ZAKAŻENIA U NOWORODKÓW
1. Noworodek
donoszony 38-42 Hbd
wcześniak 28-37 Hbd, lub 1000-2500g
2. Kobieta w ciąży ulega zakażeniom:
w wyniku kolonizacji jej dróg rodnych przez potencjalne patogeny
drogą kropelkową (wirusy)
przez płyny ustrojowe
3. Drogi zakażenia noworodka:
I.
przez łożysko w czasie ciąży
w czasie porodu
po porodzie
II.
droga krwionośną
droga wstępująca
przez ciągłość
droga zstępująca
4. W czasie porodu:
podatność na zakażenia krwią matczyną
podczas oddzielania się łożyska lub urazu porodowego
drobnoustroje mogą zakazać owodnię lub/i płyn owodniowy, szczególnie przy upływie długiego czasu miedzy pęknięciem błon płodowych a porodem
drobnoustroje mogą być obecna w kanale rodnym w czasie akcji porodowej
5. Los zakażonego jaja płodowego zależy od czasu zakażenia. Embriopatie są swoiste dla momentu zakażenia, a nie dla rodzaju drobnoustrojów.
Zakażenie wrodzone jest chorobą wielonarządową obejmującą wątrobę, płuca, CUN, powodująca zwykle uszkodzenia tkanek (mózgu, serca, ucha wewnętrznego).
Objawy kliniczne zakażeń nabytych podczas porodu ujawniają się od 2-6 tygodnia życia.
6. Czynniki predysponujące:
niedojrzałość układu immunologicznego
brak IgA i fibrynoektyn, osłabiona odporność humoralna
niedojrzałość układu dopełniacza (brak opsonizacji bakterii otoczkowych)
stopień wcześniactwa
infekcje płynu owodniowego
przedwczesne pękniecie błon płodowych
7. Zespół TORCH
T - toksoplazmoza - T. gondii
O - other - T. pallidum, L.monocytogenes
R - rózyczka - rubella virus
C - cytomegalia - CMV
H - hepatitis i opryszczka - herpes simplex virus i HBV
8. Najczęstsze czynniki etiologiczne zakażeń :
bakterie : S. Agalaktie, N. gonorrhoeae, T.pallidum, L.monocytogenes Staphylococcus sp. (metycylinooporne : MRSA), Enterobacteriacea, Enterococcus faecalis, Pseudomonas aeruginosa, Clostridium difficile i bakterie beztlenowe niefermentujące
- grzyby : Candida albicans, Aspergillus sp.
wirusy : HIV, HBV, HCV, rózyczka, cytomegalia (CMV)
pierwotniaki: Toxoplasma gondii
9. Streptococcus agalaktie ( paciorkowiec grupy B)
rezerwuar: chory, nosicielstwo w drogach rodnych kobiety
droga: przez łożysko, okołoporodowa, wstępująca z pochwy
Postacie zakażenia:
* noworodek - zapalenie opon mózgowych, zapalenie płuc, poronienia
* matka - poronienia, przedwczesne porody, pęknięcie błon płodowych, poporodowe zapalenia błony śluzowej macicy, posocznica
10. Listeria monocytogenes (gram+)
rezerwuar: woda, ścieki, kał ludzi i zwierząt, warzywa biologicznie nawożone, źle lub niepasteryzowane mleko, sery miękkie, surowe mięso ( drób)
droga : pokarmowa ( dla płodu drogą krwi przez łożysko lub wstępująca z kanału szyjki macicy)
postacie zakażenia
* noworodek - zapalenia opon mózgowo - rdzeniowych, posocznica
* dorośli - grypa rzekoma z immunosupresją w ciężkiej postaci z zakażeniem wielu narządów ( w tym CUN)
11. Treponema pallidum - krętek blady ( kiła)
rezerwuar: chory
droga: uszkodzona skóra i błona śluzowa narządów rodnych, rzadziej krew ( igły)
choroba przebiega w 3 stadiach: kiła pierwotna, wtórna i trzeciorzędowa (narządowa)
powikłania dla płodu: poronienie, przedwczesne porody, zahamowanie rozwoju wewnątrzmacicznego, niska masa urodzeniowa, martwe porody, kiła wrodzona
Leczenie możliwe w czasie ciąży, umożliwia to urodzenie zdrowego dziecka.
diagnostyka: USR, VDRL, FTA- ABS
12. Neisseria gonorhoeae (rzeżączka gram-)
rezerwuar: nosiciel, chory
droga: bezpośrednia (kontakty płciowe) , u noworodków w trakcie porodu przy przejściu przez zainfekowany kanał rodny lub poprzez brak higieny opiekunów
powikłania: zapalenie spojówek obu oczu nieleczone prowadzi do ślepoty
W Polsce rutynowo wykonuje się zabieg Credego z azotanu srebra co zapobiega zakażeniu dwoinka rzeżączki u niemowląt.
Rubivirus - wirus różyczki
rezerwuar: chory, ozdrowieniec
droga: kropelkowa, kontakt bezpośredni z osoba chorą
powikłania: wady rozwojowe, głuchota, ślepota, zaćma, wady serca
Ryzyko poważnych uszkodzeń płodu jest największe gdy matka uległa zakażeniu w czasie pierwszych 17 tygodni ciąży.
CMV - ctyomegalovirus
rezerwuar: ślina, mocz, kał, krew, łzy, mleko, nasienie, wydzieliny szyjki macicy
droga: kontakty bezpośrednie, transfuzja krwi, przeszczep narządu, przez łożysko
noworodek: poronienia, liczne wady rozwojowe, wtręty w narządach miąższowych
dorośli: zakażenia grypopodobne, u osób z immunosupresją zakażenie zagraża życiu
Przeciwciała matki nie chronią dziecka
Wirusy Herpes (HSV - Herpes simplex - opryszczka , VZV - varcirella zoster virus - ospa wietrzna)
dla noworodka groźny jest HSV2 atakujący narządy płciowe
drogi zakażenia: kontakty bezpośrednie, okołoporodowe, przez łożysko, w trakcie wiremii powikłania: przedwczesny poród
noworodek: opryszczkowe zapalenie opon mózgowych, uszkodzenia wątroby, opryszczka uogólniona, zapalenia siatkówki i rogówki
VZV: ospa wietrzna wrodzona, paraliż, zanik mięsni, hipoplazja kończyn, zakażenie do 20 tygodnia ciąży - obumarcie płodu
HBV
droga: parentalna, płyny ustrojowe, przez łożysko
noworodek: może rozwijać się pierwotny rak wątroby
HIV
źródło: człowiek zakażony HIV
droga: kontakty bezpośrednie ( seksualne), krew, płyny ustrojowe, zakażone tkanki, łożysko, błony płodowe, okołoporodowe, mleko matki
Matki sereopozytywne leczone w ciąży - poród kończony ciecie cesarskim
Toxoplasma gondii
źródło: oocysty z kału kot, cysty w surowym mięsie
droga: pokarmowa, przez łożysko, potransfuzyjna, przez transplantacje narządów
do prenatalnego zakażenie płodu dochodzi tylko przy pierwotnym zakażeniu ciężarnej
Największe zagrożenie jest gdy do zakażenia doszło miedzy 10-24 tygodniem ciąży
zagrożenia dla płodu: liczne wady rozwojowe CUN i gałek ocznych
3