frank Podlega Hitlerowi Podlegają mu wszystkie działy administracji Naczelne władze Rzesz mogą wydawać regulacje dotyczące GG - koszt administracji pokrywa okupowany kraj

19.X.1939 dekret fuhrera: O przeniesieniu administracji GG na generalnego gubernatora - administracja wojskowa ustawała z dniem 25.X.1939

12.X i 19.X.1939 rozporządzenie Hansa Franka - siedzibą GG jest Kraków - Generalnemu Gubernatorowi podlegają szef urżedu GG, wyższy dowódca SS - GG dzieli się na 4 dystrykty (krk,lub,war,rad) - na czele dystryktu szef dystryktu (cała adm. w imieniu gubernatora) podlegają mu dowódca SS i policji i szef urzędu szefa dystryktu - Dystrykty dzielą się na powiaty i powiaty miejskie (starosta) - język urzędowy niemiecki (polski dopuszczalny), pozostawienie prawa jeśli nie było sprzeczne

III.1941 rozporządzenie Hansa Franka - rząd GG organem wykonawczym i doradczym (władza jednolita) - sekretarz stanu, podsekretarz na czele rządu - sekretariat stanu i wydziały główne, w Berlinie osobny przedstawiciel GG - granica celna, dewizowa, walutowa i policyjna z Rzeszą, zachowano strukturę sądów

PAŃSTWO POLSKIE W CZASIE WOJNY
Mościcki mianuje Raczkiewicza prezydentem Raczkiewicz dymisjonuje rząd Sładkowskiego Raczkiewicz powołuje rząd Sikorskiego Raczkiewicz rozwiązuje sejm i senat Raczkiewicz zarządza utworzenie Rady Narodowej RP na emigracji (9.XII.1939-III.1945) Rada Narodowa - namiastka parlamentu - organ doradczy prezydenta - kwestie budżetu - opracowanie przyszłego ustroju - nowa ordynacja wyborcza - członkowie mianowani przez prezydenta, który mógł rozwiązać RN - Paderewski, S.Grabski przewodniczącymi Rada Ministrów - bliska współpraca z prezydentem
ORGANY PODZIEMNE W KRAJU
PION CYWILNO-POLITYCZNY	PION WOJSKOWY
DELEGAT RZĄDU NA KRAJ - pełnomocnik rządu - delegaci okręgowi i powiatowi - urząd pełni minister - zadania do przybycia rządu - uprawnienia w zakresie adm.państwowej - wydaje tymczasowe rozporządzenia - mianuje funkcjonariuszy państwowych - organem delegata jest biuro delegata RADA JEDNOŚCI NARODOWEJ - organ doradczy delegata rządu - 9-15 członków delegowanych przez PKP	SZP (Tokarzewski) ZWZ (Sosnkowski) AK (Rowecki, Komorowski, Okulcki) - organem dowodzenia Komenda Główna - KG dzieliła się na wydziały i komórki specjalne - tertorialnie: obszary, okręgi, obwody
KOMUNIŚCI W POLSCE
IX.1941 PPR (Nowotko, Gomułka) 1943 ZPP I 1944 KRN (Bierut), AL. 22.VII.1944 PKWN (Morawski) 26.VII.1944 ZSRR uznaje PKWN za rząd (porozumienie o granicach) IX.1944 KRN ogłasza się parlamentem (rady narodowe, starosta, wojewoda) IX.1944 KRN tworzy Rząd Tymczasowy RP Postanowienia w Jałcie - TRJN (Morawski, Mikołajczyk, Gomułka) uznany za rząd narodowy

MAŁA KONSTYTUCJA (19.02.1947)
PREZYDENT	RADA PAŃSTWA		RZĄD
- przewodniczący Rady Państwa - szef Rady Gabinetowej - przewodniczący Prezydium Rządu - szef KC PZPR - odpowiedzialność konstytucyjna przed TS - kontrasygnata aktów prezydenta przez premiera i ministrów	- oparta na wzorcach sowieckich		- wzorce konstytucji marcowej - prezes powoływany przez prezydenta i na jego wniosek powołuje ministrów - odp.konstytucyjna i parlamentarna - inicjatywa ustawodawcza - kierowanie Radą Państwa
		CZŁONKOWIE STALI		CZŁONKOWIE NIESTALI
		PREZYDENT MARSZAŁEK SEJMU WICEMARSZŁKOWIE SEJMU PREZES NIK NACZ.DOW.WP (wojna)		Nieoznaczona liczba powoływana przez sejm
							Komitet Ekonomiczny RM: -zarządzanie gospodarką
		Nadzór nad Radami Narodowymi
		Inicjatywa ustawodawcza
		Zatwierdzanie dekretów z mocą ustawy wydanych przez rząd
						Prezydium Rządu: - organ niekonstytucyjny - część rządu - w sprawach pilnych
		Ew.podjęcie uchwały w sprawie stanu wojennego
		Wnioskowanie o absolutorium dla rządu na podstawie NIK

KONSTYTUCJA PRL (22.VII.1952)
NACZELNE ZASADY USTROJOWE	ORGANY WŁADZY PAŃSTWOWEJ
Republika o charakterze klasowym ludu pracującego Dyktatura ploretariatu Umacnianie państwa ludowego Przyjąźń między narodami Walka o ograniczenie wyzysku człowieka przez człowieka
		SEJM	RADA PAŃSTWA
		Organ naczelny władzy państwowej, skład - początkowo 425 posłów, nowelizacja 1960 r - 460 posłów. Kadencja trwał 4 lata. Żaden organ nie mógł sejmu rozwiązać, sejm obradował sesyjnie - sesja wiosna, jesień. Sesje zwoływano z inicjatywy Rady Państwa albo na wniosek 1/3 posłów. 15 posłów miało inicjatywę ustawodawczą (2czytania)	Była jednym z naczelnych organów państwowych, ściśle powiązana z sejmem, była podporządkowana sejmowi (formalnie). Organ kolegialny. Sejm dokonywał wyboru składu Rady Państwa spośród posłów. Prowadzono dwa niezależne głosowania. W pierwszym sejm wybierał członków RP w drugim dokonywał obsady stanowisk w ramach RP. Kadencja pokrywała się z kadencją sejmu. Kompetencje: Funkcje związane z wyborami do sejmu Wydawanie dekretów z mocą ustawy Partycypowanie w funkcji kreacyjnej - dokonywała zmian w składzie RM Czuwała nad zgodnością prawa z konstytucją. Funkcja nadzoru nad Radami Narodowymi - RP zarządzała wybory do RN, kierował do nich wytyczne. Mogła rozwiązać RN i zawiesić jej uchwały. Funkcje jako głowy państwa (zbiorowy prezydent) - reprezentacja PRL na arenie międzynarodowej, wysyłanie przedstawicieli dyplomatycznych, przyjmowanie, ratyfikacja umów międzynarodowych, wypowiadanie ich, postanawianie o stanie wojny, wprowadzenie stanu wojennego, ogłoszenie mobilizacji i tradycyjne czynności dla głowy państwa.
ZASADY KONSTYTUCJI
Zasada fundamentalnej roli własności społecznej Zasada planowania społeczno gospodarczego. Zasada ludowładztwa Zasada systemu przedstawicielskiego Zasada praworządności, praworządności ludowej Zasada współdziałania mas we współrządzeniu państwem
Funkcje sejmu PRL Funkcja ustrojodawcza (zmiany konstytucji), Ustawodawcza - wszystkie kwestie były możliwe do regulacji wobec sejmu. Między sesjami Rada Państwa mogła wydawać dekrety z mocą ustawy, musiał taki dekret zostać przedstawiony na najbliższym zebraniu sejmu. RM mogła wydawać uchwały samoistne w sprawach niezastrzeżonych wyraźnie do regulacji ustawowej. Funkcja planująco-programująca - uchwalanie narodowych planu społeczno gospodarczych, uchwalanie budżetu. Kreacyjna - powoływanie składu Rady Państwa, Prezesa RM, poszczególnych ministrów. Powoływanie Prezesa NIK, składu Trybunału Konstytucyjnego i Stanu.
		Organy sejmu
		Marszałek Sejmu, wice marszałkowie Komisje sejmu Prezydium Konwent seniorów. Sekretarze
		ORGANY KONTROLI
		1944 Biuro Kontroli przy prezydium Krajowej Rady Narodowej. 1947 NIK 1949 ustawa o NIK NIK podległa sejmowi, niezależna. 1952 pierwotna wersja konstytucji nie zna NIK, w miejsce NIK Ministerstwo Kontroli Państwowej. 1957 po poprawce konstytucji jest powrót do NIK podległego sejmowi. 1976 wydano nową ustawę o NIK NIK stał się organem administracji, została poddana nadzorowi premiera. 1980 powiązano NIK z parlamentem i znów NIK stał się podległy sejmowi.
		ORANY ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ
		Organy naczelne	Organy terytorialne
		RADA MINISTRÓW -funkcje kierowniczo-koordynacyjne, organ wykonawczy i zarządzający, inicjatywa ustawodawcza (budżet) -rozporządznia wykonawcze RM -oranizacja sił zbrojnych -sprawozdania do sejmu MINISTROWIE -rozporządzenie i zarządzenia KOMISJE i KOMITETY (od 1976 PREZYDIUM RZĄDU i PREMIER)	RADY NARODOWE - orany terenowe - ustawa z 1950 - pochodziły z wyborów - tworzone w gminach, miastach, dzielnicach, powiatach - organ adm.państwowej (Prezydium RN) - gromady, osiedla (1954) - w 1958 rozszerzono kompetencje (zwiększono pozycję prezydium, większa samodzielność) - w 1972 powrót do gmin ale naczelnik na czele - w 1973 Rady były organami samorządu społecznego i wł.narodowej, wojewoda i prezydent miast wojewódzkich, naczelnicy gmin, dzielnic, miast, prezydenci miast stają się terenowymi organami administracji - w 1983 RN - terenowymi organami władzy państwowej, organami samorządu społecznego i samorządu terytorialnego

---